Dagur - 22.03.1975, Blaðsíða 4

4
5
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Síniar 1-11-66 og 1-11-67
Ritstjóri og ábyrgðamiaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓHANN K. SIGURÐSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
Stjórnvöld hafa lagt fram á Alþingi
tillögur í efnahagsmálum, og um
þær var fjallað í útvarpsumræðun-
um á fimmtudaginn. Ólafur Jóhahn-
esson viðskiptaráðherra sagði þá
m. a.:
„Með góðum vilja og samstilltu
átaki munum við sigrast á þeim erf-
iðleikum, sem nú er við að fást. Það
má þó ekki búast við of snöggum
umskiptum. Það verður að gæta viss
meðalhófs í öllum efnahagsaðgerð-
um. Annars getur slegið í baksegl.
Annars vegar er nokkur samdráttur
nauðsynlegur um sinn, og á hinn
bóginn þarf að gæta þess, að hann
verði ekki svo mikill, að hann leiði
til atvinnuleysis eða stoíni viður-
kenndri byggðastefnu í nokkra tví-
sýnu. Þetta meðalhóf getur verið
vandþrætt. Við skulum heldur ekki
gleyma því, sem reynslan hefur kennt
okkur, að við erum mjög liáðir efna-
liagsframvindunni í umheiminum.
Og það lögmál má heldur aldrei
gleymast, að þjóðfélagið í heild get-
ur ekki til lengdar eytt meira en það
aflar.
Því skal ekki neitað, að tími ríkis-
stjórnarinnar til þessa hefur mjög
farið í það að sinna aðsteðjandi efna-
hagsmálum. Það hefur því verið
minni tími en skyldi til að sinna hin-
um stóru framtíðarmálum. Þó hefur
verið unnið að landlielgismálinu af
fullum krafti. Og munu þar raunar
allir vera sammála að meginstefnu
til.
Uppbygging og efling atvinnulífs-
ins er meginmarkmið núverandi
stjórnar. Þar hefur svo sannarlega
góður grundvöllur verið lagður: Ný
og góð skip á nær því hverri höfn.
Fiskvinnslustöðvar víðs vegar byggð-
ar og bættar. Afkomuskilyrði fólks í
sjávarplássum allt í kringum landið
’víðast hvar gerbreytt frá því, sem áð-
ur var. A þessum grundvelli verður
áfram að byggja.
Framfarir í landbúnaði, á sviði
ræktunar, vélvæðingar og húsagerð-
ar, hafa verið örar og stórstígar.
Vinnslustöðvar landbúnaðar hafa ver
ið, og eru, víða í endurnýjun og upp
byggingu. Þær gegna tvöföldu hlut-
verki, breyta afurðunum í verðmæt-
ari vörur og veita mikla vinnu. Hér
þarf að lialda áfram á sömu braut.í
Hjáróma úrtöluraddir eru eins og
nátttröll á glugga við dagsbrún.
Það er þó ekki hvað sízt í iðnaðin-
um, sem mikilvæg framtíðarverkefni
bíða. Þess vegna eru orkumálin ofar-
lega á blaði í stefnuskrá stjórnarflokk
anna. I þeim efnum þarf að gera sér-
stök átök til virkjana fallvatna og
(Framhald á bls. 7).
VfÐTAL VIÐ ÁSKEL EINARSSON FRAMKVÆMDASTJÓRA
f hinum tíðu umræðum að
undanförnu um orkumálin á
Norðurlandi hafa margir kvatt
sér hljóðs. Dagur lagði nokkrar
spurningar fyrir Áskel Einars-
son framkvæmdastjóra Fjórð-
ungs'sambands Norðlendinga
um afstöðu sambandsins til þess
ara mála, er hann svaraði á
eftirfarandi hátt.
Hver hefur verið orkumála-
stefna Fjórðungssambandsins?
Meginstefna Fjórðungssam-
bandsins var mörkuð á fjórð-
ungsþingi 1971. Þar var lögð
■megináhersla á stórauknar
virkjunarrannsóknir á Norður-
landi og bent á nýja virkjunar-
möguléika, í Jökulsá eystri í
Skagafirði, í Skjálfandafljóti, í
Blöndu og gufuvirkjun í Náma-
skarði. Lögð var áhersla á fulln
aðarrannsóknir í virkjun Detti-
foss, með stærri orkusölu fyrir
augum. Þessir valkostir skyldu
vera í forgangsröð, áður en aðal
orkuöflun Norðlendinga byggð-
ist á hálendislínu frá Sigöldu.
Þáverandi forsætisráðherra upp
lýsti haustið 1971 að ekki yrði
um frekari virkjanir að ræða í
Laxá, nema með samkomulagi
við landeigendur. Á þessum
forsendum lagði Fjórðungssam-
bandið áherslu á bráðabirgða-
úrræði t. d. framhaldsvirkjun
við Skeiðsfoss, með samteng-
ingu við Skagafjörð og viðbótar
virkjun í Bjarnarflagi. Ekki er
vafamál, ef þessar virkjanir
hefðu yerið leyfðar á sínum
tíma hefði orkuskorturinn ver-
ið enginn eða óverulegur á
Norðurlandi. Ef farið hefði ver-
ið eftir tillögu Fjórðungssam-
bandsins um auknar rannsókn-
ir er ljóst, að staða Norðurlands
væri allt önnur en nú er. Stór
virkjun á Norðurlandi hefði tví
mælalaust orðið næst í röðinni.
Fjórðungssambandið hefur lagt
áherslu á að hraða virkjunar-
framkvæmdum við Blöndu og
Jökulsá eystri. Margt bendir til
að Blönduvirkjun verði fyrsta
stórvirkjunin á Norðurlandi.
Hvað um samstarf ríkis og
heimaaðila?
Fjórðungsþingið í Ólafsfirði
lagði áherslu á samstarf ríkis-
ins og Fjórðungssambandsins,
um orkurannsóknir, skipulag
orkuvinnslu og orkudreifingu á
Norðurlandi. Krafan um sér-
staka samstarfsnefnd ríkis og
heimaaðiia í orkumálum Norð-
urlands var sett fram 1971 við
þáverandi forsætisráðherra.
Nefndin skyldi hafa yfirumsjón
með virkjunarrannsóknum, og
beita sér fyrir í senn skamm-
tíma og langtíma lausnum á
orkumálum Norðurlands. Nefnd
in skyldi vinna að stofnun orku
vinnslufyrirtækis fyrir Norður-
land, sem væri í sameign ríkis
og sveitarfélaga. Það undarlega
skeði þrátt fyrir ítrekanir Fjórð
ungssambandsins og stuðning
alþingismanna úr Norðurlandi,
féllst þáverandi orkumálaráð-
herra ekki á að skipa nefndina.
í stað þess skipaði hann ótal
nefndir í orkumálum, án aðild-
ar Norðlendinga: Hins vegar
hefur núverandi iðnaðarráð-
herra heitið því að koma á fót
samstarfsnefnd um orkumál
Norðurlands, sem skipuð er full
trúum Fjórðungssambandsins,
orkuframleiðsluaðila á Norður-
landi og ríkisstjórnarinnar. Full
trúar Fjórðungssambands Norð
lendinga í nefndinni eru Hauk-
ur Harðarson bæjarstjóri á
Húsavík og Jón ísberg sýslu-
maður, Blönduósi.
Hvað um Norðurlandsvirkj-
un?
Lögin um Kröfluvirkjun gera
ráð fyrir því að stofnuð verði
Norðurlandsvirkjun. Það er því
mjög aðkallandi að þessu virkj-
unarfyrirtæki sé komið á fót.
Áskell Einarsson
framkvæmdastjóri.
Fjórðungsþing Norðlendinga
1972, 1973 og 1974 hafa lagt
áherslu á að stofnun Norður-
landsvirkjunar verði hraðað.
Hingað til hefur strandað á Iðn-
aðarráðuneytinu að leiða þetta
mál til lykta. Viðræður hófust
sumarið 1972 um Norðurlands-
virkjun, milli fulltrúa Iðnaðar-
ráðuneytisins, Fjórðungssam-
bandsins og orkuframleiðenda
á Norðurlandi. Þar var skipst á
skoðunum. Þessar viðræður ætl
aði ráðuneytið að taka upp á ný
eftir sumarleyfi 1972. Þrátt fyr-
ir ítrekanir fengust viðræður
ekki teknar upp á ný fyrr en í
janúar 1974. Þessum viðræðum
var fram haldið þar til í maí-
mánuði sl., að þær féllu niður,
vegna aðfarandi kosninga. Gert
var ráð fyrir að taka þær upp
að nýju eftir stjórnarskiptin.
Þetta hefur ekki skeð enn og
mun það verða verkefni sam-
starfsnefndarinnar.
Ih ernig er Norðurlandsvirkj
un hugsuð?
Ég varpaði fram þeirri hug-
mynd 1972, að Norðurlands-
virkjun væri stofnuð um ný
verkefni t. d. Kröfluvirkjun, en
Laxárvirkjun og Skeiðsfoss-
virkjun væru deildir innan
Norðurlandsvirkjunar, með sér-
stakan fjárhag en lyti sameigin
legri yfirstjórn og gjaldskrár-
málefni og álagsstjórn. Þessi
skipan stæði fyrst um ákveðið
árabil. Með þessum hætti mætti
komast hjá viðkvæmu eigna-
uppgjöri og röskun á högum
manna, þá var líka komist hjá
því að útvega nýtt fjármagn í
greiðsluuppgjörið. Stefna þáver
andi iðnaðarráðherra var að
byggja upp Norðurlandsvirkj-
un á hreinu eignauppgjöri.
Þetta kom greinilega fram í við
ræðum bæði 1972 og 1974. í
samræmi við þetta lögðu full-
trúar ráðuneytisins fram grund
völl fyrir Norðurlandsvirkjun í
janúar 1974, þar sem gert var
ráð fyrir eignauppgjöri milli
ríkisins, I.axár- og Skeiðsfoss-
virkjunar. Skyldi hluti ríkisins
vera 50%, en hluti Akureyrar
og Siglufjarðar, vegna virkjun-
ar þeirra vera um 40%. Önnur
sveitarfélög á Norðurlandi
skyldu eiga kost eignar-
aðildar gegn greiðslu framlaga.
Fjórðungssambandið hafnaði
þessu og taldi að eignaraðild
sveitarfélaganna skyldi vera,
sem næst íbúatölu sveitarfélag-
anna. Enn var lagður fram um-
ræðugrundvöllur í marsmánuði
1974, þar sem gengið var út frá
því að sveitarfélög ættu meiri-
hluta eignar. Hvert sveitarfélag
ætti einn fulltrúa á aðalfundi
Norðurlandsvirkj unar. Sveitar-
félög með rétt til 4% eignar
skyldu senda tvo fulltrúa, sveit-
arfélög með 20% eða meira
ættu þrjá fulltrúa. Aðalfundur
kysi fjóra menn í stjórn og rík-
ið skipaði jafnmarga. Aðilar
skyldu koma sér saman um
eignauppgjör milli aðila með
langtíma skuldabréfum, á lág-
um vöxtum, sem virkjunin
greiddi sjálf. Eigin fjárframlög
sveitarfélaganna væru bundin
við nýjar virkjanir. Sveitar-
félögum væri heimilað að
greiða sinn hluta í gegnum raf-
orkuverðið. Formaður Lands-
virkjunar upplýsti á S.Í.R.-
fundi nýlega að þannig fengist
sparnaður, sem væri eigin fram
lag Landsvirkjunar til bygging-
ar Sigölduvirkjunar. Það er
óhætt að fullyrða að góður andi
var í þessum viðræðum og
margt benti til þess að hægt
verði að ná samstöðu um
N orðurlands virkj un.
Hver eru viðhorfin nú?
Það er vaxandi fylgi innan
Norðurlands fyrir Norðurlands
virkjun t. d. hafa bæjarstjórn-
irnar á Akureyri og Húsavík
nýlega gert samþykktir um að
hraða málinu. Ekki er því að
leyna að þröng eignarréttar-
sjónarmið hafa verið þröskuld-
ur í viðræðum. Þetta virðist
vera að breytast, bæði hjá ríki
og orkuvinnsluaðilum. Vaxandi
skilningur er á því að orkuver
séu í eðli sínu almenningseign,
bundin við verkefni sitt. Þetta
er eðli málsins ekki seljanleg
verðmæti, ef þau þjóna áfram
sömu notkun og notendum og
eru rekin á sannvirðisgrund-
velli. Hér verður að koma til
félagslegt mat á framsalsrétti
eignarmyndunar almennings,
sem bundin er við afmarkað
þjóðfélagslegt verkefni. Dæmi
um breytingar í þessa átt er
yfirtaka ríkisins á löggæslu-
mannvirkjum án endurgjalds
til sveitarfélaganna, um leið og
ríkið yfirtekur löggæslukostn-
aðinn að öllu leyti. Nýlega hef-
ur í Danmörku verið steypt
saman orkuveitum einstakra
sveitarfélaga í heildarveitu, á
sérstaks eignauppgjörs. Spurn-
ingin er hverjum er falið verk-
efnið, er meginmálið. Á þessum
grundvelli verður að byggja
upp Norðurlandsvirkjun. Rekst
ur Laxárvii'kjunar og Skeiðs-
foss getur verið áfram í hönd-
um sömu aðila, þrátt fyrir aðild
að Norðurlandsvirkjun. Sama
er að segja um Laxárvatns-
virkjun og Gönguskarðsárvirkj
un. Megin verkefni Norður-
landsvirkjunar er ekki rekstur
gamla kerfisins heldur rekstur
Kröflu og uppbygging nýrra
virkjana.
Hvað um samstöðu Norðlend
inga?
Ég hefi rakið ýmsar hug-
myndir um uppbyggingu Norð-
urlandsvirkjunar, sem ég vil
engan vegin fullyrða að séu
þær einu réttu. Það verður að
ná samstöðu um Norðurlands-
virkjun, hvort fylgt verður hug
myndum mínum frá 1972 eða
umræðugrundvellinum frá í
mars sl. eða farið mitt á milli
skiptir ekki höfuðmáli. Hitt
skiptir máli, að Norðurlands-
virkjun verði nógu sterkur og
sjálfstæður aðili til að geta rek-
ið sjálfstæða orkustefnu, með
eigin virkjunarrannsóknum.
Norðurlandsvirkjun verður að
byggjast upp á allsherjar þátt-
töku sveitarfélaganna á lýð-
ræðislegum forsendum og
verða afl í norðlenskri byggða-
þróun. Þetta er stærsta verk-
efnið, sem bíður samstarfs-
nefndarinnar um orkumál á
Norðurlandi. Það var rétt spor
á sínum tíma að hafna aðild að
Landsvirkjun. Sú ákvörðun
leggur Norðlendingum þá
skyldu á herðar að skapa mót-
vægi í orkubúskap þjóðarinnar
með myndun virkjunarfyrir-
tækis, sem getur orðið stórt afl
í byggðarþróun á íslandi. Það
er orkuöflunin og hagnýting
orkunnar sem skiptir máli í
dag.
Dagur þakkar viðtalið. □
- Hart í bak
(Framhald af blaðsíðu 8)
leikendum lesið leikritið rétt.
Hitt er svo tæknispursmál og
smekksatriði á hvað, og að hve
miklu leyti skuli áhersla lögð.
Þar kemur að miklum vanda
þegar setja skal á svið með
meira eða minna óvönu fólki.
Séu menn hvattir til þess að
fylgja hlutunum eftir af krafti,
þannig að þeir séu skýrir og
afgerandi, vill leikurinn gjarn-
an verða tilburðakenndur og
óeðlilegur — í einu orði; of-
leikur. Sé aftur á móti sóttst
eftir eðlileika, liggur hættan á
flatneskju og tilfinningaleysi
hvarvetna í leyni. í þessari sýn-
ingu tekst furðanlega að sigla
milli skers og báru hvað þetta
snertir, þó ekki alveg að sjálf-
sögðu. Margur vandi er þarna
leystur sem töluvert þarf til.
Það er vandi fyrir ungan mann
að leika gamlan mann og blind-
an. Það tekst. Það er vandi fyrir
unga stúlku að vera á sviði sá
sólargeisli einfaldleikans sem
Jökull ætlast til af Árdísi. Það
tekst. Það er einni'g vandi að
gera unga piltinn sálarflækta
skiljanlegan áhorfendum, þótt
ekki væi'i meira krafist. Einnig
það tekst. En um flesta leik-
Ráðgefandi starfsemi á vegum
„Svejseccntralen“.
Undanfarið hefur verið unnið
að verkefninu „tækniaðstoð við
íslenskar skipasmíðastöðvar á
vegum ráðgjafafyrirtækisins
„Svejsecentralen“ í Kaup-
mannahöfn.
Upphaf þessa máls er það, að
Iðnþróunarstofnun íslands í
samvinnu við Iðnaðarráðuneyt-
ið og Iðnþi'óunarsjóð, en þessir
aðilar sjá að stórum hluta um
fjármögnun verkefnisins, gerði
samning við Svejsecentralen
um ráðgefandi starfsemi við ís-
lenska skipasmíðaiðnaðinn.
Samningur þessi var gerður sl.
haust, og hófst verkið í nóvem-
ber. Ákvéðið var að þrjár
stærstu skipasmíðastöðvarnar,
þ. e. Slippstöðin h.f., Stálvík h.f.
og Þorgeir og Ellert h.f. tækju
þátt í þessu til að byrja með,
en þar sem íslenskir tækni-
menn voru ráðnir til þess að
fylgja dönunum eftir og kynn-
ast vinnubrögðum þeirra er
ætlunin að aðrar skipasmíða-
stöðvai- geti í framtíðinni not-
fært sér þá reynslu, sem við
þetta skapast. Hér koma einnig
við sögu Rannsóknastofnun iðn
aðarins og Siglingamálastofnun
ríkisins.
Nú hefur þessi starfsemi stað-
ið í u. þ. b. 3—4 mánuði og því
fyrsta reynsla farin að koma í
ljós.
Starsefinni má í höfuðdrátt-
um skipta í eftirtalda fjóra
þætti:
Hlutaskiptingu, en megin
atriði með henni er það, að
skipinu er skipt upp í hluta
(sektionir), þar sem hver hluti
fær sitt ákveðna númer. Þessir
hlutir eru síðan miðdepillinn
bæði í sambandi við teikningar
og framleiðslu þar sem hver
hluti er alveg sjálfstæð eining.
Markmiðið með þessu er
hreinni og hagkvæmari vinnu-
brögð, auðveldari yfirsýn bæði
að því er varðar teikningar og
framleiðsluáætlanir svo og ör-
uggara eftirlit svo sem í sam-
bandi við virkni framleiðslunn-
ar.
Teiknivinnu, þar sem megin
áhersla er lögð á að aðlaga
teikningar hlutunum sem áður
á Dalvík
endur gildir það sama, að mað-
ur sér auðveldlega í gegnum
leik þeii'ra, óþörf áhersla er
lögð á allar geðshræringar og
gerðir. Þess vegna gengur leik-
urinn ekki alltaf eins lipurt og
æskilegt væri og tilfinningum
persónanna, sem annars eru
auðskildar að ég held hverju
kornabarni, virðist haldið óþarf
lega mikið að manni. Tveir leik
enda komast alla leið í mark
með hlutverk sín, þau Jón Hall
dórsson sem leikur Pétur og
Halla Jónasdóttir sem leikur
Áróru spákonu. Leikur beggja
er sjaldgæfur.
Leikmynd Steinþórs Sigurðs-
sonar þarf ekki að hrósa hér,
það hefur þegar verið gert. Hún
er að vísu frá „litlausa tíma-
bilinu“ sem mér gatst aldrei
fullkomlega að.
Full ástæða er til að mæla
með þessari sýningu, bæði leik-
ritavalinu og árangri þeirra
sem að hafa unnið. Vil þó um
leið hvetja leikendur til þess að
láta leikinn renna lipurlegar og
forðast óþarfa tafir. Allt þarf að
leika létt og frjálst í höndum
leikarans, einnig sorgin.
Eyvindur Erlendsson.
er minnst á. Er hér fárið lengra
út í smærri teikningar og ná-
kvæmari auk þess, sem verk-
lýsingar eru greinilega skýrðar
út á hverri teikningu. Þá má
nefna að með teikningunum
fylgja efnislistar, þ. e. yfirlit
yfir það efni, mál o. fl. sem á
að nota við smíði þess hlutar
sem teikningin nær yfir. Mark-
miðið með þessu er fyrst og
fremst það að smiðir þeir sem
eiga að vinna verkið geti geng-
ið beinna til verks.
Framleiðsluaðferðir, en í því
felst tilraun til þess að einfalda
vinnubrögðin og þær aðferðir
sem notaðar eru við smíði skips
botnsins.
Nú þegar höfum við tekið
upp nokkrar nýjar aðferðir og
mætti t. d. sérstaklega benda á
smíði byrðingsins, sem nú er
smíðaður niðri á plani, svoköll-
uðu „pinnaplani“. Þar eru bönd
in ásamt hyrnum o. fl. eru soðn
ir á byrðinginn og hann full-
gerður til þess að lyftast upp á
garðana þar sem skipið á að
rísa og fellur hann þá að dekk-
um og þilum. Áður var band-
reist á görðum og byrðings-
plöturnai’ felldar þannið á bönd
in. Var þá unnið í talsverðri
hæð og við mun örðugri að-
stæður. Aðalmarkmiðið er að
sjálfsögðu meiri vinnuafköst.
Verkþjálfun, en í henni felst
það, að ráðgjafarnir aðstoða
smiðina niðri á verkstæðunum
og kynna þeim ýmsar aðferðir
í sambandi við hina eiginlegu
framleiðslu, svo sem skurð,
suðu o. fl. Ætlunin er einnig
að halda stutt námskeið fyrir
þessa menn.
Höfuðmarkmiðið með öllu
þessu, sem hefur verið minnst
á hér að framan er svo að sjálf-
sögðu aukin virkni framleiðsl-
unnar sem ætti að endurspegl-
ast í því að fækka vinnutímum
við skipasmiðarnar og auk þess
að nýta betur efni, vélar og
tæki.
Það er samdóma álit allra,
bæði tæknimanna, verkstjóra
og' iðnaðarmanna að tillögur
hinna dönsku ráðgjafa séu til
mikilla bóta.
Við viljum nota þetta tæki-
færi til þess að þakka þeim
aðilum, þ. e. áðurnefndum stofn
unum, sem að þessu standa í
samvinnu við okkur, og þann
skilning og áhuga sem fram
kemur í þessu um eflingu ís-
lenskra skipasmíða.
(Ur fréttatilkynningu)
KIWANISMENN
MEÐ PÁSKAEGG
Hin á r 1 e g a páskaeggjasala
Kiwanisklúbbsins Kaldbaks,
verður laugardaginn 22. mars
næstkomandi. Munu félagar úr
klúbbnum ganga milli húsa í
bænum síðari hluta dagsins og
bjóða til sölu páskaegg. Undan-
farin ár hefur þessi fjáröflunar-
leið klúbbsins notið vinsælda
bæjarbúa, sem hafa með því að
kaupa páskaeggin styrkt ýmis
líknar- og velferðarmál, sem
klúbburinn hefur látið til sín
taka. Af slíkum málum má til
dæmis nefna aðstoð við starf-
semi Einars Gíslasonar á Hjalt-
eyri og fjárframlög til kaupa á
magamyndavél og hjartabíl, en
af því sem efst er á baugi hjá
klúbbnum í dag má nefna
heyrnarverndarstöð og geð-
verndarmál. Væntir klúbbur-
inn þess að bæjarbúar taki vel
eggjasölumönnum á laugardag-
inn og styrki með því gott mál-
efni.
(Frá Kiwanisklúbbnum Kald
bak, Akureyri).
Hólmfríður Sigurðardóttir garðyrkjukandidat:
Garðyrkjuþátter
Á meðan þetta er skrifað er
loksins farið að hlýna eftir
langan og erfiðan vetur. Sólin
er komin hátt á loft og mild
sunnangolan minnir okkur á,
að vorið sé ekki langt undan.
Stóru og þykku skaflarnir
síga og minnka furðu fljótt svo
við getum farið að huga að trjá
gróðri og runnum áður en
varir,
Tré hafa sums staðar orðið
fyrir skemmdum vegna snjó-
þyngslanna. Einkum virðist
björkin hafa, þar sem greinar
neðantil á stofninum, rifnað
frá. Nauðsynlegt er að saga
þessar greinar alveg af, þétt
við stofninn og gæta þess að
enginn bútur verði eftir. Er
ágætt að jafna sárið méð 'beitt-
um hníf og mála yfir það .með
olíumálningu, ef það er stórt.
Garðeigendur ættu að at-
huga, hvort ekki er Unnt að
losa greinar, sem enn ei'ú fastar
í snjónum og forða þeim þannig
frá enn frekari skemmdum. Það
er helst reynandi í þíðvið.ri.
Birki er mjög viðkvæmt fyrir
klippingu að vorinu, viðkvæm-
ara en önnur tré, einkum nokkr
ar síðustu vikur fyrir laufgun.
Þarf því að laga skemmdirnar
sem allra fyrst, eða að öðrum
kosti ekki fyrr en eftir laufgun.
Þetta er vegna þess, að safi fer
að streyma til greinanna og
rennur hann mikið úr sárunum
á birkitrjám, séu greinar klippt-
ar eða sagaðar af. Getur það
dregið mikið úr vexti trésins.
Besti tími til þess að taka
greinar af birkitrjám er síðari
hluti sumars, en yfirleitt ætti
að forðast að klippa birki nema
sem allra minnst, aðeins nema
burt neðstu greinarnar smám
saman. Björkin er að mínu áliti
eitt formfegursta garðtré, sem
NÁMAFJALL EÐA KRAFLA
í tilefni af grein Helga Hall-
grímssonar, Námafjall eða
Krafla, sem birtist í Degi 5.
mars sl. er óhætt að segja, að
þeir Mývetningar sem nákunn-
ugir eru báðum svæðunum, eru
svipaðrar skoðunar og Helgi,
þ. e. að flest mæli með því að
virkja fremur í Námafjalli en
Kröflu. Sveitarstjórn Skútu-
staðahrepps hefur samþykkt
ályktun, þar sem segir m. a.:
„Með vísun til erindis og
greinargerðar landeigenda
Reykajhlíðar dagsettu 18. jan.
1975 og álits annarra staðkunn-
ugra manna, vill sveitarstjórn-
in mæla með því, að fremur
verði virkjað í Námafjalli en
Kröflu, ef í ljós kemur, að
mengunarhætta affallsvatns frá
virkjun þar er ekki meiri en
við Kröflu.“
í greinargerð landeigenda
Reykjahlíðar, sem þarna er vís-
að til, koma fram svipuð rök
og hjá Helga Hallgrímssyni, að
því er varðar almenn umhverfis
sjónarmið, en auk þess er bent
á það, sem enginn hefur enn
mælt á móti, að virkjun við
Kröflu yrði dýrari í stofnkostn-
aði en við Námafjall og dýrari
og erfiðari í rekstri, vegna
meiri fjarlægðar frá byggð,
hærri legu og óhagstæðara
veðurfars. En verulegur mis-
munur er á veðurfari þessara
svæða þótt ekki sé langt á milli
þeirra. Einkum er úrkoma
meiri við Kröflu. Landeigendur
benda á, að meiri hætta sé á að
hörð veður valdi erfiðleikum
við rekstur Kröfluvirkjunar en
við Námafjall og telja öryggi
Kröfluvirkjunar minna en
Námafjallsvii'kjun. Ákvarðanir
um framtíðar vegarstæði að
Kröflu hafa ekki verið teknar,
en benda má á, að ef lagður
yrði vegur norður úr Bjarnar-
flagi, vestan Dalfjalls að Kröflu,
yi'ði hann um 11 km langur og
samsvarar það um helmingi
þeirrar vegalengdar, sem eftir
er að byggja upp af Norður-
landsvegi á Mývatnsöræfum.
Vegagerð vegna virkjunar við
Námafjall er óveruleg. Krafla
er í landi Reykjahlíðar og
Námafjall einnig að mestu leyti,
en Vogar eiga þó sneið af fjall-
inu. Ríkið keypti jarðhitarétt-
indin á þessum svæðum árið
1971.
J. I.
NOKKUR ÞAKKARORÐ
Tónlistarfélag Akureyrar þakk-
ar öllum, sem skemmtu á tón-
listarskemmtuninni í Sjálf-
stæðishúsinu þ. 9. þ. m. Sérstak
lega vil ég þakka fúslcik þann,
er allir sýndu, þegar til þeirra
var leitað. Frammistaða og fjöl-
breytileiki var með afbrigðum.
Sýndu undirtekth- áheyrenda
það öllu betur.
Þessi tónlistarskemmtun
leiddi vel í Ijós, hvað hægt er
að gera með því að stilla saman
krafta þá, sem hér í bæ eru
fyrir hendi. Gaman var þannig
að sjá allt frá börnum Barna-
lúðrasveitarinnar upp til þeirra,
sem standa nú meðal hinna
fullorðnustu í röðum lista-
mennskunnar, koma fram og
vera fagnað allt að því óstöðv-
andi lófataki. Þá er einnig þakk
að fólkinu, sem fyllti húsið og
fullkomnaði þannig hátíðleik
umræddrar stundar.
Nú þegar hljóma raddir um
að endurtaka slíka tónlistar-
skemmtun. Vafalítið verður það
gert.....En .... þá er ágætt
ráð öllum þeim, er misstu af
henni um daginn: Komið og
sjáið, lieyrið og njótið þeirra
ágæta, sem heimamenn á Akur
eyri hafa upp á að bjóða. Það
er heilmikið annarra krafta
enn, sem vonast er til, að eigi
eftir að koma fram á sama hátt
og gerðist um daginn.
Jón Hj. Jónsson, formaður.
TIL GÖMLU KONUNNAR
Kæra góða gamla frú
geymd í hulinsinni
helst um of þú hrósar nú
hagmælskunni minni.
Það er gott að gleðja þig
glettin fyrirbæri
er með kvíða sýndu sig
svona á allra færi.
Þótt að okkar ævistjá
yrði tveggja slóða
feginn vil ég fá að sjá
framan í þig góða.
Vakin þrá er söm við sig
sú er ekkert hemur.
Ég vil ná að þekkja þig
þegar yfrum kemur.
J. B. frá Garðsvík.
fáanlegt er, með hina fínlegu
greinabyggingu, og gaman að
virða hana fyrir sér á vetrum.
Þar sem alltaf má búast við
nokkrum snjóþyngslum hér
norðanlands, sýnist mér ráðlegt
að klippa hliðargreinar af stofn
inum allt að einum metra upp
eftir lauftrjám og enn hærra
upp þegar um stór tré er að
ræða. Þetta á helst að gera jafn-
óðum og tréð vex og þarf þá
aldrei að klippa stórar greinar
og aldrei nema fáar í einu.
Þá verður tréð líka einstofna,
sem alltaf verður að teljast
heppilegra.
Mér finnst öspin þó fallegust,
fái hún að halda hliðargreinum
sínum niður undir jörð.
Reynirinn þarf einkum að-
gæslu við, að því að hann er
gjarn á að mynda rótarsprota
til hliðar við stofninn, strax á
meðan tréð er ungt. Þessir rót-
arsprotar geta þá fljótlega orðið
jafn stórir og tréð sjálft, og
verður það þá eins og lítill,
margstofna runni. Því er nauð-
synlegt að taka þessa sprota
jafnóðum og þeir myndast. Þeir
draga til sín mikla næringu frá
trénu og eru mjög til lýta.
Annað, sem mikið er vanrækt
og þarf að gera snemma, helst
um leið og snjórinn fer, í mars
eða apríl, en það er að klippa
berjarunnana. Rifsrunnar eru
algengastir, en sama aðferð er
notuð við klippingu sólberja og
stikilsberja. Þessir runnar eru
oftast látnir eiga sig ár eftir ár
og verða smám saman allt of
þéttir. Þá kemst lítil birta að
blöðum inni í runnanum, meiri
samkeppni verður um næring-
una úr jarðveginum, svo að
hver grein verður minni og ber
in minni og lélegri. Þá verður
líka erfiðara að úða runnann
gegn óþrifum eins og blaðlús.
Á rifsi koma stærstu og falleg
ustu berjaklasarnir á greinar,
sem ekki eru eldri en 5—6 ára.
Er því sjálfsagt að klippa þá og
grisja á hverju vori. Það er
ekki svo mikill vandi og ættu
allir garðeigendur að geta gert
það sjálfir, ef þeir hafa í huga
nokkrar reglur, sem fara hér á
eftir.
Fyrst eru teknar allar brotn-
ar og skemmdar greinar og síð-
an allar jai'ðlægar greinar eða
hangandi greinar. Þá eru tekn-
ar gamlar greinar, sem þekkj-
ast á því, að þær hafa dekkstan
börk. Síðast má e. t. v. fækka
yngri greinum, en talið er hæfi-
legt að skilja eftir 8—10 aðal-
greinar neðan frá.
Greinar sólberjarunna eiga
helst ekki að verða eldri en 4
ára, en að öðru leyti gilda sömu
reglur um þá.
Gamlir runnar, sem sjaldan
eða aldrei hafa verið klipptir,
eru stundum endurnýjaðir með
því að klippa niður allar grein-
arnar í einu. En einnig má gera
þetta á tveim til þrem árum og
fækka þá gömlu greinunum ár-
lega og vil ég fremur mæla með
þessari aðferð, enda fæst þá
alltaf berjauppskera.
Nýjar greinar bera ekki blóm
og ber fyrsta árið. Berjarunnar
þurfa mikinn áburð. Þarf að
gefa hann að vorinu um leið og
snjór er farinn og jörð orðin
þíð. Getur það verið talsvert
mismunandi, hve stóran áburð-
arskammt á að nota, en oft mun
ekki fjarri lagi að gefa 50 g af
blönduðum garðáburði á fer-
metra.
Þó má nota heldur meiri
áburð ef runnarnir þykja ekki
nógu gróskumiklir og gefa
annan skammt t. d. 20—30 g á
fermetra fáum vikum síðar. Q