Þjóðviljinn - 31.03.1938, Blaðsíða 2

Fimtudagurinn 31. mars. 1938.
PJOÐVILJINN
Jón Snæbjöm Jónsson.
Vtinningarorð.
Meö íslenskum sjómönnum
bar,st hingað sú fregn, að um
mánaðarmótin sept.—okt. f. á.
hafi látislt, í Grimby Jón Snæ-
björnsson frá Lambeyri í
Tálknafirðii, en þar hafði hann
dvalið síðan 1911.
Jótn Snæbjörn var fæddur á
Lambeyri 4. apr. 1877. Faðir
hans var Jón bóndi á Lambeyri
Jónsson. Er sú ætt mér að öðru
ókunn. Móðir Jóns'Snæbjarnar
var Kristín, dóttir Snæbjarnar
bónda í Dufansdal í Arnarfirði,
Pálssonar í Stapadal í Arnar-
firðí, Hákonarssonar prests að
Álftamýri, Mála-Snæbjörnsson-
ar (d. 1767) á. Sæbóli í Dýrafirði
Pálssonar.
Jón Snæbjörn misti föður sinn
ungur, enda var hann kominn að
iotumi fram af elli, þegar Jón
Snæbjörn. fæddist stóð faðir
hans rétt á sjötiugu.
Ungur vandist Jón sjómensk-
unni, og stundaði hana, fyrst hér
heima um langt skeið, og síðan
við strendur Ameríku og Eng-
lands fram til ársins 1916 (að
mig, minnir) að hann misti hand-
legginn við ströndun á skipi sem
hann var háseti á, við Skotland.
Jón Snæbjörn var merkilegur
maður á margan hátt, — minni
hans og mælska og ekki hvað
síst vinnuþol var með afbrigð-
úm, sama mátti segja umi geð-
þrýði hans og ráðkænsku. Aldr-
ei minnist ég þess að sjá Jóni
»bregða« sem kallað er, og voru
þó oft til þess ærnar ástæður
meðan við dvöldum saman. Hann
unni réttlæti í fylstu merkingu
þessi orðs, og lét ekki hluta sinn
fyrir neinumi ef út í þá sálma
fór, og á hann var hallað. Kynni
mín við Jón Snæbjörn hófust
þegar hann var 23 ára; en nán-
ust Qg best voru þau þegar við
urðum skipsfélagar og samverka
menn á skonnortunni Heklu vet-
urinn 1910—11 og á togaranum
»Petunúr« frá Grimsby sama ár,
en þá skildu leiðir okkar. Við
kvöddumst seint í ji'mí í Grims-
by dokk og sáumst .aldrei upp
frá því.
Þó nú séu liðin full 27 á,r síð-
an við Jóin Snæbjöm vorum
.ski.psfélagar, og nánir samverka
menn, eru og verða jafnan við
þann mann bundnar mætar og
góðar minningar. Ég minnist
hans því nú sem híns ágæta og.
trausta félaga, og atorkusama og
ráðsnjalla sjómanns,
Pó að Jón Snæbjörn dveldi
meir en aldarfjórðung fjærri
ættjörð sinni, og fornum vinum,
gleymdi hann þeimi ekki, slíkfc
var svo fjærri lunderni hans,
heldur fylgdist hann af hinum
mesta áhuga á, því semi hér fór
fram í þjóðfélagslífinu.
Svo hafa sagt mér sjómenn
héðan að varla, muni hafa
komið íslenskti skip í Grimsby-
»dokk« án þess að Jón kæmi
þar um borð og spjallaði við
landa sína, spyrði þá frétta að-
heiman og fengi hjá, þeim blöð
og bækur, enda, áfcti hann meðal
þeirra marga, vini, sem styrktu
hann og réttu hjálpandi hönd.
Eftir að Jón Snæbjörn misti
hendina var hann eins og gefur
að skilja, örfátækur maður og
sá styrkur sem hann fékk, 12
sh. á viku, hrökk skamt til
framfærslu, varð hann að vinna
fyrir sér, en sú vinna sem hann
gat unnið var takmörkuð mjög,
og seinustu árin lítil eða, engin.
Hann þráði að komast; heim til
Islands, þó iítt muni hann hafa
látið á því bera.
1 þessum, minningarorðum hef
ég oftast nefnt hann eins og
hann var jafnan nefndur meðan
hann var hér á landi. Gjöri ég
það af því að hans mörgu k-unn-
ingjar villist .síður á, hver mað-
urinn var. En ekki fékk hann
að halda því nafni lengi eftir
að til Englands kom. Varð ég
sfcrax var við að hann var nefnd-
ur Stári-Jón, sií.ðan Ka.nada-Jón,
af því að hann var lengi, á, skipi,
sem fiskaði þar, og nú síðustu
árin Islands-Jón. Tel ég víst að
honum, hafi sjálfum geðjast best,
að því nafni.
Jón Snæbjörn var alla æfi
heil.suhraustur maður, eftir því
sem ég best veit. Seinasta dag-
inn sem hann lifði. var hann
frískur sem endranær, gekk er-
inda sinna, en kom ekki aftur.
Þegar að va.r gáð var hann ör-
endur.
Jón Snæbjörn var hár maður
vexti og beinvaxinn, grannvax-
inn og hraustlegur, dökkur og
hrokkinhærður, en varð á seinni
Tyclio licalic: Svo sem mörguin.
mun kunnugt, liggur stjörnuspeking-
urinn danski, Tycho Brahe, og kona
hans, grafinn undir kirkjugólfinu í
Theinkirkjunni i Prag. Nú eru liðin
lúm 300 ár síðan ha,nn dó og fór ný-
lega fram vfðgerð á kirkjunni. Þegar
grafarhvelfingin var opnuð fundusf
þar kisturnar með líkum þeirra
lvjóna, og héldu þau sér svo vel, að
auðvelt var að þekkja Tycho. Skeggið
líktist mjög því, sem það er sýnt á
myndum af honum og nefið vantaði
svo sem eðlilegt var, því það misti
hann eitt sinn í einvígi, en bar upp
frá þvl »smíðað« nef.
árum gildur mjög Oig þungfær,
hann var prýðilega að sér í öll-
um undirmanns störfum, og
viljamiaður mestj.
Ég þakka Jóni Snæbirni allar
okkar samverustiundir. Ég hika
ekki við að segja, að hann hafi í
einu og öllu verið meðal hinna
bestu og 'traustustiu íslenskra,
sjómanna, sem ég hefi kynst.
Lifi minning slíkra drengja.,
Róserikranz Á. Ivarsson.
Pað sem gerst hefir I Austurríki,
er lærdómsríkt fyrir þá menn, sem
telja sig fylgjandi, þjóðlegu sjálf-
stæði. Flokkur þeirra Dollfuss og
Schussnigg bældu niður verklýðs-
hreyfingunai í Austurríki i febrúar-
1934, drápu ýmsa, bestu menn henn-
ar og lögðu lýðræðið að velli. — 5
mánuðum síðar, 25. júlí 1934, lét
Hitler myrða; Dollfuss, og 11. mars
1938 lagði hann svo Austurriki undir
sig og afnam sjálfstæði þess. Og nú
stendur Schussnigg fyrir dðmi Hitl-
ers, foringjar »föðurlandsfylkingar-
i,nnar« í fangabúðum, — það eru
launin ha.nda Schussnigg og fylgis-
mönnum hains, fyrir að hafa rutt
Hitler brautina til Wien.
• •
Mennirnir, sem myrtu Dollfuss
Austurríkiskanslara 25. júli 1934,
gerðu það að undirlagi Hitlers, sem
lofaði þeirn aðstoð, enda, átti þá að
rnynda nasistastjórn í Austurríki. Ea
Hitler sveik þá, — og þeir voru
dæmdir til dauða. fyrir morð og
skotnir. — Nú lætur Hitler grafai þá
upp, — hann hefir a.ltaf haft dálæti
á morðingjum, Hitler, — líka þeim^
sem hann hefir svikið í trygðum.
Þróunarlerill Stefáns
Péturssonar og svika-
ferill samsærismann-
anna í Moskva.
Framh.
Við skulum nú gera ofurlitla
hugsaða tilraun ,sem er til þess
fallin að varpa skí.ru ljósi yfir
májaferlin í Mosikva og annað í
sambandi við þau,
Stefán Pétursson er maður
nefndur. Hann varð í æsku hrif-
inn af kommúnismanum og las
margt í þeim fræðum, eins og
Karl Kautsky á sínumi tíma.
Hann gekk snemma í Koimmún-
istaflokk Islands, en undi ,s'ér
illa, eins og Trotski, ef hann
fékk ekki einn öllu að ráða.
Hann hélt sig vera mikinn fræði
mann og þóttist alt vita betur
en aðrir, sbr. Trotsky, Bucharin
o. fl. Að lokum var hann rekinn
úr flokknum, eins’ og’ Sinovjev,
Kamenjev o. fl. úr Bolsévikka-
flokknum, en, hefði þó að líkind-
um átt þangað afturkvæmt, ef
hégómagirnd hans og önnur
skapgerð hefði ekki varnað hon-
um þess. Hann tekur þegar þá
stefnu að reyna að kljúfa komm-
únistaflokkinn og stofna nýtt
flokksbrot og gekk í því skyni
milli meðlima flckksins til að fá
þá á sitt band, ,sbr. Trotsky &
Co. En honum tókst raunar enn
lakar en hinum rússnesku skoð-
anabræðrum hans, m'eð því að
hann gat ekki klofið einn ein- |
asta mann frá flokknum. Þá á-
kveður hann að ganga í lið með
mönnunum, sem hann fram tii
þess dags, hafði sjálfur oft og
tíðum: í ræðu og riti. kallað sósí-
alfasista og höfuðstoð burgeisa-
gtéttarinnar inntm verklyðs-
hreyfingarinnar. Hann kemst að
sem undirtylla við blað sósí.al-
demókrata sem sérfræðingur í
kommúnistaníði og Rússlands-
ró|gii.
Á svo sem einu ári gerist al-
ger bylting í sálarlífi þessa
m,anns. öllum; sínum æskuhug--
sjónumi varpar hann fyrir borð
í einu lagi. Það, sem áður var
honum sannleikur, er nú orðin
lýgi, það, sem, áður var hvítt, er
nú orðið svart — en ekki sem
árangur af skoðanalegri þróun
eða innri baráttu í leifc að sann-
leikanum, heldur einungis vegna
særðrar metorðagirndar, sem nú
er snúin upp í blint hatur til
þeirra manna og málefna, sem
hann hafði áður aðhyllst. Þessi
fyrverandi kommúnisti er nú
orðinn einhver hatramasti fjand
maður kommúnismans, sem til
er á íslandi, sbr. Ölaf Friðriks-
son, Doriot, Kautsky, Trotsky o.
fl. Hann hefir sí.ðan reynt að
vinna kommúnismanum alfc það
ógagn, e,r hann hefir mátt, þí
að ekkert af því hafi raunar
hrinið á Kommúnistaflokki fs-
lands og óhappamaðurinn hafi,
•einmitfc gert sínum núverandi
bandamönnum, stóirum, meiri
skaða en kommúnistum:.
Lengra er hinni raunverulegu
þróun hlutanna ekki komið, og
nú hefst hin. hugsaða tilraun. —
Gerum ráð fyrir, a,ð Island væri
orðið sósíalistískt ríki undir for-
ystu sameinaðs flokks íslenskrar
aíþýðu (sem St.P. er engu minni
þyrnir í augum en sjálfur Kom-
múnistaflokkurinn). Gerum ráð
fyrir, að inn í þennan samein-
aða flokk myndi þessi maður
slæðast ásamt heiðarlegum Al-
þýðuflokksimönnum og kommún-
istum. Hvað myndi hann aðhaf-
ast þar?
Fyrst og fremst myndi hann
reyna a,ð ota sér áfram,, til að
verða foringi. Hann myndi í
sinni lítt takmÖrkuðu hégóma-
girnd koma með kenningar og
■»teóríur« um það, að svcna
mætti flokkurinn ekki fara að,
svona væri ekki hægt að byggja
upp sósíalismann, landbúnaðinn
yrði að skipuleggja á annan
hátt, verklýðspóilitík flokksins
yrði að breytast, Hann myndi
hafa »teóríur« á hverjum, fingri,
eins og þeir Trotsiky, Sinovjeff
og Bucharin, og einkenni þeirra
allra myndi vera það fyrs-t og
fremst;, að þær færu í öfuga átt
við kenningar flokksins í heild.
Þetta eru engar tilgátur út í blá-
inn. Við þekkjum þennan mann
af nokkura ára starfi hana í
Kommiúnistaflokknum og geturn
sagt. með nokkurn veginn óyggj-
andi vissu, að svona mýndi fara.
Gerum nú ráð íyrir því, sem
líklegasti er, að hinn sameinaði
flokkur íslenskrar alþýðu bæri
gæfu til að ftaka ekki mark á
skvaldri þessa kenningakuklara,
semi alt vissi öllum befcur. Hvað
myndi hann þá taka til bragðs?
Reyna, eins og Trotsky og' félag-
ar hans, að stofna umhverfis sig
klíku innan: flokksins til baráttu
gegn flokksstjórninni. Þetta er
beldur engin tilgáta út í bláinn,
því að einmitt þetta reyndi St.
P. að gera innan Kommúnista-
flokksins, þegar sýnt var orðið,
,að hann var þar í minnihluta, að
vísu með litlum árangri. Alveg
sérstaklega myndi hann veitast
að sinum höfuðfjenidumi, hinum
fyrverandi meðlimum; Kommún-
istaflokksins; innan hins samein-
aða flokks. Eða hver heldur, sem
les skrif hans um kommúnista
i Alþýðublaðinu um þessar
mundir, að hann mýndi nokkurn
tíma semja frið við þá?
Þegar klofningsstarfsemi St.
P. innan hins sameinaða flokks
væri komin á þetifca sfcig, er ekki
ólíklegt, að flokkurinn sæi sig
nauðbeygðan til að víkja honum
úr röðum sínum, eins og Bolsé-
vikkaflokkurinn varð að víkja
þeim, Trotsky, Sinovjeff ou s. frv.
Hvað myndi hann nú taka til
bragðsi? Vafalausti fara að dæmi
Trotsky, Sinovjeffs og þeirra
kumpána og reyna að stofna sér-
stakan andsósialistískan flokk,
l;oma sér upp leynilegri prent-
smiðju oi. s. frv., eins og þeir
gerðu 1927. Þessi tilgáfca er ekki
úfci í bláinn, því að 1934, eftir að
búið var að víkja St. P. úr Kom-
múnistaflokknum, hafði hann
það siama í huga og reyndi, eins
og fyr er sagti, að kljúfa raenn
frá flokknum.
Nú eru allar líkur til, að enda
þótt klofningshetja okkar hefði
getað fengið í lið meö sér nokkra
menn af sínu sauðahúsi, aði þeiim
hefði ekki tekist, fremur en rúss
nesku klofningsmönnunum, að
afla sér neins fylgis meðal verka
lýðsins og alþýðunnar á Islandi.
En hvað á lítil klíka að gera,
sem stendur uppi einangruð og
fylgislaus, afhjúpuð fyrir allri
alþýðu semi klofningsmenn, hafi
hún ekki manmdóm og siöferðis-
þrek til að viðurkenna mistölc
sín og snúa af sundrungabraut
sinni til samstiarfs við hin ó-
spiltu öfl verklýðshreyfingarinn-
ar? Hún á ekki annars' úrkosta
en að taka upp leýnistarfsemi
gegn verkalýðnumi og hinum
raunverulegu foringjum, hans.
Sjóðandi af særðri hégómagirnd
og hatri til þeirra foringja verk-
lýðshreyfingarinnar, sem þeir
hafa beðið lægra hlut fyrir í bar
átfcunni, munu þeir vaxpa, fyrir
boxð öllum þeim sósíalistísikum
sjónarmiðum, sem þeir kunna
enn að eiga til. Þeirra eina sjón-
armið verður að hefna sín á and-
stæðingum sínum, berja þá nið-
ur með hvaða, ráðum sem vera
skal, jafnvel þó að það verði
hinu sósíalistiska ríki til tortím-
ingar, sem verkalýðurinn hefir
komið á fót með áratiuga baráttu
og fórnum.
Framh.