Þjóðviljinn - 03.03.1937, Blaðsíða 2

MiðvikVidaginn 3. mars 1937.
ÞJOÐVILJINN
í Zai-agossa höfðu uppreisnar-
menn safnað saman miklu af þýsk-
um hermönnum, sem þeir senda svo
til vígv.allanna. Pegar* þeir komu á
járnbrautar stöðina, var þar staddur
erlendur blaðamaður, sem segir svo
frá, að þessir Þjóðverjar hafi verið
þar undir stjórn þýskra herforingja.
Ennfremur voru þeir klæddir í ein-
kennisbúninga þýska hersins og borið
þýsk hermerki.
Að undirlagi kenslumálaráðherrans
spánska, sem er kommúnisti, hafa
nú verið áætlaðar 40 milljðnir pes-
eta til aukinnar alþýðufræðslu. Upp-
hæð þessari skal varið til þess að
launa 10,000 nýja kennara.
i gær voru liðin 18 ár frá því,
að Alþjóðasamband kommúnista var
stofnað í Moskva.
1 dag eru liðin 18 ár síðan als-
herjarverkfall braust út í Berlín.
Kom þar til heiftúðugra b.ardaga
milli byltingarsinnaðra verkamanna
og lögreglu sósialdemókratans Noske,
sem sagt er um, að hafi gengið upp
í valdastólinn yfir blóðug lik fall-
inna verkamanna.
í síðustu vlku voru liðin 89 ár
frá þvx að Febrúarbyltingin hófst í
Frakklandi,
A fxmdi verkainaniiasainbnnds-
Ins í Kataloniu, sem var haldinn ný-
lega, v.ar gefin skýrsla um aukningu
sambandsins. Höfðu þá bættst nýlega
í sambandið 15000 nýrra félagsmanna,
Verkalýðssamböndin i Kataloniu
hafa nú verið sameinuð í eitt alls-
herjar baráttusinnað samband.
Á fundinum var ennfremur sam-
þykt að senda sendiefnd til Svíþjóð-
ar, til þess að skýra fyrir sænskum
verkalýð þýðingu frelsisbaráttunnar
á Spáni.
Daglega standa í blöSunum
stórar fyrirsagnir um smá-
þjófnaðr, sem framdir ero af
unglingum í þessum bæ. Og ég
held að það sé í Mogga, sem er
sagt frá því, að glæpamannaráð-
herramir hafi undanfarið unn-
ið dag og nótt í þessum þjófn-
aðarmálum, enda er nú ekki
kastað höndum til rannsókna,
þegar um smáafbrot er að ræða
og alþýðan á 1 hlut.
Það er ekki meiningin að fara.
hér að verja hvorki stórþjófa,
eða smáþjófa, en ég verð að
segja það, að mig undrar hvað
alþýða- þessa, lands er ráðvönd,
þar sem skortur situr á aðra
hönd, en. stórþjófar á hina.
Og það er líka eftirtektarvert
hvað þessi. smáþjófnaðamáttúra
alþýðunnar breytist eftir lúfs-
kjörum á hverjum tíma. Á okk-
ar mestu hallærisárum var mik-
ið um svona þjófnaði og menn
voru, í tugatali hýddir, hengdir
og dæmdir á Brimarhólm til æfi
langrar þrælkunar. En eftir því
sem alþýðan fór að geta satt
mesta hungur sitt, þó aðrar
þarfir sætu. á hakanum, þá
hvarf þessi stelsýki. Það virðist
því mega slá því föstu, að íslensk
alþýða. stelur ekki nema í lífs-
Afstaða herjanna á Spáni
Með hverjn er minning
Hallgríms Péturssonar
betur heiðruð?
Með því að byggja kirkja, scm stæði galtóm
sex sjöundu hluta ársins og hálftóm einn sjö-
unda hluta — eða með því að liyggja spítala,
þar sem sjúkum og þjáðum er líknað alt árið
Það hefir verið safnað yfir
90,000 kr. til að .heiðra á við-
eigandi hátt minningu Hall-
gríms Pétu,rssonar. Það hefir
verið geugið út frá því að byggja
til minningar umi hann volduga.
kiirkju. í Sauybæ.
Ekki getur hjá því farið að
rnönnum lítist misjafnlega á
þessa hugmynd. Og varla getur
nokkur maður í. alvöru, haldið
því fram að kirkjúbygging í
Saurbæ yrði, til þess að glæða
trúarlíf í landinu,, svo þau. rök
ættu ekki að .hafa mikið gildi
fyrir unnendur trúarlífs.
En hitt kemst maður ekki hjá
að hugsa um, á hvern hátt hefði
Hallgrímur Pétursson helst ósk-
'að eftir að slíku, fé
væri varið, sem safnað væri til
minningar um hann. Myndi það.
ekki vera storkun við minningu
þessa fátæka, sjúka manns, sem
árum saman, þjáðist af hinni óg-
urlegu holdsveiki, að byggja til
minningar um hann kalt stein-
ferlíkan, er stæði tómt mestan
hluta árs, — og notað væri að-
eins á hátíðum og sunnudögum
og þá hálftómt. En á meðan
þjáðu.st þúsundir manna í land-
inu af sjúkdómum og gætu sér
enga björg veitt, — vegna skorts
á sjúkrahúsum.
Væri það ekJci meira í anda
Hailgríms Péturssonar, ad
byggja honum til minningar
spitaia, er hæri lians nafn, —
sjúkrahús, þar sem hinir sjúku
hvaðanœfa af landinu gœtu
leitað hælis til að fá lækningv.
meinsemda sinna?
Þá fjárupphæð, sem vantar
ætti ríkinu, ekki að verða skcta-
skidd með að útvega, ef rétt
væri á haldið og þeir látnir
greiða, sem fjárráðin hafa.
Það má vera að ýmsum lút-
erskum cfstækismönnum, þætti
svona tillaga bera vott um
fjandskap við kristindóminn. Ef
slík mótbára kæmi fram þá bæri
hún átakanlegan vott um þann
skort á mannúð, sem altof oft
hefir einkent ofstækismenn í
trúarefnum.
Þeim, sem virkiiega unna lút-
erskri kirkju á Islandi er best
að athuga það, að kalda, tóma
steinkirkjan, í Saurbæ gæti
orðið í senn storkun gagnvart
minningu fátæka sjúklingsins,
sem vann þar, — og slíkur tal-
andi vottur um kalt hjarta
kirkjunnar, að hún biði þess
aldrei bætur, að hafa varið þann-
ig þessu f&
Lúterska kirkjan á Islandi er
ein af þeim fáu. sterku, stofnun-
um, sem aldrei hefir komið upp
neinni líknarstofnun fyrir þessa
þjóð. Væri ekki viðeigandi af
henni að byrja það nú — í anda
Hallgríms Péturssonar?
Kirkjunnar menn á Islandi.
Ihugið þetta mál veh Sjúkir og
þjáðir bíða lækningar aistaðar á
Islandi — eins og Hallgrímur
Pétursson beið fyrir 200 árum-
Munið eftir þeim, sem sagði:
Það, sem þér gerið mínumminsta
Fréttastofa útvarpsins hefir
nýlega fengið í hendur kort af
Spáni, sem enska blaðið Times
og Berlingske Tidende birtu 19.
f. m. um það, hverja hluta Spán-
ar hvorir fyrir sig hefðu, á valdi
sínu, stjórnin í VaJencia og upp-
reisnarmenn,. Til þess að gera
blustendum Spánarfregnir
gleggri, skal hér gera grein fyr-
ir því, hvernig þetta lítur út
samkvæmt þessu korti. I stu,ttu
máli má 'segja, að. uppreisnar-
menn hafi á valdi sínu Vestur-
Spán, en stjórriin Au,stu(r-Spán.
Landamæralínan á milli þeirra
liggur í'rá Almeria á suður-
ströndinni í norðvestur, nokkru
fyrir austani og norðan Granada,
en beygist síðan til norð-austurs
þegar komið er vestur uridir
Badajos. Þar er landspilda upp-
reisnarmanna mjóst eða sem
svara,r 5. hlutanum af breidd
Spán.a,r til austurstrandarinnar,
Nú liggur landamæralínan með
nokkrum, sveiflum til norðaust-
urs og liggur yfir Madrid, þá til
norð-vesturs í gegnum Guada-
ramaf jöll og breikkar þá mjög
landsvæði u.ppreisnarmanna.
Inn í land stjórnarinnar geng-
ur rnjór og langur fleygur í átt-
ina til Valencia. Liggur landa-
mæralínan þar á halla til suð-
austursi, en síðan aftur til norð-
vestu,rs og norðiTs með nokkr-
um sveiflum, alllangt austan vio
Saragossa og rétt austan við
Huesca norður í mið Pyrenea-
fjöllin. A Norður-Spáni ræður
svo stjórnin yfir langri en ekki
bróður, það gerið þér og mér.
Iívort væri meir'í hans anda að
líkna sjúkum og fátækum, —
að.byggja glæsilegar kirkjur, til
að standa tómar?
Einn, sem metur kenningar
Krists meir en kirkju Lúters
ýkja breiðri Landspildu, sem
nær, ef talið er frá au&tri til
vestugs, frá strönd Biskayflóav
rétt við San-Sebastian og til
strandar í norðvestur af Oviedo..
En við Oviedo er stór hrygg-
ur á landamæralínunni og geng-
ur þar fleygur af landi upp-
reisnarmanna inn í land stjórn-
arinnar. A bugðunni sem þarna
liggur um Oviedo hefir verið
barist hvað ákafast undanfarna
daga, (F. O.).,
Nasistaóeirðir í
Rúmeníu
FRAMHALD AP 1. SÍÐU.
lagður í Iiessi fyrirmæli stjórn-
arinnar, að þeim sé beint gegn
hinum fasistíska, félagsskap
»járnverðirnir«, en þeir eru yfir-
lýstir í'jandmenn Gyðing,a,, lýö-
ræðissmna og jafnaðarmanna.
Sá atburður, sem leiddi til
þess að stjórnin gerði þessar ráð-
stafanir, var banatilræði, er sýnt
var einum prófessor háskólans
í Bucharest, en tilræðismennirn-
ir voru, þrír stúdentar, allir með-
limir í félagsskap »járnvarð-
anna«. (F. 0.).
fer vestur og norður á fimfcu-
dagskvöld (4. mars). Fer héðan
15. mars til útlanda.
Stórþjófar og smáþjófar
Hversvegna stela smáþjófarnir? — Hafa stór-
þjófarnir stolið öllu frá þeim? — Göngu-Hrólfur
ræðir í eftirfarandi grein hinn vaxandi smá-
þjófnað unglinga og hinar félagslegu orsakir þeirra
nauðsyn, eða vegna þess að ein-
hverjir einstaklingar hennar
hafi verið afvegaleiddir af stór-
þjófuim þjóðfélagsins- Hefir þá
þetta land átt stórþjófa. Já,
þetta land hefir átt stórþjófa á
öllum öldum og ekki hafa þeir
minkað í sessi á síðustu tímum.
En það hafa aldriei náð nein lög
yfir þá. Þeir hafa samið lögin
í sinni mynd og eiga þau og þeim
er haldið við með því að stór-
þjófarnir dæma, hýða og hengja
smáu þjófana.
Það eru menmmir, sem hafa
stolið öUu þessu landi, hafa stol-
ið bönkum þess, fólkinu sjálfu og
lífsmöguleikum þess og neytt það
til að fremja smáþjófnað í ýtr-
ustu neyð. Þessir föðUrlands-
lausui stórþjófar og mannræn-
ingjar stika, hnarrreystir á
strætum þessarar borgar með
lögin í vasanum og fas þeirra
ber þess vott, að þeir þykjasfc
eiga meira en það sem er milli
fóta þeirra við hvert skref, þeir
eiga alla jörðina. Frúin, synirnir
og dætu,rna,r í'erðast land úr
landi með þeim lifnaði sem því
fylgir, en pabbarnir gefa ávísun
á sparifé almennings-
Haldið þið að unglingar alþýð-
unnar sjái ekki þetta. Börn al-
þýðunnar sjá lífsgæðin alstað.ar
í ótal litbrigðumi- Þau gráta við
giuggana, þegar anðvaidið gerir
það fyrir Jesú Krist að hafa
jólaútstiUingu. Þegar þau.
stækka sjá þau úr stofupum
þetta glæsilega í'ólk, sem lifir í
dýrðlegum fögnuði, en þau eru
engu nær, þau fá ekki að vinna
sér inn þekkingu til að geta veitt
sér eitthvert brot af þessui. Og
þau vita líka að þetta fólk hef-
ir ekki unnið fyrir þessu,m pen-
ingum, þeir eru stolnir. Þetta
eru peningarnir okkar og við
tökum þá hara þar sem við ná-
um þeim.
Æskan er ör og heit, Þráin
til að njóta lífsgæðanna brenn-
ur í sálum þessara fátæku, ungl-
inga, sem eiga allsleysið að föð-
ur, en ábyrgðina að móður. Og
þeir verða oft svo blindir, að
þeir sjá ekki,. að þetta er ekki
leiðin, sem þeir eiga að fara til
að ná rétti sínum, að fara nxeð
alla hendina, ofan í ginið á stór-
þjófnum, sem á lögin og bítur
og brennimerkir aðra fyrir það
sem hann fremur sjálfur.
Pabbadrengurinn, sem, fædd-
ist með ávísun á öreigann í vas-
anum, sem Landsbankinn leysir
inn, hann fer inn á fínu hótel-
in og fær sér auðvaldsmellu fyr-
ir 100 kall, en, það er ekkerfc
tekið fcil þess, þetta er svo fínt
fólk. Og þegar þau koma, út þá
eru, hattarnir á lofti. Sendillinn
hnuplar túkall frá húsbónda sín-
um og vill fara að dæmi þessa
fína manns og njóta lífsins.
Hann fer þangað sem afvega-
leiddar dætur alþýðunnar hafa
troðisfc svo langfc niður í um-
komuleysi að þær selja sig fyrir
þess,a peninga,. sem drengurinn
hnuplaði. Og ef þau sjást út á
götunni þá er hirópað á- þau:
mella, og melludólgur og hent í
þau skít. Og náttúrlega kemst
up.p u,m drenginn og hann lendir
I'yrir a,ugnaráð Svedns Sæmunds-
sonar og þaðan, upp í tugthús.
Um sama leyti siglir pabba-
drengurinn, þjófsnau,turinn og
tilvonandi stórþjófur, til að
kynna sér sambönd og kaupa inn
vöru, til að selja smáþjófunum.
Það mætti aðeins víkja að því
hvort það færi ekki að verða mál
á því að. rannsaka eitthvað við-
víkjandi stórþjófunum, þó ekki
væri unnið að því nema »á dag-
inn«, hvort ekki væri rétt að
gera upp við ,þessa, stóru spá-
menn í eitt skipti fyrir öll. Og
svo mætti rannsaka hvort ekki
væri hægt að veita pabba-
drengnum og hinum sem hnupl-
aði túkallinum þá þjóðlegu af-
stöðu,. að hvorugur þyrfti að
stela,
Á þessu veltur haroingja. heill-
ar þjóðar.
Göngu Hrólfur.