Dagur - 14.02.1968, Qupperneq 4

4
5

^^i§í^;:v;:í::Kww;iwÍK^í^S?^á%5A®:!Wtói?wíi'i,ííi'i¥;,íí!,í!,fciv>Xr
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167

Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVlÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
Yaxaiidi
atvinnuleysi
í landinu
Á AÐALFUNDI miðstjómar Fram-
sóknarmanna, sem haldinn var í
Reykjavík um helgina voru atvinnu
málin m. a. til umræðu. Varð af ræð
um manna, og opinherum tölum,
sem fyrir liggja, ljóst í livert óefni
þau eru komin víða á landinu. Er
útlitið á því sviði mikið áhyggjuefni
allra hugsandi manna, livar í flokki
sem þeir standa. En ónotað vinnu-
afl er mikil sóun þjóðarverðmæta
og mikið böl, sem óþarft er að lýsa
meira.
Aðalfundurinn samþykkti eftir-
farandi ályktun:
„Aðalfundur miðstjómar Fram-
sóknarflokksins telur, að íslenzkt
þjóðfélag hafi ekki efni á því, að hér
ríki atvinnuleysi, þar sem vinna er
undirstaða velmegunar hverrar þjóð
ar.
Það er nú orðið mjög alvarlegt at-
vinnuleysi víða um land. Það ástand
fer versnandi og virðist fyrirboði
verri tíma.
Mörg fyrirtæki, sem veitt hafa
f jölda manns atvinnu, hafa nú orðið
að stytta vinnudag og segja upp
starfsfólki sínu. Hér verður algjör
breyting að verða á nú þegar.
Þessu til lausnar telur aðalfundur-
inn, að verja beri nauðsynlegum
hluta fjár þess, sem að undanfömu
hefur .verið fryst í Seðlabankanum,
til aðstoðar við þau atvinnufyrirtæki
og sveitarfélög sem við rammastan
reip eiga að draga í þessum efnum.
Á sama hátt vill aðalfundurinn á
það benda, að atvinnuleysisbætur
þær, sem lög gera ráð fyrir, em alls
ófulhiægjandi með tilliti til fram-
færslukostnaðar, og eru auk þess eng
ar varanlegar bætur á atvinnuástand
inu. Sjáanlegt er, að þau sveitarfé-
lög, sem verst yrðu úti hvað atvinnu
snertir, stæðu þá einnig uppi tekju-
laus.
Því telur aðalfundurinn jafn-
framt, að verja beri stærri hluta At-
vinnuleysistryggingasjóðsins en nú
er gert, til framkvæmda sem treysta
atvinnuöryggi.
Versta ráðleysi og átakanlegasta
sóun er atvinnuleysi, sem auk þess
hlýtur að vera félagslegt böl. Því er
nú þegar þörf róttækra ráðstafana.“
Frá ýmsum ályktunum aðalfund-
arins, verður e. t. v. sagt síðar. □

Mykjudreifaramir GUFFEN, sem nú er um að velja. Mykjusnígillimi Spíral í baksýn.
MARGS ÞARF BÚIÐ
í Morgunblaðinu 16. nóvem-
ber 1967 er viðtal við ungan
bónda, vel menntaðan og at-
bafnasaman. Þar segir:
„Menn brjóta mikið heilann
um, hvemig eigi að tæma haug
húsin. Þrjár aðferðir koma
helzt til greina: að láta rnykj-
una renna sjálfkrafa út ur hús-
inu, að nota snigil eða dæiu og
í þriðja lagi að moka henni út
með traktor. Sjálfrennslisað-
ferðin er hagkvæmust og ég hef
góða von um að geta notað
hana.“ — Réttara hefði verið
að tala um fjórar aðferðir, þar
eð vart getur talist sama aðferð
að nota snigil og að nota dælu
við að tæma haughús.
í Frey nr. 3 1967 er grein um
Bændaför til Englands. Þar seg
ir meðal annars:
„Á allra síðustu árum hafa
nokkrir bændur hér á landi
byggt hjarðfjós, með lokuðum
áburðarkjallara, en vandamál
hefir verið hjá mörgum að fá
hentug tæki til þess að dæla-
upp úr þeim.“
Svo segir greinarhöfundur,
sem er gegn bóndi á Suður-
landi, frá því, að í förinni sáu
þeir mykjudreifara (tankdreif-
ara) einn mikinn, gerðan fyrir
fljótandi mykju, og búinn
þrýstilofsdælu, bæði til að fylla
dreifarann og til dreifingar er
á völlinn kemur. Og svo segir:
„Væri vel ef þessir dreifarar
gætu leyst vanda þeirra, sem
hafa lokaðar haug- og þvag-
geymslur.“
Þessi greindu ummæli skýra
ljóslega hver vandi bændur
telja sér vera á höndum, við að
koma mykjunni úr áburðar-
geymslu á völl eða í flög. En
ummæli sunnlenzka bóndans
opinbera einnig mjög undarlega
hluti og hart nær ótrúlega, sem
sagt, að bændur byggja „lokað-
ar“ áburðargeymslur, án þess
að gera sér um leið fulla grein
fyrir því hvernig þeir eigi að ná
mykjunni út úr geymslum þess
um. Þetta er gert við faglega
forsjá sérfræðiráðunauta bænd
anna, í þeirn byggðum landsins,
þar sem leiðbeiningaþjónustan
er bezt á vegi stödd, að því er
ætla má. Slfkt held ég að gæti
ekki komið fyrir neins staðar á
Norðurlöndum, nema hér á ís-
landi. Annars staðar, þar sem
ég til þekki fer um slíkt ávallt
saman: ákvörðun um gerð bygg
ingar og fyrirhugaður og ákveð
inn vélbúnaður og tæki við að
nota bygginguna, það er í þessu
viðviki að hirða áburðinn í
geymslu og að koma honum úr
geymslunni þegar til þess kem-
ur.
Það bendir í sömu átt, um
hve laust í reipum þetta virðist
vera hér hjá okkur, er (norð-
lenzki) bóndinn sem Morgun-
blaðið ræddi við 16. nóv. segist
velja „sjálfrennslisaðferðina,“
þar eð hún sé „hagkvæmust,"
og segir um leið: „Ég hef góða
von um að geta notað hana.“
Á orðum- hans er auðheyrt,' að
hann telur sig svo sem ekki
hafa að neinu reyndu og öruggu
að ganga, aðeins góðri von. Það
er sannarlega ekkert spaug fyr
ir bændur að byggja dýrar
byggingar, að verulegu leyti á
slíkum forsendum, án þess að
vera klárir á því hvernig skuli
að unnið þegar til þess kemur
að nota byggingarnar.
Ekki er ég til þess kominn að
segja bændum hver sé albezta
tæknin við að tæma haughúsin
og koma mykjunni á völl. Eitt
og sama á ekki við alls staðar,
það er augljóst, og ekki er
ávallt ljóst að hin fullkomnasta
tækni sé það sem hentar bónd-
anum bezt. Hér kemur fleira til,
svo sem fjárfesting mismun-
andi mikil, bústærð og vinnuafl
o. fl. Mörgum bónda getur hent
að jafnvel og ef til vill betur að
hoppa ekki í 'hæsta haft með
vélvæðinguna við mykjustörf-
in. Hér kemur einnig til gerð
túnanna og aðstaða við út-
keyrslu áburðarins, eins og
minnst var á í lok fyrri greinar
minnar um þessa hluti.
Minna má vel duga.
í fyrri greininni tek ég fram,
að vel megi hugsa sér „að nota
hinar stærri gerðir mykjudreif
ara af Guffen (og „Rotasprea-
der“)-gerð, til að aka fljótandi
mykju á völl, í stað dýrari belg
vagna.“ Þar er ég meðal annars
að hugsa um fjárfestinguna.
Þessi ummæli mín endursagði
ég úr bréfaskóla-bréfi frá árs-
lokum 1966. Síðan hefi ég átt
þéss kost að kynna mér þetta
nánar austur á Jaðri, þar sem
mjög hagar svipað til um
mykjuhirðingu eins og á ís-
lenzkum búum vel flestum.
Hefi ég nú sem fyrr örugga trú
á því, að sú tækni sem þar
reyndist vel eigi einnig erindi
til íslenzkra bænda. Vil ég því
bæta nokkru við þessi ummæli
mín frá 1966.
Rokdreifarinn („Rotasprea-
der“) hefir náð mikilli út-
breiðslu og vinsældum, fyrst og
fremst sökum þess að hann
vinnur sauðatað öðrum dreif-
urum betur. Hann dreifir „jafn
vel grjóti,“ er stundum sagt.
Telja þeir bændur þao ril kosta,
sem eigi hafa gengið betur frá
haughúsdyrum og innkeyrslu í
haughús en svo, að hætt er við
að grjót geti komist í mvkjuna
við mokstur í dreifarann. Er
tómlegt að þurfa að ræða um
þessa hluti, er velja skal tæki
til að aka á völl og dreifa mykj
unni. Nóg um það. Sem sauða-
taðsdreifari er Rokdreifaiinn
álitlegastur það er ljóst. En er
til þess kemur að dreifa fljót-
aiidi áburði verður hlutur hans
lélegur. Það er vitanlega hægt
að dreifa fljótandi mykju með
Rokdreifara, en slíkum áburði
dreifir liann illa og er seinvirk-
ur. Um norska Guffen mykju-
dreifarann er þessu þveröfugt
farið. Torvelt er að dreifa
sauðataði með honum svo vel
sé, en fljótandi mykju dreifir
hann mjög vel og er mikilvirk-
ur við það. Þetta hefir verið
reynt hér á landi svo að ekki er
um að villast, en raunar þurfti
enga innlenda reynslu til að
SÍDARI GREÍN
sanna þetta, reynslan á Jaðri
skar fyrir löngu úr um það.
Reynsla íslenzkra bænda er að-
eins bundin við Guffen af þeirri
troglaga gerð sem margir bænd
ur kannast við, og sem tekur
um 1800 lítra af áburði. En hið
nýja þar austur á Jaðri er hins
vegar að nota nýja tunnulagaða
gerð af Guffen sem tekur 2600
og 3500 lítra af fljótandi mykju,
eftir stærð.
Hér er mikið í efni einnig fyr
ir þá bændur íslenzka, sem
byggja sér lokaðar áburðar-
geymslur og verka fljótandi
áburð til notkunar. Eigi'Verður
annað séð en að Guffen 2600
lítra sé hin viðráðanlegásta og
heppileg lausn, við að aka fljót-
andi mykju á völl og dreifa
henni. Er mikil ástæða til að
vekja athygli á þessu alveg um
búðalaust.
En svo er það dælan.
Já, svo er það dælan, til að
dæla hinni fljótandi mykju úr
haughúsmu í mykjudreifarann
Guffen.
Fyrst er að vekja athygli
basnda á því, einnig umbúða-
laust, að það er tjarstæða og
hrapalegur misskilningur að
byggja lokaðar mykjugeymslut
þannig, sem þó nokkrir bændur
hata gert, að gluggur sé á vegg
geymslunnar hátt uppi og ætla
sér að ná mykjunni þar út með
dælu eða snigli. Flestar álitleg-
ustu mykjudælur eru þannig
gerðar, að dælan á og verður að
standa Ióðrétt og koma niður í
mykjuþróna ofan frá.
Það er svo sem völ á nógum
dælum þannig gerðum og til
þessara hluta, en þó er hér ljóð
ur á. Iiið algengasta er að
smíða rafknúðar dælur með
áföstum rafmótor, og góð og
stórvirk dæla þarf allt að því
15 hestafla mótor, og notkun
slíkra rafmótora er því miður
lítt hugsanleg í sveitum hér,
eins og högum er háttað um
raforku. Hingað þurfa að fást
dælvr sem hægt er að knýja
með traktor. Þær fást, verða
fáanlegar, þótt enn sé ekki um
auðugan garð að gresja er velja
skal traktordælur. Kyllingstad
verksmiðjumar, sem smíða
Guffen, framleiða eiimig mykju
dælur sem reynast vel á Jaðri,
en til þessa hefir verksmiðjan
gert þær aðeins fyrir rafmagns-
mótor. Samt má vænta þess að
þeir framleiði einnig dælur fyr-
ir traktor, senn hvað líður, jafn
vel á vori komanda.
Já, dælan verður að standa
lóðrétt og lcoma niður í haug-
húsið ofan frá. Þess vegna
verða hinir lokuðu áburðar-
kjallarar að vera byggðir þann-
ig að stevpt er útskot úr kjall-
aranum, sem stendur út undan
f jósgólfini’. Dælunni er svo
komið fyrir á þakpallinum yfir
útskotinu, dælan nær niður um
pallinn og niöur í útskotið,
djúpt eða grunnt eftir vild. en
það verður að vera dálítið
dýpra en kjallarinn. En hve
margir bændur hafa byggt hina
lokuðu áburðarkjallara þannig?
Ég er því miður hræddur um að
þeir séu fáir.
Annað úrræði er að koma
dælunni fyrir inni í fjósinu,
þannig að hún gangi þar niður í
gegnum gólfið, nálægt útvegg.
En ef vel á að vera verður að
gera þar dyr á fjósvegginn, svo
að auðfarið sé til umsvifa út og
inn á milli dælu og mykjudreif-
ara þegar verið er að dæla í
dreifarann. Sennilega verður
margur bóndinn, sem byggt hef
ir lokaðan mykjukjallara án út
skots að grípa til þess úrræðis,
þótt það sé miklu lakara heldur
en að koma dælunni fyrir í út-
skoti úr kjallaranum sem fyrr
segir.
Að liirða mykju í lokuðu
haughúsi.
Svo er nú það. Menn mega
ekki vera hræddir við að
blanda töluverðu af vatni í
mykjuna, til þess að fé réttilega
fljótandi áburð. Það marg borg
ar sig, þótt magnið sem aka
þarf á völl aukist verulega við
vatnsíblönduna, samt er fljót-
andi mykjan og meðferð henn-
ar verkasparnaður, samanborið
við vélmokstur. Nægileg vatns-
blöndun fæst við þann þrifnað
að skola fjósgólf og flór daglega
vikulega með vatni.
Mykjan vill skilja sig frá því
sem þynnst er í kjallaranum,
hún vill fljóta ofan á, en blanda
af hlandi og vatni verða á botn-
inum. Er nokkur vandi að ráða
bót á þessu. Þar sem miklu er
til kostað er það gert með því
að koma fyrir sérstökum hræri
tækjum í áburðarþrónni. Það
kostar peninga, og sá ljóður er
á, að ekki er auðvelt að koma
slíkum vélbúnaði haganlega fyr
ir þegar áburðarþróin er kjall-
ari undir fjósinu. Slíkur vélbún
aður verður ekki fluttur á milli
fjósa, hann verður fjárfesting á
hverjum bæ, þar sem hann er
notaður. Þess má um leið geta,
að þar sem klifið er í hæsta haft
og öllu til kostað með fullkomn
ustu tækni og mesta fjárfest-
ingu, með því að nota dreifara
með þrýstilofsdælu, er soga til
sín mykjuna, jafnvel út um
glugg á kjallaravegg, verður
einnig að kosta miklu til hræri-
tækja á hverjum bæ, þótt
mykjudreifaramir dýru og full
(Framhald á blaðsíðu 7).
Einar Árnason
frá Finnsstöðum
EINAR ÁENASON frá Finns-
stöðum i Kinn, en um fjölda ára
búsettur á Akureyri, lézt í
Fjórðungssjúkrahúsinu á Ak-
ureyri síðasta dag janúarmán-
aðar og var jarðsunginn 8.
febrúar. Hann var tæplega
níræður að aldri, fæddur og
uppalinn á Finnsstöðum og bjó
þar nokkur fyrstu búskaparár
sín. Síðar var hann bóndi á
Vatnsenda en lengst í Landa-
mótsseli. Kona hans var Kristj-
ana Sigfúsdóttir frá Halldórs-
stöðum í Reykjadal, látin fyrir
mörgum árum. Sonur þeirra er
Höskuldur bóndi í Vatnshomi í
Borgarfirði. Hér á Akureyri
dvaldi Einar lengi í skjóli fóstur
dóttur sinnar, Aðalbjargar Jóns
dóttur og manns hennar, Páls
Bjarnasonar yfirsímvirkjaverk-
stjóra, Oddagötu 7.
Eftir að Einar og Kristjana
fluttust til Akureyrar tók hann
að sér margvísleg störf, sem hér
verða ekki rakin, nema þau
sem snerta Dag. En Einar vann
lengi við blaðadreifinguna og
var hún þar í góðs manns hönd
um.
Oft leit hann hér inn á skrif-
stofur blaðsins og hóf hann þá
stundum mál sitt í bundnu
máli, því hann var skáldmælt-
ur, einnig vel ritfær og mátti
segja, að hann væri víða heima
enda las hann mikið og hafði
trútt minni. Trúmennsku hans
við blaðið okkar og margar
ánægjustundir er mér bæði
ljúft og skylt að þakka, við þau
tímamót, er vegir skilja um
stund. E. D.
Gljúfrabúi og Árni Úla !
Fædd 28. febrúar 1894 — Dáin 27. marz 1967
Þú hverfur héðan hrott.
Með hugarró fékkst þú
sigrað sjúkdómsþraut
í sigurvon og trú.
Því verður hugsað heim
og hugir fylgja þér,
sem alltaf örugg stóðst
í önnum lífsins hér.
Á langri ævileið
þú löngum hugprúð varst
og hverja þunga þraut
með þreki og dug þú barst.
Þú stóðst í stormum fast.
Þó stundum blési kalt.
Þú gejmidir hlýju í hug,
varst hetja gegnum allt.
Við kveðjum þig með þökk.
Við þökkum hreina dyggð,
samúð þína í sorg
og sanna vinatryggð.
Það ekld er okkur gleymt,
þá ævidagur þver.
Þín geymist mnming mörg
frá miklu starfi hér.
Indíana og Benedikt á Hálsi.
Fæddur 26. júlí 1897 — Dáinn 25. janúar 1968
Nú er lokið hverri þungri þraut
og þú ert hvíldur, horfinn okkur sýmnn.
Hver sá geisli, er varpar birtu á braut
nú brosi þér á nýjum vegum þínum.
Við lítum yfir leið, sem gengin er.
Til Ijóssins fagra vonir allar benda.
Góða kjnning vinir þakka þér
og þér við burtför ástarkveðjur senda.
Með hetjuskap þú sjúkdómsböl þitt barst,
þá byrði, er á þér hvíldi langa ævi.
Ókvíðinn og öruggur þú varst
þó aldrei lengi heilsuna þér gæfi.
Svo ótrúlega lengi vannst þitt verk,
þó voru stöðugt lamandi öfl að verki.
Festa og þrek og þolgæðiskennd sterk
* 1 þrautum lífsins var þitt aðalsmerki.
Indíana og Benedikt á Hálsi.
Sf jórnarskipti hjá Geysi
KARLAKÓRINN GEYSIR hélt
aðalfund sl. sunnudag í félags-
heimili kórsins í Lóni.
Fráfarandi stjórn gaf yfirlit
um starfið á árinu, er. var all
fjölbreytt. — Söngskemmtanir
voru haldnar hér á Akureyri
sl. vor, einnig söng kórinn á
Dalvík, Ólafsfirði, Freyvangi og
Miðgarði í Skagafirði. Söng-
stjórar kórsins sl. starfsár voru
Jan Kisa og Árni Ingimundar-
son og undirleik önnuðust frú
Þórgunnur Ingimundardóttir og
Árni Ingimundarson.
Ný stjórn var kosin og skipa
hana eftirtaldir kórfélagar: For
maður Jóhann Guðmundsson,
varaformaður Aðalstemn Jóns-
son, ritari Árni Jóhannesson,
gjaldkeri Mikael Jósson og með
stjórnandi Tryggvi Gunnarsson.
Mér hefur oft þótt bæði
skemmtilegt og fróðlegt að lesa
greinar eftir Árna Óla. Nú
bregður svo við, að hann skrif-
ar grein í Lesbók Morgun-
blaðsms, 4. tölubl., frá 28. jan-
úar í ár, er hann nefnir „Hvar
er Gljúfrabúi? sá er Jónas kveð
ur um“, sem mér finnst veik-
um rökum studd. Veit auk
þess, sem síðar verður gerð
grein fyrir, að nið'urstaða Árna
er algjörlega röng.
Víkjum þá fyrst að rökum
Árna Óla. Jónas yrkir kvæðið
Gunnarshólmi fyi'ir Bjarna
Thorarensen á Möðruvöllum,
að því er Árni segir. Látum svo
vera. Gunnarshólmi er, eins og
flestir vita, eitt dýrmætasta
listaverk sem þjóðin á í bundnu
máli. Þar'er Fljótslilíðinni og
umhverfi hennar lýst snilldar-
lega og svo atburðinum þegar
Gunnar sneri aftur, getið af
sömu snilldinni. Betur verður
ekki gert. Jónas dvaldist um
tíma á Breiðabólstað í Fljóts-
'hlíð hjá Tómasi vini sínum.
Satt er það, að „fögur er Hlíð-
in“ og tel ég víst að Jónas hafi
ort um hana án hvatningar, en
þó mun það sjálfsagt rétt, að
Bjami hafi óskað þess. Þetta
eiga svo m. a. að vera rök fyrir
því, að Jónas hafi kveðið Dal-
vísur um Fljótshlíð. Bjarna
Thorarensen hefur án efa þótt
vænt um fæðingarsveit sína,
Fljótshlíðina, þó hanii færi það-
an 16 ára gamall. En getur Árni
Óla ekki hugsað sér, að Jónasi
Hallgrímssyni hafi líka þótt
vænt um sína fæðingarsveit,
Öxnadalinn? og því ort Dal-
vísur um hann. Jónas ólst alveg
upp á Steinsstöðum í Öxnadal,
þar til faðir hans andaðist 1816.
Eftir það var hann að vísu um
tíma inni í Eyjafirði, en kom
fljótt í Steinsstaði aftur og var
þar á sumrin á skólaárum sín-
um, síðast sumarið 1828, sem
kvæðið Ferðalok vottar. En
hann kom þó í Steinsstaði síð-
ar, bæði 1837 og 1841. Þá dvaldi
hann þar a. m. k. nokkra daga.
Ég talaði sjálfur við gamla
konu, sem mundi Jónas vel frá
því sumri.
Þó að Dalvísur séu vel kveðn
ar og okkur Öxndælmgum þyki
vænt um þær, af því þær eru
um dalinn okkar, þá verður
þeim þó ekki jafnað við Gunn-
arshólma að því er listagildi
snertir. Ekki heldur sem nátt-
úrulýsingar. Hafi nú Jónas vilj
að bæta um lof sitt um Fljóts-
hlíðina, sem raunar virðist ekki
fært neinum, þá bættu Dalvís-
ur sízt af öllu Gunnarshólma
upp. Slíkt held ég að engum sé
fært og Jónasi hafi ekki verið
það heldur. Þó virðist sem Ámi
Óla hugsi sér eitthvað slíkt.
í Dalvísum eru nefnd ýmis
heiti. Ámi Óla segir þau vera
til í Fljótshlíðinni. Ég efa það
ekki. Ætli mörg af þeim séu
ekki til í flestum sveitum? Að
M
minnsta kosti eru þau til, eða
voru a. m. k. til í Öxnadal. Þar
er „Fífilbrekka, gróin grund,
grösug hlíð með berjalautum",
og þar var og það í landi Steins
staða „Flóatetur, fífusund“. Ég
hef sjálfur verið við heyskap í
Steinsstaðaflóanum og rétt fyr-
ir sunnan og neðan túnið á
Steinsstöðum var fram á mín
þroskaár blautt sund, hvitt af
fífu hvert sumar. Fyrir ofan
Steinsstaði er skarð í fjallið.
Þar eru eða voru a. m. k. fjalla
grös. Þangað fóru þau systkinin
Jónas og Rannveig systir hans
á unglingsaldri til að tína grös.
Þar er „Góða skarð með grasa-
hnoss“. Benda ekki oi'ðin: „Ver
ið hefur vel með oss, vei'ða
mun það ennþá löngum" til
þess, að barn þeirrar sveitai',
sem um er kveðið, hafi sagt
þau? „Bunulækur blár og tær“
mun vera til í flestum dölum
þessa lands og þeir ei'u mai’gir
í Öxnadal. Ekki vantar þar
heldur „hnjúkafjöllin himin-
blá“. Og nóg er þar af hamra-
görðum, meira að segja í landi
Steinsstaða. Hvítir tindar eru
þar að vísu ekki allt árið, en
oft snjóar þó í fjallatindana á
sumrin, þó elcki festi snjó á lág-
lendi. „Bakkafögur á í
hvammi'1 er þar einnig. Yfir-
leitt er allt það í Öxnadal, sem
Jónas nefnir í Dalvísum.
Þá kem ég að aðaltrompi
Árna Óla, nafninu Gljúfrabúi.
í fyrsta lagi er foss sá, er hann
nefnir svo, ekki í Fljótshlíð
heldur undir Eyjafjöllum. Það
skiptir að vísu ekki máli. En í
öðru lagi lieitir fossinn alls
ekki Gljúfrabúi frá upphafi, þó
líklega séu ýmsir farnir að
kalla harm svo nú, siðan sá til-
gáta kom fi'am fyrir nokkrum
árum, að Jónas eigi við harm í
Dalvísum. Ég kom fyrir all-
mörgum ái'um að þessum fossi,
þá var mér sagt af kurmugum
manni, að áin eða lækurinn,
sem fossinn er í, héti Gljúfurá
og fossinn Gljúfurárfoss og í
Ái'bók Ferðafélags íslands árið
1931 segir Skúli Skúlason,
Rangæingur og nákunnugur,
að fossin heiti Gljúfrafoss, að
vísu bætir harm svo við, að foss
inn kurmi að vera sá Gljúfra-
búi, sem Jónas gerði fi-ægan.
Samt er auðséð, að hann hefur
ekki borið það nafn frá upp-
hafi. Ég hygg að oi'ðið Gljúfra-
búi megi skoðast sem samnefni
á fossum hér á landi yfirleitt og
að Jónas Hallgrímsson hafi
fyrstur smíðað það, en enginn
sérstakur foss heitið því nafnL
Nafnið á við bæði um fossinn í
Gljúfurá undir Eyjafjöllum og
fossinn, sem fellur fram af há-
um glettastalli skammt fyrir of
an bæirm á Steinsstöðum í
Öxnadal. Harrn kemur sannar-
lega úr gljxifrum eða lækurinn,
sem hann er í, mjög þröngu
klettagili. „Gilið mitt í kletta-
þröngum". Skiptir þá engu máli
hvort orðið mitt er atviksorfS
og þýði mitt í klettaþröngum,
eins og Áx-ni Óla heldur, eða
hvort Jónas er að tala um gilið
sitt, sem ég tel líklegra.
Ég sagði í upphafi að ég vissi
að niðurstaða Árna Óla vaxri
(Framhald á blaðsí'ðu 7).