Þjóðviljinn - 07.08.1938, Blaðsíða 2

Sunnudaginn 7. ágúst 1938.
ÞJÓÐVILJINN
Faðirinn: „Má ég vckja eftirtekt
þína á því, að ég er faðir þinn“.
Sonurinn: „Á það nú líka að vera
mér að kenna“.
**
Mussolini hefir í blaði einu birt
nokkrar athugasemdir, sem homim
þykir benda í þá átt. sem að Na-
póleon hafi gert tUraunir til þess
að stæla stjórnvisku sína. '
**
— Það er aðeins ein aðferð til
þess að græða fé á heiðarlegan
hátt.
— Hver er hún?
_ Á, datt mér ekkl í jhug að þú
þekkir hana ekki.
**
Chamberlain sagði ný lega frá þvi
í ræðu, að hann vildi ekkert bera
á mótí Því ,að Italir ættu einhvern
þátt í Spánarstyrjöldinni, en hinsveg
ar vantaði allar sannanir fyrir því.
**
De Llano, einn af hershöfðing-
um uppreisnarmannanna á Spáni,
var um tíma á hvers manns vör-
um fyrir ölæði sitt og hinar alkunnu
útvarpsræður frá Sevilla. Nú heyr-
ist hans að engu getið framar og
orsökin er sú, að hann hafði stungið
í eigin vasa um nokkurt skeið 3000
stpd. á viku af tolltekjum Franoos.
Fé þessu kom hann aðallega fyrir i
enskum bönkum í Gibraltar. Sagt
er, að De Llano sitji nú sjálfur í
fangelsi því í Sevilla, sem hann
hafði áður yfirstjóm á, og var al-
ræmdast um langt skeið af ölhim
slíkum stofnunum.
**
Það hefir verið efnt ^il happ-
drættis tú Þess að hjálpa honum
Jóni gamla. Hefir Þú fengið Þér
einn miða?
B: Nei, enda veit ég ekki hvað ég
ætti að gera við karlugluna ef ég
hrepti hann.
** ' i ]■"
Það er mjög algengt, einkum
í auglýsingum, að settar séu saman
myndir af hinum ólíkustu tegund-
um og búin til ein mynd úr öllu
saman. Sagt er að danska æfin-
týraskáldið H. C. Andersen hafi í
æsku sinni haft mjög gaman af
Þessu ,en þá voru vitanlega ekki
slikar auglýsingar komnar til sög-
unnar. Klipti Andersen myndimar
niður og raðaði Þeim saman á ýimsa
vegu og bjó til úr öllu saman hin
ar kyndugustu myndir, sem sumar
hverjar eru enn til sýnis.
**
Ein af þektustu myndum af þessu
tagi er frá kommunarða-uppreisn-
inú5i í París 1871. Sýnir hún hóp af
kommúnörðum sem eru að skjóta
annan hóp af munkum. Lengi vel var
haldið að mynd þessi væri ,,ekta“
en við nánari rannsókn á því hvern-
ig geislamir hafa fallið á ljósmynda-
plötuna þegar myndimar voru tekn-
ar, kemurj í ljós, að hér er um tvær
myndir að ræða; mynd af kommun-
örðunum, sem miða byssum sínum
og önnur mynd af munkum. Mynd
ir þessar hafa svo verið settar sam-
nn á eftir til þess að „sýna“ hryðju-
verk kommunarðanna.
Jónas Gnðmnndsson i
gapastokknnm.
Efíír Bjarna Þórðairson NordfírdL
Niðurlag.
Verhalýðsmálín.
Jónas skildi við yerkafýðssam
tökin hér í bæ í þeirri mestu
eymd og niðurlægingu, sem
hægt er að hugsa sér. Þegar
honum varð það ljóst, að fylgi
hansi í félaginu færi svo þverr-
andi, að vafasamt væri, hvort
honum tækist að nota það sér
til pólitísks framdráttar, lét
hann það sigla sinn sjó. Árum
saman voru engar bætur ráðnar
á kjörum verkafólksins, taxtinn
var ómerkilegt pappírsgagn og
allt eftir því. Það var því ekki
fagurt um að litast í verkalýðs-
hreyfingunni þegar samfylking-
armenn náðu félagsstjórninni.
Og fjármálin. Ekki má gleyma
þeim. Nær ekkert hafði eðlilega
innheimst af gjöldum og fleiri
þúsundir voru í vanskilum við
Alþýðusambandið. — Nú hefir
mjög skift um, enda er mönn-
um ólíkt Ijúfara að greiða fé-
lagsgjöldin þegar félagið vinn-
ur markvisst að réttarbótum og
er vel á verði um hagsmuni
fólksins. Og í ár skiftir inn-
heimtan þegar hundruðum, ef
ekki þúsundum króna.
Og nú skal ég drepa á helstu
störf félagsins síðan verklýðs-
sinnar tóku við.
í fyrra var vinnutíminn stytt-
ur um eina stund án Iækkunar á
dagkaupi
í fyrra var komið á 8 stunda
vöktumi í síldarbræðslunni, með
fullu kaupi.
En félagið komst svo seint í
góðar hendur, að ekki vannst
tími til að knýja fram allsherj-
arkauphækkun.
í vetur átti svo að hækka
kaupið. Félagið hafði samþykkt
miklar kjarabætur og var ákveð
ið að halda þeim til streitú. En
hvað skeður? Fyrverandi for-
maður félagsins kemur með
reidda hnútasvipu bankavalds-
ins sér um öxl og segir: Ef þið
hækkið kaupið, þá fáið þið
ekki verksmiðjuna. Og þessi
maður heitir Jónas og hann er
Guðmundsson.
Samt sem áður var settur sér-
stakur skipavinnutaxti, sem J.
G. hafði barist gegn árum sam-
an. Var kaupið hækkað úr kr.
1,10 upp, í kr. 1,50.
Framvegis verður af kappi að
því unnið að ná þeim kjarabót-
um, er Jónas með úrslitakostum
Landsbankavaldsins náði af
verkalýðnum.
Taxtabrotin hafa verið fyrir-
byggð og félagslegur þroski hef
ir aukist. Eitt dæmi um taxta-
brot skal tekið: Níels Ingvars-
son, hinn þrefaldi forstjóri, ætl-
aði að láta kverfólk við kola-
flökun á íshúsinu vinna í 120
tíma fyrir 50 aura pr. tíma með
þeim forsendum að þær væru
að læra. Við þetta vildi V. N.
ekki sætta sig og niðurstaðan
varð sú, að kvenfólkið fékkfult
tímakaup, 80 aura í stað 50, og
gekk alt í verklýðsfélagið.
Þeir, sem þekkja fortíð Jón-
asar vita, að hann hefði ékki
verið að rekast í svona „smá-
munum“. —
BÆJARSTJÓRNIN.
Það væri lítil sanngirni í því,
að ætlast til þess, að eftir tæp-
lega hálfs árs veru okkar íbæj-
arstjórninni værum við búnir
að gera einhver ósköp, einkum
þegar þess er gætt að við höf-
um1 í raun og veru allan tímann
veriðj í stjórnarandstöðu. — Þó
hefir okkur ekki orðið svo lítið
ágengt. Sundlaugin er komin á
þann rekspöl, að gera má ráð
fyrir að hægt verði að byrja á
verkinu í haust. Það er að
þakka áhuga og starfi okkar.
Dráttarbraut er kominn á rek-
spölinn. Það er einnig fyrir at-
beina okkar. Bæjarbryggjan, er
var að hrynja, hefir verið lög-
uð og verið er að mála bæjar-
pakkhúsin, sem staðið hafa ó-
máluð! í 10 ár. Hvorttveggja er
unnið fyrir okkar starf. Fjár-
hagur Hafnarsjóðs hefir verið
aðskilinn frá bæjarsjóði, en að
því kem ég nánar, er ræða skal
um fjármálavit Jónasar. Ogsíð-
ast en ekki síst höfum við end-
urbætt reglugerð Sjúkrasam-
lagsins og aukið réttindin, en
hún er ekki enn orðin gildandi,
því vinir Jónasar í Trygging-
arstofnuninni virðast hafa ann-
að að gera, en að afgreiða
hana. Og í framfærslumálunum
höfum við fyrirlfggjandi á-
kveðnar tillögur, sem við mun-
um leggja fram í haust er út-
hlutun styrks kemur til fram-
kvæmda aftur. f vetur vannst
ekki tími til annars, en rann-
sókna. Er þeim var lokið, var
komið að þeim tíma, er menn
almennt hættu að taka styrk og
frestuðum við því, að leggja
fram tillögur. Við höfum tekið
nákvæma skýrslur um húsnæði
styrkþega og höfum ákveðnar
tillögur um endurbætur á þeim
svo um gagngerða breytingu á
aðferð við úthlutun. Hinsvegar
er, og hefir alltaf verið stefna
okkar að gefa mönnum kost
á að vinna fyrir sér, en það
vilja Jónasistarnir ekki.
Þarna hefir þú, Jónas, nokk-
uð um að hugsa!
En hvað hafa þínir dindlar
hér lagt til? — Því er svarað
með einu orði: Ekkert. Bókstaf-
lega ekki neitt. Þeir hafa enga
tillögu flutt í einu né neinu
af vandamálum fólksins.
Það gæti líka orðið umhugs-
unarefni fyrir þig!
Þá kem ég að fjármálaviti
Jónasar, en úr því vill hann
gera mikið og þykist alt-
af hafa getað slegið lán. Því
skal ekki neitað, að Jónas er
nokkuð seigur að ljúga út pen-
inga, ení í því er líka allt hans
fjármálavit falið. — Fjárhagur
bæjarins ber greinilegt vitni um
fjármálaglópinn, er þar hefir
ráðið lögum og lofum. Allt í
botnlausu feni skuldamennsk-
unnar. Allt fjötrað í víxlum,
vöxtum og afborgunum, og allt
eru þetta verk fjármálaspekings
ins Jónasar Guðmundssonar.
Hefði Brimir ekki grætt í
fyrra, ef eitthvert vit héfði ver-
ið í framkvæmdastjórninni?
Hefði Fóðurmjölsverksmiðjan
tapað 100 þús. kr. ef fjármála-
hæfileikar forstjórans hefðu
verið svona í meðallagi?
Forstjóri beggja fyrirtækj-
anna var Jónas Guðmundsson.
En einna gleggsta dæmið um
glópskuna er dæmið um Hafn-
arsjóð Neskaupstaðar.
Þegar bærinn keypti Hafnar-
mannvirkin var til þess tekið
lán að upphæð kr. 45.000. —
Afborganir og vextir skyldu
nema kr. 3000 á ári. Þar sem
Hafnarsjóður greiðir árlega mik
Sð á annan tug þúsunda, virðist
svo sem hann mætti undir þessu
standa. En svo fór þó ekki.
Tekjur sjóðsins voru teknar í
botnlausa bæjarkassahítina og
ekki hirt um skuldina. Og á
bæjarreikningana höfðu aldrei
verið færðir áfallnir vextir af
láninu svo um sl. áramót var
skuldin kr. 20,427,23 hærri en
talið var. Og nú erum við að
reyna að bæta fyrir afglöpfjár-
málaglópsins. Dæmið þetta er
táknandi fyrir viðskiftamáta
hans.
Annars væri gaman fyrir Jón-
as, þegar hann situr í mjúku
hægindastólunum í hlýju stof-
unni sinni, langt í burtu frá
frelsisbaráttu þess fólks, er hann
sveik, að láta hugann reika til
sinnar frægu Akureyrarfarar í
fyrrasumar og viðskiftanna við
eiganda skuldabréfanna í þeirri
för.
Ég tel rétt að leiðrétta þá
sögusögn J. G. að ég sé í stjórn
Togarafélagsins. Það er égekki,
len ég er í varastjórninni. Senni-
lega getur því J. G. haldið á-
fram sínum fjármálalegu fim-
leikum þar, óáreittur af mér.
J. G. reynir að hártoga þá
setningu í grein minni, er ég
segi, að hjörð hans sé ekki
heppilegir hirðar handa verka-
lýð Neskaupstaðar. Ég skal nú
reyna að berja ofurlítinn skiln-
ingsneista á þessu inn í kollinn
á Jónasi. Við skulum þá fyrst
athuga hverjir eru hin raunveru
lega hjörð Jónasar, þeir, sem
hlýða þegar smalaflauta hans
hljómar. Það eru þeir Ólafur,
Sigurjón, Eyþór og Oddur. -
Og er ekki meiningin að þessir
menn séu forustumenn alþýð-
unnar hér, eða með öðrum orð-
um hirðar alþýðunnar. — Ann-
ars væri gaman fyrir Jónas, af
því hann hefir svo gott kennara-
próf og parksis í stílakennslu,
að fletta upp á fyrra blaðinu
með lönguvitleysunni, neðst í
fyrsta dálki hennar. Þar gefur
að líta þessa setningu:
Bjarni byrjar strax að tala um
„svik“ af hálfu Alþýðuflokks-
manina, í ;Neskaupstað. En hann
nefnir hvergi í greininni hvað ■
þeir hafi svikið. (Leturbr. J. G.)|
Sem dæmi upp á svikin nefnir
hann kosningu í stjórn P. A. N.
(Leturbr. mín, B. Þ.) . .
Já, Jónas minn, það er von
þú spyrjir hvað menn megi vera
vitlausir til þess að fá að skrifa
í blöð.
Það er vafalaust skynsamleg
ákvörðun hjá þér, Jónas, að
skrifa ekki meira um þessi mál.
Þú græðir ekkert á þeim. Það
er ekki langt síðan þú stóðst í
ritdeilu við Jóhannes Stefánsson
og stóðst þar uppi sem brenni-
merktur opinber falsari. — Það
er ekki gott að segja nema þú
fengir fleiri slíka stimpla, el
þú heldur áfram og það er víst
alveg á takmörkum að þú megir
við því.
! niðurlaginu segir Jónas að
kommúnistar hafi aldrei og
hvergi byggt upp, heldur alls-
staðar rifið niður. — Hverjir
byggðu upp pöntunarfélögin f
Reykjavík, sem voru fyrirrenn-
I arar KRON? Það voru komm-
i únistar. en rústamennskan er
hjá nótum Jónasar, því þeir
höfðu sett á hausinn, — ja,
hver veit hvað mörg kaupfé-
lög í Reykjavík? Og hvers-
vegna dafnar Kaupfélag verka-
manna í Vestmannaeyjum und-
ir forustu þingmanns kommún-
ista, ísleifs Högnasonar, á sama
tíma og félag Alþfl. fer á haus-
inn? — Hugleiddu þetta, Jónas
minn.
Þetta er orðið lengra mál, en
égi í tupphafi ætlaði, og þó á ég
margt ósagt. En við eigum vort
á Jónasi austur til að stjórna
Skjöldu á lensinu og þá skuI-<
um við spjalla betur við hann.
Þegar maður lítur yfir þetta
síðasta bókmenntaafrek Jónasar
verður manni á að hugsa,hvort
hann hafi ekki haft eitthvað ann-
að en heilbrigða skynsemi í
kollinum þegar hann vann það.
Viði kömmúnistar bíðum
kosninganna með mesta jafn-
aðargeði. Við vitum að alþýðan
þekkir sína kölluri og sína menn
og við vitum að flokkur okkar
er hinn sterkasti í bænum.
Og að lokum vil ég kveðja
til baráttu fyrir sigri alþýðunn-
ar alla þá, er vilja að alþýðan
en ekki íhaldið og fylgifiskar
þess, ráði bænum. — Þann 11.
sept. undirstrikum við, það að
það eru kommúnistarnir, sem
alþýðan treystir.
\ Neskaupstað 27. júlí 1938.
Bjami pórðarson.
Bjatrgaðí 73 mönnum
Framhald af 1. síðu.
í Starkarhúsum við Stokkseyri.
Foreldrar Jáns voru Sturlaug-
ur Jónsson og kona hans, Anna
Gísladóttir. Hann var kvæntuf
Vilborgu Jóhannesdóttur frá
Skipum, sem lifir mann sinn,
og eignuðust þau 10 börn. Eru
7 þeirra á lífi, flest búsett I
Reykjavík. — Jón var þjóð-
kunnur maður fyrir það, hvó
mörgum hann h’afði bjargað Hr
sjávarháska, en það voru alls
73 menn — bjargað ýmist frá
yfirvofandi hættu eða bráðum
bana. FO. i gærkv.