Þjóðviljinn - 28.11.1936, Síða 1

I. ARGANGUR
LAUGARDAGINN 28. NÓV. 1936
Frrir nvjár:
300 nýja áskrifendur
1000 kr. í blaðsjóð
250 kr. mánaðarstyrki
h a n d a
Þ JOÐVILJANUM
25. TÖLUBLAÐ
Þjódverjar íesta ítok sín
Þeir setjast að á Baleareyjum, víggirða
Ceuta og setja sjóher á land í Vestur-Afríku.
Franco er að gefast upp við Madrid.
Ossietsky
fær að fara til Osló
Ossictslíy mun vci'ða lcyit að iava
til Osio til ])css að taka á móti fríð-
arverðlaunum Nobels. En liýska
stjórnin hcfir ákveðið, að íramvegis
vcrði engum Þjóffvcrja leyft að taka
á móti nokkrum af vcrðlaunum
Nobels. (F. (.)
Verkamenn vinna
kjördæmi frá íhaldinu
í Englandi.
1 aukakosningum, sem fcru
fram í Greenock kjör.dæmi; í
Skotla-ndi, veg-na, fráfails Sir
Godfrey Collins, hefir fram-
h j óóan d i verk a m an n af ],okksi n s
hlotið kosningu, með 2600 at-
kvæða meirihluta. E,n við síð-
ustu kosningar var þjóðstjórnar-
frambjóðandi kosinn, með 3000
atkvæða, meirihluta. (F.O.)
Don-kosakkarnir lýsa
yið Sovj eíríkin og
EINKASKEYTI TIL ÞJÓÐATLJANS,
MOSIÍVA 1 GÆB,
1 dag hcfuiSt umræður um
framsögu Stalins. Meðal annara
töluðu:
Ljuibtschenko, forseti þjóð-
fujltrúaráðsins í Ukraine. Hann
gerði sl,áandi samainburð á fram-
förunum í Ukraine og afturför-
inni í Póllandi. T. d. hafði kola-
framleiðsla Póllands falljð úr 40
miljónum tonna 1913 niður í 28
miljónir tonna, 1935. En í U-
kraine óx hún á sama tíma úr
23 miljónum; tonna 1913 upp í
(51 miljón 1935. Elnnþá stórkost-
legri voru. þó íramfarirnar á
menningarsviðinu.
Smetanin, verkamaður frá
Leningrad1,. nefndi ýms ágæt
dæmi um réttindin, sem verka-
lýðurinm nú hefði.
Sulimov, forseti þjcðfulltrúa-
ráðs rússneska sambandsins
(RSFSR), skýrði sérstaklega
frá gerbreytingunni,. sem orðið
hefði á högpm ungu lýðveld-
anna, svo sem Tataralýðveldis-
ins, en í ið’nað þess hafa nú ver-
ið settar 700 miljónir rúbla,. Par
værii nú komnar risaverksmiðj-
u:r, gúmmíframieiðsla, kvik-
myndaframleiðsla o. fl. Og
menringarframför tartaranna
sæist best á því, að 1913 hefði
verið varið til kenslumála þar
13-1 kcrpek (29 au.rar) á hvern
■mann, en nú eru það 50 rúblur
<100 krónur).
EINKASKEYTI TIL ÞJóÐVII.JANS.
Kauiimannahöfn í jíærkvöldi.
Um I'átt er nú talað cins mikið,
mcðai stjórnmálamanna í Evrópu og
frétt ]>á cr harst í dag- frá Casa-
blanca, uin að Þjóðverjav lia.fi sest
að á Baleareyjunum uicð heila sveit
sprcngjuflng'véla. Ennfremur hafa
lieir vjggirt Centa, sein er borg í
austanvcrðri Marokkó. Þá hefir liað
cinnig vakið mikla athygli, að Þjóð-
verjar liafa flutt 100 sjóliða til ný-
lcndna Spánverja í Vestur-Afríku
frá flotadeild sinni við Kanarisku
eyjarnar, sem eru á valdi uppreisn-
arinaniia. Eru menn alment áhyggju-
fullir út af liessum atburðum, seiu
sýna greinilega, livert stefnir fyrir
yfir órjúfandi tryggð
alþjóda- verkalýðinii.
Blucher, hershöfdingi Rauða
hersins í Anstur-Sibenu.
Sendinefnd frá Moskva-verka,-
mönnum flutti þingimu kveðju.
En mestam fögnuð vakti þó
sendinefnd Don-kósakka,nna.
Ræðumaður hennar, Ska,ku.n,
minti á gamila kósakka-máls-
háttinn: »Frægir eru Kósakkar,
en hundalífi lifa þeir«. — En
þetta. heyrði nú fortíðinmi til,
sagði hann,. nú lifðu Kósakkarn-
ir ág.ætu ln'fi, en að þeir verð-
skuldm.ðu sína gömlu. frægð,
skyldu þeir sýna, með því hug-
rakkir að fóirna, lífiinu, fyrir föð-
virlandið og stalinsku stjórnar-
skrána,. ef þörf gerðist. Va,r yf-
irlýsingu Kósakkanma. tekið með
geysilegunv fögnuði.
Þjóðverjum og yíirgangi lieirra á
Spánl og í nýlendum Spánverja.
Það verður nú með liverjum degin-
iim ljósara, að Franco liefir gefið
bæðl Þjóðverjum og ítölum loforð
um ýms lilunnlndi eða jafnvel yfir-
ráð í spöiiskum lönduin fyrir aðstoö-
ina í borgarastyrjöldinni.
Alment er talið, að Þjóðvcrjar vilji
liáfa öll sín loforð tryggð, hvernig
sem borgarastyrjöldinni kann að
Ijúka og ]>vi grípi lieir nii til þessara
íáðstilfaiia af ótta við ósigur upp-
rcisnarmanna.
Sonur Caballero skotinn.
Sonur Largo Caballcro, 22 ára að
aUlri, var skotinn af uppreisnar-
möniiuin í Segovia í dag. Var liou-
um baldið scni gísl.
Enska stórblaðlð »Neivs Cliron-
icle« átti í dag tal við forlngja er-
lendu aiidfas'stasveltaiina á Spáni,
lileber hershöíðlngjö, uiu ástaudið á
vjgstöðviimim. Sagði Klebcr svo frá,
að afstaða stjóriiarliersins færi sí-
batnandi.
Fréttarítari.
London í gærkveldi.
Nokkur Lutningaskip hafa
þ?ga;r verió stöðvuð af herskip-
u,m uppreismarmanna, og skips-
höfnirn spurð um erindi skip-
anna, og flutning. 1 dag kom
fran-.kt skip til Baycmne, og
sagði skipstjóri, að það hefði ver-
ið stöðvað út af Ferrol, og skips-
Kisin af liöfuðpaurum
morötólaiöj uunar er
dauðnr.
Loudon í gærkvelöl.
í dag andaðSst í Montc Carlo einu
af íiiestu æfintýrnmöiiiuiiii og auð-
iiiöniium liciinsius, Sir Iiasil Zalinr-
ofi, 8(i ára að aUlri. (Fr).
Zaharoff var í stríðinu umboðs-
maöur enska vopnahringsins Wick-
ers og vann með mútum og öðrum
ráðum bak við tjöldin og græddi of-
fjár. Eru eigur hans rnetnar á 20
miljónir sterlingspunda (440 milj.
kr.) og mun það samsvara því að
hann hafi grætt 1 sterlingspund á
hverjum einstakling, sem þá var
iórnað á altari vopnaauðvaidsins.
Atvinnurekendur
Frakklands þrjósk-
ast.
Atvliinurekendnr í Frukkíandi
liafa lagt iiiðiir samninga við vevka-
höfmin sætt gagnrýni, em skip-
io var á leið frá Algeciras.
Þá segir í. annari fregn, að í
rnorgun hafi verió gerð loftárás
á Cartagena, og hafi verið kast-
að sprengjum yfir vopnabúr
stjórnarinnar þar og yfir höfn-
ina,. Stjórnin tilkymnir, að loft-
varnabyssur hennar hafi hrak-
ið flugvélar uppreisnarmanna, á
flótta, með stórfeldri skotárás.
Árás á Madrid krundið.
Hei’varnarráð Madridborgar
tilkynmir,. að í dag hafi uppreisn-
armenn gert eima tilraun til þess
Framhald á 2. síðu.
Ástandið rneðal unga fólksins
hér í Reykjavík er ekkert glæsi-
legt'. Hundiruð og jafnvel þús-
undir ungra vinnufúsra, manna
búa við vaxandi atvininu- og
mentunarleysi. Framtíðin, sem
blasir við þessari æsku. er svo
bágborin, að’ til stcrvandræða
horfir, með tilliti til þeirra, verk-
efna, sem bíða æskujýðs þjóð-
arinnar.
Allar vonir æskulýðsins, sem
bundnar hafa verið vió batm-
andi ástand, í atvinnumálum,
hrynja hver af annari. Við
jrorra unga fólksins blasa nú
blákaldar staðreyndir, stað-
reyndir, sem ekki verða vé-
fengdar með neinum iökum.
Og hverja.r eru. þessar stað- j
reyndir? Þær eru. í stuttu. máli
jiessar: Með hverjui ári fjölgar
þeimi hóp askumanna, sem eklc-
ert hefir fyrir stafni. Jafnframt
lokast honum cl,l sund til hvers-
konar andlegrar og líkamlegrar
rnentunar, sem þarfir hans og
jjrár standa, til.
maiiiinsainiökin, opr bera ]>ví við,
liversu tresleg'a snnnliign-uiiileitanii'
sansi. Þetta lieíir orðlð til licss, að
Leon Bliim lnsði í das fram í
1 fiaiiska liiiishm íriimv.arp til lasa,
er velíti frönsku stjórninni fulln
helmi’d tII þess að srípa inn í vinnu-
deilur, os skylda deilu-aðila íil þess
að less.ia mál sín fyrlr gerðardóm
eða sáttanefnd, er stjórniu skipi.
I (F. r.)
a ^pani
Maður bíður bana
af voðaskoti.
Jakob L. Bergstað varð fyrir
skoti á Blönduósi laust ef'tir há-
degi í gær og andaðist eftir
skamma, stund. Átti a.ð skjóta
kú þar á staðnum og var hann
þar nærstaddur. Hljóp skotið úr
byssunni og kom í vinstri hand-
arkrika, reif stykki úr brjósti,
bakvöóva og handlegg og tætti
sundur æðar. Misti hann jiegar
meðvitund og blæddi út, áður en
nokkuð var að gert. Eftir hér
um bil 10 mín.. var læknir kom-
inn á staðinn, en þá va,r Jakolj
í andarsljtrunum.
Jakob var 62 ára gamall.
Hann lætur eftir sig konu og 11
börn. Af þeim eru nú 9 upp-
komin. (F. Ú.).
Yfir hásumarió fær örlítill
hluti hinna atvinnujausu æsku-
raanna einhverja reitingsvinnu.
Venjujega er vinna Iressi illa
greidd og stendur stuttan tíma,
Þeir, sem ekki verða hennar að-
njótandi ganga auðum höndum.
Sem, dæmi upp á þetta. ástand
má nefnai að u.m unglingavinn-
una á Þingvöllum í vor sóttu
700 æskumenn en, aðeins 30
fengu. vinnu.
Á vetrarvertíðinni g'anga mörg
hundruð' ungra verkamanna at-
vinnuiaiusir um hafnarbakkann,
án þess að f á handitak, nema, ör-
sjaldan — el,dri verkamennim-
ir sitja. frekar fyrir jieirri litlu
FramhaJd á 2. síðu.
Göbbels bannar
alla gagnrýni!
Er það ekkivon!!
Dr. Göbbels befii' í daj> birt til-
sldpun, sem bannar gagnrýni á lista-
vcrkum eða bólkinentuin. í tilskipun-
innl segir, að þnð sé óþolandi, að
22—23 ára unglinguiu lcyfist aö
gagnrýna listaverk 4(1—50 ára gam-
alla ínmina, án þess að liafa ininstn
liekkingu á lieirri list, sem ]ieir
gagnrýni. Þ.'Iin beri fyrst að teiiija
sér að lýsa listaveikum og læia aö
Iiekkja iist. (F. i.)
Umræðumar á Sovjetþinginu.
Fnlltrúi Ukraiiie gerir samanbnrö
á framföriam Sovj etr í kj ann a og
Itritni kapitaiismans.
Unga fólkið í Reykjavik og
félag átaigra k oin 111 tinbl a,
F. U. K. boðar tii fundar ú $unnudag>
inu um vandamál æskulýðsins.
Fréttaritari,