Dagblaðið Vísir - DV - 29.09.1994, Side 13

FIMMTUDAGUR 29. SEPTEMBER 1994
13
Villandi um I ullveldi
Á 19. öldinni þýddi fuUveldi rétt
þjóðar að standa ein þg öörum óháð
með ákvarðanir. Á 21. öldinni
merkir fullveldi að geta ráðið ein-
hverju um helstu ákvarðanir er
þjóð varðar, með öðrum þjóðum.
Svona staðhæfir Vilhjálmur Egils-
son alþingismaður og segir
„gamla" fullveldishugtakið að úr-
eldast og að ESB-aðild styrki þar
með fullveldið skv. „nýja“ hugtak-
inu.
Einföldun ekki til bóta
Vilhjáimur Egilsson einfaldar
mál sitt um of. í þjóðarrétti eru til
mörg hugtök um stöðu ríkja eða
þjóða: fullveldi, sjálfræði, sjálf-
stæði og sjálfsákvörðunarréttur.
Um þau eða túlkun þeirra er ekki
endilega full eining meðal fræði-
manna.
Hugtökin lýsa stöðu sem er ávallt
háð pólitískum og efnahagslegum
viðmiöum. Þau atriði eru auðvitað
síbreytileg eftir tímum og tækni-
þróun. Hugtökin sjálf hvorki úreld-
ast né gilda sem rök ein og sér. ís-
land varð fuUvalda 1918, nýtti sér
sjálfræði sitt til að lýsa yfir sjálf-
stæði 1944 og notaði’ sjálfsákvörð-
unarrétt sinn til dæmis til að færa
einhliöa út fiskveiðilögsögu í 50
mfiur.
Þjóðin hefur enn engu glatað af
þessum fengna rétti eða fenginni
KjáHaiiiin
Ari Trausti
Guðmundsson
jarðfræðingur
stöðu, hvorki með tvíhliða samn-
ingum né aðild að fjölþjóðsamning-
um. Meira að segja í NATO-samn-
ingnum (þeim umdeilda) er ein-
hliða uppsagnarákvæði og skv.
honum verða íslensk stjómvöld að
samþykkja allar gerðir bandalags-
þjóðanna sem varða ísland.
Sameiginlegar ákvarðanir
Samningar um viöskipti, aðild aö
viðskiptabandalögum, samningar
um umhverfismál, mannréttindi,
félagsmál, menningu eða varnir
skerða ekki fullveldi, sjálfræði,
sjálfstæði eða sjálfsákvöröunarrétt
nema þjóð afsali sér valdi yfir
ákvörðunum til yfirþjóðlegrar
valdastofnunar. Ef íslensk (lýðræð-
is-)stjórnvöld samþykkja bann við
ósoneyðandi kælivökvum, opna ís-
lenska háskóla fyrir 500 erlendum
námsmönnum eða samþykkja her-
stöðvar til 99 ára með núverandi
fyrirvörum hafa þau ekki skert
fullveldi landsins. Þau hafa notað
það.
En afsali þau öllum ákvörðunum
um bann við mengandi efnum til
Sameinuðu þjóðanna, láti stjórn
Háskólans í hendur Dana eða feli
Bandaríkjamönnum að sjá sjálf-
'stætt um vamir íslands, þótt með
þátttöku tveggja gestaþingmanna á
Bandaríkjaþingi væri, græfu þau
undan fullveldinu (og öllum hinum
þjóðréttarstöðum íslendinga).
Gildir einu þótt slíkt hétu samning-
ar.
Út með sprokið
Vilhjálmur Egfisson, sem er upp-
lýstur þingmaður, á ekki að stokka
spil sín svona. Mergurinn málsins
er auðvitað sá að þátttaka íslands
í ESB (eins og annarra þjóða)
skerðir sjálfsákvörðunarrétt, sjálf-
ræði og fullveldi allra bandalags-
þjóðanna. Og spumingin er þá ekki
hvort stöðuhugtökin séu orðin svo
úrelt að nýjar skilgreiningar sætti
íbúana við upphafiö að Bandaríkj-
um Evrópu heldur bara klárt og
kvitt hvort þjóðirnar vilji þegar
fram í sækir lúta samveldisstjórn
margra sambandsríkja með tak-
markað fuUveldi. Ég segi nei (í bili)
fyrir míná hönd og minna og held
að alþýða manna sé sama sinnis.
Ari Trausti Guðmundsson
„Island varð fullvalda 1918, nýtti sér sjálfræði sitt til að lýsa yfir sjálf-
stæði 1944.“
„Mergurinn málsins er auðvitaö sá að
þátttaka íslands í ESB (eins og annarra
þjóða) skerðir sjálfsákvörðunarrétt,
sjálfræði og fullveldi allra bandalags-
þjóðanna.“
Bókakaup nemenda
og leiðararugl DV
Á hverju hausti fer mikill grát-
kór af stað í fjölmiðlum vegna
bókakaupa nemenda í framhalds-
skólum. Leiðari DV 19. sept. er af
þessum toga. Gagnrýnin beinist að
skólunum og þó einkum að kenn-
urum sem nú um stundir virðast
vera taldir óalandi og óferjandi af
öllum þorra þjóðarinnar. Gagnrýn-
endur gefa sér það í upphafi að
nemendur eigi að selja námsbæk-
urnar um leið og þær hafa verið
lesnar og próf afstaðin.
Þetta er röng forsenda því
námsbækur eru, með fáum undan-
tekningum, vandaðar og hin besta
eign allt lífið í gegn og ætti alls
ekki að selja heldur eiga. Það er
tiltölulega nýtt fyrirbæri að selja
námsbækur strax og þær hafa ver-
ið lesnar. Námsskipulag skólanna
gefur nemendum færi á að selja
námsbækur sínar jafnóðum og er
það skaði meö flestar þeirra, þó
ekki kennslubækur í greinum sem
eru í örri þróun eins og tölvugrein-
um og tæknigreinum. Þar eru líka
mestu bókaskiptin.
Kennarar eru stjórnendur
Ritstjórinn segir: „Kennarar og
einstakir skólar virðast nánast geta
ráðið þvi hvaða bækur eru kennd-
ar.“ Það er laukrétt! Kennarar hafa
alla burði til að velja kennsluefni
við hæfi og þeir hafa margt í huga
þegar þeir ákveða að skipta um
bók, líka kostnaðinn sem leggst á
nemendur. Það er illgirni að ætla
KjaUarinn
Guðmundur Birkir Þorkelsson
skólameistari við framhalds-
skolann á Húsavík
þeim annaö. Og kennarar eru líka
foreldri sem finna fyrir bókakostn-
aði.
Ráðuneytið hefur yfirstjórn
Annað gullkorn ritstjórans hljóð-
ar svo: „Menntamálaráðuneytið
hefur enga yfirstjórn, enga sam-
ræmda stefnu og þar á bæ hefur
enginn haft vilja né vald til að gefa
fullnægjandi skýringar á bókavali
eða þeim sið að skipta út bókum á
hveiju hausti." Þetta er alrangt.
Ráðuneytið gefur út námsskrá
sem framhaldsskólamir eru
bundnir af. Þar er sagt fyrir um
hvaða áfanga skal kenna á hverri
braut og hverjum áfanga fylgir lýs-
ing á þeirri þekkingu og færni sem
nemandinn á að hafa tileinkað sér
að loknu námi í áfanganum. Þar
eru ekki nein fyrirmæli um hvaða
bækur skulu kenndar og ég trúi
því vart að óreyndu að ritstjórinn
leggi það til. Það átti að duga fyrir
talsmenn ráðuneytisins að svara
þessu til að sleppa þá útúrdúrum
um þreytu á námsefninu sem varð
að aðalatriði í vafasömum mál-
flutningi ritstjórans.
Dýrastfyrir nýnema
Ritstjórinn fullyrðir að útgjöld
vegna námsbóka séu 30-35 þúsund
krónur á hverju hausti. Við laus-
lega athugun í Framhaldsskólan-
um á Húsavík eru útgjöld nýnema
20-25 þúsund krónur og er þá hluti
bókanna nýr og hluti fenginn á
skiptibókamarkaði eða beint frá
eldri nemendum. Eldri nemendur
virðast þurfa að greiða 10-15 þús-
und krónur því það vill svo undar-
lega til að í þessari skiptibókaver-
öld eru bækur líka seldar! Það gaf
ritstjórinn vandlætingarfulli sér
ekki.
Um aödróttanir ritstjórans í garð
kennara að þeir hafi miklar auka-
tekjur af því að skrifa kennslubæk-
ur og vonir þeirra um sporslur
ætla ég ekki að fjalla, enda eru þær
dæmalausar og lýsa innræti hans
betur en störfum kennara. Hver
hefur heyrt um bókaútgefanda með
heilt hús undir kennslustofur og
skrifstofur fyrir kennara á efri
hæö, leigð út á hlægilegum kjörum,
og bókaútgáfuna á neðri hæð? Rit-
stjórinn má vel hafa þá skoðun fyr-
ir mér að útgjöld vegna bókakaupa
nemenda séu of há hvort sem þau
eru 15 þús. eða 35 þús. En að ásaka
kennara og skóla eins og hann ger-
ir er ekki við hæfi.
Guðmundur Birkir Þorkelsson
„Kennarar hafa alla burði til að velja
kennsluefni við hæfi og þeir hafa margt
í huga þegar þeir ákveða að skipta um
bók, líka kostnaðinn sem leggst á nem-
endur.“
Meðog
Guðmundur Arni segi af
sér ráðherradómi
Réttaðöilu
„Þegar ég
kom fram í
sjónvarpsviö-
tali lýsti ég
yfir stuðningi
viö þá álykt-
un Félaes
frjálslyndra Gunnar lnS' Gunn-
jafnaðar- arsson' vara,or*
manna sem ™öur Al^ðu-
þegar lá fyrir flokks,ela9s
þess efnis að Re''klav"<ur
Guðmundi Árna yrði gefinn kost-
ur á því að gera hreint fyrir sín-
um dyrum gagnvart eigin flokki.
Ég taldi þá að það væri algjör
nauösyn vegna hinna miklu
hagsmuna Alþýðuflokksins. Nú
hefiir Guömundur Árni lagtfram
skýrslu sína og haldið um hana
blaðamannafund. Hann mun
telja að það dugi til að skýra sína
stöðu. Ég hef lesið skýrsluna og
því miður finnst mér hún engan
veginn fullnægjandi hvað það
varðar aö létta áby rgðinni af hon-
um i þessum málum. Ef ekkert
annað og nýtt kemur fram sem
gæti styrkt hans stöðu verð ég að
álíta sem svo að það væri rétt af
honum að segja af sér ráðherra-
embætti og láta þar með eígin
hagsmuni og minni víkja fyrir
heíldarhagsmunum Alþýöu-
flokksins. Ég veít aö Guðmundi
Áma þykir vænt um Alþýðu-
flokkinn og þess vegna hlýt ég að
geta gert þá kröfu til hans að
hann hreinsi sig af þeim ámælum
sem hann hefur legið undir í sínu
starfi fyrir flokkinn. Staðreyndin
er sú að víða h)á öðrum flokkum
er pottur brotinn og að sjálfsögðu
bætir hugsarfieg afsögn Guð-
mundar Ama ekki þá stöðu. í
hugsanlegri afsögn hans er auð-
vitað engin syndaaflausn fyrir
stjómmálamenn annarra
flokka.“
Ekkert tilefni
til afsagnar
„Guðmund-
ur Árrfi Stef-
ánsson hefur
hrakiö þær
ávirðingar
sem á hann
hafa verið
bornar í
fjölmiðlum og
ég sé ekkert
sem gefur til-
efnitilþessað
hann segi af sér. í störfum stjóm-
málamanna hljóta alltaf ein-
hverjar ákvarðanir að orka tví-
mælis. í vissum tilfellum komast
menn kannski að þeirri niður-
stöðu að rétt hefði verið að standa
öðmvísi að málum. í tflfelli Guð-
mundar Árna er ekkert sem gæti
gefið ástæðu til afsagnar. Ýmsir
fjölmiðlar hafa lagt hann nánast
í einelti og menn tína allt til sem
færa mætti Guðmundi Árna í
mínus. Ég tel að Guðmundur
Ámi hafi gert fyllilega grein fyrir
sínum málum. Það er fiarstæða
að halda því fram að hann sé
haldinn einhverri siðblindu. Hins
vegar geta merrn nú sem fyrr
haft sínar skoðanir á því hvað
þeir telja rétt að gera varðandi
einstök mál. i heildina séð hefur
þessi umræða verið nánast fárán-
leg og afar ósanngjörn og allar
ávirðingar á hann i sambandi við
fiármál Hafnarfiarðar tómt rugl.
I þessu máli hafa öfundarmenn
Guðmundar náö saman um aö
reyna að klekkja á honum.“
Tryggvi Harðarson,
bæjarfulltrúl I Hafn-
arflrði