Dagur - 03.03.1971, Side 4

4
o
f ^
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-11-66 og 1-11-67
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMtJELSSON
Prentverk Odds Björnssonar hi.
Beðið eftir lausn
í UMRÆÐUM á Alþingi snemma
í febrúar lýsti Jóhann Hafstein for-
sætis- og raforkuráðherra yfir því, að
gefnu tilefni, að hann eða ráðuneyti
hans hefði nú á þessu ári hafið nýja
tilraun til að koma á samkomulagi
í Laxárdeilunni. Hann sagði að sátta
menn væru liinir sömu og fyrr, þ. e.
sýslumennimir tveir. Ráðhenann
kvaðst binda mjög miklar vonir við
þessa nýju samkomulagstilraun, og
sagði, að bomar yrðu fram nýjar
sáttatillögur, þar sem tekinn yrði af
allur vafi um það, sem áður kynni
með réttu að liafa valdið tortryggni.
Hann sagði, að liér yrðu „um til-
tekna og ákveðna virkjun að ræða,
hvorki annað eða meira fyrr eða
síðar.“ Kvaðst hann jafnframt hafa
til athugunar að gefa þinginu síðar
skýrslu um málið. Síðan ráðherra
skýrði frá þessum nýju samkomulags
tilraun á árinu 1971 er nokkur tími
liðinn, og enn hefur ekki heyrzt um
árangur. Þvert á móti hafa nú rit-
deilur blossað upp á ný og þung og
oft óviturleg orð fallið. Enn virðist
því ekki friðvænlegt í þessu máli.
Má vera, að hér fari eins og í náttúr-
unni, að á eftir stríðum stormum
komi logn er lengi varir.
Ekki er nema gott um það að
segja, að raforkuráðherra reyni að
koma því í kring, sem mistókst á ár-
inu sem leið, að leysa þetta við-
kvæma deilumál. En hingað til virð-
ist ekki hafa verið lögð sú vinna í
sáttatilraunirnar, sem nauðsynlegt
var. Það er hvergi nærri einlilýtt, að
birta aðilum tillögur til að játa eða
neita, eða boða þá til kappræðu-
fundar í Reykjavík. Ef litið er á það,
hvernig sáttatilraunir í vinnudeil-
um fara fram, og hvernig þar er
unnið, oft nótt með degi, er auðsætt
hvert þolinmæðisverk þær eru, er
auðsætt, að mikið vantar á, að þann-
ig hafi verið unnið að sættum í Lax-
árdeilunni.
Vígreifir menn njóta þess, að
handleika vopn sín og fólki í fjar-
lægum landshlutum getur þótt gam-
an að vopnaskaki annarra, ef það
sjálft nýtur friðar. En hér fyrir norð-
an fer þeim áreiðanlega fjölgandi,
sem ætlast til þess í alvöru, að ríkis-
stjórnin leysi Jætta mál, Jjví að það
getur Laxárvirkjunarstjóm ekki.
Fyrir atbeina Jieirra sem völdin hafa
í raforkumálum landsins var hin um
deilda Gljúfurversáætlun gerð og
framkvæmd hafin. Ráðlierra, sem
með raforkumál fer, hefur viður-
kennt í verki, að honum beri, eins
og nú er komið, að hafa forgöngu
um að afstýra frekari vandræðum.
(Framhald á blaðsíðu 7)
BJÖRN SIGFÚSSON:
Jú er dimmt um NorSurver.. "
iii
„Undarleg er íslenzk þjóð“,
sagði Klettafjallaskáldið og
fræddi okkur í vísu um það, að
allt, sem hún hefur lifað, um-
myndi hún jafnóðum eða síðar
meir í skáldskap, sem lifir virki
leikann af. Ungur fræðimaður,
Hallfreður Orn Eiríksson, rit-
aði greinina Þjóðsagnir og sagn
fræði í tímaritið Sögu 1970 og
gerir óbeint með öðrum hætti
ljóst, að íslending'ar skynjuðu
og skynja enn örlög sín og um-
hverfisbreytingar á þann veg,
sem þjóðsagan hefur vanið þá
við. Skammdegi fyrir norðan
var þjóðsögum bezti vaxtartím-
inn og gerði gljáandi horna-
hlaup á stækkandi stikla hvers
vel alins púka, meðan þeir
gengu ljósum logum nærri leg-
stöðum eða gígum sumum, en
hrafnategund með járnnef og
járnklær sótti að bæjarburstum
einstöku manns og þá ætíð á
næturþeli, meðan engir betri
krummar sjást. Þjóðsögur J. Á.
og fleiri heimildir telja það
heiðnar fylgjur manna, ef ekki
verri ókindur. Gunnar skáld,
austlenzkur, varaði í Þorraþulu
í Háskólabíói við því, ef ókind-
ur sæki á að magna einhver
Fróðárundur, sökum þess að
hvorki sé fylkisstjórn yfir norð-
urbyggður né aðhald frá réttar-
vörðum; því ef fylkisstjóm
væri, „myndu ókindur á borð
við þær, sem þarna eru á ferli,
aldrei hafa skotið upp jafn
ófrýnum kolli.“ — Með sama
ugg og Gunnar skáld finnur við
illar fylgjur, sem leita tækifæra
í skálkaskjóli Laxárdeilna,
hafði áður birzt vísan ættuð frá
héraðsskólasetrinu:
Nú er dimmt um Norðurver,
næturhrafnar þinga,
maurasýru menguð er
menning Þingeyinga.
Jafnskjótt og meginhluti
landsmanna er nú búinn að losa
meðvitund sína við kynjar þjóð
trúar (en undirvitundina?),
gerist æ útbreiddari hálf-
mýstísk trú á það, að sú bænda-
menning, sem nú þoli margs
konar kaupstaðasmitun sé til
tjóns og þar á ofan beina ofsókn
í tilfellum sem virkjunardeil-
unni, sé í raun réttri hrein
náttúrusköpun, dálítið sam-
kynja við heiðagæsasamfélag
Þjórsárvera, flórgoðabyggðh-
háðar vatnsstöðu í vogum og
fenjum, sem skurðgröfur stofna
í voða, þegar þær breyta af-
rennslinu, eða í ætt við mýri-
snípurómantíkina, sem vonlaust
ku vera að endurlífga í svo
ræktuðu borganágrenni sem í
Eyjafirði er eða Mosfellsdal allt
upp til Gljúfrasteins. Eina ráð-
ið væri þá kannski ríflegur
landssjóðsstyrkur til að moka
sem flesta skurði fulla, svo tún
geti breytzt í þjóðlegar mýrar.
Aftur er mér til efs, að lofs-
verð ást höfuðstaðarbúans á feg
urð „síðasta bæjar í dalnum“
og á veiðiskap í ám eða rjúpna-
löndum eigi nytsama samleið
með ráðstöfunum til að fóstra
þróttuga framtíð í sveitum, læra
það, sem sjálf stétt hins vél-
vædda búskapar telur nútím-
ann krefjast. Þorri bænda er
sérhæfðari starfsstétt og þróað-
ur lengri veg burt frá „ósnertri
náttúru“ en hið eldra veiði-
mennskuþjóðfélag var. En sport
veiði tekur að efla nýtt sálarlíf
veiðimennskustigs með fólki
búsettu í borgum.
Varðveizla á náttúruminjum
og söguminjum til að sýna ferða
mönnum, sala á veiðileyfum af
öllu tæi til erlendra sem inn-
lendra bæjaihúa, stjan við túr-
ista og sumarsetugestl o. fl.
óskylt landbúnaði er sjálfsögð
grein tekjuöflunar og atvinnu,
en stendur því færri vikur árs
sem fjær dregur Reykjavík,
kann því að magna árstíðaat-
vinnuleysið og getur af fleiri
orsökum lítt komið í kaupstaða
vaxtar og iðnvæðingar stað. Sú
útbreidda kenning, að iðnvæð-
ing stofni allri náttúruvernd í
voða, en fyrrnefnd atvinna við
gesti tryggi verndina, er tals-
vert umdeilanleg. Mikið bar
t. d. á henni á fyrrnefndum
fundi á þorra, er Gunnar skáld
flutti Þorraþulu, en ekki beint
hjá honum.
Ekki má halda, að ég telji þá
kenning neitt slæma, því hún
veitir gagnlegt mótvægi gegn
subbuskap og þjösnaskap
mar-gra iðjuframkvæmda. í bíó-
inu fengu margir ámælisverðir,
hérlendis sem erlendis, að
heyra yfir sér refsidóminn, en
sómakært fólk féklf staðfest, að
„þetta, sem ég hef alltaf sagt,
að er óhæfa“, sé einmitt óhæfa.
Verst, hvað slíkir útbreiðslu-
fundir góðra skoðana takmark-
ast mjög, líkt og kosningasam-
komur flokka, við það fólk, sem
átti skoðunina fyrir. En áhrif af
góðri messu skila sér víst aldrei
nema þessu líkt.
Hver hefur til síns ágætis
nokkuð. Þrjú stig viðeigandi
lofsyrða og einkunna um
frammistöðu aðkomumanna í
Mývatnssveit voru kennd mér
1923, er ég kom neðan úr dölum
vinnumaður á einn bæinn ofan
við vatn, átti frændlið þar og
raunar á hverjum bæ:
Vel gert af dalamanni.
Vel sagt af hreppstjóra að
austan.
Vel mælt af konungi.
Væri ég gladdur með fyrst-
nefndu einkunninni, kann ég
að hafa grett mig við hvera-
loftskeimi Bjarnarflags, sem
lagði í orðtökunum þrem upp
af undirfurðudjúpum mý-
vetnski-ar drýldni, — en ég tók
mælikvarðann til greina, áður
en kynnum lauk. Miðtáknið
þarf ekki að skýra, en væru
framámenn sveitar beðnir að
segja þess deili, hvaða ummæli
væru konungleg, var ekki ann-
að sennilegra en þeh- gripu til
dæmis ummæli Friðriks VII á
Kambabrún 1907, þegar hann
leit yfir Sunnlendingafjórðung
í spámannlegri andrá og kvað
hann vera sem heilt ríki. Væri
svo, hlaut stærð íslands að
nægja til sjálfstæðis, töldu ís-
lendingar, og sannaðist hér eitt
einkennið á orðum stórmenna,
að þau fá afstætt gildi, jafnvel
rikara gildi, er frá líður en með-
an um þau lék andrúmsloft líð-
andi stundar. Oft er vel, að svo
sé.
(Niðurlag í næsta blaði)
Aðalfundur Sjómannafélags Ak
FERTUGASTI og þriðji aðal-
fundur Sjómannafélags Akur-
eyrar var haldinn sunnudaginn
14. febrúar í Verkalýðshúsinu
við Strandgötu. 24 nýir félagar
gengu inn á fundinum, og eru
félagsmenn nú 246.
í upphafi fundar minntist for
maður fjögurra félaga, er látizt
höfðu á liðnu ári, þeirra Árna
Valdimarssonar, Eyrarlands-
vegi 14, er var fyrsti ritari fé-
lagsins, Pálma Friðrikssonar,
Gránufélagsgötu 5, er einnig
var einn af stofnendum félags-
ins, Hilmars Símonarsonar, Ár-
túni, Dalvík, og Einars Tveiten,
Gránufélagsgötu. 29. Heiðruðu
fundarmenn minningu þessara
látnu félaga með því að rísa úr
sætum.
Formaður, Tryggvi Helgason,
gerði grein fyrir störfum félags-
ins á liðnu ári. í ársbyrjun voru
gerðir nýir kjarasamningar fyr-
ir sjómenn á fiskibátum, en
þeim var aftur sagt upp, þannig
að þeir féllu úr gildi um síðustu
áramót. Einnig voru gerðir
samningar fyrir undirmenn á
togurunum í júnímánuði sl., og
gilda þeir til júníloka næstkom-
andi. í hvorum þessara samn-
inga fyrir sig fólust nokkrar
kjarabætur, sem þó verða að
teljast ófullnægjandi til að
mæta þeirri dýrtíðaröldu, sem
gengið hefur yfir. Á síðasta ári
varð afli fiskibáta og togara fyr-
ir Norðurlandi um það bil 10%
minni en árið áður, en þrátt
fyrir tiltölulega góð aflabrögð
og hagstætt verðlag á erlendum
fiskmörkuðum, getur síðasta ár
þó ekki talizt hafa verið norð-
lenzkum sjómönnum hagstætt.
Nýir kjarasamnngar fyrir sjó
menn á fiskiskipum, öðrum en
togurum, eru engir í gildi fyrir
þetta ár, og er nú allt í óvissu
um nýja samningsgerð, þar sem
lög, er Alþingi setti í desember
1968 og skertu samningsbund-
inn hlut sjómanna mjög mikið,
standa þversum í vegi fyrh- eðli
legum samskiptum sjómanna-
félaganna og útgei'ðarmanna.
Fjárhagsafkoma félagsins á
árinu var góð, og eignaaukning
sjóða félagsins um 360 þúsund
krónur, en skuldlaus eign í árs-
lok xim 2 millj. 250 þúsund
krónur.
Á fundinum var samþykkt að
bi’eyta nafni félagsins a ‘Sjó-
mannafélag Eyjafjarðai’, þar
sem félagssvæðið nær nú yfir
allar sjávai'byggðir við Eyja-
fjöl’ð.
Félagið á eitt orlofshxxs á
Illugastöðum, og var það full-
setið af félagsmönnum síðast-
liðið sumar, eins og áður.
Félagsgjald fyrh' þetta ár var
ákveðið kr. 1.400.00.
Á árinu voru greiddar bætur
úr sjúkrasjóði til 15 félags-
manna kr. 182.000.00 auk 16
þúsunda til aldraðra félaga og
20 þúsund í útfararstyrki. Nokk
ur hækkun sjúkrabóta var
ákveðin á fundinum.
Stjórn og trúnaðarmannaráð
félagsins var endurkjörið, og er
þannig skipað: Formaður
Tryggvi Helgason, varaformað-
ur Jón Helgason, ritari Ólafur
Daníelsson, gjaldkei'i Guðjón
Jónsson og meðstjórnandi Ragn
ar Árnason. — Varamenn í
stjórn: Páll Þórðarson, Jón
Hannesson og Júlíus Bei’gsson.
Ti'únaðai-mannaráð: Lórenz
Halldórsson, Sigurðui' Rós-
mundsson, Helgi Sigfússon, Páll
Marteinsson, Jón Hjaltason og
Gísli Einarsson. — Til vara:
Ki'istmundur Björnsson, Her-
mann Sigurðsson og Jón Hann-
esson.
Endurskoðendur: Sigurður
Rósmundsson og Jakob Jóns-
son.
(Fréttatilkynning)
A félagsráðsfundinum voru margar fyrirspurnir gerðar og svaraði framkvæmdastjórinn þeim öllum.
- Félagsráðsfundur K E A
(Framhald af blaðsíðu 1).
og litlar birgðir voru í vörzlu
félagsins í árslok. Sama má
segja um sölu sauðfjárafurða til
útflutnings, en aftur á móti
drógst sala kjöts á innlendum
max-kaði mjög saman.
í árslok 1969 höfðu smjör-
birgðir aukizt hjá Mjólkursam-
lagi KEA um 85 tonn frá ára-
mótum 1968—1969 og vox-u þá
samtals rúm 296 tonn. Nú voru
smjörbirgðir 31. des. 1970 sam-
' tals rúmlega 410 tonn og höfðu
þá aðeins minnkað frá þvi sem
þær voru í okt.—nóv. það ár,
en þá komust smjörbii'gðirnar
upp í það mesta, sem þær höfðu
nokkru sinni verið í sögu sam-
lagsins.
Innlögð mjólk nam samtals
20.253.450 ltr., eða um 3.09%
hækkun frá fyi’ra ári. Útborgun
var til framleiðenda á árinu kr.
197.919.455.70, sem er um 43
millj. kr. hærra en 1969 og sem
næst 977.21 eyri á Itr.
Á sláturhúsuin félagsins var
slátx-að 51.090 kindum. Nam
kjötþunginn 734.279 kg., eða
6.30% hærra en árið áður. Slátr
að var 3.063 kindum fleira en
1969. Meðalvigt lækkaði um
0.392 kg. og varð 1970 13.61 kg.
Gæruinnlegg nam 57.517 stk.,
173.917 kg. eða 11.142 kg. meiri
þunga en 1969.
Ullarinnlegg nam 48.444 kg.
eða 6.745 kg. meira en árið
áður.
Kjötvinnslustöð tók til
vinnslu og sölumeðferðar 58.600
kg. af dilkakjöti, 121.100 kg. af
ærkjöti, 120.000 kg. af nauta-
kjöti, 32.300 kg. af svínakjöti,
41.300 kg. af kálfakjöti, 15.000
kg. slög, 61.000 kg. mör, 17.000
kg. svið, 3.800 kg. vambii’,
hjöi’tu og lifur, 700 kg. blóð,
20.000 kg. egg, 2.700 kg. nauta-
lifur, 1.020 kg. kindalifur, 2.000
kg. svínalifui-,' 1.200 kg. svína-
mör, 92.600 kg. ýmisl. græn-
meti, 18.000 kg. kjúklinga og
hænur, 3.000 m. lambagarnii',
7.000 m. svínagarnir, 3.000 kg.
svínaspekk, 1.500 kg. svína-
hausa, 83.000 kg. reykt kjöt og
11.000 kg. af fiski.
Fx'amleiðslan nam 294.850 dós
um af niðursuðuvörum og
403.561 kg. af unnum matvæl-
um. Heildarsala Kjötiðnaðar-
stöðvarinnar í krónum nam um
7314 millj. króna, en 1969 5614
millj. króna.
Jarðepli. Teknar hafa verið
6.551 tunna af jai'ðeplum til
sölu. Árið 1969 nam þetta 2.307
tunnum.
Freðfiskur, unninn á hrað-
frystihúsunum á Dalvík og í
Hrísey, alls: 1.771.363 kg., eða
1514 lækkun frá fyrra áii.
eyri, Grírhsey og Akureyri og
fluttur út, alls 390.750 kg., eða
svipað magn og sl. ár.
Skreið framleidd í Hi'ísey:
21.403 kg.
Mjöl, unnið í Hrísey og á Dal
vik, alls 639.550 kg. eða 17.63%
lækkun frá fyrra ári.
Hrogn frá Dalvík, Árskógs-
strönd, Grenivík, Hrisey, Gi'íms
ey, Hjalteyri og Akureyri, alls
970 tunnur, eða 275 tunnum
fleiri en síðastliðið ár.
Refafóður, framleitt á Dalvík
og Hrísey: 228.972 kg.
Verklegar framkvæmdir og
fjárfestingar 1970:
Vegna áframhaldandi erfið-
leika við að fá fjárfestingarlán
í bönkum og lánastofnunum,
var reynt eftir mætti að draga
úr verklegum fi'amkvæmdum á
árinu. Var ekki í'áðizt í neinar
stærri nýbyggingar, þrátt fyrir
brýna þöx-f á viðbótaxhúsnæði
vegna þess, hve húsakostur
margra starfsgreina er orðinn
allt of lítill og ófullnægjandi,
miðað við þann mikla vöxt þess
ara starfsgréina Á xmdanförn-
um árum og áratugum. Má þar
helzt tilnefna brauðgerð félags-
ins, apótek, mjólkurvinnslustöð
ina, sápu- og málningaverk-
smiðjuna, fóðxn'blöndun og fóð-
urgeymslúr o. fl.
■ Þótt lítið væri gert að okkar
dómi, var heildarfjárfesting
heldur meii’i en 1969 og voru
þessar framkvæmdir helztar:
1. Haldið áfram við innrétt-
ingu og frágang stórgripaslátui’-
húss á Oddeyri.
2. Endurbættar kjötfrysti-
geymslur á Oddeyi’i.
. 3. Endui’bætt kjöt-reykhúsið
á Oddeyri.
4. Byggð ný áburðarskemma
og poi’t við Glerárósa.
5. Stækkáð ketilhús Kjötiðn-
' aðarstöðvai’' og keyptur nýr,
r stór gufuketill í stað gamla
Saltfiskur, framleiddur í
Hríséy; Árskógsströnd, Hjalt-
gufuketilsihs, norðan sláturhúss
ins, sem orðinn er mjög lélegur.
6. Stækkað hraðfrystihúsið á
Dalvík og keypt ný flökunarvél
og ný frystivél.
7. Stækkuð fiskgeymsla í
Hrísey og keypt nú flökunar-
r vél.
8. Keyptar nokkrar nýjar vél
ar til endurnýjunar á vélakosti
Mjólkursamlagsins.
9. Keyptur nýr olíuflutninga-
bíll.
10. Byggð vörugeymsla við
verzlunai’útibúið. í Grenivík.
11. Innréttuð efsta hæð bygg-
ingai'vöruhússins við Glerár-
götu fyrir Rannsóknarstofu
landbúnaðarins.
Eins og sjá má af þessari upp
talningu er mestur hluti fjár-
festingar á árinu 1970 vegna
afurðaframleiðslunnar til lands
og sjávai'.
Áætlaðar verklegar fram- >
kvæmdir á árinu 1971:
1. Uppsetning flökunarvélar
og frystivéla á hraðfrystihúsum
á Dalvík og í Hrísey, ásamt ýms
um endui’bótum á inm-éttingum
og búnaði húsanna samkvæmt
nýjustu kröfum frá hraðfrysti-
húsaeftirliti rikisins.
2. Breytingar á slátui'húsinu
á Dalvík.
3. Byrjunarframkvæmdir við
byggingu nýrrar lyfjabúðar og
verzlunai'húss við Hafnarstræti
95.
4. Kaup á nýrri vöruflutninga
bifreið á langferðaleiðunum.
5. Ljúka. við byggingu stór-
gripasláturhússins á Oddeyri.
6. Ymsar óhjákvæmilegar
endurbætur á verzlunai'húsum
og vex’ksmiðjum á Akui’eyri.
Eins og ég gat um í upphafi
skýrslunnar, er enn of snemmt
að spá nokkru um endanlega
afkomu ársins 1970. Þó virðist
mér ekki ósennilegt, að einhver
afgangur verði til ai’ðsúthlut-
unar, þar sem fyrrihluti ársins
virtist gefa vonir um áfram-
haldandi hagstæðan rekstur
flestx-a deilda. En því miður
fóru allir kostnaðai’liðir að stóx’-
aukast, þegar á árið leið. Laun
hækkuðu mikið við nýju launa-
samningana 1. júní og 1. júlí.
Olía og rafmagn fóru stöðugt
hækkandi seinnihluta ársins, og
taxtar Iðju- og iðnaðarmanna
hækkuðu verulega.
Álagningu var að mestu hald-
ið óbreyttri og því ekki tekju-
aukning allt ái’ið, nema sú, sem
leiða kann af aukinni sölu frá
fyrra ári, og má sjálfsagt gott
teljast, ef nettótekjuhækkun af
söluaukningu vegur upp á móti
kostnaðai’hækkun.
Seinustu mánuði ársins 1970
og það sem af er þessu ári, virð
ist lánsfjárkreppan færast mjög
í aukana, og vart mögulegt fyrir
verzlun eða iðnað að fá nauð-
synlegustu lán til brýnustu
þai’fa, vegna vörukaupa og eðli-
legx-a birgðaaukninga í síauk-
inni dýrtíð.
Má því sæmilega við una, ef
árið 1970 skilar svipaðri út-
komu og árið 1969, en mjög
hætt við versnandi útkomu á
yfirstandandi ári.
Ég geri ráð fyrir, að við mun-
um reyna að mæta á deilda-
fundum, svipað og undanfarin
ár, og eru deildarstjórar beðnir
að hafa samráð við okkur um
fundaboðun.11 □
BÆKUR OG BÓKASÖFN
Á SÍÐASTLIÐNU sumri fór
fram athugun á því, hvaða bæk
ur væru til í íslenzkum bóka-
söfnum. Kom það mörgum á
óvart, hvað lítið er þar af ís-
lenzkum bókum, sem teljast til
fagurfræðilegra bókmennta t. d.
Ijóðabækur og islenzkar skáld-
sögur. En meira skilst mér, að
þar hafi verið af ævisögum,
þjóðlegum fróðleik og þýddum
skáldsögum.
Nú er það eflaust ekki vanda-
laust fyrir bókasafnsnefndir að
velja úr þeim fjögur hundruð
bókum, sem út koma árlega, til
kaupa í bókasöfn fyrir það fé,
sem þær ráða yfir. En því nauð
synlegra er að þetta val sé vel
hugsað og vandað.
En þrátt fyrir fjölmiðlunar-
tæki, blöð, útvarp og sjónvarp,
virðist vera mikill bóklestur í
landinu eftir útlánsskýrslum
bókasafnanna. Er það vel að
bókaþjóðin metur bókina enn
mikils. Því að vandfundinn er
betri vinur en góð bók. Hún
vekur til umhugsunar og les-
andinn lifir atburðina með sögu
persónum sínum eða hann nýt-
ur lestrar fagurra ljóða.
En nauðsynlegt er það fyrir
bókasafnsnefndir að hafa það í
huga, að bókasafnið slitni ekki
úr tengslum við samtíðina en
að alltaf sé keypt eitthvað af
Ijóðabókum og skáldsögum ís-
lenzkra höfunda jafnframt þýdd
um bókum. Ævisögur og þjóð-
legur fróðleikur er líka vinsælt
lestrarefni.
Ekki veit ég hvort barnabæk-
- Framsóknarvistir
mjög vel sóttar
(Framhald af blaðsíðu 8).
son ávarp, en Ingólfur Pálsson
stjórnaði vistinni. 168 spiluðu.
Á Svalbarðsströnd stjórnaði
Haukur Halldórsson Framsókn-
arvistinni, en á undan flutti
Jónas Jónsson ávai-p.
Ingi Tryggvason flutti ávarp
á spilakvöldi Framsóknar-
manna á Grenivík. 56 tóku þátt
í vistinni, en Jón Þorsteinsson
stjórnaði henni.
Ingvar Gíslason flutti ávai*p í
Ljósvetningabúð. 88 spiluðu
Framsóknarvistina, en Baldvin
Baldursson stjórnaði.
Sigui'ður Jónsson stjórnaði
spilakvöldinu á Þórshöfn og
spiluðu þar 88.
Um næstu helgi verður svo
spilað á hinum ýmsu stöðum og
eftir það verður tilkynnt um
aðalverðlaunin, fjóra farseðla
til sólríkra landa. □
- GÝGJAN HELDUR
SAMSÖNGVA
(Framhald af blaðsíðu 8).
um bætt nýjum við.
Þá höfum við tekið upp nokk
ur lög frá fyrri tónleikum okk-
ar og nokkur frá því í fyrra.
í síðasta kafla söngskrárinn-
ar eru eingöngu lög eftir Björg-
vin Guðmundsson tónskáld, þar
á meðal er lag hans „Serenade“
við texta P. B. Shelley’s, sem
ekki hefir verig sungið hér á
landi áður, svo vitað sé.
Söngstjóri er sem fyrr Jakob
Tryggvason og undirleikari Þor
gerður Eiríksdóttir. Einsöngv-
arai' eru Gunnfríður Hí'eiðars-
dóttir og Helga Alferðsdóttir.
Söngkennari kórsins hefir frá
upphafi verið Sigurður Demezt
Franzson og það var fyrir hans
áeggjan og aðstoð, sem kórinn
varð til.
(Fr éttatilky nning )
ur, sem er fjórði hluti þeirra
bóka, sem út koma- árlega, eru
keyptar í bókasöfn í sveitum.
En þær eru mikið lesnar í bæj-
arbókasöfnunum. En sé eitt-
hvað af þeim keypt, tel ég eðli-
legt, að íslenzkar barnabækur
sé látnar sitja þar í fyrirrúmi.
Eiríkur Sigurðsson.
Þegar ég held hér fram ís-
lenzkum bókum fram yfir býdd
ar bækur, eru þar auðvitað
margar undantekningar. Alltaf
er eitthvað af góðum, þýddum
bókum, sem eiga heima í
hverju bókasaíni.
Hér á landi hefur lítið farið
fyrir verndun hugverka. Er það
fyrst í ár að rætt er um að
greiða höfundum eitthvað fyrir
útlán á bókum úr bókasöfnum.
En þetta er nú gert hjá frænd-
þjóðum okkar á Norðurlöndum
°g þykir sjálfsagt. Sumum
finnst þetta óeðlilegt. Höfundar
eigi ekki að njóta neinna rétt-
inda fyrir not af bókum sínum.
Það er oft erfitt að brjóta á bak
gamlar rótgrónar venjur. En nú
er tillaga til laga um höfundar-
rétt fyrir Alþingi, sem kveður
nánar á um þetta, þótt ekki
verði hún gerð hér að umtals-
efni.
Af þeim, sem að bókagerð
vinna, er höfundurinn sá eini,
sem ekki fær lögskipað taxta-
kaup fyrir vinnu sína. Á honum
byggist það þó að bækur verði
til. Prentarar, bókbindarar og
bóksalar sjá um að vinna og
selja bækurnar samkvæmt til-
mælum útgefandans. En hætt
MINNINGARORÐ
ÞORGEIR Sveinbiarnarson frá
Efstabæ í Skorradal var jarð-
sunginn í Reykjavík laugardag-
inn 27. febrúar, tæpra 66 ára að
aldri. !
Hann stundaði nám á Hvítár-
bakkaskóla, síðan við Tama í
Svíþjóð og Statens Gj-mna-
stikinstitut í Kaupmannahöfn,
var kennari við Laugaskóla
1931—1944, forstjóri Sundhallar
er við að atvinna þessara aðila
myndi rýrna að mun, ef hætt
yrði að gefa út bækur.
Við sjáum á þessu að störf
skálda, rithöfunda og þýðenda
standa undir afkomu heilla
stétta í þjóðfélaginu, og þeir
sem tala með lítilsvirðingu um
bókaflóðið fyrir jólin hugleiða
þetta sennilega ekki.
Sem betur fer hefur margur
nú betri efni á því að kaupa sér
bók, sem hann langar til að
eignast, en áður fyrr. Og bækur
hér eru alls ekki dýrar saman-
'borið við annað verðlag. Þá
fyrst verður bókin sannur vin-
ur, ef hægt er að grípa til henn-
ar í bókaskápnum heima, þegar
hugurinn girnist. Ég er ekki
með þessu að gera lítið úr hlut-
verki bókasafnsins. Ég meá
störf þeirra mjög mikils. Og þaö
er sannarlega gott að geta feng-
ið þar þær bækur, sem ekki er
hægt að kaupa. En heimilisbóka
safn er dýrmætur fjársjóðu::
fyrir hvert heimili, ekki sízt 1
sambandi við uppeldi barna, og
er þá mikilvægt, að það sé vei
valið.
Við hrósum okkur af því aö
vera bókaþjóð, og mesta stoi;
okkar eru fornbókmenntirnai,
Það er mikilvægt eftir því sen.
erlend áhrif leita fastar á, ao
við höldum tryggð við bók. •
menntir okkar og tungu.
En nú ætla ég að ljúka þessu
greinarkorni með ofurlitlum.
gamanmálum. En þau eru ein-
mitt um það efni, sem hér het-
ur verið rætt um.
Um síðustu jól sendi eitt af
skáldum landsins eftirfarand'.
jólakveðju til eins vinar síns,
sem einnig fæst við ritstörf, Ei.
jólakveðan er þannig:
„Þótt hirninn okkar heiður sé
og bláx',
er húm á æðimörgu skáldasloti.
— En vel er börnum veitt.
Við höfum bjargað bleksölum
í ár,
og bókasöfnum og prenturum
og þroti.
— Og sama verður sjötíu og'
eitt.'
Það er gott að geta gert gam-
an að því, þegar daglaunin
reynast lítil.
E. S.
innar frá þeim tíma, fyrsti franj
kvæmdastjóri Iþróttasambandu
íslands og átti sæti í Olympíu-
nefnd íslands 1952. Tvær Ijoðu’
bækur Þorgeirs hétu: Vísuif
Bergþóru og Vísur um draum-
inn, og sú þriðja mun hafa vei’-
ið tilbúin að rnestu.
Kona Þorgeirs var Bergþóra
Davíðsdóttir, er Iézt 1952 og’
eru börn þeirra Þorgeir og
María Halldóra, bæði búsett ;i
Reykjavík.
Þorgeir Sveinbjarnarson va:.‘
fjölliæfur gáfu- og atorkumaö-
ur, drengur góður og dáður ai
nemendum sínum. Með ljóðum
sínum sló hann á nýja strengr,
í frjálslegu rími brúaði hann t>i!
kynslóðaskipta og formbylting ■
ar í íslenzkri Ijóðagerð. Og meo
dul og djúphygli ljóðanna, unu
ir fáguðu j’firbragði, knj jx
kvæði hans til lesturs aftur og]
aftur, eins og þau ein ljoð gerr,
sem eiga mikil skáld að hö. •
undi.
E. D. i,
Þorgeir Sveinbjarnarson