Þjóðviljinn - 22.07.1938, Blaðsíða 3

ÞJÖÐVILJINN
Föstudaginn 22. júlí 1938.
NA verðnr verkalýðs-
stðttln að sýaa að kin
ar voldng og sterk.
Braskararnir verða pví aðeins fátair bera byrðir krepptmn-
ar, að verkansenn sýni að þeir ætla alls ekki að gera það*
Allur verkalýður verður nú að fylkja sér elu-
huga um kröfuna um atvinnuaukningu og sýna
vilja sinn og mátt að hrinda henni i framkvæmd.
HlÖOVIUINN
Málgagn Komœúnistaflokks
Islands.
Ritstjóri: Einar Olgeirsson.
Ritstiórn: Hverfisgata 4, (3.
hæð). Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa: Laugaveg 38. SSmi 2184.
Kemur út alla daga nema
mánudaga.
Askriftargjald á mánuði:
Reykjavík og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,25.
1 lausasölu 10 aura eintakiö.
Vlkingsprent, Hverfisgötu 4,
Sími 2864.
Bitsveltan vetðnr að
komast í framkvæmd
Fjöldi verkamanna í Reykja-
vík hefir bygt atvinnu- og af-
komuvonir sínar á framkvæmd
hitaveitunnar nú á þessu yfir-
standandi ári.
Peir höfðu ástæðu til þess.
Fyrir bæjarstjórnarkiosningarfn-
ar í vetur gengu smjaðursleg-
ir kosningasmalar Sjálfstæðis-
flokksins hús úr húsi, lýstu
dýrðinni, sem rynni upp yfir
Reykjavík á því herrans ári
1938, þegar reykskýið yfirbæn-
um sundraðist og hyrfi, og
mörg hundruð manna fengju
atvinnu. Borgarstjórinn kom
sigri hrósandi utan úr löndum,
lýsti því yfir að lán til hitaveit-
unnarunnar væri fengið í Eng-
landi, og smalar Sjálfstæðis-
flokksins gengu hús úr húsi,
lofuðu þeim verkamönnum, er
vildu kjósa „skynsamlega“, at-
vinnu við hitaveituna, — og
vinnan átti að hefjast strax í
mars. Fjöldi manna lagði trún-
að á þessi loforð, — þess eru
jafnve! dæmi, a*ð sjómenn sátu
af sér vetrarvertíð, til að kóm-
ast í örugga vinnu í hitaveit-
unni.
Eftir bæjarstjórnarkosningarin
ar, sem íhaldið vann á þessú
máli, kom það í ljós, að yfir-
lýsingar Péturs borgarstjóra,
loforð kósningasmalanna og í-
smeygilegu greinarnar í Morg-
unblaðinu og Vísi, voru ekkert
annað en ósvífnar blekkingar í
atkvæðaveiðaskyni,og aðekkert
lán hafði fengist. Enginn fekk
atvinnu við hitaveituna nema
Pétur borgarstjóri, sem sigldi
nú á nýjan leik og hefir verið
á árangurslausu flakki síðan.
Sjálfstæðisflokkurinn hefir frá
upphafi reynt að gera hitaveit-
una að pólitísku flokksmáli,
pukursmáli, er íhaldið ætti að
græða á pólitískt. Þetta varð
til þess m. a. að Alþýðubíaðið
snerist upþhaflega andstætt
málinu, lagði mikla áherslu á
að undirbúningur væri ónógur,
og fleira væri við það athuga-
vert, og gaf með því íhaldinu
betri möguleika á því að eigna
sér málið,.
Kommúnistaflokkurinn hefir
frá upphafi haldið því fram, að
hitaveitan væri ekki og ætti ekki
að vera pólitískt pukursmál.
Til þess værr framkvæmd henn-
Daglega færist neyðin nær
verkamannafjölskyldunum.
Víða á heimilum verkamanna
er svo komið, að skortur er á
mat. Tugir og huncíruð verka-
manna hafa engin ráð til að
greiða húsaleigu, og framundan
er enn meiri skortur, ef ekkert
fæst að gert.
Óánægja meðal verkamanna
vex dag frá degi. Enn sem
komið er virðist horgurunum
máske að sú óánægja komi að-
eins fram sem nöldur og mögl,
en sá tími er ekki fjarri, að
í þetta „öreigans magnlausa
mál færist máttur og ægikyngi
af nýjum toga“.
Verkamenn finna það og vita,
að með óánægjunni einni sam
an, með því að kvarta hvorir
við aðra, verður engu áorkað.
Pað sem allt veltur á er að
meðvitundin um, að nú eða
aldrei verði verkalýðurinn að
standa saman og berjast sem
ein heild, grípi svo fljótt um
sig, að hún magni verklýðs-
hreyfinguna, láti verkalýðnum
vaxa svo ásmegin, að hann nú
þegar sanni valdhöfunum, ^að
óhófslífi og stórgróða vfirstétt
^rinnar í Reykjavík verður ekki
viðhaldið á hans kostnað í
ar of mikið menningar- oghags
munamál fyrir bæinn og landið,
og ekki síst stórmikil atvinnu-
aukning, þegar atvinnuleysið
sverfur frekast að.
Sjálfstæðisflokkurinn í bæjar-
stjórn Reykjavíkur ber fulla á-
byrgð á því, að mishepnast lief-
ir lántakan til hitaveitunnar.
Einmitt með því að gera hana að
pólitísku pukursmáli, og láta
mann eins og Pétur Halldórs-
son vera að brölta í þessu án
þess að nokkrir aðrir mættu
koma þar nærri, hefir Sjálfstæð-
isflokkurinn siglt málinu í
strand.
En hér má ekki láta staðar
inumið. Hitaveitan verður að
komajsjt í framkvæmd, hvað sem
glappaskótum Péturs lánlausa
og íhaldsins líður. Kommúnista-
flokkurinn hefir fyrir löngu bent
á þá leið, að reynt verði að fá
innlend lán til verksins, og er-
lent .einungis fyrir þeim hluta
kostnaðarins er greiða þarf í eý
lendum gjaldeyri. Petta verð-
ur að reyna tafarlaust. Fram-
kvæmdin hefir dregist alt of
lengi. Hún þolir enga bið.
þeirri kreppu ,sem nú er hafirt.
I krafti samtaka sinna og þess
máttar, er; í fjöldanum felst, þeg
ar hann safnast saman í meðvit-
und um hlutverk sitt, — mun
verklýðsstéttin skapa þann múr,
sem árásir afturhaldsins brotna
á. Reykvískur verkalýður sýndi
íþaði í byrjun síðustu kreppu, að
hann lét hart mæta hörðu, þeg-
ar þeir, sem kýldu vömbina með
10 þús. til 200 þús. kr. árstekj-
ur, ætluðu að skera niður sult-
arlaun hans í atvinnubótavinn-
unni. Og verkamenn Reykjavík-
ur eru þess enn albúnir að verja
líf og heilsu kvenna og bama
með hvaða ráðum sem duga,
ef braskararnir ætla í íakmarka-
lausu ábyrgðarleysi og lýðhatri
síjnu að níðast á þeim fátækustu
enn einu sinni.
En verkamanna'stéttin óskar
ekki eftir neinum nýjum 9. nóv-
ember. Verkamenn vilja nú
vinna meir en þá tókst. Þá var
hrundið árás braskaranna. Nú
verður að skipuleggja sigur
verkalýðsins í veigamesta máli
hans og allrar þjóðarinnar:
aukning atvinnunnar. Og um
það mál vill verkalýðurinn sam-
vinnu við alla, sem vinna vilja
að heilbrigðu atvinnulífi og
létta af því þeim ofurþunga
gróðaskatts heildsala og hringa,
sem nú sligar það.
Aukning atvinnunnar er mál
málanna hjá íslensku þjóðinni
nú. Fyrir bændur og millistétt-
ir landsins er það hið mesta
þjóðþrifamál, — fyrir verkalýð-
inn er það spursmálið um líf
eða dauða. En til þess að hægt
sé að auka atvinnuna eins mikið
og þörf verður nú á, verður
að beita öllum þeim fjárhags-
lega mætti, sem þjóðin hefir yf-
ir að ráða. Og til þess verður
að svifta braskarana yfirráðum
yfir þeim hluta þjóðarteknanna
sem þeir nú sölsa undir sig í
krafti verslunarokurs síns? Og
jafnframt verður að tryggja, að
fjármálamiðstöðvum þjóðarinn-
ar, — bönkunum —, sé stjórnað
af mönnum, sem sleitulaust
vinna að hag fólksins, en ekki
í þágu nokkurra gjaldþrota
braskara.
Pessvegna verður baráttan
um aukna atvinnu jafnframt
pólitísk barátta um það, hvort
völdin eiga að vera í höndum
braskaranna og manna, sem
hlýða þeim, þegar á herðir, —
eða í höndum fólksins sjálfs
og flokka þeirra, er framfylgja
hagsbótakröfum þess til hins
ýtrasta.
Aðeins með því að knýja
fram þjóðfylkingu vinstri flokk-
anna, og sköpun ríkisstjórnar-
innar í hennar anda, er hægt
að fá virkilega lausn á at-
vinnumálinu, — þótt hins vegar
megi allmiklu áorka með nógu
sterkum fjöldaáhrifum á núver-
andi ríkisstjórn.
Pessvegna byggjast nú allir
möguleikar verkamanna til að
knýja fram meiri afvinnu, áþví
að stéttin hefji sjálf, svo harð-
vítuga pólitíska sókn, að öll
þjóðin sannfærist um viljahenn-
ar og vald.
Kínverski
Kommúnistafl.
Framh. af 2. síðu.
vinnulífinu verður tafarlaust að
gera þessar ráðstafanir: Koma
upp öflugum hergagnaiðnaði á
sem skemstum tíma, koma á
heilbrigðri fjármálastjórn, auka
iðnaðarframleiðsluna og gera
víðtækar ráðstafanir til að bæta
lífskjör alþýðunnar. Styrkur og
efling þjóðfylkingarinnar gegn
Japönum veltur á því, að þess-
ar ráðstafanir verði gerðarV1.
Yfirlýsingin endar með þess-
um orðum:
Kommúnistarnir í Ráðinu
varpa ekki frá sér ábyrgðinní
undir því yfirskyni, að með-
limir Ráðsins séu ekki kosnir
með almennum kosningum.
Okkur er það fullkomlega ljóst,
að meðlimir Ráðsins eru þjónar
þjóðarinnar, og munum þess-
vegna án afláts berjast meö
hagsmuni kínversku þjóðarinn-
ar fyrir augum. Öll kínverska
þjóðin krefst þess, að hinir er-
lendu landræningjar verði rekn-
;ir í burt. Við vonum, að þjóðin
fylgist með starfi okkar og
gagnrýni það sem miður fer.
Við vonum að allir meðlimir
Ráðsins verði samtaka um að
berjast fyrir vilja þjóðarinnar“.
Yfirlýsing þessi hefir vakið
mikla eftirtekt og hrifningu með
al alþýðunnar í Kína og hinna
ýmsu flokka er að þjóðfylking-
unni standa. Talið er að þessi
afstaða Kommúnistaflokksins
muni mjög hjálpa til að efla
eininguna innan þjóðfjdkingar-
innar.
Jónas Guöfriundsson, fyiverandi
verhlýdsleictoyi ú Nordfirdi, núver-
andi bankarúösmadur Landsbankans
og fleim fínt, skrifar T Alpýöubladid)
í gœr, upphaf ú langri skammar-
grein um, norðfirska kommúnista,
og beinir reidi sinni og brigslunum
um „heimsku" og annad úlika, eink-
um aö Bjarna Þríröarsyni.
**
Reiöi Jönasar og múttlaus gremja
í gard kommúnistanna ú Noröfiröi
er vel skiljanleg. Eftir aö Jónas
haföi hröklast paöan burtu, rúinn
úliti og fylgi alpýöunnar, fól hún
einniitt pessum mönmím, Kommún-
istumlm, forsjú múli sinm. Þaö voru
peir, Kommúnistar og samfylkingar
menn, sem verkalýöurinn cí Norö-
firöi fól forysfu í verklýösfélaginu.
Þaö voru prír beztu menn komm-
únista ú Noröfiröi, Bjarni Þóröar-
son, Lúövik Jósefsson og Jóhann-
es Stefúnsson, sem cdpýöan ú Norö-
firöi sendi inn í bœjarstjórnina i
vetur sem leiö.
**
Múttlaus reiöi Jónásar kemur til
af pvi, aök hann hefir oröiö undir
i viöureigninni viö hina ungu, og
djarfhuga forvígismenn komnninista
á Noröfiröi, og oröiö aö flýja staci-
inn, eftir að vesaldóimir hans i
verkalýðsforustunni var oröinn öll-
umi lýöum Ijós.
**
Annai's skyldi mig ekki furca,
að Jónas 'vœri aftur farinn aö nálg-
ast sitt pólitiska upphaf. NorðfirÖ-
fngar . muna eftir manni, riöandi
um alla sveit, meö rommflösku upp
d vasann, agiterandi fyrir ihalds-
frainbjóöanda i Suöur-Múlasýslu. —
Ekki er ólíklegt, aö hinn liœgi sess
i bankaráöirui og söluin Skjaldborg-
arinnar, mJnni Jóms á fyrri tíma,
og fyrri skoöanir. Að minnsta kosti
er ihaldiö kampakátt yfir pví, hverp
ig tekst aö. brúka pennan uppgjafa-
verkalýösforingja gegn kommúnist-
um. — Veröi pví að góöu! Enginn
öfundar paö af verkfœrinu.
**
Fregmst hefir aö í fjarveru hins
lcinlausa borgarstjóra hafi borgar-
ritari nú daglegar œfingar á „húrra-
hrópunuiri', sem ci aö „ldta“ hrópa
fyrir Friöfiki og Ingirlöi. Listrœrm
œfingastjórn annast Ragnar E.
an, en Haraldur Ámason sér um
útvegim hrópenda.
*•
Morgunblaöiö tilkynnir lesendum
stnum daglega hvaö sé umrceðuefni
pann og pann daginn. 1 fyrradag
birti blaðið greimrstúf um aö hita-
veiiulániö fengist ekki, sem sam->
kvœmt saina blaöi reyndar haföi
fengist pegar. i siö.ustu bœjarstjórn-
arkosningum. — En pann daginn
var umraeöuefniö: Ástandið í Evr-
ópu. Mér finnst, aö réttara heföi
verið aö setja: Ástandiö hjá ihalds-
bcejarstjórninni.
.**
Sama blaö er í gcer aö fárast
yfir pvi, aö fariö sé meö skeinmti-
(Frh. á 4. síðu.)