Þjóðviljinn - 11.12.1936, Qupperneq 4

æ Gömb f3ío æ
sýnir í kvöld kl. 9 amerískii
gamanmyndina »HÉTJA DAGS-
INS«. Aðalhlutverkin leika hin-
ir vinsælu leikarar Una Merkel
og CJmrles Bujtterwortlv.
0i*bor*ginní
Veðrið í dag.
Minkandi norðvestanátt —
nokkur smáél.,
Næturlæknir.
Karl, Jónsson, Tungötui 3, sími
2481.
/
Næturvörður.
er í Ingólfs og Laugavegsapó-
teki.
Utvarpið í dag.
ið með nýja félaga.
13,05 Tíundi dráttur í happ-
drætti Háskó],a,ns. 19,20 Skýrsla
um vinninga í happdirætti Há-
skólans., 20,30 Kvöldvaka: a)
Vilhj. Þ. Gíslason: Úr Islend-
ingasögum; b) Harmonikuleik-
ar (Jóh. Jóhannsson); c) Þór-
hall.ur Þorgilsson magister: Al-
cazarvígið í Tóledó; d) Harmon-
ikutónleikar (Jóh. Jóhanness.);
e) Árni Óla: Nágrannar vorir í
vestri, II.; f) Sönglög og kvæða-
lög (plötur).
Sjómannakveðja.
Erum á leið til Englands,
Vellíðan. Kærar kveðjur.
Skipverjar á Gulltoppi.
D eildarfundur
Reykjavíkurdeildin heldur
stæða til þess, að fjölyrða frek-
ar um Héðinn Valdimarsson.
Eins og önnur minnismerki
stríðandi fortíðar mun hann
standa, um ýmislegt glæsilegur,
en þornaður fauskur yfir eigin-
hagsmunahnauki. Aðrir yngri,
ósíngjarnari kynkvistir taka við
af honum, og hrinda hinu ævar-
andi verkefni réttlætisins,
mannúðarinnar og menningar-
innar lengra fram á leið.
1 öllu stjórnmálaviðhorfi Al-
þýðufl,okksins er þá aðalmál-
gagn hans broslegast. Það er
sér þess að vísu vel meðvitandi,
að það sdglir með fyrnel'nd lík í
lestinni cg reyndar önnur fleiri.
En drýldni þess verður því
meiri, sem fótfesta þess verður
tæpari. Bljaðið veit það vel, að
ef það á að sýna málstað alþýð-
unnar, frelsi hennar og hags-
rnnnum og réttindum f’uila trú-
mensku, ber því að leita hóf-
samlegrar virðulegrar samvinnu
við aðra flokka í landinU, sem
viðurkenna fyrst og fremst rétt
alþýðu manna, hvar sem er,
gegn hagsmunabrauki fárra
auðmanna og valdránsdraumum
nasista.
En gerir Alþýðublaðið þetta?
Nei. Það f jandskapast til, hægri
og til vinstri með tilburðum ó-
Dagsbrúnarfundur-
inn.
Framhald aí 1. síðu.
að mæta. — Hefði verið við-
hai't lýðræði við kosninguna. og
allir þessir menn getað mætt,
má telja fullvíst, að samfylk-
ingarmenn hefðu, orðið í meiri-
hluta.
Tillögur um að afnema
»Dagsbrún« sem lýðræðis
félag
Næsta mál á dagskrá voru
lagabreytingar. Formaður tak-
markaði þegar ræðutíma. þann-
ig, að framsögumaður, Héðinn
Valdimarsson, í'engi 16 mínútna
.ræðutíma, síðan fengi einn
verkamaðn.r, Eðvarð . Sigurðs-
son, að tala í 8 mínútur og að
lokum talaði Héðinn í 2 mínút-
ur. Fundarmenn mótmæltu þeg-
ar, ,að jaí'n stórfeldar breyting-
ar á lögum og starfsemi, félags-
ins, og hér er um að ræða,
fengjust ekki ræddar. Formað-
ur neitaði ölfum kröfum um
lengri umræður.i
Síðan hófust umræður, ef svo
skyldi kalla. Skýrði Héðinn
nokkuð þær breytingartillögur,
sem hann lagði frani í nafni
meirihl.uta stjórnarinnar. Inni-
haldið í þessum tillögum um að
breyta lögum Dagsbrúnar, er
í höfuðatriðum þetta: 1
fyrsta lagi að svifta verkamenn
öttum rétti til þess að hafa á-
irrif á hagsmunamál sín á fé-
lagsfundum, nema á þeim fund-
um, sem 500 manns greiða at-
fund í K. R.rhúsinu í kvöld kl.
8|.i Félagar fjölmennið og kom-
kvæði, auh þess á að fækka
fundunum stórlegai Þá á að
stofna trúnaðarmannaráð innan
félagsins. 1 því á að sitja stjórn
félagsins, fulltrúar þess á Al-
þýðu-sambandsþingi og fuiltrúa-
ráði, og eru þessir sjálfkjörnir.
Síöan á að »kjósa« trúnaðar-
menn, með a11sherjaratkvæða-
greiðslu, einn fyrir hverja 20
félagsmenn. Þetta ráð á svo að
fara með öll, mál félagsins og
aðeins 500 manna félagsí'undur
getur breytt ákvörðunum þess.
Ráð þelta á að kjósa í fyrsta
sicifti eftir tiUögum stjómarinn-
ar, en framvegis eftir þess eig-
in tillögum, Kosningin verður
framkvæmd með allsherjarat-
kvæðagreiðslu og aðeins prent-
uð á kjörseðilinn þau nöfn, er
ráiðið sjálft gerir tillögur um.
Þeir féiagsmenn, sem aðra vilja,
kjósa í þetta ráð, sem öUu á að
ráða í félaginu, verða að skrifa
öll riófnin, um hundrað riófn,
á kjórseðilinn. Ráð þetta á einn-
ig, án íhlutunar félagsfunda eða
félagsmanna, að ákveða hvaða
mál fajra. til allsherjaratkvæða-
greiðslu. — Taldi Héðinn þessar
tillögur vera, komnar fram
vegna þess, að oft haí'i verið
teknar ákvarðanir í félaginu,
sem væru. andstæðar vilja meiri-
bluta félagsmanna! Og ráðið á
að vera, til að taka öll, róttind,i
af félagsmönnum. Taka réttindi
a,f 1900 félagsmönnum og fá
þa,u í hendur 100 manna, sem
ætlast er til að verði sjálfkjörn-
ir!
Tillaga verkamanna um
aukid lýðræði. ,
Næstur tal,aði Eðvarð Sig-
urðsson. Sýndi hann fram á
nauðsyn þess, að lýðræðið í fé-
laginu væri aukið og einingin
treyst. Rakti hann í sundur
helstu atriðin í tillögum Héðins
og gagnrýndi þær tilraunir,
sem þar koma fram til þess að
sundra, félaginu, svifta verka-
mennina ölíum rétti til þess að
ráða sjálfir málum sínum og
því óheyrilega lýðræðisbroti,
sem þessar til,lögur allar fela í,
sér. Að lokum lagði hann fram
tillögur til lagabreytinga,, sem
a.ll,ar ganga í þá átt að auka
lýðræðið í félaginu, og treysta
eininguna, Kom hann með til-
lögu um að kjósa 5 manna
nefnd, til þess að athuga alfar
þessar lagabreytingar, og leggja
álit sitt fyrir næsta félagsfundi.
Tiljögur fél. Eðvarðs verða
birtar í næstu blöðum.
Að síðustu talaði Héðinn í 2
mínútur.
Formaðuir las að síðustu upp
þær breytingatillögur, sem Eð-
varð og Héðinn höfðu lagt fram.
Síðan bar hann upp breytinga-
tillögu við tillögu Eðvarðs um
nefndarkosningui, en .hún var á
þá leið, að stjóminni og uppá-
stungunefnd yrði falið að at-
huga tillögurnar, og leggja þær
síðan fyrir næsta félagsfundv
Formaður neitaði enn sem fyr
að bera upp tiflögu um að halda
umræðum áfram og tók fyrir
næsta, mál á dagskrá, sem, voru.
tillögur aitvirinuleysisnefndar,
en þær eru birtar á öðrum stað
í blaðinu.
Hvað á að gera til þess
að vernda lýðræðið í
»Dagsbrún«.
Kæmust tillögur Héðins í
i'ramkvæmd, hvað þýddi það?
Hinir 1900 félagsmenn, Dags-
brúnar væru, gerðir svo að segja
gersamlega réttlauisir, svo lengi
ss Ný/ö ftio ss
sýnir í kvöl,d kk 9 austurrísku
kvikmyndina »MAZURKA«.
Aðalhlutverkið leikur Poia
Negri. Myndin er tekin undir
stjórn Witti Forst.
sem þeir ekki fyndu ráð til, að
hrinda þessum ójöfnuði af sér.
Þeir væru, ekki l,engur spurðir
um það, hvort þeir vildu vinnu-
löggjöf eða ekki — hvort þeir
vildu endurbætur á sjúkra-
tryggingum eða ekki. — Vilji
þeirra yrði að engu hafður, —
Það er öllum sýnilegt — að þeg-
ar lagður er fram kjörseðill með
100 mönnum — og engir aðrir
eru teknir u,pp á kjörseðilinn —
þá er til,ætlunin að þessir 100
menn verði sjálfkjörnir. — Það
mun útreiknað, að meirihluti
Dagsbrúnarmanna endist ekki
til að skrifa 100 nöfn á kjör-
seðil.
En þessar tillógur skulu ekki
ná fram að ganga. Það þarf 2/3
greididra atkvæða til að sam-
þykkja þær. Hvaða sannur
Dagsbrúnarmaður vill greiða
atkvæði með að gera sjálfan sig
réttlausan? — Það ætti því að
vera f jarstæða að hugsa sér, að
2/3 þei,rra„ sem kjósa, fremdu.
slíka sjálfsmorðstilrauin,
Verið á verði um samtök
ykkar.
ei’u komin
1,25 pr. hálft kg.
Verzlunin
Bergstaðastræti 35 og
Njálsg. 40. Sími 2148
vitans. Það setur sig sjaldan úr
færi, að óvirða og jafnvel sví-
virða samstarfsflokk Alþýðu-
flokksins í stjórn landsins,
Framsóknarflokkinn, út af
hverju minsta tilefni. Um
Kommúnistaflokkinn talar það
jafnvel eins og verstu böðla
mannkynsins, ■— Er unt að
hugsa sér háðulegri aðstöðu
blaðs. Það er minnihluta mál-
gagn í stjórn landsins., Það þyk-
ist bera fyrir brjósti verndiun
lýðræðisins, frelsi, atvinnu-
tryggingu o'g menningu alþýðu
manna í landinu, en ofsækir
fyrst cg frémst þá fjokka, sem
vilja standa með því í þessu
allsvarðandi verkefni framtíð-
arinnar.
Eg vil leyfa mér í lok þessa
kafl,a að’ votta blaði yða,r þakk-
læti fyrir það, að það hefir á
skynsamlegan hátt leitað sam-
vinnu, við aðra, flokka vinstra
megin gegn þeirri óöld, sem
þeim og landslýð öflum er búin,
ef þeir fara tvístraðir fyrir
uppeldissonum erlendra kúgara
allrar alþýðu og menningar,
nasistum.
III.
Eg get ekki endað þetta bréf
án þess að minnast l,ítilsháttar
á Framsóknarflokkinn. Hann
stendiur fíokki yðar að vísu
nokkuð fjær, en verður þó að
teljast þeim; megin ,er horfir til
baráttu til almennra réttinda
og almennings hagsmuna. Hann,
hefir gert samvinnustefnuna að
sérstökum fagnaðarboðskap sín,-
r.mi og er gott eitt um það að
segja. En í þessum flpkki, eins
og í öllum gömlum flokkum
grípa valdadraumar einstakra,
fyrrumi ötulla en yfirþreyttra
foringja, um sig eins og hættu-
legur sjúkdómur. Flokkurinn
hefir ötulum ráðherrum á að
skipa og hefir fyrir tilverknað
þeirra margt skipast til góðvæn-
legs horfs, einkum þar sem þeir
hafa, snúið ráðstöfunum sínum í
róttækt horf bæði um innan-
landsviðskifti og gjaldeyrisráð-
stafanir.
En í þessum ,flokki eins og
í Alþýðuflokknum, hefir gripið
um sig furðuleg hræðsla við rót-
tækustu samtök verkamanna í
landinu, sem, þó virðast eiga
sáralítið skylt við byltingaá-
form. Hræðsla flpkksins við í-
haldið og afsprengi þess, nas-
ismann, virðist í vitum hans
vera eins og létt kvef ,þar sem
ofurhræðsla hans við róttæka
boðun verkalýðssamtakanna hér
á land,i virðist verka eins og
skæðasta infiúensa.
Um blöð Framsóknarflokks-
ins má það eitt segja, að þau
eru því aðeins læsileg, að Jónas
Jónsson riti þau að mestu. Ráða
þar að vísu meira eftirdraumar
glæsilegrar fortíðar, en djarfar
áætlanir ókominnar framtíðar.
IV.
Um þriðja flokkinn, hinn tví-
höfðaða, þursa, Ihalds-nasista
sambræðslunnar, mun, ég ekki
fjölyrða að þessu sinni. Þessi
flokkur er því síður umtalsverð-
ur í alvarlegu máli, sem hann
er í tilburðum sínum nautsl,eg
og síngirnisleg mótstaða gegn al-
mennum umbótum, til hags-
muna fáurn eyðsluklóm og oflát-
ungum. Flpkkur þessi er, sem
hagsmunasamtök, með ofsókn-
arfyrirætlanir sínar framund-
an, aðeins verður þess, að1 geta
orðið malaður mélinu smærra
undir samtakaþunga stritandi
alþýðu í landinu.
Y.
Úr því að ég drap niður
penna, um þessi mál, langar mig
til að segja þetta að lokum: Með-
an óséð er um úrslit þeirrar bar-
áttu, sem nú er háð á Spáni, þar
sem hunctruð þúsunda af verka-
mönnum fórna lífi sínu vegna
málefnis allrar alþýðu jarðar-
mnar, er það sérstaklega heilpg
skylda allra flokka hér á landi,
sem telja sig unna og vinna
hagsmunumf almennings, frelsi
hans og lýðræði, að leita sam-
taka til varnar yfirvofandi
háska og til stórra sigra, —
þeirrar samvinnu, sem mætti
verða öllum flokkum sæmdar-
auki, en engum til álitshnekkis.
Við eigum að gera vel til aldr-
aðra foringja, en láta ekki
barnalega drauma þeirra urn,
það, að fif jarðarinnar snúist
um þá eina, standa í vegi fyrir
skynsamlegum samtökum til
bjargar málefni framtíðarinn-
ar. Þeir menn, sem nú eru svo
blindaðir vegna pólitískra eig-
inhagsmuna og ílokksofstækis,
að þeir gætai ekki sameiginlegr-
ar hættu, munu. þekkja hverjir
a3ra, þegar þeir koma saman í
fangabúðir nasista eða á af-
tökustaðinn.
Ritað 9. dps. 1936.
Reykvíkingur.