Dagur - 21.09.1950, Blaðsíða 2

2
D A G U R
Fimmtudaginn 21. september 1950
Markaðsmalin og kommúnisfar
Dvalarheimili aldraðra sjómanna
norðanlands
Áróður kommúnista.
Þegar stríðinu lauk og þjóð-
irnar juku stórum framleiðslu á
matvælum, breyttust mjög við-
horf íslendinga um sölu útflutn-
ingsafurða. Framboð á fiski óx
mjög á mörkuðum þeim, sem
voru aðalmarkaðir okkar á stríðs-
árunum. Þetta varð til þess, að
við urðum að fara að líta í kring-
um okkur eftir beztu mörkuðun-
um fyrir afurðir okkar. Hagur ís-
lenzkra kommúnista hafði skyndi
lega breytzt til hins verra. Þeir
höfðu alltaf lagt höfuð áherzluna
á utanríkismálin. Gengi komm-
únista í nágrannalöndunum og
framkoma Rússa á alþjóðavett-
vangi hafði því mikla þýðingu hér
heima. Allar frjálsar kosningar,
sem fram hafa farið upp á síð-
kastið, hafa sýnt samdrátt og
hrörnun í liði kommúnista. Þá
hefur framkoma Rússa á alþjóða-
vettvangi oi'ðið til þess, að lýð-
ræðissinnaðar þjóðar gjalda nú
mjög varhug við kommúnistum.
Þetta hefur haft mikil áhrif hér á
landi. Baráttuhugur og ósér-
plægni, sem einkenndi marga
óbreytta liðsmenn kommúnista,
hefur þverrað mjög.
Til þess að draga athyglina frá
þessum óhagstæðu atburðum,
hafa málgögn kommúnista dag-
lega hamrað á því, að íslenzk
st.jórnai-völd vilji ekki selja af-
urðirnar fyrir bezta fáanlegt
verð. Gömlu markaðirnir fyrir
saltfisk, við Miðjarðarhafið, séu
algjörlega ótækir o. s. frv. En
alltaf er samt haldið við línuna.
Það er austur fyrir járntjald, sem
þarf að flytja íslenzkar útflutn-
ingsafurðir til þess að fá gott
verð„ segja kommúnistar.
Andleg og efnisleg viðskipti.
En þessi járntjaldsviðskipti eru
ekki eingöngu bundin við afurð-
ir okkar. Þau eru ekki aðeins
efnisleg. Heldur fylgir þar bögg-
ul skammrifi. Það eru sett skil-
yrði fyrir sölunni. Einn úr for-
ingjaliði kommúnista lýsti því
yfir í útvarpsumræðum í vetur,
að hagkvæm járntjaldsviðslcipti
væru bundin því skilyrði, að
annar utanríkisráðherra væri á
fslandi. Þetta áréttaði svo Einar
Olgeirsson, þegar hann fyrir
nokkrum dögum kom heim úr
járntjaldsreisu sinni. Sagði hann,
að það væri skilyrði af hálfu
austur-þýzku stjórnarinnar, að
íslenzka stjórnin kæmi ekki ná-
lægt jámtjaldssamningum, held-
ur aðeins fulltrúar útflytjenda og
innflytjenda. Þetta kemur nú
undarlega fyrir sjónir hjá þjóð-
nýtingarpostulunum. Allt í einu
hafna þeir algjörlega afskiptum
ríkisvaldsins af viðskiptum.
Sennilega væri auðvelt að ná
hagkvæmum járritjaldssamning-
um, ef kommúnistar færu með
völd á íslandi?
Hvað segja staðreyndirnar?
Það hefur margsinnis verið
sannað af íslenzkum stjórnar-
völdum, að oft hefur verið leitað
samninga um sölu útflutningsaf-
urða okkar til landa handan
járntjaldsins. En ætíð hefur það
sama orðið uppi á teningnum:
Tekniskir erfiðleikar á móttöku,
flutningi og geymslu freðfiskjar,
hafa komið á daginn. Um ísfisk-
kaup er ekki heldur að ræða af
sömu ástæðum og þar við bætist
ónóg löndunarskilyrði. En aðal-
atriðið er þó, að það verð, sem
við þurfum fyrir afurðirnar, geta
þeir ekki greitt.
Hæsta fáanlegt verð á
hverjum tíma.
Sjávarútvegurinn er þannig
stæður nú, að ekki kemur annað
til, en að leita hæsta verðs, sem
unnt er að fá á hverjum tíma. —
Verðlagið hrekkur meira að segja
hvergi nærri til. Stórskuldir hafa
safnazt og eru sífellt að aukast.
En blöð kommúnista starfa eftir
þeirri áróðursreglu Hitlers, að sé
lygin nógu oft endurtekin trúi
menn að lokum. Þau halda því
fram, að ekki hafi verið leitað
nægilega markaða austan járn-
tjalds. Utanríkisráðuneytið hefur
ætíð sent frá sér greinarglöggar
skýráíur um samningagerðir. —
Þeim er betur trúað en glamur-
yrðum kommúnista.
Sendiför Einars Olgeirssonar.
Kommúnistar sendu Einar ný-
lega til landanna austan járn-
tjaldsins. Mun hann hafa farið til
að treysta línuna. Þegar hann
kom í leitirnar aftur varð það
hans fyrsta verk að láta Ríkisút-
varpið og Þjóðviljinn birta viðtal
við sig. Aðalefni þess var það, að
hann hefði í höndum skriflega
yfirlýsingu frá verzlunarmála-
ráðherra Austur-Þýzkalands
þess efnis, að Austur-Þýzkaland
væri reiðubúið til að gera samn-
ing við ísland um að kaupa héðan
vörur fyrir 33 millj. kr., þó með
því skilyrði sem áður getur.
Virðist það heldur óviðfelldin
aðferð, að Pétur og Páll, aðeins
ef hann er háttsettur kommúnisti,
skuli upp á sitt eindæmi hefja
viðræður um stórfellda samn-
inga.
Skýrsla utanríkisráðneytisins.
Kommúnistar skýra þetta af-
rek Einars sem sönnun á vilja-
leysi stjórnarvaldanna til að hafa
viðskipti við löndin handan járn-
tjalds.
Ráðuneytið hefur því birt
greinarglögga skýrslu um samn-
inga um viðskipti milli íslands
annars vegar og A.-Þýzkalands
hins vegar, sem hófust í Berlín
24. marz sl. Af hálfu íslendinga
var lögð megináherzla á sölu ís-
fisks og freðfisks. Hin austur-
þýzku stjórnarvöld töldu öll tor-
merki á því, að semja þá um
kaup á freðfiski. Ástæðurnar fyr-
ir því voru þessar:
1. Tekniskir erfiðleikar á mót-
töku, flutningi og geymslu.
2. Verðið á freðfiskinum var allt
of hátt.
3. Innflutningsáætlun fyrir fisk
næstu mánuði væri þegar
ákveðin.
Um ísfiskinn kom sama á dag-
inn. Hin austur-þýzku stjórnar-
völd tóku fram, að Stralsund
væri eina höfnin, sem til greina
kæmi sem löndunarhöfn fyrir ís-
fisk. íslenzka nefndin athugaði
síðan löndunarskilyrði þar í borg
og komst að þeirri niðurstöðu, að
nær útilokað væri, að íslenzkir
togarar gætu landað þar fiski.
Togarar okkar kæmust ekki þar
inn fullhlaðnir. Er allt þetta stað-
fest í bréfi frá austur-þýzkum
yfirvöldum.
Niðurstaða viðræðnanna í Ber-
lín varð sú, að Þjóðverjar kváð-
ust geta keypt 100Q tn. af söltuð-
um þorski, 500 tn. af söltuðum
ufsa, hvort tveggja gegn salti, og
ennfremur 250 tn. af söltuðum
gærum gegn ritvélum og leirvör-
um. Svo 1000 tn. af saltsíld. Vcrð
ið á íslenzku vörunum töldu
Þjóðverjar eins og áður er getið
alltof hátt.
Er samningunum var haldið
áfram breyttist þetta svo, að
Þjóðverjarnir settu það skilyrði
fyrir kaupum, að sjávarafurðir
væru einungis 25% af keyptu
magni. Ymis fleiri tormerki komu
á daginn, svo sem verð og af-
hending hinna þýzku vara o. fl.
Af þessu er augljóst, að ekki
var unnt að ná viðunandi samn-
ingum á þessum tíma.
Hins vegar virðast viðhorfin
hafa breytzt eins og tilboðið,
sem Einar Olgeirsson hefur kom-
ið á framfæri fyrir austur-þýzku
stjórnarvöldin ber með sér. Nán-
ari athugun á því fer nú fram.
Sjálfsögð viðskiptaregla.
Á þeim erfiðu og hættulegu
tímum, sem nú ógna fjárhagslegri
afkomu þjóðarinnar verður að
gera allt sem unnt er til að selja
vörurnar hæsta fáanlegu verði.
íslenzk stjórnarvöld hafa ætíð við
það miðað, enda myndi það vera
stjórninni, ekki síður en þjóð-
inni, mikils virði. En kommún-
istar reyna að slá sig til riddara
á markaðsmálunum, og telja heil-
brigðu, hugsandi fólki trú um það
gagnstæða. Það mun þó ekki
hjálpa þeim út úr þeim pólitísku
ógöngum, sem þeir eru nú
komnir í og sem aðallega stafa
af því, að þeir miða eingöngu
pólitík sína við utanríkismálin.
Að af þeim leiði jákvæður ár-
angur 'varðandi lausn innlendra
vandamála er fráleitt. Það sýnir
bezt ferill þeirra á undanförnum
árum.
Barnlaus hjón
óska eftir lítilli íbúð.
Upplýsingar i smn 1690
Farmall A.
vil eg láta í skiptum fyrir
landbúnaðarjeppa
Afgr. vísar á.
Herbergi til leigu
Upplýsingar í síma 1369.
FYRIR NOKKRUM ÁRUM
gaf skipshöfn nokkrar krónur í
því augnamiði að hefja fjársöfnun
til byggingar „Vinnu- og dvalar-
heimilisaldraðra sjómanna“.
í STUTTU MÁLI
Tímaritið Sovétlist í Moskvu
hefur nýlega kvartað yfir því
að skopmyndirnar af JohnBull
og Uncle Sam (þ. e. persónu-
gcrvingar Bretlands ogBanda-
ríkjanna) séu ekki nógu ljótar.
Segir tímaritið að afskræma
þurfi þessar táknmyndir stór-
lega til þess að gefa rétta mynd
af kapítalistunum og stríðsæs-
ingamönnunum! Krefst blaðið
þess, að kommúnistar láti ekki
henda sig, að tcikna tákn-
myndir þessar sem góðlegar
og sviphýrar persónur, heldur
kappkosti að gera þær ógeðs-
legar og ófrýnilegar. Er þarna
enn eitt dæmi um það, hvcrsu
unga kynslóðin í Rússlandi er
undirbúin fyrir góða og vin-
samlega alþjóðasamvinrw/ og
hvernig háttað er uppfræðslu
hennar uin aðrar þjóðir.
„Fylkir“, málgagn Sjálfstæð-
isflokksins í Vestmannaeyjum,
segir svo, hinn 8. þ. m.: „Mörg-
um verður starsýnt á togara-
flotann, sem lcgið hefur við
landfestar nú í 70 daga vegna
verkfalls. Hvað hefði hann
getað aðhafzt? Við höfum fyr-
ir augum árangur Akureyrar-
togaranna. Áhafnir þeirra
vildi/ ekki taka þátt í verk-
fallinu og hafa þeir því getað
fiskað í allt sumar. Verðmæti
afla þeirra hvers um sig mun
ncma um 800 þús. kr. í erlend-
um gjaldeyri á mánuði. Þann
tíma, sem 28 togarar hafa ver-
ið bundnir við landfestar, hef-
ur því verkfallið kostað þjóð-
ina 22 milljónir króna í dýr-
mætum gjaldeyri á mánuði,
eða á að gizka 750 þúsund kr.
á dag. Þannig ætlar „nýsköp-
unm“ líka að verða duttlunga-
full svo sem síldin “
Cal.vpso heitir nýjasti dans-
inn, og er hann nú sem óðast
að Ieggja undir sig Norði/r-
lönd. I Danmörku gengur
hann eins og faraldur. Dans
þessi er ætiaður frá Vestur-
Indíum og er nú að leysa
samba og rumba af hólmi. —
Dönsk blöð herma, að hinn
gamli dans Charleston, sem
var „landplága“ í Danmörku
1926, og þótti þá svo ósiðsam-
legur, • að lögreglan bannaði
hann á opinberum stöðum, cr
nú aftur að koina í tízku. Eng-
um detíur í hug að amast við
honum nú, svo er u tímar
breyttir.
Herbergi
til leigu í Þingvallastr. 33.
Kristján Jónsson.
Tvö herbergi og eldhús
til leigu gegn húshjálp.
Upplýsingar í
Hafnarstrceli 41.,
Stéttarfélög sjómanna hér á
Akureyri beittu sér fyrir þessu
málefni. Skráð voru lög og reglu-
gerð, og safnaðist nokkurt fé
fyrsta árið, en síðan hefur lítið
verið hlúð að þessu göfuga mál-
efni og önnur mál staðið því fyr-
ir þrifum, mun söfnun til björg-
unarskútu hafa dregið úr fjár-
öflun þeirri, er þegar var hafin,
skal ekki deilt um það, en hitt er
ástæðulaust að hreyfa ekki áð-
urnefndri fjársöfnun og þess má
geta að fyrir fjórum árum var
ákveðið að lokaþáttur söfnunar
til björgunarskútu væri næstu
tvö árin, og þess vegna skyldi
ógóði sjómannadagsins renna til
skútunnar og síðan yrði hafizt
handa um söfnun til dvalarheim-
ilisins. — Mig langar því, les-
endur góðir, að skýra mál þetta,
þ. e. a. s., rifja upp eitthvað
svipað því, sem eg skrifaði á sín-
um tíma máli þessu til stuðnings.
Hvað getum við gert fvrir sjó-
menn, sem fyrir aldurs sakir
verða að víkja úr skipsrúmi fyrir
sér yngri mönnum9
Þessir sægarpar, sem sótt hafa
gull í greipar Ægis um margra
ára skeið, eiga erfitt með að
skilja, að þeir verði að vera eftir
í landi, er skip þeirra sigla úr
höfn, því að oft mun andlegt þrek
óbilað, þótt að lipurð, snarræði
og þol sé, að vonum, farið að
lóta á sjá.
—o—
PENINGAR ERU AFL þess,
sem gera skal, þess vegna var
hafin, hér ó Akureyri, fjáröfhtn í
því augnamiði, að komið yrði upp
fyrst og fremst vinnuheimili og
auðvitað síðar dvalarheimili fyrir
þessa menn. Eg hef áður gert
grein fyrir slíkri stofnun, en þar
sem þögn hefur hvílt yfir þessu
máli, þá vildi eg mega birta sjón-
armið mitt í því: Að komið yrði
upp vinnuheimili, þar sem aldr-
aðir sjómenn gætu stundað létta
vinnu sér til ánægju og öðrum til
gagns, svo sem lagfæringar á
veiðarfærum o. m. fl. Þá væri
það ekki veigalítill þáttur, að
þar færi fram kennsla fyrir unga
sjómenn, þar sem hinir öldruðu
og reyndu sjómenn kenndu og
leiðbeindu ungum sjómönnum. —
Margt mætti taka til athugunar,
en tilgangurinn er eingöngu sá, á
þessu stigi málsins, að finna
verksvið og dægi'astyttingu fyrir
þá sjómenn, sem finnst þeir vera
alls staðar fyrir og öðrum til
ama.
LESANÐI GÓÐUR, settu þig
í spor gamla mannsins, sem hef-
ur barizt þrotlausri baráttu við
Ægi, hann tekur ekki eftir því, að
hann verður stirður og útþalds-
laus í bardaganum, en sálar-
þrekið er, ef til vill, óbilað, þá
munt þú skilja tilgang þessa
máls. — Eins og eg nefndi fyrr, er
áðurnefnd tillaga, eða sjónarmið,
aðeins fyrsta sporið, auðvitað
ætti að koma upp fullkomnu
dvalarheimili, þegar efni leyfa, og
það mun fljótt verða, er fólk fer
að athuga og sjá nauðsyn þess.
Hinar sístarfandi konur þessa
bæjar hafa nú tekið gamalmenna-
hælið á stefnuskrá sína, og þær
hafa sýnt, að þær sofa ekki á
verðinum. Stéttarfélög sjómanna
ættu að athuga, hvort ekki væri
hægt að vinna saman, að ein-
hverju leyti, að slíkum málefnum.
Hallur Helgason.