Dagur - 01.07.1964, Qupperneq 2

2
Bílstjóri og þúsund þjala smiður
Rætt við Kjartan Stefánsson á Vatnsenda
Þú hefur ekið bifreið nokkuð
lengi?
Já, Ég tók próf 26. 2. 1929, ætl
aði að taka það á afmælinu
mínu 24. 2., þegar ég varð tví-
tugur, en vegna þess að ég er
fæddur frammi í Eyjafirði, nán-
ar tiltekið á Grísará, varð ég að
fá fæðingarvottorð framan úr
firði og það tafðist eitthvað á
leiðinni. Þá voru ekki daglegar
mjólkurferðir. Síðan hef ég ekið
bifreiðum meira og minna á
hverju ári, verið leigubílstjóri
í Reykjavík og Akureyri, gripið
í rútuakstur, verið mjólkurbíl-
stjóri og flutt lækna og Ijósmgeð
ur með meiru.
Og aldrei lent í árekstri?
Nei, í ýmsu hefur maður lent
eins og gengur. Þó hef ég slopp-
ið vel og hef aldrei lent í á-
rekstri, aldrei orðið til þess að
meiða eða drepa neitt á bíl-
stjóraferli mínum, nema eitt-
hvað af músum og fuglum. Ég
veit ekki til að neitt tryggingar-
félag hafi þurft að greiða fyrir
mig.
Aldrei komizt í kast við lög-
reglu eða eftirlit á vegum?
Jú, eina áminningu hef ég
fengið, sem mér varð minnis-
stæð: Ég var þá í áætlunarferð
frá Reykjavík til Grindavíkur,
Þá voru þær ferðir farnar í 7
manna bílum (1930)'og bílarnir
með öðru lagi en nú. Ég var á 7
manna „Buic“ með bögglagrind
aftan á. Á hana var hlaðið dóti
og segldrusla bundin yfir, en
númer bifreiðarinnar rétt við
hornið á grindinni, aðalnúmerið
að framan vantaði. Það var ver-
ið.að mála það, og var ég á með
an með pappaspjald á framrúð-
unni. Farþegar voru í öllum
sætum. Þegar ég er kominn suð
ur undir Vogastapa, flautar bíll
fyrir aftan mig, og ég vík þegar
hægt var, bíllinn ekur framúr
og stanzar svo á miðjum vegi,
út úr honum snarast maður,
mikill á velli, á skyrtunni og
berhöfðaður, því hlýtt var í
veðri. Kemur hann svo að mín-
um bíl, rífur upp hurðina og
spyr hvað það eigi að þýða að
vera á númeralausum bíl á ferð
inni hér. Var hann hastur í
máli og hinn valdsmannslegasti.
Ég bendi honum óðar á spjaldið
á rúðunni, en hann taldi það lé-
legt númer, og ekkert sé að aft-
an. Fór nú að síga í mig, snar-
ast ég því út og sýni honum lög
legt númer aftan á, en við gust-
inn af akstrinum hafði horn af
segldruslunni slegizt fyrir nú-
merið, svo það sást ekki allt,
sagði ég, sem satt var, að um
það hefði ég ekki vitað. iiann
hreytti í mig ónotum, en þá
reiddist ég fyrir alvöru, sagði
honum að ég væri búinn að aka
marga daga í Reykjavík með
pappanúmerið án þess að lög-
reglan hefði haft þar nokkuð
við að athuga og mér þætti hart
ef það sem væri talið í lagi þar
væri það ekki hér, og ef hann
færði ekki bílinn sinn svo ég
gæti haldið áfram, fengi hann
kæru þegar ég kæmi til Rvíkur
aftur, og með það skildum við.
Þegar ég kom svo inn í bílinn
aftur, voru farþegar mínir al-
varlegir mjög og spurðu mig
hvort ég hefði vitað hver mað-
KJARTAN STEFÁNSSON.
urinn var. Nei, sagði ég. Þetta
var þá Björn Blöndal. Bjóst ég
þá við hinu versta er ég kæmi
til Reykjavíkur. Seinna kynnt-
ist ég Birni og urðum við góðir
kunningjar.
Fleira minnisstætt úr akstrin-
um?
Einu sinni á mínum Reykja
víkurárum var ég sendur aust-
ur í bæ. Þegar ég kom á stað-
inn, gaf ég hljóðmerki og eftir
litla stund kemur maður og sezt
inn i bílinn og segir mér að aka
vestur í bæ. Þegar við erura
komnir vestur á Vesturgötu bið
ur hann mig að stoppa, hvað ég
gerði. Þá segir hánn: Nú ferð
þú frá stýrinu og lætur mig aka.
Ég segi nei. Þá dregur hann
upp skammbyssu og segir: Nú
ferð þú frá stýrinu, eða ég skýt
þig eins og hund. Þú um það
vinur, segi ég, en heldur þú að
þú vinnir nokkuð við það.
Þá fór maðurinn að hlægja og
segir: Þú ert ágætur. Borgaði
bílinn og fór. Ég ók þessum
manni oft eftir þetta og féll
hann vel í geð. En við yngri
bifreiðastjóra vil ég segja þetta:
Sýnið kurteisi og lipurð í um-
ferðinni og treystið aðeins á
sjálfa ykkur, máske er
það klaufi eða ruddamenni, sem
þið mætið næst.
Ég hef verið heppinn í þessu
starfi og ég vil óska að allir
ökumenn verði það.
Þú hefur mikið veitt á stöng,
Kjarían?
Jú, ég er búinn að þvælast
með stöng frá því ég var barn
að aldri. Fyrst byrjaði ég að
vísu með dorg í lækjum og sjó,
og mer er enn í fersku minni,
þegar ég fékk á dorgina mína
stórar sjóbleikjur úti á Litla
Árskcgssandi. Ég var 7—8 ára
og beitti slógi og kastaði svo
öngli og beitu svo langt fram
sem ég gat, það var nú víst
ekki mjög langa, en fékk upp í
sex og hálfs pund stærst.
Vorið 1918 fluttist ég austur
í Hörgsdal, og ég held að ég
hafi byrjað með stöng á Hellu-
vaði sumri seinna eða um það
bil. Síðan hef ég farið með stöng
öll sumur, nema þegar ég var í
Reykjavík. Oft veiddi ég vel og
kom furðu sjaldan slyppur.
Ég held ,ég hafi verið 14 ára
þegar ég veiddi fyrsta laxinn.
Ég hafði þá nýverið á Akur-
eyri og fengið þar síli (Minnow)
| Enga átti ég silungastöngina, en
fékk lánaða stöng þegar ég fór í
j Laxá. í þetta sinn átti ég þess
ekki kost að fara á Helluvað,
en var bráðlátur að prófa sílið.
Heflaði ég því til hrífuskaft
svo það varð mjótt fram, festi
á það nokkrar lykkjur úr vír
og hjól, sem ég hafði búið til
úr dósalokum og gyrði. Setti ég
þar á seglgarn, og arkaði með
þetta út með Reykjadalsá. Þar
voru alltaf, á þeim árum, urr-
iðagoggar, raunar engir kosta-
gripir, en þó fiskar. Þegar ég
er kominn norður hjá Stafni,
og þar í hyl, sem heitir Dag-
málapottur, er allt í einu þrifið
fast í sílið mitt, og svo sé ég
skepnuna. Það er lax. Ég fer
allur að titra og bið guð þess í
hljóði, að laxinn fari fljótt af
án þess að slíta. Ég bjóst ekki
við að ná honum, en vildi á
hinn bóginn ekki tapa sílinu.
En laxinn var hinn rólegasti,
allt hélt, og ég náði honum eft-
ir dálítinn tíma. Það sátu í hon
um allir fjórir þríkrókarnir.
Varla hafa margir veiði-
menn verið sælli með sína veiði,
þó meiri hafi verið, en ég var
þá.
Húsavík 29. júní. Vígsla sumar-
búða kirkjunnar við Vestmanns-
vatn í Aðaldal fór fram í gær
við mjög hátíðlega athöfn. Bisk-
upinn yfir íslandi, herra Sigur-
björn Einarsson, flutti vígslu-
ræðuna og vígði búðirnar. —
Kirkjukór Grenjaðarstaða-
kirkju söng, undir stjórn organ-
ista síns, frú Kristjönu Árna-
dóttur. Eysteinn Sigurjónsson
frá Húsavík söng við undirleik
Bjargar Friðriksdóttur. Prófast-
ur Þingeyjarprófastsdæmis, sr.
Sigurður Guðmundsson, Grenj-
aðarstað, formaður sumarbúða-
nefndar, flutti ræðu og sagði
sögu sumarbúðabyggingarinnar.
Fjórir prestar lásu ritningar-
greinar og prestur flutti bæn
og hina drottinlegu blessun. Að
lokum sungu kirkjukórinn og
vígslugestir þjóðsönginn.
Ekki færri en 23 prestar voru
við vígsluna, flestir úr Hóla-
biskupsdæmi, nokkrir úr Skál-
holtsstifti og einn var kominn
alla leið frá Skotlandi.
Að vígslunni lokinni, var setzt
að veizluborðum, sem konur úr
Grenjaðarstaðarsókn höfðu bú-
ið með miklum glæsibrag, í
barnaskola Aðaldæla. Veizlunni
stýrði sr. Pétur Sigurgeirsson,
Sagt er að þú getir hermt eftir
liverjum manni, en aldrei viljað
gera það fyrir borgun?
Ég hef haft margar ástæður
fyrir því að neita að herma eft-
ir opinberlega, og vil ég nú
nefna þér þær helztu:
Allir þeir, eða flestir, sem ég
hef hermt eftir, eru þekktir á
aðeins mjög takmörkuðu svæði.
Allir hafa þeir verið meiri og
minni kunningjar mínir, sem ég
hef ekki kært mig um að gera
að athlægi opinberlega. Því að
það er nú svo, að hversu sam-
vizkusamlega sem maður herm-
ir eftir, þá er það þó ætíð það
sérkennilega við hvern einstak-
ling, sem maður dregur fram,
og í flestum tilfellum gerir
maður meira úr því, en rétt er,
þó það sé oftast ósjálfrátt —
samanber máltækið: Sjaldan
lætur sá betur er eftir hermir.
Ég vil þó taka það fram, að ég
hef ávallt reynt að fara eins rétt
með rödd og látbragð hvers
manns, sem ég hef getað. Þriðja
ástæðan er sú, að ég hef ekki
getað hermt eftir hvenær sem
óskað hefur verið eftir því.
Þetta hefur orðið að koma „að
innan“ á gleðistundum í kunn-
ingjahópi, og græskulaust frá
minni hálfu
Margir, sem hafa vitað að ég
hermdi eftir þeim, hafa beðið
mig að lofa sér að heyra. En
með örfáum undantekningum
hef ég neitað því, vegna þess,
að flestir, sem ég hef tátið þetta
eftir, hafa fundið einhvern sárs-
auka. Fundist það ólíkt og
úr lagi fært. Því það er nú svo,
að menn, þekkja ekki sjálfa sig.
Ekki röddina heldur.
Og þú hefur verið eins konar
„þúsund þjala smiður“?
Ég var um tíma við viðtækja-
formaður æskulýðssambands
kirkjunnar í Hólastifti. Margar
ræður voru haldnar og mikil
gleði ríkti yfir þeim áfanga, sem
búið var að ná.
Auk prófastsins, sr. Sigurður
Guðmundssonar, eru í sumar-
búðanefnd þeir sr. Birgir Snæ-
björnsson og Gylfi Jónsson.
Land undir búðirnar gáfu
hjónin í Fagranesi og Fagra-
neskoti, Sigurður Guðmundsson
og Guðný Friðfinnsdóttir, Jón
Þórarinsson og Laufey Guð-
mundsdóttir..
Byggingaframkvæmdir við
vatnið hófust 28. maí 1962 og
hornsteinninn var lagður 8. júlí
sama ár. Daginn eftir að horn-
steinninn var lagður hóf skozk-
íslenzkur vinnuflokkur á veg-
um alkirkjuráðs að vinna við
bygginguna. Jón G. Ágústsson,
byggingafulltrúi á Akureyri,
teiknaði húsið og hafði eftirlit
með byggingu þess.
Sú bygging, sem nú er full-
gerð, verður aðalbygging búð-
anna. Fyrirhugað er að byggja
tvo svefnskála og kapellu, og e.
t. v. fleiri byggingar síðar. Kap-
ellunni er fyrirhugaður staður
uppi í hæðunum fyrir ofan búð-
irnar. Búðunum hafa þegar bor-
viðgerðir í Þingeyjarsýslu, með
smá ferðastyrk frá útvaipinu.
Menn komu tækjum sínum til
mín, eða ég fór til þeirra, því
í þá daga var oft örðugt að
koma viðtækjum til Akureyrar,
einkum að vetrarlagi. Ég stund-
aði líka vélaviðgerðir og fleira
í þeim dúr, og geri reyndar
enn, þó störf mín nú séu að
mestu við ljósmyndagerð (lit-
aðar veggmyndir) síðan ég varð
heilsuveill, svo ég er ekki til
stórræða. Nokkrar myndir hef
ég einnig látið í dagblöðin, eins
og þér er kunnugt um, og stöku
sinnum tek ég mannamyndir,
þó ég sé réttindalaus.
Nokkum tíma í lífsháska?
Já, nokkrum sinnum, sem ég:
veit um, en það er varla orð á.
gerandi. Þó vil ég nefna þér
eitt atvik, sem mér er í minni.
Ég bjó þá í Holti. Var að koma
heim, ég man nú ekki hvaðan.
Þetta var um vetur, í asahláku,.
og þurfti ég yfir ársprænu á
leiðinni, var hún í hrokavexti
og ófær með öllu. Þetta var um
hánótt, en glæta af tungli. Ég
rölti nú með ánni um stund og:
kem þar að, sem hún fellur
þröngt, rétt fyrir ofan foss. Þar
hafði hún ekki brotið af sér ís-
inn, en rann ofan á í nokkrum
halla, svo þar var flugstrengur.
Þar lagði ég út í, en var skammt
kominn, er straumþunginn, sem
var meiri en ég bjóst við, varð
mér um megn, svo ég fór flatur
á hálum ísnum og barst óðfluga.
fram á fossbrúnina. Þar náði ég:
þó í steinnibbu og gat kraflað
mig til lands, en hefði ég farið
fram af, hefðu ferðir mínar
varla orðið fleiri. Þarna skalL
hurð nærri hælum, en minn.
tími var ekki ennþá kominn.
(Framhald á blaðsíðu 7).
izt margar góðar gjafir í reiðu.
fé og fögrum gripum.
Hugmyndin um kirkjulegar-
sumarbúðir við Vestmannsvatix
fæddist sem óskadraumur
tveggja presta, prófastinum, sr.
Sigurði í Grenjaðarstað, oð sr.
Pétri Sigurgeirssyni á Akureyri
og vissu lengi hvorugur í ann-
ars hug. Hinsvegar hefur sá,
sem prestunum skóp drauminn,
vitað hvar hann átti að bera
niður, svo að hann mætti ræt-
ast.
í dag koma 30 drengir til dval
ar í sumarbúðunum við vatnið.
Um miðjan júlí kemur annar
hópur drengja og síðan tveir
stúlknahópar. Hver hópur dvel-
ur í búðunum í tvær vikur. Um
helgar í sumar verða mót og
einhver starfsemi er einnig fyr-
irhuguð í vetur og jafnan á
vetrum í framtíðinni.
Búðirnar standa á fögrum
stað við austanvert Vestmanns-
vatn. Vatnið er allstórt með vog-
um og eyjum og kvikt af lífi
fugla og fiska. Blómleg byggð
er á báðar hendur, en hið efra
er Vatnshlíð og Vatnshlíðar-
skógur. Og á stundum mun ilm-
inn leggja frá birkiskóginum til
búðanna við vatnið. Þ. J.
Sumarbúðir viaðar viS Veslmannsvatn