Dagur - 13.06.1951, Qupperneq 2

2
D A G U K
Miðvikudaginn 13. júní 1951
Sanwinnustefnan bjartsýnisslefna
Ávarp Þórarins Kr. Eldjárns, formanns KEA,
í upphafi 64. aðalfundar félagsins
Dagskrármál landbúnaðarins:
Votheysverkun í gryfju, gerðri
með jarðýtu
Kæru fulltrúar. Eitt ár og vel
það höfum við lagt að baki frá
því við síðast vorum mættir hér
á aðalfundi. Það verður ekki
sagt að árið hafi látið sig án
viðburað. Það hefur vissulega
markað sitt spor eftirminnilega í
sögu þjóðarinnar. Hefur í sum-
um landshlutum verið eitt þeirra
ára, er óhagstæðust eru talin, að
því er tíðarfar áhrærir, bæði til
lands og sjávar.
Það væri tímaeyðsla ein að
vera að draga upp mynd af ár-
inu með þess óhagstæðu hey-
skapartíð og aflabresti yfir sum-
artímann, og samfelldri ótíð og
fannfergi vetrarins. Þetta er
mynd, sem við allir þekkjum,
höfum lifað, og verið meðal leik-
endanna á þessu dapurlega
leiksviði, er náttúran bjó okkur
að þessu sinni.
Við skulum vona, að við verð-
um á þessu ári leiddir inn á leik-
svið, sem móðir náttúra tjaldar
fegurri tjöldum og býður bjart-
ari og hagsælli leik.
Eftirköst þessa árs verða án
efa mörgum þung í skauti. Þó
hefur furðanlega úr rætzt. Ogn-
úhi vetrarins hefur verið hrund-
ið. Meða sumarkomu hefur tíð
verið hin hagstæðasta, og við
skuium vona að sumarið verði
okkur gleðilegt sumar, þá ósk
vildi eg mega færa fram okkur
öllum til handa. Jó, síðastliðið ár
hefur í sannleika verið erfitt og
•reynt á þolrifin. En-það á líka
sína hagnýtu þýðingu ef rólega
og raunhæft er á málin litið. Það
hefur verið okkur ár minninga
og reynslu og hvort tveggja þetta
eru stór atriði.
Það hefur minnt okkur Islend-
inga á, að hnattstaða lands okk-
ar er slík, að það liggur á út-
jaðri hins byggilega heims. Við
búum þvi í harðbýlu landi.
Landi, sem ekki verður lifað í
menningarlífi án atorku og for-
sjálni. Þessi sannindi erum við
íslendingar gjarnir á að láta okk-
ur sjást yfir á velgengnisárum.
Og sú er okkar höfuðsynd, að vel
gengni hinna hagstæðu ára, er
um langt skeið gengur yfir þetta
land villtu um fyrir okkur og
svæfðu okkur á kodda andvara-
leysisins. Þetta er sök flests þessa
vanda er að okkur steðjar nú á
fjárhagslega sviðinu. Þetta er
skylt og hollt að játa og hafa til
varnaðar í framtíð.
En þetta hefur líka greinilega
flutt okkur þann fagnaðarboð-
skap, að samhjálp og samvinna
eru þeir hjálparenglar, sem fær-
ir eru um að leysa hinn mesta
vanda að bægja burtu böli og
neyð.
Þessi reynslusannindi eru
mikið gleðiefni samvinnumönn-
um, sem gengið hafa þeirri lífs-
skoðun á hönd, að vandi eins sé
vandi allra, þeim beri hverjum
annan að styrkja, og leysa á þann
hátt hin erfiðu viðfangsefni hvers
tíma. Á þetta heiur reynt nú ,og
hefur auðveldlega staðizt raun-
ina með prýði og bfárgað 'þV'í sem
bjargað varð.
Við tölum oft um lífsstefnur.
Án lífsstefna er nánast skilning-
ur og viðhorf eintsaklingsins á
lífinu og til verunni. Þessi lífsvið-
horf flokkum við í tvo höfuð-
flokka. Bölsýnis -og bjartsýnis-
stefnur. Varla verður í efa
dregið að það skipti miklu ham-
ingju manna, hvernig þessari lífs
stefnu er gengið á hönd. Bjart-
sýni er einhver sá gúðdómlegasti
eiginleiki, sem unnt 'er að óvinna
sér. Hann er lífsviðhorf þess
manns, sem sér hamingju lífsins
í dáðríkú, di'éngifegu starfi. Sem
finnur og skilur að hann ef
hlekkur í hinni samfelldu keðju
lífsins. - Hlekkur, serii hann ber
ábyrgð á gagnvart heildinni og
eigi má bresta.
Þetta er og viðhorf samvinnu-
stefnunnar, hún er því bjartsýn-
isstefnu í þess orðs rétta skiln-
ingi. Hún kennir að samstilltir
ki-afta-T—og-forsjální-séu megnug
að leysa hvers-kyns-vanda.'BróS^
urhug . og félagslund beri ao
rækta og efla, svo verði lífinu
bezt lifað. Þetta er og boðskapur
kristindómsiiis, uppistaðan í
kristnu siðalögmáli og annað
fullkomnara siðalögmál verður
naumast fundið.
Kæru fulltrúar og félagar. Með
þessum lífsskilningi skulum við
glaðír og reifir feta leiðina fram.
Minnugir þess, að lífið færif
okkur á hverjum tíma nokkurn
vanda að glíma við, jafnvel
þrengingar á stundum.
Nú í dag má okkur öllum ljóst
vera, að ei’fiðleikar ýmiss konar
eru framundan. Fjárhagsörðug-
leikar virðast augljósir. Tíðarfar-
ið hefur gefið okkur bendingu
um, að það kunni óblíða að vera
fyrir dyrum um sinn, óáran í
mannheimi og öryggisleysi um
frið hangir eins og reiddur
brandur yfir höfði okkar.
Allt eru þetta uggvænlegir
hlutir, sem skylt er að horfast í
augu við. En bjartsýnismaður
lætur ekki uggvænlega hluti
beygja sig. Nei, hann réttir úr
bakinu og býr sig óhræddur
með karlmennsku og forsjálni
undir að taka fangbrögð um við-
fangsefnin og sigra. Við sam-
vinnumenn erum menn bjart-
sýninnar og við eigum vopnin til
að berjast með. Stöndum aðeins
saman í fullum trúnaði hver við
annan. Ræðum mál af fullri ein-
urð og drengskap, og ráðum okk-
ar ráðum í bróðurhug, svo bezt
leysum við hvern vanda, og þá
göngum við með sigur af hólmi í
hverri raun.
í þeirri von og vissu að gagn-
kvæmt traust ríki og megi ríkja
milli þeirra, sem málefnum okk-
ar félags stýra og störfin vinna,
og félagsmannanna er verkanna
skulu njóta, vil eg ljúka máli
mínu.
Amtsbókasafnið á Akur-
eyri 1950-51
Skýrsla bókavarðar.
Lesstofan frá 3. oltt. til 12. maí:
Gestir: Október 118, nóvember
160, desember 117, janúar^l84,
febrúar 195, marz 179, apríl 158,
maí. 25. Alls 1136 (í fyrra 769).
Lánað á lessal alls 562 bækur,
blö ðog tímarit (í fyrra 4206).
Útlán frá 3. okt til 1. maí: Not-
endur 781 (í fyrra 682). Fjöldi
heimiánaðra bóka: Barnabækur
1336. Skáldsögur eftir ísl. höf-
unda 1498. Skáldsögur eftir erl.
höf þýddar á ísl. 5277. Landlýs-
ingar og ferðasögur 359. Ævisög-
ur og minningar 526. Aðrir
flokkar ísl. bóka 296. Erl. bækur
alls 817. Útlánsbækur alls 10367.
Á lessal 562. Samtals 10929 (í
fyrra 8102). Notendur safnsins
alls (781 + 1136) 1917 (í fyrra
1451).
Auk skyldueintaka bættust
safninu 167 eintök, frá 21. maí
1950 til 1. júní 1951, auk þess 27
sjókort af miðunum umhverfis
landið.
Gefendur: Skrifstofur bæjar-
stjóra 2 eintök. Eyjólfur Árnason
8 eint. Friðjón Skarphéðinsson 2
eint. Árni Bjarnason 1 eint. A. H.
Milliken tímaritið „The Rotari-
an“. U. S. Information Service
Rv. 4 eint. og tímaritin „Life“,
„Time“ og blaðið „The New York
Times“. The christian science
publ. society tímaritið The her-
ald of christian science. Akur-
eyrarblöðin. Norðui-ljósið, Vísir,
Hagtíðindi, Lögberg og Heims-
kringla send safninu af útgefend-
um.
Safnið var opið til útlána einu
sinni í viku, yfir sumarmánuðina.
Frá 3. okt til 1. maí var opið til
útlána þrisvar í viku og lessalur-
in nalla daga, nema sunnudaga,
frá 3. okt. til 12. maí.
í sumar verður safnið opið til
útlóna miðvikudagskvöld frá kl.
7—10.
Bókavörður. ;
Höfum tekið að okkur
að selja dálítið safn af eldri
bókum.
fíókavcrzl. Björns Arnasonar.
Sími 1180.
Takið eftir!
Getum enn tekið nokkur
ungviði til tamningar.
Upplýsingar á símstöðinni.
Bakkasel.
Kvenreiðhjól
óskast. Upplýsingar í verk-
stæðinu Glerárgcitu 5,
A t h u g i ð!
2ja tonna Chevrolet (trukk-
ur) til sölu. Keyrður 12.000
mílur. Mjög hentugur fyrir
sveitaheimili. Til sýnis í
Lundargötu 2.
Þessi grein, fyrri hluti hennar
birtist í þessu biaði, er eftir
Ejner Petersen bónda á Kleif
á Árskógsströnd.
Það ætti að vera óþarft að
rifja upp, hve grátt óþurrkarnir
síðastliðið sumar léku okkur,
sem ekki vorum búnir að koma
okkur upp votheysgeymslum. —
Sumarið kenndi okkur rækilega
að lítið vannst við að böðlast og
hamast. Rigningarnar voru og
eru okkur ofurefli með óbreytt-
um búskaparháttum. Aðeins að
miða heyverkunina við að
þurrka, jafnvel þótt ómcgulegt
sé. Mönnum er orðið alljóst, að
votheysverkunin er það, sem á
að koma, en því miður virðist
það vera að verða landlæg trú,
að ekki sé hægt að verka hey
sem fyrsta flokks fóður, nema
með stórfelldum stofnkostnaði.
Turnai’nir í sambandi við sax-
blásara eru máske, fræðilega séð,
beztu votheysgeymslurnar, en
hlutfallslega fáir bændur í heim-
inum munu eiga það bú, sem
getur staðið undir þess konar
búskaparlagi, og mig grunar, að
það verði langsótt, að bændur
hérlendis eigi almennt þær
350.000.00 til 500.000.00 kr., sem
nú er talið nauðsynlegt, til þess
að geta búið með nýtízku sniði.
Margir íslenzkir bændur hafa
verkað vothey með góðum ár-
angri, bæði fyrr og síðar. Því
miður hafa svo mörg leið mistök
orðið hjá svo mörgum á liðnum
árum, að það hefur spillt all-
verulega fyrir útbreiðslu þessar-
ar aðferðar. Umhugsunin um
framtíðina síðastliðin sumur og
dulinn kvíði fyrir fóðurskorti í
vor, ætti að hafa kennt okkur
öllum að beita hönd og huga, til
þess að koma í veg fyrir að þetta
endurtaki sig. Sama vandamál
hafa bændur og vísindamenn
þeirra víða erlendis glímt við,
þurrheysverkun við liæpin skil-
yrði og tilraunir með votheys-
gerð án mikils tilkostnaðar. Eg
var einn þeirra manna, sem sáu
fjármagn sitt og framtíðar-
drauma hverfa síðastliðin sum-
ur, og sem fátækur bóndi hafði
eg ekki efni á því, en var svo
heppinn að hafa í fórum mínum
nýlega enska bók um gras- og
heyverkun, og í neyð minni síð-
astliðið haust notfærði eg mér
reynslu enskra bænda, og má
álíta af fenginni reynslu nú í
haust og vetur, að hún geti orð-
ið öflug lyftistöng í höndum fé-
lítilla bænda hérlendis líka. —
Bókin heitir „Good Grassland“
og er gefin út af The English
Universities Press Ltd., London
1949, og er umsögnin á blaðsíðu
173-—176. Höfundur bókarinnar
er dr. D. M. Robinson, háttsettur
maður í fræðslukerfi enska land-
búnaðarmálaráðuneytisins og
var í stríðslok búnaðarmálastjóri
fyrir Worcestershire í (Suðv,-
Englandi. Hann segir í bók sinni,
að bændur í Englandi séu víða
farnir að skilja. að ódýrustu og
raunverulega beztu votheys-
geymslurnar séu skurðgryfjurn-
ar.
—o—
Fyrir framan mig, meðan eg er
að reyna að hnoða saman þessari
gi’ein, hef eg líka árbók ameríska
landbúnaðarráðuneytisins fyrir
1948,' „Grass“ The Yearbook of
Agriculture, Washington D.C. Á
blaðsíðu 178—190 er grein um
votheysverkun við mjög mis-
jafna aðstöðu og með mismun-
andi aðferðum og þar er skurð-
gryfjum skipaður jafn sess við
hlið hinna venjulegu turna þar,
og annars staðar í bókinni er
sagt frá því, að þessi aðferð sé
algengust í fjallahéruðum í norð-
vestanverðum Bandaríkjunum
með stað- og búskapai’háttum,
sem sýnast ekki mjög frá-
brugðnir hinum íslenzku.
Dr. O. S. Aamodt, einn af
reyndustu og glöggskyggnustu
landbúnaðarsérfræðingum heims
ins, kom hingað í ágúst 1949 í
boði íslenzku ríkisstjórnarinnar
til skrafs og ráðagerða. Þegar
hann hafði virt fyrir sér íslenzk-
an landbúnað lagði hann meðal
annars sérstaka áherzlu á, í
bráðabirgða yfirlitsskýrslu sinni,
sem var birt í „Frey“ nr. 5.—6.,
blaðsíðu 65—68, á votheysverk-
un í skurðgryfjum og niður-
gröfnum gryfjum. Ráð þetta
mætti megnri andstöðu í sama
tölublaði, eins og mörgum er
kunnugt; en þó leyfi eg -mér eftir
eigin reynslu í haust og vetur, að
álíta, að ef þeir menn, sem héldu
um stjórntæki áróðursins og
fræðslu, hefðu barizt af ákafa
fyrir þessari aðferð síðastliðið
sumar og haust, hefði verið hægt
að bjarga óhemju verðmæti
með frekar litlum tilkostnaði, og
létta mestu á hugum íslendinga
þyngstu rauninni, sem þjakað
hefur búandi menn hér á landi
síðan fyrsta tilraun norrænna
manna að festa rætur á íslandi
var gerð, fóðurskortinum. Mál er
það máske, þegar hér er komið
málum, að benda á, að skurð-
gryfjaverkun er engin galdraað-
ferð. Ef kunnáttuleysi og óvand-
virkni koma ekki saman í eina
lest, er þetta máske einhver auð-
veldasta aðferðin til að reka
framleiðslu, en það hefur hún
sameiginlegt með öllum þeim
heyverkunaraðferðum, sem
reyndar hafa verið hér á landi.
Fyrir nokkrum tugum ára síðan
gátu Þingeyingar innleitt nýja
tímann á mörgum sviðum hér á
landi með því að koma sér í sam-
band við menningarstrauma ná-
grannaþjóðanna. Hvaða hérað
vill nú taka forustuhlutverkið að
sér við að hagnýta sér reynslu
bænda og vísindamanna þeirra,
bæði hér og erlendis? Varla er
til það vandamál, sem manns-
andinn hefur ekki glímt við á
sinni milljóna ára löngu leið og
fundið einhverja úrlausn á. Og
þótt við lifum í útjaðri hins
ræktaða heims, þá er líka til
handa okkur sá nægtabrunnur af
reynslu, sem seint verður þurr-
ausinn. Eg notfærði mér, sem áð-
ur er á drepið, fræðslu og leið-
beiningar Breta og Bandaríkja-
manna, og reynsla mín var slík,
að eg læt í skurðgryfju, hvernig
sem viðrar, 75—80% nú í sumar.
Reynsla bænda erlendis og mín
stutta í haust og vetur hefur létt
á huga mínum mikilli byi’ði. í
framtíðinni þarf eg ekki að kvíða
óþurrkunum og vil vera fær um
að ákveða eftir vild gæði fóðurs-
ins fyrir komandi vetur, svo að
maður þurfi ekki á aðfluttu fóðri
að halda, jafnvel handa hámjólka
kúm. Þurfa ekki að binda mjög
mikið fjármagn í heygeymslum,
— kleift að ganga að fóðuröflun
hvernig sem viðrar og þess
vegna vera fser um að
skipuleggja vinnu sína, þegar
frátekinn er brakandi þurrkur.
Átta til tíu mánuði ársins
berjumst við gegn miskunnar-
lausum náttúruöflum og við, sem
stundum landbúnað eigum líka
(Framhald á 6. síðu).