Þjóðviljinn - 17.11.1937, Page 3

ÞJ OÐVILJ.INN
Miðvikudaginn 17. nóv. 1937.
Þeir sem standa fyrir utan
þlÖOVILJINN
Málgagn Kommúnistaflokks
íslands.
Ritstjöri: Einar Olgeirsson.
Ritstjörn: Bergstaðastræti 30.
Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Sími 2184.
Kemur út alla daga nema
mánudaga.
Askriftagjald á mánuði:#
Reykjavík og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,25
1 lausasölu 10 aura eintakið.
Prentsmiðja Jóns Helgasonar,
Bergstaðastræti 27, sími 4200.
Verkfallið á Akur-
eyri og Nýja-dag-
blaðið.
Nýja dagblaðið fer af stað í
gær og lætur ljós sitt. skí.na yfir
þá atburði, sem nú eru að gerast
í vinnudeilunum á Akuréyri. En
skrif. blaðsins eru sem vænta
mátti af furðu litlu viti gerð og
af en,n minni sanngirni í garð
verkamanna. Tónninn er hinn
sami og Claeissen er látinn blása
í Morgunblaðinu, sérhvert sinn,
sem vinnudeilur eru hér syðra.
Á eftir langri lofgerðarrollu um
ágæti þess að vinna fyrir kaup,
sem ekki hrekkur fyrir brýn-
ustu lífsnauðsynjum, kemur
söngurinn um að verkamenn
hafi ekki viljað ganga út í
verkfallið, en verið kúgaðir til
þess.
Slíkur er tónninn, í Morgun-
blaðinu í hvert skifti sem vinnu-
deilur standa yfir og slíkur er
tónninn í Nýja dagblaðinu, og
skal það síst öfundað af slí.ku
sálufélagi.
Nýja dagblaðið segir, að hinir
52 menn, sem greiddu atkvæði
gegn því að gengið yrði að samn-
ingsuppkastinu, hafi aðeins ver-
ið lítill hluti þeirra míinna, sem
í verksmiðjunum. vinna. En
hvernig stendur á þessu? Ástæð-
an er engin önnur en sú að for-
stjórar verksmiðjanna hafa
bannað verkamönnum að ganga
í »Iðju« og lagt við burtrekstur
úr vinnunni. Slík dæmi eru al-
þekt hjá kaupkúgurum íhalds-
injs, og slíkt fordæmi er sam-
vinnumönnum síst tál sóma eða
frægðar.
Þá skal komið að einu atrið-
inu enn, þar sem Nýja dagblað-
ið reynir að feta í fótspor Cla-
essens. Blaðið fullyrðir eins og
íhaldsmenn eru æfinlega vanir
að gera, að ef kaupið hækki, þá
geti reksturinn ekki borið sig og
hljóti að stöðvast. Hinsvegar
hefir Nýja dagblaðið aldrei
reynt að færa hin minstu röl:
fyrir þessari fullyrðingu, svo að
hún verður ekki að svo komnu
tekin öðru vísi en sem, blekking-
ar af sarna tagi og samskonar
fullyrðingar frá hendi Claessens
og Co.
Annars getur það verið álita-
mál, hvaða rétt þau fyrirtæki
eiga til starfs og framkvæmda,
sem ekki geta goldið starfsfólki
sínu þau la,un, sem hrökkva fyr-
ir brýnustu nauðsynjum, 60 kr.
mánaðarkaup er svo langt fyrir
neðan það, sem hæfilegt má
þykja, að Nýja dagblaðið ætti að
Þegar við verkamennirnir, er-
um að tala saman um pólitík og
verkalýðsmtál, þá kemur okkur
yfirleitt saman um. það, a,ð við
þurfum að bætia. kjör okkar. Og
langsamlega, flestir eru þeirrar
skoðunar, að það sé ekki hægt
nema. við getum styrkt okkar
pólitisku aðstöðu, þó rekst mað-
ur ennþá, á menn, sem finst
ekki meðgöngutími íslenskrar
alþýðu fyrir auðvaldið vera orð
inn nógu langur þessi 1000 ár.
En það eru ekki þessir menn,
sem ég ætla að minnast lítils-
háttar á, heldur þeir1 menn, úr
hinum hópnumi, sem mieð vör-
unum viðurkenna rétt verka-
lýðsins, en segja svo bara. »En
-—- ég held að það verði ómögu-
legt að koma þessu fram og þessi
póljtík er svo viðbjóðsleg, að ég
vil ekkert skifta mér af henni.
Blöðin ljúga. öll meira og minna
sjá sóma sinn í því. að v.erja
dálkum sínum til einhvers, sem
er þokkalegra en að lofa svo
gengdarlausa kaupkúgun. Þó
tekur út yfir allan þjófabálk, að
blað samvinnumanna skuli verja
slíkt gerræði þó að það viðgeng-
ist í röðum samvinnumanna.
Þá fitjar blaðið upp á þeirri
»speki«, að verkfallið á Akur-
eyri ,sé uppreisn gegn þjóðfélag-
inu, og er mála, v.ísast, að sú
j hugmynd sé líka fengin að láni
hjá Morgunblaðinu eða Claes-
sen. En það mætti minna sam-
vinnumenn á það að þjóðfélagið
verður ekki verndað með því að
kúga þjóðfélagsþegnana til þess
að vinna fyrir kaup, sem þeir
geita ekki lifað af og banna þeim
öll hagsm.unasamtiök. Hvað
segðu samvinnumenn, ef félags-
skapur þeirra væri beittur slíku
ofbeldi, sem verksmiðjurnar á.
Akureyri reyna að beita starfs-
fólk sitt og samtök þess?
Fasismahættunni verður ekki
bægt burtu, þó að Samband ísl.
samvinnufélaga og Kaupfélag
Eyfirðinga taki upp atvinnu-
rekstrarhætti fasismans, kaup-
kúgun og bann, við samtökum
verkamanna.
Það er raunalegt til þess að
vita, að samvinnufélögin skuli
taka upp forustu í kaupkúgun
og harðneskju gegn verkalýðn-
umi Vafalaust er það gert í
fullri óþökk þeirra manna, sem
standa fyrst: og fremst að þess-
um félögum. Bændur vita það
vel, að lífsskilyrði þeirra eru
ekki komin undir vesöld og ar-
móð verkalýðsins í bæjunumi,
heldur undir hag þeirra, og góðri
afkomu. Bændur og verkamenn
eru fyrst og fremstí þjóðfélags-
legir samherjar með gagn-
kvæma hagsmiuni en ekki and-
stæða. Þeir samvinnumenn, sem
gangast nú fyrir kaupkúgun og
ofbeldi á Akureiyri, eru slitnir úr
tengslum, yið hagsmuni bænda
engu síður en verkamanna.
Þeirra hagsmunir og viðhorf er
'orðið fjandsamlegt liagsmunum
og viðhorfum alþýðunnar í
sveitum, og’ bæjum. Það er sjón-
armið Claessens og Kveldúlfs,
sem hefir vilt þeim sýn í, bili.
Eftir Göngu-Hrólf.
og það er best að standa alveg
utan við alt og kjósa ekki einu
sinni«. Þetta geta verið og eru í
eðli sínu bestu menn, en þeir
hafa bara ekki gert sér grein
fyrir því hvað þessar forsendur
eru vitlausar og hvað þeir geta
orðið niiiklir stuðningsmenn, án
þess að gera sér það ljóst. HvaO
er pólitík? Pólitík er ekkert
annað, en þau stjórnarform eða
þæ.r reglur, sem okkur er stjórn-
að eftir. Undir þessum, reglum
er það komið, hvort okkur líður
vel eða illa, hvort við erum lifið
út að lepja dauðann úr skel, eða
hvort við erum andlega og fjár-
hagslega frjálsir menn. Vill
nokkur lifandi maður halda því
fram að hann vilji iáta það af-
skiftalaust, hvort hann er kúg-
aður og arðrændur eða geti lif-
að mienninga.rlífi. En um. það
,fær engin að velja nema í gegn-
um pólitík.
Að hugsa sér lifandi mann
standa utan við pólitík er nátt-
úrlega stórt viðfangsefni f.yrir
Spegilinn, en það hefir líka sín,-
ar alvarlegu hliðar að lifandi
mönnum, sem eiga að byggja
upp þjóðfélagið skuli hafa. kom-
ið slíkt til hugar. Lífið sjálft er
ekkeirt: annað en pólitík. Hver
einasti biti, serni við látum ofan
í okkur er gegnsósaður í pólitík
og hver einast.i sopi af Gvendar-
brunnavatninu hérna í Reykja,-
vík er þrunginn af pólitík.
Að sitanda utan við pólitík er
að standa. utan við lí.fið sjálft.
Hver þykist hafa, rétt til ]ress og
hver vill koma fyrstur og viður-
kenna að hann standi eða vilji
standa utan við það.
Það er nefnilega þessi sniðuga
auðvaldslygi, að almenningur
eigi ekki að skifta sér af pólitík.
Auðvaldið hrópar um ópólitísk
samvinnufélög og heytendafélög.
Og kaupfélög séu góð ef Sam-
bandið væri ekki og verklýðsfé-
lög sjá.lfsögð, en ekki Alþýðu-
sambandið, af því að þau eru
stoðin, sem heldur þessum félög-
um uppi. Annars væri hægt að
kúga hvert sérstakt félag eftir
vild. Það væri t. d. ekki hugsan-
legt, að mynda svona félög nema
á pólitískum grundvelli og það
veit auðvaldið. En hitt er gert
til að draga athygli fólksins frá
því að taka þátt í baráttunni
fyrir sínu eigin lífi. Aftur á
móti á alþýðan að snúa sér til
guðs. En til þess er að svara, að
þó við biðjum. hann einhvers, þá
biðja þeir ríku ja,fnfra,m,t um að
ekkert verði af þeim tekið, held-
ur aukið við og það er ekki ann-
að sýnilegt. en að guð einhverra
orsaka vegna verði að bænheyra
þá. Þeir ríku eiga framleiðslu-
tækin og okkur vitanlega hefir
guð enga sérframleiðslu þar sem
hann getur veitt okkur vinnu.
En á henni einni getum við lif-
að.
Mannkynssagan, er ekkert
annað en saga þess hvernig póli-
tíkin, lög og reglur þjóðanna,
hafa miðað mönnunum, annað-
hvort aftur á bak, ellegar nokk-
uö a leið. Svo á að kóróna, alt
hlutleysiö með því að neyta
ekki kosningaréttarins, sem er
iykillinn að lífi og frelsi hvetrs
manns og hverrar þjóðar, ef
hann er ekki látinn ryðga í
skránni eða snúið í. baklás með
honum.
Hafið þið athugað hvað það
þýðir að greiða ekki atkvæði.
Það eru einmitt þeir, sem ekki
greiða atkvæði, sem oft og tíð-
um ráða úrslitunum og oftast til
ills. Þið styrkið þá sem þið vilj-
ið sí,st. Þegar við erum kannske
búnir að berja niður andstæð-
ingana, þá eruð það þið, sem ó-
afvitandi fellið okkur »g ykkur
sjálfa með ykkar óhugsaða hlut-
leysi. Alveg á sama hátt og hl.ut-
leysi stórþjóðanna er að láta
frelsi Spánar og Kína blæða út.
Munurinn er bara sá, að þær
gera það hugsað, en þið óhugsað.
Pólitíkin skiftist nefnilega í
tvo flokka, sem. mætti nefna
verkamannapólitík og mannhat-
urspólitík og ég get vel skilið a.ð
það er hana, sem þið hatið og
viljið standa utan við. Þessa
gljáfáðu, gegnhráu höggorma,
sem brosa til hægri og vinstri og
stíga, hina pólitísku svikarumibu
annað sporið fram en hitt aftur
og hirða ekki um. þó líf og frelsi
miljóna manna sé í. veði við
hvert spor.
Pólitík okkar verkamanna. er
alt önnur og auðskilin hverjum
sem nokkuð vill hugsa. Hún er
ekkert a-nnað en það að við
heimtum a,ð lifa sem, frjálsir
menn og njóta þeirra gæða, sem
lífið er svo auðugt af.
Það er þessi pólitík, sem þið
eigið að taka þátt í með okkur,
bæði ykkar og okkar vegna. Nú.
vil ég skora á ykkur að gera, yf-
irbót og ganga í. Kommúnista-
flokkinn og ég vil skora, á alla, þá
sem standa til vinstri í verklýðs-
hreyfingunni að fylkja sér þar.
Komimúnistaflokkurinn hefir
verið kallaður samviska verk-
lýðshreyfingarinnar og það hefir
sjálfsagt mörgu verið meira log-
ið. En hyert það verk, sem. á að
koma að varanlegum notu,m
verður ekki, unnið nemia af sam-
viskusemi. Við þurfum að gera
Kommúnis taf lokki n n, vi nstr i
arm verklýðshreyfingarinnar
svo sterkan að hægri sporin
hræði í hvaða flokki sem e.r.
Með því ei-nu getum við samein-
að íslenskan verkalýð og unnið
með bændastétt landsins að
endurreisn þjóðfélagsins. Við
livorki getum eða, viljum verða
algjörir niðursetnlngar hjá
Framsókn, með allri virðingu
fyrir þeim flokki. Þingmenn Al-
þýðuflokksins hafa af skiljan
legum. ás-tæðum átt erfiða. að-
stöðu á þingi og ekki haft kraft
til að korna neinu fram nerna
með þv-í að semija og semja og
svo orðið að þola það, að áhuga,-
málum þeirra hafi verið marg-
miisþyrmt í meðferðinni.
Ef við viljunn skilja það og
þorum að gera eitthvað, þá eig-
um við svo mikið vinstra fylgi,
að við þurfum ekki að láta leið-
toga okkar lengur leika Hjálmar
tudda í gættinni hjá séra Sig-
valda.
Við þurfum bara að treysta
vörnina, svo vel að baki að full-
7
/ umræðum sínum um verlc-
fallið á Akureyri segir Nýja
dagblaðið í gær að »Halldór
Friðjónsson (hálfkommúwisti)«
hafi v.erið einn þeirra manna
sem kom í veg fyrir að Iðja
gengi að smánarboðum S. 1. S.
og KEA.
Heimildin fyrvr þessu ar sem
voenta mátti fengin hjá íhalds-
blaðinu »Vísi«, sem birti sömu
tíðindi daginn, áður. Hafldór
Friðjónsson er að vísu aUkunnur
maður og einkum að fjandskap
við kommúnista, og hefir hann
ásamt Erlingi bróður sínum sett
met í áiappalegum h/gaskrifum
og svívirðingum um konvmún-
ista. En Nýja dagblaðið þurfti
nú einu sinni samrœmisins
vegna á því að lialda, að maður-
inn væri kommúnisti og þá var
ekkert annað ráð fyrír hendi, en
að gera liann að »hálfkommún-
ista«. Ekki er allur barnaskap-
urinn eins.
★
Þjóðviljanum liefir borist
fyrirspurn um, það, hvort ekki
muni vera prentvilla í einni fyr-
irsögn Nýja dagblaðsins í gær.
Staðfestar upplýsingar hafa
ekki fengist mn þetta mál frá
hlutaðeigandi aðilum, en allar
likur benda til þess að fyjrirsögn
in hafi átt að vera svohljóðandi:
»Framsókna'rprestslingarnir
þakka Jónasi Jónsjtyni fyrir bit-
ann«.
A5 Lög-
bepgi
verður fyrst um. sinn, að eins
farið kl. 8,30 árdegis og 4 síð-
degis frá Lækjartorgi, en það-
an 45 mínútum síðar, nema, á
laugardögum, verður aukaferð
kl. 1 og auka-ferðir þegar sér-
staklega- stendur á.
StrætiSYapr
Reykjavífcur h. f.
n H I u.yrrw 1:1,1
eti :V|fTTm
Esja
v.estur um land föstudag 19. þ.
m. kl. 9 síðd.
Flutningi veitt móttaka fram
til hádegis á fimtudag.
trúar okkar sannfærist um það,
að þeir geti gengiö frjálst og
hiklaust að lausn áhugamála al-
þýðunnar í landinu.
Og þá vörn treystum við best
með því að gera Kommúnistafl.
sterkan. Göngu-Hrólfur.