Þjóðviljinn - 31.03.1937, Blaðsíða 3

ÞJOÐV.ILJINN
Miðvikudaguirinn 31. mars 1937
Málgagti Koniinúnlstaflokfc
Islands.
Ritstjórl: Einar Olgeirsson.
Rltstjórn: Bergstaðastræti 27,
sími 2270.
Afgreiðsla og angl jslngaskrlíst
Laugaveg 38, sími 21S4.
Kemur út alla tíaga, nema
mánudaga.
Askriftargjald á mánuði:
Reykjavík og nágrenni kr. 2,0(
Annarsstaðar á landinu kr. 1,25
1 lausasölu 10 aura eintakið.
Prentsmiðja Jóns Helgasonar,
Bergstaðastræti 27, simi 4200.
Sókn verkalýðsins.
ÞaS er kunnara en frá þurfi
að segja að' undanfarin ár hafa
verið einhver hin alverstu í sögu
verkalýðsins í Reykjavík. Aldrei
hefir atvinnuleysið verið jafn
langvint, aldrei jafn alment og
þungbært og einmitt undanfarin
ár.
Það þarf heldur ekki að eyða
orðum að. afleiðingum þess á
liag verkalýðsins, kjör hans og
aðbúnað. Slíkt er of augljóst fyr-
ir hvern sem; ium það mál hugs-
ar í fullri alvöru og þorir að
horfast í augu við staðreynd-
irnar, semi sífelt hljóta að verða
á vegi hans. Hin, gífurlega aukn-
ing fátækraframfærisins er sú
hrópandi staðreynd, sem ekki
verðUr gengið framhjá. Þó koma
þar ekki öll kurl til grafar. Hin-
ir eru fleiri, sem berjast við
skortinn og atvinnujeysið í kyr-
þey. Sú hljóða barátta bíefir
verið’ svo almenn, að hún hefir
skilið eftir óafmáanleg mörk í
öllu þjóðlífi landsins.
Samtímis því, sem atvinnu-
leysið hefir vaxið ár frá á.ri hef-
ir ýms önnur óáran heimsótt
verkalýðinn og þrengt kosti
hans. Snemma á kreppuánunum
féll íslenska krónan í verði, en
það var beinlínis ka,uplækkun
fyrir verkalýðinn.
Þá má, ekki gleyma því, að
vörur hafa hækkað í verði, bæði
fyrir hækkun á erlepdiuan: mörk-
uðum og eins vegna slælegs fyr-
irkomulags á gjaldeyrisversluji
þjóðarinnar.
Allt þetta hefir hjálpast til
þess að rýra kjör verkalýðsins
og gera þau óbærilegri með
•hverju áriniu sem líður.
Aðeins eitt, hefir staðið í stað
öll þessi umbrotaár og það er
kauptaxti verklýðsfélaganna.
Þrátt fyrir það, þó að hver krón-
an sé nú orðin rniklui verðminni
en hún var í upphaf i kreppunn-
ar, hefir enn ekki tekist að fá
kauphækkun sem veguir upp á
mióiti þessum breyttu aðstæðum,
þeirri verðhækkun, sem hefir
orðið síðan 1930.
En nú hefir Dagsbrún riðið á
vaðið. Trúnaðarmannaráð Dags-
brúnar hélt fund á skírdag og
gekk þar frá uppkasti að nýjum
samningum við atvinnurekend-
ur. Efni þessara tillagna var
rakið nákvæmlega í síðasta,
blaði Þjóðviljans og verður ekki
farið nánara út í það efni að
þessiu sinni.
Samningisuppkast þetta mark-
ar tfmamót í, baráttiu verkalýðs-
ins. Með kröfum þessum er haf-
m sókn á hendiur þeim, sem hafa
málid.
Framsóknarflokkurinii á aðeins um tvenf að velja.
Leid framfara, frelsis og lýðrædis, eða leið íhaldsins
til fasisma og kúgunar.
Um þessar mundir eru, að
gerast; merkilegir a,tb,urðir í. ís-
lensku stjórnmálalífi.,
Krafa Kommúnistaflokksins
um uppgjör Kveldúlfs og rann-
sókn á viðskiftum, hans við
Landsbankann hefir nú loks
rumskað svo við þingmönnum
Alþ.fl, að þeir bera fram í Neðri
deild Alþingis frv. um uppgjör
þessa stærsta fjárglæfrafyrir-
tækis, sem enn hefir þrifist á Is-
andi og annað frv. um breyting-
ar á stijórn Landsbankans.
Allir heiðarlegir menn fagna
nú þessum. aðgerðum Alþ.í‘1.
Spillingarfenið í kringum, Kveld-
úlf og Landsbankann er orðið
hreinasta viðurstygð. í, augum
meiri hluta þjóðarinnar —
hneyksli seni ekki verður lengur
þolað.
Allir vinstri flokkar þjóðar-
innar hafa líka tekið skýra af-
stöðu gegn þessu hneykslismáli.
Afstaða Kommúnistailokksins
hefir margoft verið mörkuð
skýrt og skorinort — um hana
hefir enginn efast.,
Og Alþýðusamþandsþingið í
haust tók lijka sí.na afstoðu með
uppgjöri Kveldúlfs og annara
glæfrafyrirtækja er líkt er ó-
statti um.
Og svo kom loks flokksþing
Framsóknar. Rödd bændanna
var köld og ákveðin, og í íullu
samræmi við þann strangheioar-
lega hugsuinarháit, sem einkent
heíir íslenska, bændastétt frá
öndverðu og gerir enn, þann dag
í dag. Alturhaldsöfl Framsóun-
ar hofðu hægt u,m sig þa uagana
og fjármalaraðherrann lofaði að
sögn bænduinum, að atnaímr
skyldu fylgja orðum, 1 því
skapað atvinnuleysið og haldið
því við á, undanförnum. á,rum.
Það er sýnilegt tákn þess, að.
verkalýðurinn er að vakna til
vitundar um, afstöðu sína og
mátti, að hann vil ekki að öllum
þunga kreppunnar sé velt yfir á
sínar herðar. Verkalýðurinn hef-
ir nógu lengi slakað á klónni í
öllum hungurárásum íhaldsins
og a,tvinnureken,danna.
En eitt er enn eftir og það er
að gera samningsuppkast þetta
að veruleika, Enn er það aðeins
hilling, bjarmi af nýjum og feg-
urra degi. Það þarf ekki að efa
að. mótspyrna atvin.nurekend-
anna, verður harðvítlug. Skrif
Morgunblaðsins að undanförnu
bera þess ljósast vitni. En
verkalýðurinn er sterkur, ef
hann stendur einhuga um hags-
bætur sí.nar og lætur ekkert
framandi verkalýðsf jandsam-
legt afl rjúfa fylkinguna og
bera klæði á vopn sin. Þá er
sigurinn viss og framtíðin bj a,rt-
ari en fortíðin .helir verið. Dags-
brún hefir riðið á vaðið, hinna
er að halda ótrauðir á eftir.
trausti að hér talaði Eysteinn
Jónsson fyrir munn alls Fram-
sóknarflokksins hurfu bændurn-
ir heim til ,búa sinna — þeir
reiknuðu, ekki með þeim. spill-
andi á.hrifum, sem atburðir síð-
ustu daga hafa sannað, að Jón
Árna og Magnús Sigurðsson geta
haft á Framsókn á þýðingar-
miklum, augnablikum,
Þannig var afstaða allra
vinstri flokkanna skýrt mörkuð.
ölluim var ljóst að mikiU meiri
hluti þjóðarinnar stóð á bak við
vinstri flokkana í, þessu máli,
jafnvel fjöldi kjósenda. Ihaldsins
var þeim þarna sammála.
Því spyr nú allur almenningur
í landinu: Hvað velduir afstöðu
Framsóknarflokksins nú, einmitt
þess flokks, sem með mestri
dirfsku tók á fyrri hneyksiismál-
um, Ihaldsins, og djarflegast af-
hjúpaði íslandisbankaáreiðuna.
1930. Sannleikurinn er sá, að
hér erui að verki innan Fram-
sóknarflokksins öfl, sem tilheyra
ekki lengur hinni upprunalegu
stefnu flokksins, menn sem telja
það ekki lengur hlu,tverk sitt að
vera á verði gegn fjármálaspiU-
ingu ijslenska auðvaldsins heldur
eru gengnir beint í. þjónustu
þess.
Islenskir bændur standa nú
andspænis þeirri staðreynd, aö
Framsóknarflokkurinn er á
vegamótum. Hann á .uan tvær ó-
líkar leiðir að velja, annarsvegar
leið lýðræðisins og róttækrar
stjórnmálastefnu eða leij þá sem
liggur til, íhaldsstefnu og fas-
ism,a. En með því, að kjósa þann
kostinn strikaði Framsókn yfir
sína, fyrri stefmui og skapaði sér
óafmáanlegan smánarblett í ís-
lenskri stjómmálasögui.
Barátta íhaldsins gegn upp-
gjöri Kveldúlfs er barátta fyrir
fasisma á íslandi. ÖUum er Ijóst,
að fjármunir þessa fyrirtækis
(sem í seinni tíð hafa mest
megnis verið sóttir í. banka þjóð-
arinnar) nota eigendurnir
gengdarlaust \ eigin þarfir og í
þjónustu Sjáirstæðisflokksins.
Og enginn heilskygn maður get-
ur lengur efast um fyrirætlanir
og , höfuðáhugamál Ihaldsins,
sem sé að kóma hér á fasistiskri
einræðisstjórn í einhverri mynd
og hefta frelsi andstæðinga
sinna og ahs þorra þjóðarinnar.
Takm.ark þeirrar klíku, sem
ræður pólitfk Ihaldsins er því
yfirdrotnun og einraði stærstu
óreiðumannanna í landinu.
Það er því augljóst mál, að
taumlausar lánveitingar til
Kveldúlfs þýða aukna möguleika
íyrir fasismann.
Og því frenu’.r er slíkt tiltæki
óverjanlegt Iiegar sú staðreynd
er athuguð, að þrátt fyrir allan
fjáraustur bankanna í Thors-
bræður er fyrirtæki þeirra raun-
verulega gjaldþrota, en á, sama
tíma lifir ættkvísl Thor Jensens
slíku bílífi að slíkt er mjög fá-
gætt fyrirbrigði hér á Islandi.
Það’ er líka eftirtektarvert
fyrir alla íslensku þjóðina, og þá
ekki síst íslenska bændur, að til
þess að viðhalda fjárglæfrum
Kveldúlfsmanna með nýjum og
nýjum lánu.m, skirrast banka-
stjórar Landsbankans ekki við
að neita, fjölda smáframleiðenda
um rekstrarlán og það engu síð-
ur þótt fullgild trygging sé til
reiðiui. Boðorð Landsibankans hef-
ir verið: Al.ti fyrir Kveldúlf á
kostnað smáframleiðendanna í
landinu,
Gegn þeim málalokupi á,
hneykslismáli Kveldúlfs og
Landsbankans sem, nú viroast
ráðin, hljóta bændur Islands að
rísa, Hinir aðþrengdu erfiðis-
menn, svo notað sé orðalag Jón-
asar frá, Hriflu, sjá vart þann
glæsileik við, »lausn« Kveldúlfs-
málsins, sem ráðherrar Fram-
sóknar og þingfiokkur virðist svo
stoltur af. Framleiðendurnir til
sjávar og sveita, sem enga náð
finna { augum Magnúsar Sig-
urðsonar, kunna Framsóknar-
flokknum áreiðanlega engar
þakkir, fyrir þjónslund hans við
Kyeldúlf og skriðdýrsháttinn
fyrir Landsbankastjórninni, þeir
treystu Framsóknarflokknum, til
annars og betra.
Og þeir fylgismenn Framsókn-
ar, sem í eöli sínu eru heiðar-
legir vinstri menn, ættu, að láta
þessa umiboðsmenn sína á Al-
þingi vita, að slíkur málflutning-
ur er ekki að þeirra skapi. —
Framsóknarflokkurinn hefir
hingað til hlotið fylgi sitt og
brautiargengi sem. andstöðu-
flokhur aftwrhalds og f jármála-
spillingar, en ekki sem varalið
Thorsaranna, og annara af svip-
uðu sauðahúsi. Og bændurnir,
sem eru meginuppistaða Fram-
sóknar hljóta að krefjast þess,
að framvegis starfi flokkur
þeirra á Alþingi í samræmi við
yfirlýsta stefnu, en gangi ekki
í einu og öllu, erindi Magnúsar
Sigurðssonar og Jóns Árnasonar,
sem. öll þjóðin veit nú að eru
aumir skósveinar Ihaldsins, og
gengnir opinberlega í. þjónust'u
þess.
Samvinnubændurnir skilja á-
re.ðanlega að þótt þessum banda
naönnum Ihalclsins innan Fram-
sóknarflokksins standi enginn
stuggur af óvæntu, atburðunum,
hans Ölafs Thors, þá eru, kaup-
félögin þeirra hvergi nærri jafn
trygg. Fyrirmyndir Ihaldsins í
Þýskalandi og á Italíu haf a enga
m.iskunn sýnt í þeim efnum, og
því ekki ólíklegt að sagan end-
urtaki sig hér heima, ef aftur-
haldinu tækist að skapa sér að-
stöðu til svipaðra aðferða.
Við skulum vona að til slíkra
tíðinda dragi ekki. En tU þess að
það sé örugt þarf samstarf allra
vinstri flokkanna í landinu. —
i m
Það er auðvitað ekki í fyrsta
sinn að aðrir eins »sannleikspost-
ular« eins og séra Friðrik og
séra Árni nota uiestu helgidaga
ársins til að breiða út lygcsr um
Sov&trikin. 1 þetta sinn valdi,
séra Friðrik sér það verkefni að
útbreiða lygma um alþjóðlegt
guðleysingjaþing í Moskva auk
annara gamalla lyga sem allir
eru orðnir dauðieiðir á fyrir
löngu. I Moskva, liefði sem sé
átt að vera háð alþjóðlegt guð-
leysingjaþ/ing með fulltrúum frá
W löndivm.'Þessi lygi, sem á upp-
lök sín í Þýskalandi eins og fl.
annað gott nú á tímum og síðan
var prentuð í danskt kirkjublað,
gerði kvenpersónu eina í Dan-
mörku svo óða að] hún sendi bréf
út til allra presta í Danmörku
og fékk leyfi biskups nokkurs
þar í landi til að mega láta nafn
hans undir, en í bréfi þessu er
farið fram á\ að það fari fram
almenn fyrirbcen um land alt
fyrir þessum óttalegu trúleys-
ingjum þama í Ríisslandi! Mál
þetta,sem orðið er að almennu
hneykslismáli í Danmörku, ekki
aðeins fyrír aumingja frúna
heldur líka fyrír biskupinn og
fleira fólk, var svo eftirminm-
lega skýrt % danska þínginu, þar
sem sjálfur kirkjumáiaráðherra
Dana varð að bera kinnroða fyi -
ir öfgagimi dönsku prestanna
að maður sícildi ekki hafa haldið
að ídenskir prestar skyldu nú
fara að detta ofan í sama fúa-
j enið. En svo má utm þetta scgja
að licef er skel kjafti. En annað
mál er það að íslenskt ríkisút-
varp sktdi ekki neita slíkum
fréttaburði eða átelja hann, þess
verðum við að krefjast.
★
Á páskadaginn hóf séra Frið-
rik kosmngabaráttuoia af hendi
þeirra Kveldúlfsmanna. Með því
blygðunarleysi, sem fáum, er gef ■
ið nema þeim, sem eyðilagt hafa
líkama og sál á súkkulaði og
lcaffidryklcjum, endurtók hanv
gandar og nýjar lygar skoðana-
bræðra sinna þýskra nasista um
Sovétrílcin. Eftir þessari byrjun
að dcema getuni við átt von a
sinu af hverju af hálfu prest-
anna héma, í Rvík. En þeir virð-
ast hafa ótakmarkaðcm aðgang
að útvarpinu td þess þar í guðs
nafni að þjóna sínum innra
manni — og Kveldúlfi.
Raunhœf vinstri pólitik — rót-
tækar aðgerðir í atvinnu- og
fjármálum, það er krafa alþýð-
unnar til sjávar og sveita ■—- það
eina sem hindrað getur valda-
töku afturhaldsins, með öllum
þeim afleiðingum sem hún kcemi
til með að ha.fa á lifskjör og
menningu islensku þjóðarínnar,
um ófyrirsjáanlega framtíð.
G. V.
Borgið
Þjóðviljann.