Þjóðviljinn - 25.01.1938, Blaðsíða 3

ÞfföÐVILJINN
Þriðjudaginn 25. janúar 1938.
þlÓÐVlLJINN
M&lgagn Kommúniataflokks
talands.
Ritatjóri'. Einar Olgeirason.
Ritstjörn: Bergstaðastræti 30.
Slmi 2270.
Afgrelðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. Slmi 2184.
Kemur út alla daga nema
Alþýðan ætlar að
hrinda hitaveitnnni
i framkvœmd
m&nudaga.
Askriftagjald á mánuði:
Reykjavik og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaöar á landinu kr. 1,25
ÍI lausasölu 10 aura eintakið.
Prentsmiðja Jöns Helgasonar,
J Bergstaðastræti 27, simi 4200.
Starfsskrá verka-
lýðsflokkanna
Nálega um land alt, ganga
verklýðsflokkarnir, Kommún-
istaflokkurinn og Alþýðuflokk-
urinn, sameiginlega til kosninga.
Eitt höfuðatriðið við slíka
kosningasamvinnu sem þessa, er
það að flokkarnir geri með sér
rækilegan málefnasamning og
starfsskrá, þar setm greint sé
hvað flokkarnir ætli sér að gera
ef þeár fái meirihluta aðstöðu t,il
framkvæmda. Með slíkri starfs-
skrá. eru málin lögð á borðið
fyrir kjósendur. Þeir geta á
auðveldan hátt kynt sér stefnu
flokka þeirra, er að kosninga-
bandalaginu standa, sem: oft er
nokkuð önnur en hin raunveru-
lega istefnuskrá flokkanna. Það
er vitað að undir slíkumi kring-
umstæðum verða báðir aðilar að
laga sig nokkuð eftir vilja hinsi
Svo hefir það verið í sam- I
starfi verklýðsflokkanna. að
þessu sinni. Þjóðviljinn hefir að
undanförnu birt málefnasamn-
inga vérklýðsflokkanna á ýms-
um stöðum, og síðast í fyrradag
birti blaðið starfsskrá flokk-
anna hér í Reykjavík. Þegar
kjósendur hafa blaðað í. gegnum
starfsskrána ganga þeir þess
ekki lengur duldir hvað flokk-
arnir vilja og hvað þeir ætla að
getra, ef þeir fá meirihluta. Val
kjósendanna verður því næsta
auðvelt þegar að kjörborðinu
kemur.
Á öðrum stað í blaðinu er
gerð nokkur grein fyrir hita-
veitumálinu, ,sem tvímælalaust.
er eitt fremsta og fyrsta áhuga-
mál alls almennings.
I starfsskránni er gert ráð fyr
ir því að bæjarstjórn gangist fyr
ir að bygðar verði alt að hundr-
að 1—3 herbergja íbúðir á ári
alt kjörtímabilið. Húsnæðis-
vandræðin og sleifarlag íhalds-
ins í þessum. efnum hefir gert
þetfa atriði að knýjandi nauð-
syn, sem ekki er hægt að loka
augum og eyrum ,fyrir. Bæjar-
stjórn verður hvort setm. er að
greiða ógrynni fjár árlega fyrir
handónýtt og heilsuspillandi
húsnæði. Rekstur verkamianna-
bústaðanna sýnir, að það er
hi-einn fjárhagslegur ávinning-
ur að byggja sómasamleg hús í
stað þess að leigja kjallarana,
éins og íhaldið gerir vegna ást-
ar sinnar á húsaleiguokrurun-
um og , tengsla, sinna við þá.
Fyrir verkamenn er hinsvegar
lítill vandi að veljá. milli Pól-
anna og annara slíkra húsa og
nýtísku bústaða með öllum
Hitaveitumálið er ordið hneyksii í
höndum bæjarstjórnarihaldsins
Eitt veigamesta atriðið í hin-
um nýja, málefnasamningi verk-
lýðsflokkanna, er það, að ef þeir
fái meiri hluta í bæjarstjórn,
verði þegar hafist handa um
framkvæmd hitayelitunnar.
Hitaveitan mundi skapa mjög
aukna atvijmu í bænum og auk
þes,s er hún beinlínis hagsmuna,-
mál, sem ekki má tefja, lengur.
Hvenær sem er getur skollið á
styrjöld, og kolaflutningar til
landsins tepst að meira eða
minna leyt.í. Hitaveitan er þar
að auki einhver mesti gjaldeyr-
issparnaður, þar sem ekki
þyrfti þá lengur að yeita gjald-
eyri fyrir öllum þeim. kolum, er
fara til þees að hita upp bæinn.
I höndum íhaldsins er þetta
mál hiinsvegar orðið það
hneyksli, að bæjarbúar munu
aldrei treysta því til þess að
framkvæma, hitaveituna.
Fyrir sáðustu bæjarstjórnar-
ko,sningar hafði íhaldið komiö
auga, á það, að hita.veita,n var
hið mesta framtíðarmál. For-
maður Sjálfstæðisfloksins benti
á að hér væri um stórkcstlegt
ftamfara- og menningarmál að
ræða. Morgunblaðið sá í anda
þá tíma, þegar reykjarmökkur-
inn frá miðstöðvum reykvískra
húsa var otrðinn að endurminn-
ingum í huga almennings hér í
bæ. Jafnvel Morgunblaðið og
Vísir fögnuðu þeim, degi þegar
kolasalarnir hættu að græða.
En íhaldinu leyfist ekki að
tala. þvert um huga sinn nema
fyrir kosningaii', og vei því í-
haldsblaði, sem á miilli kosninga
ræðir einhvert þjóðþrdfamál. Þá
koma kolasalarnir, heildsalarn-
ir, húsaleiguokrararnir og hvað
þeir heita nú alldr, sem »þurfa«
að selja, dýrt og okra, og segja,
hingað og' ekki lengra.
Ihaldið hélt, velli í kosningun-
um 1934 og þá. voru það hags-
munir kolasalanna, ,sem réðu í
hitaveitumálinu. Það kom upp
úr kafinu að öll stóryrðin um
endalok kolabrenslunnar, voru
sögð í. þeim eina tilgangi að við-
halda henni sem lengst.
Þá var það, sem hinum vitr-
ari mönnum datt í hug að
geyma hitaveituna og nota ha»a
fyrir kosning-abeitu í næstu
bæjarstjórnarkosningum eftir 4
ár.
I fyrndinni meðan gert var út
á hákarl þóttd þa.ð hið mesta
f anigaráð að vel væri farið . að
»slá í« beituna, en þó voru þess
nokkur takmörk hve gömul og
illá tilhöfð hún mátti vera.
Thaldinu fórst öðru vísi, það
hélt að engu skifti hve gömul og
»illa verkuð« beitan, væri, sem
háttvirtir kjósendur rendu nið-
ur.
En t,il þess að Reykvikingar
glevmdu ekkd hitaveitumálinu,
efndi íhaldið til allskonar leik-
sýninga uppi á Reykjum. Það
lét bora og bora, en láðist yfif
höfuð a.ð rannsaka málið til
nokkurrar HJítar, og einnig
gleymdist því að afla fjár til
venjulegum þægindum.
Þá er og það atriði athyglis-
vert, sem fjallar um útrýmingu
atyinnnuleysisins og aukningu
atvinnunnar í bænum. Ber þá
fyrst að mihnast á bæjarútgerð
og rannsóknir á því hvaða skip
séu heppilegusf til útgerðar héð-
an úr bænum. Þá vilja verk-
lýðsflokkai'nir létta svo gjöldum
af einkaútgerðinni, að hún sé
fær um að bera sig fjárhags-
lega og veita bæjarbúum at-
vinnu. Hinsvegar vilja verklýðs-
flokkárnir leggja fram fé eftir
þörfum til atvinnubóte, en höf-
uðatriðið er vitanlega að út-
rýma atvinnuleysinu svo að at-
vinnubótanna gerist ekkd þörf.
Þá gera verklýðsílokkarnir
ráð fyrir því að notkun raforku
verði aukin ,svo að hægt verð;
að selja rafmagnið til muna ó-
dýrara en nú á sér stað og að
gas verði selt við fraimleiðslu-
verði. Ihaldið hefdr hinsvegar
lagt á þetta, hvorutveggja okur
álag, sem hefir borið þann ár-
angur, að rnenn hafa sparaö
ga,s- og og raf?nagnskaup sér til
óþæginda. Ennfremur að bær-
inn tæki að sér rekstur strætis-
vagnanna og kvikmyndahúsa.
Þá vilja verklýðsflokkarnir
koma á meira öryggi í trygg-
ingarmálum: en íhaldið hefdr
viljað þola, enda hefir markmið
þess fyrst og fremst miðað að
því að ónýta alþýðutryggingarn-
ar og létta á bæjarsjóði. Sjúkra-
samlag Reykjavíkur komd upp
lyfjaverslun fyrir meðliimi sína
og bærinn reisi s.júkrahús, til
þess, að lækka. sjúkrakostnað
íyrir meðlimd S. R.
Ihaldið hefir hinsvegar viljað
hafa lyfjaversiunina í höndum
einstakling.a, sem. ,gefa upp hátt
í hálfa miljón króna árstekjur
af lyfjasölunni, og bærinn hefir
aldrei mátt heyra það nefnt, að
hann eignaðist sjúkrahús.
Þá er tekið fyrir í starfs-
skránni ýms atriði, sem lúta að
mienningarmálum. og aukinni
mannúð, en alt þetta geta kjós-
endur kynt sér best, með því að
lesa starfsskrána..
Hér lvefir aðeins verið rceti
nm lielstu málin og mjög laus-
lega. En. það cetti að nœgja til
þess að hver einasti alþýðukjós-
andi greiói A-listanum atkvœði
sitt 30. janúar.
KJÖSIÐ A hstanm.
Hvað borgar pú í húsaleigu?
Ef þú leigir 2 lierbergi og eldhús og borgar fyrir það yfir
80 kr., þá ertu látinn borga 30 kr. meir á mánuði en eðli-
legt vaeri.
Það er skattur þinn og húseigandam, (ef mn fátceka
húseigendur er að ræða) til okraranna, sem ráða íhalclinu
og viðhalda háu húsaleigunni og okrhvu í sambandi við hús-
byggingar.
Ef þú vilt hjáipa okrurumim, þá kýstu C.
Ef pú vilt lækka húsaleiguna
þá kýstu A
framkvæmda.
I haust fór svo borgarst.jóri
til útlanda. Erindi hans var að
hressa nokkuð upp á koarringa-
beituna, eins og þegar hákarla-
menn heltu brennivíni yfir beit-
una, sem, »,sá grái« átti að renna
niður.
Þetta hepnaðist fyi’st í stað, í-
haldið gat talið mönnum, trú um
að fra,mkvæm.dirna,r væru ekki
la.ngt, undan. En þegar á átti að
herða, voru þetta alt skýjaborg.ir
og loftkastalar og hita.veitan ná-
kvæmlega jafn fjarlægt tak-
mark og áður, ef íhaldið m;-
ráðai. Bæjai'stjórnaríhald.ið stcð
afhjúpað frammi fyrir’ mönnum
með ónýta tálbeitu.
Aldrei nokkuru sinni hefir
farið eins hraklega, fyrir nokkr-
um flokki eins og íhaldinu nú.
Það ætlaði með glamri sínu um.
hitaveituna, að búa alþýðunni
tálgröf, ,sem hún félli í um leið
og hún kysi íhaldið í bæjar-
stjórnarkosningunum. Nú er í-
haldið sjálft fallið í þessa gröf.
Alþýðan tekur meirihluta í bæj-
arstjórn og gerir hitaveituna að
veruleika í stað þess að vera
kosningaagn á fjögurra ára
fresti.
Alpýðan fylkir sér
um A-listann
FRAMH. AF 1. SIÐU.
lýðsfundar í. Gamla Bíó kl. 6
stundvíslega í kvöld.
Á fundinum taka, til máls
margir góðir ræðumenn. Þar á
meðal Haraldur Guðmundsson
og Einar Olgeirsson. Á milli
ræðanna verða ýms skemtiatriði.
Þjóðviljinn vlil skora, á unga
pilta og ungar stúlkur að mæta
á fundinum.. Aðgangur kostar
25 aura. og fást aðgöngumiðarn-
ir á ko,sningaskrif.stof u A-listians
Laugivegi 7, sími 4824.
Utvarpsumræðurnar
Útvarpsumræður um bæjar-
mál Reykjavíkur hófusf í gær-
kvöldi og verður þeim haldið á-
fram í kvöld. Af hálfu kommún-
ista töluðu í gærkvöldi Einar 01-
geirsson og: Björn Bjarnason, en
frá Alþýðuflokknumi Stefán Jóh.
Stefánsson og Jón Axel Pét.urs-
son. Ræddu þeir um bæjarmál-
in og þjörmuðu fast að íhaldinu.
I kvöld tala frá Kommúnista
flokknum: Ársæll Sigurðsson,
Áki Jakobason, Brynjólfur
Bjarnason. og Eina,r Olgeirsson,
en frá Alþýðuflokknum Harald-
ur Guðmundsson og' Héðinn
Valdemarsson.
_^//uclrí&5niM'
i m
Neyðin kennir naktri konu að
spinna. Svo er um íhaldið fyrir
kosmngar. Það er ekki nema vcn,
að þvi vefjist tunga um tönn, er
það á að sannfcera alþýðuna.
sern það hefir féflett og troðið
niður í skitinn alt kjörtímabilid
— sannfœra Irana um, að það,
þetta sarna íhald sé vegurinn og
lífið. En eittlivað verður að láta
það heita,. Við næstsrðustu Al-
þingiskosningar beitti íhaldid
öllum áróðurstækjum sínum til
að sannfæra þjóðiria urn að Her-
rnann Jónasson liefði skotið œð-
arkollu, en kollan er eins og
menn vita friðaður fugl. Leit i-
haldið svo á, að liver skynbœr
maður hlyti strax að sjá í h&ndi
sinni að af þessum ástœðum
bceri tvímœlalaust að kjósa
Sjálfstœðisflokkinn. Því að hvar
var þjóðin stödd, ef t. cl. önnur
kolla yrði drepin? Á kosmnga-
daginn í vor gaf íhaldið út
aukablað af Morgunblaðinu í til-
efni af því að sami Hermcmn
hafði nokkrum dögum áður,
sett leggja-rbragd á ólaf Thers
í garrnni. Hét íhaldið á hver'n
góðan dreng að kjósa Sjálfstæð-
ísflokkinn og liefna nú fyrir
Öla. Áfram Kristsmenn, kross-
menn, kongsmenn!
★
1 kosningabaráttunni núna
hefir íhaldið veVið fremur fá-
tœkt af snjöllum hugmyndum,
og hafa þó höfuðin verið lögð í
bleyti. Litli lagaprófessorinn
Bjarni, sjálft eftirlætið, hrópaði
þó einu sirvni: Ég hef það, ég hef
það. Við köUum lista cdþýðunn-
ar »Moskvalistann«. Þetta þótti
snjallrœði, og svo hrópaði heili
íhaldsherska-rinn: Moskva, -
Moskva. En — ó vei! Ekkert
lófatak. Menn spurðu bara hver
annan. Á að fara að drepa
menn? Það kom sem sé upp úr
kafinu, að skríllimi i kjöllurun-
urn nnssi alt saman: »Moskva,
Moskva« er heróp þeirra Fran-
CO; Mussolini, Hitlers og M-ika-
dósins, þegar þeir drepa varnar-
laust fólk. — Og svo var hætt
við það. En þó að svona illa tcek-
ist til rnun íhaldið ekki gefast
upp. Þad gefst alclrei upp viá
að bjarga aurum fátæklinganna
yfir i sinn eigin vasa, því að
P*ð getur sagt eins og prestur-
inn, sem heilsaði nýjurn söfnuði
með þessum orðum: »Þar sern
brauð mitt er, þar er mitt föð-
urland«.