Þjóðviljinn - 11.02.1938, Blaðsíða 3

ÞJODVILJINN
Föstudaginn 11, febrúar 1938.
Fyrir útgerðarmönnum vak-
ir gengisfall og kauplækkun.
Sáttasemjari ríkisins byrjar samninga-umleitanir.
gUðOVILJINN
Mðlgagn Kommúnlstaflokks
Islands.
RitatjórU Elnar Olgeirsson.
Rltitjórní Bergstaðastræti 30.
Sími 2270.
Afgrelösla og anglýsingaskrif-
itofa: Laugaveg 38. Slmi 2184.
Kemur út alla daga nema
mánudaga.
Áskriftagjald á mánuöi:
Reykjavlk og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,25
I lausasölu 10 aura eintakið.
Prentsmiðja Jöns Helgasonar,
Bergstaðastræti 27, simi 4200.
Ileyr a endemi!
Morgunblaðið lýs'ir yfir því,
að mentun alþýðunnar sé sterk
asta stoð lýðræðisins, og læst
sjálft. vera blað lýðræðisins og
lætur sem mentun alþýðunnar í
Reykjavík hafi- trygt Ihalds-
flokknum sigur við undangengn
ar bæjarstjórnarkosningar. -
Heyr á endemi! Er nú Morgun-
blaðið líka farið að lofa mentun
alþýðunnar?
Það hefir frá uppha.fi verið
ein af kenningum hin,s vísinda-
lega sósíalisma, d.regin af sjálfri
reynslunni, að yfirstétt auðvalds
þjóðfélafesins hefði hag af ment
unar- og menningarskorti alþýð-
unnar, að þe,ssi sníkjustétt þjóð-
félagsins gæti alls ekki þrifist,
ef alþýðan væri næg.ilega upp-
lýst til að geta séð og' skilið hið
sanna, eðli hennar, að auðvaldið
hlyti þess vegna, að beita öllum
ráðum til að halda alþýðu
manna í fáfræði og vanþekk-
ingu, einkum og sér í lagi að því
er þjóðfélagsmál snertir.
Þetta er ekki ný.tt fyrirbæri
í sögunni. Kúgarar og yfirstéttir
allra alda hafa einmitt lifað og
þrifist á mentunarskorti almenn
ings ög því jafnan barist af al-
efli gegn aukinni upplýsingu.
Þannig var um þrælaeigenda-
stétt fornaldarinnar. Þannig var
um aðalstétt, kirkju og konungs-
vald miðaldanna. Þannig er um.
auðvaldsstétt nútímans. Sér-
staklega koma, þessi; sannindi
skýrt fram í, aðgerðum hins óða
auðvalds, fasismans. *Hann
brennir bækur o.g málverk,
hann rekur í útlegð vísindamenn
og listamenn eða drepur þá, vilji
þeir ekki oka anda sinn undir
miðaldakenningar hans.
Nú er það hverjum manni
kunnugt, að Morgunblaðið er yf ■
irístéttarblað, máJgagn auð-
mannastéttar Islands, hálffasis-
tískt málgagn, sem dregur. dám
af málgögnum þeirra Hitlers,
Mussolini og Francos, þó að blað-
ið þori ekki að játa þetta eins
opinskátt og því. væri hjarta
næ,st, vegna þeirrar andstygðar,
,sem flestallir Islendingar hafa á
fasismanum. En Morgunblaðiö
þarf ekkert að játa. Sarnúð þess
með fasismnum er að verða æ
ljósari öllum, almenníngi. »Það
vildi ég, að Franco færi nú að
£igra«, sagði nýlega, einn af höf-
uðpaurum íhald.sin.s, einn af Joess
guðsmönnum.
Morgunblaðið fer að lofa ment
un alþýðunnar, sem, auðvaldið
hata.r af öllu hjarta, af þyí að
Otgeröarmenn hafa nú kastað
hanskanum. Stöðvun togaranna
getur ekki skilist öðru vísi en
sem beún hótun t,il sjómanna. ls-
fiskmíarkaðurinn er sem sakir
standa hinn besti, en alt kemur
fyrir ekki, togararnir eru bundn
ir jafnóðum og þeir koma inn.
Sama, máli gegnir um togara þá
sem farnir eru á; ufsaveiðar og
engin kaupdeila stendur um.
Það s,em vakir fyrir útgerðar-
mönnum er að koma í veg fyrir
að sjómenn fái lítilsháttar
kjarabætur, sem hvergi hrökkva
þó fyrir því sem vöxtur dýrtíð-'
arinna.r nem.ur.
Þá vilja útgerðamenn enn-
fremur að ríkisvaldið hlaupi
uridir bagga með þeim um rekst-
ur útgerðarinnar eða að loað
veiti þeim fulltingi á annan hátt,
t. d. með því að lækka gengi
krónunnar.
Það sem vakir fyrir útgerð-
armönnum er að þrengja kosti
alþýðunnar í einhverri mynd.
Þá, má og telja ví,st, að fyrir
Kveldúlfi vaki meðal annars að
stöðva skipin í. þeim tálgangi að
’ koma glundrcða, á atvinnulíf
landsmanna, ef vera mætti að
íhaldið gæti »slegið sér eitthvað
Ioað lifir beinlínis á ment.unar-
skorti almennings, þá er hér um
að ræða tiltölulega nýja bardaga
aðferð íslensku yfirstéttarinnar.
Morgunblaðið segist líka vilja
vinna, að því að verkamenn. hafi
sem hæstar árstekjur, jafnframt
því sem íhaldið vinnur að því
að rýra sem mest kjör verkalýðs
ins, auðvaldinu til hagsbóta.
Morgunblaðið skrifaði fyrir
nokkru grein, þar sem ráðist var
,á kúgun og réttleysi konunnar,
jafnframt því sem íhaldið vinn-
ur að því að viðhalda því Iijóð-
skipulagi, sem leiðir af sér þessa
kúgun konunnar og réttleysi.
En kenníngin um kúgun
konunnar innan auðvalds-
þjóðfélagisins er, eins og kenn-
ingin um, kúgun verkalýðsins,
sósíalistísk kenning, sem borg-
arastéttin hefir ekki viðurkent
fram að þessu. Fyrir jólin birt-
ist grein í Morgunblaðinu með
fyrirsögn, sem hljóðaði á þessa
leið: »Fát;æklingarnir fá enga
ávexti um jólin. Ávextirnir
verða aðeins ái borðum. hinna
ríku!« Er það ekki beinlínis
hrylliegt að sjá slíka fyrirsögn
í málgagni hinna, ríku, sem um
jóiin sátu við borð hlaðin smygl
uðum ávöxtum?
Þessi nýja bardagaaðferð ís-
lenska auðvaldsins heitir réttu
nafni lýðslcriim- og er sniöin ná-
kvæmlega eftir pólitík þýskra
nasista. Hún er í því fólgin að
lofa hástöfum alt það, sem vin-
sælt er með alþýðu manna, jafn-
framt, því sem reynt, er í verki að
kæfa, alt slíkt og drepa. Minnir
ekki1 pólitík Morgunblaðsins á-
takanlega á það, þegar þýskir
nasistar tóku um skeið upp hið
vinsæla merki þýska verkalýðs-
upp« á slíku bramli. En hins má
geta að þettaér í fullu samræmi
við .stefnu sumra sjálfstæðis-
manna í atvinnumálum.
1 haust. fór. fram a.tkvæða-
greiðsla á togaraflotanum, um
hvort, ekki! væri kominn tími til
þess að endurnýja samninga þá,
semi verið hafa í gildi um nærri
9. ára bil með litlum, breytingum.
Sjómenn samþyktu með yfir
gnæfandi meiri hluta atkvæða
a.ð segja þes.sum samningum upp
og krefjast. lítilfjörlegra hags
bóta. Munu sjómenn standa fast
um þessa kröfu sína og útgerð-
armönnum reynast, fátt um varn
ir, þegar þeir hyggast að verja
þetta gerræði sitt,
Sáttasemjari ríkisins í vinnu
■deilum hefir nú skorist í málið
og reynt að kom,a á samningum
milli sjómanna og útgerðar-
manna, Hefir hann í því skyni
kallað á sinn fund Sigurjón Á.
Ölafsson og Kjartan Thors. Ekk-
ert, mun þó enn þá hafa gengið
saman, enda munu útgerðar
menn hugsa sér að láta í engu
undan kröfum sjómanna. Þeirra
áhugamál eru alt annars eðlis en
að leysa deiluna.
það sitit rnerki, þar sem það væri
upp fundið af þýskum listamönn
um?
Jafníramt er þessi nýja bar-
dagaaðferð vottur um þá and-
legu og siðferoislegu hnignun,
sem á sér stað meðal yfirstéttar
auðvaldsþjóðfélagsins og fylgir
eih.s og skuggi þeirri efnalegu
og félagslegu rotnun, sem ein-
kennir auðvaldið nú á dögum á.
lokatímabili þess. Það er þessi
siðferþislegi ruddaskapu)-, sem
kernur fram í. því, er Morgun-
blaðið hrópar. að alþýðan í
Reykjavík hafi í rauninni tekið.
völdin með kosningasigri íhalds-
in,s.
— En við kommúniþtar hljót-
um að draga þá ályktun af kosn ■
ingaárangri íhaldsing, að íslensk
alþýða sé enn fjarri því að vera
nógu vel ment, Að öðrum kosti
hefði hún ekki enn einu sinm
lyft, þessari menningarsnauðu
afturhaldsklíku íslensks auð-
valds upp í valdastólinn. Það er
að vísu ekki hægt, að ásaka ls~
lenska, alþýðu fyrir þetta. Yfir-
stéttin hefir altaf ráðið yfir f jár
magnií þjóðfélagsins og notað það
til að heimska og rugla almenn ■
ing, því að með fé má flest
gera. fslensk alþýða er að vísu
sæmilega læs og skrifandi. En
það er ekki nóg. Hún þarf að
afla, sér þeirrar æðri menningar,
sem veitir henni það sjálfstæði í
hugsun, sem kemur í veg fyrir,
að óvinir hennar geti; blekt hana
til fylgis við sig. Það er hlut-
verk verklýðshreyfingarinnar,
hinnar sósíalistísku verklýðs-
hreyfingar að veita alþýðunni
þessa sönnu mentun og menn-
ingu,
,Brottrekstur‘
Héðins Valdi-
marssonar
FRAMH. AF 1. SfÐU.
Hann var búinn að sparka svo
duglega í Alþýðuflokkinn á síð-
asta þingi, að það þurfti hunds-
eðli til, að fara að þóknast hon-
um á eftir. Það má segja, um
framkomu þeirra Jóns Bald. og
Stef. Jóh. í þessu máli:
»Þrælslund aldrei þrýtur mann,
þar ér að taka, á nógu,
hann gerði! alt, sem hundur
kann,
hefði hann aðein.s rófu«.
Morgunblaðið og Vísir -- blöð
heild,salanna og Kveldúlfs —
mútublöð Landsbankaklíkunnar
— hafa heimtað Héðinn rekinn.
Jón, Bald. og Stefán Jóh. hafa
hlýtt. Og ástæðan, sem þeir
færa fram, er að Héðinn hafi
dirfst að vinna að því að sam-
eina verkalýðinn í Reykja.vík
gegn íhaldinu! Það var von að
íhaldsblöðin heimtuðu Iléðinn
rekinn fyrir slíkt (!) — en hvað
á að segja um menn, sem dirfast
að kenna sig við verkalýðshreyf-
ingu og sósíalisma og fram-
kvæma, þannig fyrirskipanir
verstu fjenda verkalýðsins?
Brottrekstur Héðins er ör-
þrifaráð þeirra klofningsmanna,
sem, berjast gegn einingu verka-
lýðsins, hvað sem það kostar, —
og vinna þar með beinlínis í
samræmi við óskír afturhalds-
Íns á fslandi Þessir menn hafa
nú gerst, svikarar yið verkalýðs-
hreyfinguna og Alþýðufbkkinn.
Þeir berjast gegn yfirlýstri
stefnu flokksins og verkalýðsins.
Þeir hafa gerst verkfceri Jónas-
afr frá Hriflu í að reijna að
Mndra einingu verklýðsflokk-
anm og þjóðfylkingu' alþýðunn-
ar. Og þeir búa sig undir að
hverjfa inn í Framsókn, þegar
verkalýðurinn þrátt, fyrir klofn-
ingstilraunir þeirra, og einræðis-
brölt, sameinast. Og þaðan fara
þeir I.eiS, Jóns í Stóradal og Jón-
asai- frá Hrjflu, þegar bændur
fslands varpa, af sér oki Lands-
bankaklíkunnar.
En einingu íslenska verka-
lýðsins tekst þessari fámennu
klíku ekki að hindra. Einingin
er nú þegar viðurkend sem
sjálfsógð af öUum deildum Al-
þýðuflokksins á Islandi — og
ncesta Alþýðusambandsþmg
fuUkomnar þá einingw.
íslenskur verkalýður mun
ekki láta hugfallast, þó nokkrir
menn, sem, ha,nn nefir lyft upp
til valda og metorða, svíki hann
nú, þegar mest á ríður. Þvert á
móti munu verklýðsfélögin. nú
rísa upp og mótmœla einum
rómi þvi óhcefuverki, sem hér er
framið, — og knýja fram sam-
einingu verklýðsflokkanna þrátt
fyrir aðgerðir spellvirkjanna.
Það þykir jafnan mikið lán,
þegar mikdmennum gefst kost-
ur á, að sýna til hlítar, hvað í
Jaeim býr. Þá er sagt, að þau lifi
sína »gtansperíódu«. Stefán Jó-
hann hefir lifað slikt tímabil
nú síðustu vikurnar, enda hefir
hann verið brennipunktunnn i
opinberu lífi bæjarin-% nokJcurs
konar Ijós heimsins, a. m. k. frá
sjónarmiði íhaldsins.
★
Eins og menn vita er Stefán
Jóhann óvenjúlega mikill Img-
sjónamaður. Þó að hann hafi
sjálfur nóg að bíta og brenna,
er hugur lmns cdlur hjá litil-
magnanum. Hann hefir lengi
verið einn af helstu foringjum
verkalýðsins og sólar sig í aðdá-
un lians, Jjó að liann hafi ofi
orðið að taka það fram, að hlut-
verk hans vœ\ri erfitt og dóna-
legt að leggja eyrun við efa-
semdum kommúnisianna um
heilindi hans. Og hver gat hélcl-
ur efast, sem hlustaði á hinar
hjartnæmu ræður hans um
frelsið og lýðrœðið, um rétt a'-
Jyýðunnar til að'bæta kjör sín,
rétt hennar tU að ráða bceði í
bæjar- og landsmálum.
★
Svo kom t hið mikla tækifœri,
bœja rstjórnarkosningarna r. Al-
þýðuflokkurinn gerði bandalag
við Kommúnistaflokkinn. Fólkið
fagnaði, nú í fyrsta sinn stóð al-
Jnýðan saman gegn ílialdinu, nú
ætlaði liún að sigra, taha stjórn
bæjarins í sínar hendur, — reisa
myndarleg hús i stað kjallar-
anng, sem liún varð að hýrast i,
lækka dýrtíðina, skapa vinnu
fýrir þá, sem norpa atvinnu-
lausir við höfnina. Það átti að
gera svo margt og margur al-
þýðumaðurinn, sem var orðinn
vonlítill um bœtt hjör, vann alt
hvað hann gat að sigri stéttar
sinnar. Og hver efaðist um sig-
urinn: Efsti maður cí lista alþýð-
unnar var hinn mnsœli og
reyndi foringi, Stefán Jóhann.
★
Og Stefán Jóhann heldur sín-
ar hjartnœynu ræðu\r á kosn-
ingafnndunum. Hann sýnir
fram á hvemig ihaldið á sök á
dýrtíðinni, hvernig það hefir
verið á móti verkamannabú-
stöðunum og yfirleitt öllum vel-
ferðarmálum alfyýðunnar og ctð
eina leiðin til kjarabóta er að
alþýðan nái sjálf röldunum í
bænum, Hinvr troðfullu salir
d-ynja af lófataki. Af þessum
fundum fer svo sami Stefán Jó-
hann til trúnaðarmanna sinna.
og sendir þá út um bæinn til aú
vinna á móti sigvi aljnýðuanar,
vinna fyrir íhaldið. Hann lýsti
því opmberlega yfir að hann og
tveir flokksmenn lians mundu
alls, ekki halda gerðan sammng
við Kommúnistcvflokkinn. Hann
sendir út smala sína á kjörclag
ýmist til að fá kjósendur áljnýð-
unnar til að sitja heima, skila
auðu eöa kjóm anyan lista, og
sjáifur mun hann, efsti maður-
inn á lista aljjýðunnan', hmfa
FRAMHALD A 4. SÍÐU
ins, hamar og sigð, og kölluðu