Þjóðviljinn - 29.11.1936, Blaðsíða 3

ÞJOÐVILJINN
Su.nnudaginn 29. nóvember.
þJÓOVILJINN
Málgagn Kommúnistaflokks
fslands
Kitstjóri og ábyrgðarmaður
Einar Olgeirsson.
ltitstjórn: Bergstaðastræti 27,
Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrifst.
Laugaveg 38, slmi 2184.
Kemur út alla daga, nema
mánudaga
Askriftargjaldt
Reykjavík og nágrenni kr. 2.00
á mánuði.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,25
á mánuði.
1 lausasölu 10 aura eintakiö.
Prentsmiðja Jóns Helgasonar,
Bergstaðastræti 27, sími 4200
»Samskonar TÍnnulög-
gjöf* og á iVoi'ður
löndum.
(Mbl. 26. nóv. og Jónas
Jónsson 28. nóv.).
Ihaldjð þykist nú sjá að 20
ái a draiumur Kveldúlfsmanna
um þrælalög murni rætast á
næstunni. Það herðir því áróð-
ur sinn um allan helming og’
eru ekki spöruð óheilindin til
að gylla frumvarpið. Er líkast
því sein Mbl. álíti að verkalýð-
urinn geri sér að góðu að verða
fjötraður á höndum og fótum,
só það bara gért með silkisnæri,
Morgunbl. leggur mikla á-
herslu á að það vilji »samskonar
löggjöf og sé á Norðurlöndum.
()g Jónas frá Hriflu segir það
sama í N. Dag’bl.
En hver er sannleikurinn un>
vinnulöggjöf á Norðurlöndum og'
hvernig er reynslan?
I Svíþjóð er engin vinnulög-
gjöf til. Átti að koma henni á
árið' 1934. En vegna eindreg-
inna mótmæla verkamanna var
frumvarpið felt í ríkisiþinginu,
I Danmörku. hefir verkalýður-
inn barist á móti þvingunarsátt-
málanum milli atvinnurekenda
og dönsku verklýðsfélaganna
frá því hann var gerður (1899).
Dönsku þrælalögin hafa fært
mönnum sanninn um það, að hlut-
laus dómari í viðskiftum verka-
manna og atvinnurekenda verð-
ur ekki fundinn.
Eða vill MorgunbL eða Jónas
nefna, einn slíkan mann?
1 Noregi var 1927 samþykt í
þinginu mjög ítarleg vinnulög-
gjöf, sem almenningur þar kall-
ar tugthúslögin, enda eru þau
í anda, Claessens-frumvarpsins
hér. En hvernig fór. Gagnvart
lögum þessum stóð öll lún vinn-
andi þjóð sem ein lögbrjótaheild.
Verkamenn vildu ekki missa
samtakafrelsið.
Norsku þrælalögin urðuj aldr-
ei annað en ónýt pappírssam-
þykt. Og nú er það álit alls al-
menniings í Noregi að heimsku-
legra tiltæki hafi auðmenn þar
í landi aldrei ráðist í.
Öska Mbl. og Jónas eftir »sams-
konar löggjöí« og í Noregi?
Það væri fróðlegt að fá því
svarað. Allur verkalýður Islands
hefir liarðlega mótmœlt hvers-
honar þrcélalögum.
En þá kveður sá maður sér
hljóðs, sem 1915 barðist fyrir
samtakaréííj sjómanna og vill
hjálpa íhaldinu til að afnema
þennan rétt.’ Er ekki rétt að
íhuga fyrst reynsluna frá Norð-
urlöndum?
Ný bók:
Pearl S. Buck
Gott land
Rauðu pennarnir Tímamótin I íslenskri
“ bókmentasögu 1935
VI. „Rauðir pennar.“
Eftir Kristinn Andrésson.

Islenskað liafa Magnús Ás-
geirssan og Magnús Magn-
ússon. Útgefandi: Isafold-
arprentsmiðja h. f., Rvík,
1936.
Bók þessi er nýlega komin á
bókamarkaðinn og hefir hún áð-
ur verið þýdd á fjölda tungu-
mála og alstaðar verið tekið með
afbrigðum vel.
Eins og margir af þektustu
rithöfundum heimsins, lætur
Pearl S. Bu.ck sögu sína gerast í
Kína og geirir það sitt til þess
að draga huga lesandans að efni
og list bókarinnar.
I sögubyrjun rekumst við á
aðalsöguhetjuna Wang Lung á
brúðkaupsdegi sínum., I dag á
hann að kvænast ambátt stór-
eignamannsins í grendinni, O-
lan. Konuefnið, var seld auð-
manninum í æsku, þegar hung-
Hið sameiginl,ega með öllum
þeim verkum, sem að framan
getur, er skilningurinn á nauð-
syn nýrrar stefnu. Það birtist í
þ'eim illum nýtt viðhorf í félags-
málum, skáldskap, nýtt viðhorf
til l.ífsins • hverri mynd. Höf-
undarnir hafa eftir ma.rgvísleg-
u.m leiðum komizt að sömu nið-
urstöðu, að sama skilningi á úr-
lausn, hinna brýnustu vanda-
mála — i híi og ljst. Þeir krefj-
ast allir nýrra tíma.
En nú kem ég að því ritinu,
sem fuJlkomlega markar tíma-
mótin í bókmentasögunni,
»Rauðum pennum«, ekki af því,
að þeir séu. fullkomnasta verkið,
heldur vegna lnns, að þar koma
fram sameinaðir í fylkingu rit-
höfundar hinnar pýju stefnu,
bæði þeir, sem ég hefi áður
nefnt, og margir fleiri; og í öðru
lagi vegna, þess, að þar er hin,
nýja stefna fyrst ákveðið skýrð
og skilgreind, hún kemur þar
fyrst fram algerlega vitandi
um sjálfa sig, sitt hlutverk, sitt
gildi og takrnark. Höfundar
hennar koma koma fram sem
samþjálfað lið, tilbúið að heyja I
nýja baráttu, frá grunni, fyrir
menningu og vélferð þjóoar
ursneyðin herjaði á heimili for-
efdra, hennar.
Frá þessum degi hefjast bú-
skaparáhyggjur og ba,si ungu
hjónanma, sem eiga, að fleyta
fram lífi sínui og sinna á litlum
hrísgrjónaakri.
Frh. í næsta blaði.
sinnar ákveðnir að skipa um
sig f jölmennara liði til, þessarar
nýju baráttu, »Rauðir pennar«
koma einnig sem boðskaparrit,
er sýnir vald hinnar nýju bók-
mentastefnu á alþjóðlegan
mæljkvarða, sýnir hvað víðtæk
hún er orðin og hvaða kröfur
hún ber fram.
I »Rauðu.m pennu.m« eiga
þátt 28 innlendir og erlendir
höfundar, sem: flestir hafa til-
einkað sér algerlpga hið nýja
sjónarmið, rita. eða yrkja, út frá
nýjum viðhorfum, menn, sem
skilja hina miklu. nauðsyn sósí-
alismans og alþýðuhreyfingar-
innar fyrir afla framtíð lífs og
menningar á jörðinni, menn, sem
eignast hafa sjálfir kynni af al-
þýðtihreyfingunni, drukkið í sig
kraft hennar, fundið hjá henni
tilgang fyrir ljf sitt og list sína.
Að vísu eru, þessir höfundar
misjafnlega þroskaðir, efnisval-
ið í »Rau,ðum pennum« ekki
alstaðar hið ákjósanl,egasta fyr-
ir íslenska lesendur, fullmikiðaf
erlendum þýðingum as.frv. Það
hefði vitanl,ega mátt í Rauðum
pennum velja betri sýnishorn af
bókmentum hinnair nýju stefnu,
gefa. þeim samfeldari svip. En
hvað sem slíkum aðfinslum líð-
ur, fela Rauðir pennar í sér
nýjan kraft og mikla, grósku, Et
til samanburðar er litið á afrek
hinna, borgaralegu. höfunda, i
þeirra, sem ekki lifa eða yrkja
í samstarfi við alþýðuhreyfing-
una, þá hafa þeir ekkert að
bjcða, sem til jafns geti komið.
Þá kemur greinilegast í Ijés, að
Það er lagleg y>tekjulind bœj-
a.rins« sundlaugatollurinn. Frá
2 og upp í 10 manns mæta dag-
lega í sundlaugunum. Hver ein-
stakur borgar sinn 20 aura
skatt, annars ekki eitt sundtak.
3 nýir á launum við afgreiðslu
á fótum fyrir utam þá 3 sem
áður voru. Samtais 6 menn laun-
aðir.
í hópnum kring um »Rauða
penna,« eru gróskumestu. bók-
mentamennirnir.
Það ætti engum að geta dul-
ist, að »Rauðir pennar« rísa af
miklu djúpi. Það er þujngi í bár-
u.m þeirra. Þeir bera öll merki
þess að vera upiphaf stcrra.
hluta. Það sást á þeim, að þeir
gátu ekki komið einir, þeir
voru eins og grunnur undir
nýja byggingu í íslenskum bók-
menntum.
Þeir báru. eins og; gre’nilegast
gat orðið tímamótaeinkenni.
Svo hefir líka orðið, að »Rauðir
pennar« halda áfram að koma
út, það er von á nýju bindi
næstu daga, og þeir koma í ár
með nýjum liðsauka. Þá skuluö
þið veita þeim athyg.li, góðir les-
endi.r, hvort þeir staðfesta ekki
betur þainn skilning, sem hér er
dreginn frarn helður en hina
aumkvu.narverðu dóma, sem
nokkrir borgaralegir skriffinn-
ar heimskuðu sig á að kveða
upp yfir þeimi, mjög í stil þeirra
hjákátlegui ummæla, sem höfð
voru um Fjölni fyrir öld síðan,
og sagain hefir dæmt dauð og ó-
merk.
IKLAUFIININ
ANN var ungur og, fríður
og gekk því í augun á
kvenþjóðinni. En hann var
klaufi, Pétur hét hann og
var kaupmannssonur í Reykja-
vík, og þó faðir hans
væri ekki neinn burgeis, barst
Pétur þó töluvert á. Faðir
hans, sem var mesta snyrti-
menni, og ekki laus við að vera
dálítið hégómlegur, hafði mikla
raun af klaufaskap sonar síns.
Honum fanst eins og hann hefði
verið svikinn í vörukauipum,
þegar hann sá Pétur slánast um
stofurnar og reka sig á allsstað-
ar. Til sparnaðar á bleki sínu
og verslunarbóikum, fyrirbauð
hann honum að stága fæti sín-
ujni inn á skrifstofunU', og aðr-
ar vörur fékk Pétur ekki að af-
greiða í búðinni en þær, sem
hvorki gátu brotnað ,eða. rifn-
að.
I samkvæmum virtist Pétur
aðallega hafa það hlutverk að
velta um kaffibollum, og þóttist
þá hver stúlka. lieppin að sitja
ekki of nærri honum, ef hún
ekki var á kaffibrúnum kjól, og
margt vínglasið fékk þá að
gjalda brotleika síns, því Pétur
var rammur að afli. Stúlkurn-
ar höfðu það í flimtingum, aö
vissara væri að slysatryggja. sig,
áður en þær dönsuðu við hann,
Pétur bar þennan kross siinn
með einstaklega kristilegU' jafn-
aðargeði og sagði sér aldrei
neitt annað til afsökunar en: Æ!
þetta va,r ljóti klaufaskapuxinn.
En nú átti Pétur að sigla, til
þess að venja sig af klaufa-
skapnum ,og faðir hans hafði
stungið því að honum, að hún
Ástríður Ásmundsdóttir, sem
ætlaði til Hafnar með sama
skipi og hann, væri besti kven-
kostur og, það væri von um að
fjárhagur sinn, sem nú vairi
ærið þröngur, batnaði að mun,
ef Pétri auðnaðist að ná í hana.
Hann lét þess getið, að han,n
verði sínum síðasta eyri til þess-
arair utanfarar, og Pétri væri
skylt að koma, sér svo í mjúkinn
hjá Ástríði, að faðir hans gæti,
að minsta kosti, fengið Ásmund
gamla sem var vellaiuðugur, á
vípíil. Pétur hafði altaf verið
hlýðinn sonur, þó honum hefði
farið það misjafnlega vel úr
hendi. Hann lofaði föður sínum,
að trúlofast Ástríði við fyrsta
hentugt tækifæri.. Alt var þann-
ig vel undirþúið, bæði hvað
snerti fararefni og fyrirætlanir,
nú reið bara á að forðast allan
klaufaskap.
Pétur var síðbúinn og var
verið að losa laindfestar, þegar
þeir feðgar komu til skips.
Honum varð hverft við og ætl-
aði að hlaupa um borð, svo hann
misti ekki af skipinu. ,þega.r fað-
ir hans kallaði til hans og. spurði
hann, hvort ,ha,nn ætlaði ekki að
kveðja sig. Pétur snerist skjótt
við og rak rembingskoss að
karlinum, sem öskraði hátt við
kveðjuna, því Pétri hafði láðst
1 fátinu, sem á honum var, að
taka út úr sér vindlinginn en
rak hann logandi í nefið á föð-
ur sínum, svo eldurinn þyrlað-
ist í allar áttir. Æ! sagði Pétur.
um leið og hann stökk upp á
skipið, þetta. var Ijóti klaufa-
skapurinm
Ferðalagið virtist ætla að
ganga vel og ekki ba,r mikið á
klaufaskap Péturs u,m borð,
því ókyrrleiki Ægis var tekinn
sem gild afsökun fyrir brotnum
súpudiskum og veltum kaffj-
bollum og brytinn virtist ekkert
sjá eftir því þó bjórflöskurnar
væru tæmdar u.tan hjá glösun-
um. Að kvöldi hins annars dags,
sem skipið v.ar á leiðinni, hitt-
ust þau Ástríður og Pétur uppi
á þiljum. Þetta var u.m haust og
því dimt þar sem þau stóðu viö
öld.ustokkinn, cg. töluðu. saman.
Pétur hafði hugfasta skipun
föður síms og fanst best að leiða
það til lykta sem fyrst, enda
þarna gott tækifæri, þar sem
þau voru ein saman í dimm-
unni. Hann tók því að gerast
mjúkmáll og fór að' færa sig
nær Ástríði. Hana grunaði
skjótt hvað undir þessu mundi
búa., bað hann að afsaka, að hún
skryppi snöggvast niðnr tál þess
að ná í sjalið sitt, því það væri
hálfkalt en, kvaðst koma strax
aftur. Pétujr hallaðist fram á
öldustokkinn og starði út í
myrkrið! Honum fanst vænlega
horfast og var viss um að sér
mundi ekki verða. á neinn
klaufaskapurinn að þessui sinni.
En, h.efði hann, ekki verið svona
öruggur um sigur sinn og- upp-
tekinn af sjálfum sér, hefði
hann getað séð að Ástríður
hvarf niður á annað farrými í
stað þess að fara, niður á fyrsta
farrými, þar sem hún hafði að-
setur sitt. Ástríður gekk rak-
leitt til stúlku einnar, sem sat í
borðsalnum og var að lesa. Þær
héldu síðan báðar inn í svefn-
klefa, Ástríðar.
Stúlka. þessi hét Elín og var
dóttir fátæks verkamanns í
Reykjavík. Hún var á leiðinni
til Færeyja og ætlaði að dvelj-
ast þar hjá frænku sinni, sem