Þjóðviljinn - 10.08.1938, Blaðsíða 2

Miðvikudaginn 10. ágúst 1938.
ÞJOÐVILJINN
\
Slgrar taknlnnar --
krOInr þjóðarlnnar.
Á hóteíi í London er stærsta gólf-
ábreiða, sem menn vita um. Þekur
hún gólfflöt, sem er 2000 fermetrar
á stærð. Ábreiðan er 21 tonn að
þyngd og þarf 70 menn til þess
að bera hana og breiða á gólf.
**
«<
— Viljið þér vera svo góðar frú
Hanson, að gefa okkur eitthvað
handa nýja drykkjumannahælinu, er
við ætlum að koma á fót?
Frú Hanson: Þér getið fengið
hann Hanson.
**
„Það er leiðinlegt, að geta ekki
reitt sig á póststjórnina.
Hvað er nú að hienni?
1 síðustu viku sendi ég að minsta
kosti hundrað bréf, og voru reikn-
Jngar í öllum, sem áttu að greiðast
innan viku, og fari það bölvað, sem
ég hefi fengið einn grænan eyri.
**
Ung hjón ,sem voru á brúðkaups-
ferð, sátu kvöld nokkurt við sjó
og voru að horfa á sólarlagið. Kon-
an lagði hönd sína í hönd hans og
mælti:
Segðu mér í teinlægni, leiðist þér
ekki að vera alltaf með mér einni?
Ertu nú alveg viss um að þú sjá-
ir ekki eftir að hafa gifzt_ mér, og
saknar þú ekki frjálsræðis þins?
— Nei, þú getur verið alveg viss
um það. Ef þú t. d. tækir það
fyrir að deyja á morgun, þá getur
þú verið alveg viss um að ég gifti
mig hinn daginn.
**
Allar konur eru neiðubúnar að
færa ást sinni fórnir. Allar konur
eru peiðubúnar að fóma sakleysi
sínu og mannorði fyrir ást sína. En
þér skuluð ekki vænta þ.ess að
konan kaupi einum kjól færra, eða
fáist til að fara gangandi í leikiiús-
ið, þó að ást hennar krefjist. Það
eru takmörk, sjáið þér, fyrir þeim
fórnum, sem konan getur fært.
**
Til eru ýmsar einkennilegar venj-
ur um að greiða landleigu. í Eng-
landi — landi erfðavenjanna — fær
konungurinn sent ofurlítið flagg
frá hertoganum af Wellington dag-
inn áður en orustan við Water-
loo stóð. Á þennan hátt greiðir af-
komandi sigurvegarans við Water-
loo leigu sína eftir landareignina,
sem enska þingið á sínum tíma
úthlutaði hinum fræga forföður
hans.
Eigandinn að landareigninni Cren
don á eftir erfðavenjunni að greiða
leigu sína með sveig af rósum. 1
fyrri daga var það erfitt, en nú
getur hver garðyrkjumaður ræktað
rósir allt árið um kring.
Eigandinn að Keppe-rton í greifa-
dæminu Kent, sleppur þó enn bet-
ur, enda mun hann aldiiei krafinn
um leiguna. Landsetur þetta var
nefnilega einu sinni í gamla daga
fengið í hendur aðalsmanni einum
með þeim skilmáluin, að hann og
erfingjar hans gerðu konunginum
þann greiða, að halda um höfuð
hans, ef hainn yrði sjóveikur á
sundinu milli Englands og Frakk-
lands. Hver veit annars nema mað-
ur þessi hafi verið með I för Breta-
konungs til Frakklands nú á dög-
unum.
„Við hvert framfaraspor,
sem stigið er í tækninniy
verður þjóðin að gera
auknar kröfur til sjálfr-
ar sín“.
Hermann Jónass. for-
sætisráðh. úr ræðu
1.-8.—'38.
Á þann veg mælti Hermann
Jónasson forsætisráðherra við
vígslu nýju útvarpssendistöðv-
arinnar.
Þetta voru orð í tíma töluð.
Það stendur síður en svo á
sarna um það, hverjar þær
kröfur eru, sem íslenska þjóð-
in gerir til sjálfrar sín, og þess
vegna hefði mátt ætla, að ráð-
herrann hefði fylgt þessum orð-
um sínum úr hlaði með frekari
skilgreiningu.
Hvernig er umhorfs í ís-
Iensku þjóðlífi nú? Hefir ís-
lenska þjóðin unnið marga sigra
á sviði tækninnar?
Mönnum hættir oft við að
gleyma því, að fyrir tiltölulega
stuttum tíma var íslenska þjóð-
in bændaþjóð, sem bjó' í „hin-
um dreifðu bygðum“ landsins.
Bændaþjóð, sem lifði fyrst og
fremst á sauðfjárrækt, og sauð-
féð var oft .„ræktað“ á þann
hátt, að það var að verulegu
leyti sett á útibeit — sett a guð
og gaddinn — og afkoma þess
gat því verið mjög ótrygg.
Síðustu áratugina hefir þetta
gjörbreyst á þann hátt, að við
sjávarsíðuna hafa verið allstór-
ir bæir og þorp. Bændurnir í
„hinum dreifðu bygðum“ og af
komendur þeirra hafa yfirgef-
ið útigangsjarðirnar og sest að
„á mölinni“ við sjóinn.
Hvers vegna hafa þeir flutt
úr sveitunum til bæjanna?
Vegna þess að þeim buðust
betri lífskjör í bæjunum, og
þau bættu lífskjör stöfuðu af
aukinni tækni — nýrri tækni —
í atvinnuháttum. Sú nýja tækni
voru togararnir, sem á fáum
árum hafa ausið úr sjónum mil-
jónaauðæfum.
Voru togararnir þá eini sigur
tækninnar á íslandi?
Nei, öðru nær, þótt hann hafi
verið einhver sá drýgsti. Tækn-
in hefir farið sigurför um land-
ið og fært ný tæki. ! staðinn
fyrir gömlu einjárnungana hafa
bændurnir fengi nýtísku ljái og
sláttuvélar. í staðinn fyrir ristu-
spaða og skóflur, plóga og drátt
arvélar. í staðinn fyrir reiðing,
hestvagna og bíla. í staðinn fyr-
ir gömlu fjárgöturnar, bílvegri
og brýr á árnar. í staðinn fyrir
róðrarbátana, vélbáta og togara
í staðinn fyrir að áður voru sam
göngur við útlönd ca. tvisv-
ar á ári, eru nú reglubpndnar
ferðir á mánuði hverjum og
strandferðir kringum landið. !
ráði er að landið komist bráð-
ijega í flugsamband við umheim
inn og flugleiðir eru starfrækt-
ar innanlands. í stað þess að
áður var íandið einangrað og
fréttalaust, fær það nú daglega
nýjustu fregnir með síma og
útvarpi og útvarpið flytur út
um „hinar dreifðu bygðir“
fregnir af helstu atburðum úr
heiminum nokkrum klst. eftir
að þeir gerast.
í staðinn fyrir gömlu grút-
arlampana má raflýsa alt landið
frá instu dölum út á ystu annes
Hverja íbúð á landinu mætti
hita og lýsa með hverahita og
raforku, ef tæknin væri notuð
til fulls.
Hvar sem litið er, hefir tækn-
ín margfaldað afkastagetuþjóð-
arinnar og þar með skilyrði
hennar til að lifa menningarlífi.
Hvað er svo boðað íslensku
þjóðinni, sém hefir þannig á fá-
um árum tileinkað sér tækni
nútímans?
Henni er tilkynt það, að lífs-
kjör hennar eigi að Iækka.
Eiga það að vera laun hennar
fyrir að hafa lagt á sig það
erfiði, að vinna þá tæknisigra
sem unnir eru?
Hvernig stendur á þeim öm-
urlega ófagnaði, að lífskjörþjóð
ar, sem hefir lagt hart að sér
til þess að tileinka sér tækni
nútímans, eigi að fara versn-
andi?
Það er ekkert einstakt fyrir-
brigði, heldur alment og á sér
raunverulega mjög einfaldaror-
sakir.
í öllum auðvaldsheiminum
reka menn sig óþægilega á þá
staðreynd, að tæknin ein er
ekki nægileg til þess að lyfta
mannkyninu til meiri mennlng-
ar, meðan hagnaðurinn af sigr-
um tækninnar rennur til þess
að auðga 10—20o/o af íbúúmj
þjóðanna, meðan hinn hlutinn
80—90«/o, verður enn fátækari.
Meðan svo er, verður tækn-
in, tækið til að hækka lífskjör
almennings, samt sem áður ó-
beint til þess að lækka lífskjör
hans.
Hér er ekki rún/í þetta sinn
til þess að útskýra frekar þá
vitfirringu auðvaldsskipulagsins,
• að fjöldinn verður að líða skort,
mitt í allsnægtunum, meðan
tæknin til þess að framleiða
lífsinauðsynjar er næg og vax-
andi.
Hverjar eru þá þær kröfur,
sem þjóðin þarf að gera í sam-
bandi við tæknina?
Á þjóðin að sætta sig við það,
að eftir því sem tæknin vex
verði hún að þrengja lífskjör
sín?
Á hin íslenska bændaþjóð,
sem þolað hefir hungur ogharð
rétti þúsund ára, á hin harð-
fenga, íslenska sjómannastétt,
sem hættir lífi sínu í þarfirþjóð
arinnar, að sætta sig við það,
að eiga að spenna hungurólina
fastar að sér, einmitt þegar þeir
hafa fengið sigurvopn tækninn-
ar í hendur.
Á hin vinnandi íslenska þjóð
að Iíða það þegjandi og bóita-
laust, að árangurinn af tækni-
sigrum hennar renni til örfárra
yfirtroðslusamra braskara?
INei, þvert á móti. þjóðin
heimtar að fá í sínar hendur yf-
irráðin yfir þeirri tækni, sem
hin fámenna gróðamannaklíka
hefir sölcoð undir sig.
Og þjóðin gerir þá kröfu til
þeirrar vinstri stjórnar, sem
hún hefir falið meðferð mála
sinna, að hún þori að stjórna
landinu með heill alþjóðar1 fyr-
ir augum, og það engu að síður
þótt það kosti fullan fjannskap
við hina fámennu (10—20%)
Frh.
Hættulegasti veikleikinn í bar
áttunni gegn almennri launa-
lækkun er klofningur verklýðs1
hreyfingarinnar í AF.of L og
C- J. O. Ástandið er orð'jð svo
alvarlegt, að verkalýðshreyfing-
in getur átt á hættu að missa
öll þau réttindi, er hún hefir
loks áunnið sér, ef henni tekst
ekki að sameina krafta sína í
tíma. Þegar báðir armar hreyf-
ingarinnar hafa lagst á eitt, svo
sem til að knýja fram lög Rose-
welts forseta um laun og vinnu-
kjör, hefir góður árangur náðst.
Baráttan gegn launalækkunar-
herferðinni veltur víða algerlega
á því, hvort samkomulag næst
milli hægfara og róttæku verka-
lýðsfélaganna.
Hættan af áframhaldandi deil-
um innan verkalýðssamtakanna
kemur greinilega í íjo^ í stöð-
ugt vaxandi ofsóknum gegn
verkalýðsfélögunum. Borgar
.stjórinn í Jersey City (New Jer-
sey), Frank Hague, gengur á
undan, og lærisveinum hans
fjölgar óðum. Hague hefir ekki
hikað við að brjóta svo freklega
I bág við stjórnarskrána, að
Roosewelt forseti ávítaði það
harðlega í síðustu ræðu sfnni.
Undir því yfirskyni a?T ætla
að frelsa New Jersey frá „Kom-
múnismanum“, hefir Hague
bannað alla Kommúnistafundi í
New Jersey og nálægum iðn'-
aðarborgum, en ekki nóg með
það, heldur hefir hann einnig
bannað starfsemi róttækuverka
lýðsfélaganna (C. I. O.), og öll
þau frjálslyndu félög, er telja
sig berjast fyrir viðreisnaráforhi
um Roosewelts. Hague hefir
stofnað um sig vopnaðan flokk
„Borgarliðið“, og eru í því upp
gjafaliðsforingjar, ýmsir starfs-
menn verkalýðsfélaga jafnaðar-
manna, starfsmenn verslunarfyr
irtækja og atvinnurekendafélags
ins. ,,Borgarlið“ þetta ber mjög
blæ fasistisks félagsskapar. Bak
við þessa hreyfingu standa fjár-
sterkir iðnrekendur í New Jer-
gróðamannakliku, sem eiri vill
(gína yfir öllum þeimj auðæfum,
sem sigrar tækninnar færa þessu
landi.
Slíka stjórn myndi 80—90°/»!
þjóðarinnar styðja.
Tæknin hefir margfaldað af-
kastamöguleika og framleiðslu-
getu þjóðarinnar og þar með
skapað skilyrði fyrir stórkost-
lega hækkuðu menningarlífi
hennar.
Krafa allrar hinnar vinnandi,
íslensku þjóðar, við hvern nýj-
an sigur tækninnar er því þann-
ig: Árangrarnir af sigrum tækn-
innar eiga að koma allri þjóð-
inni að notum og lyfta henni
ALLRI á hærra menningarstig.
sey, sem margir hverjir hafa
beinlínis flúið úr borgum, þar
sem sterk verklýðshreyfing er.
Erfitt er að ráðast'gegn Hague,
þar sem hann hefir raunveru-
lega öll völd í New Jersey, og"
hin einstöku ríki njóta víðtækr-
ar sjálfstjórnar.
Róttæku verklýðsfélögin hafa
kært framferði Hagues fyrir al-
ríkisdómstólnum, en meðan
málaferlin standa yfir, taka aðr-
ar borgir, þar sem afturhaldið
hefir sterka afstöðu, upp þessar
jsömu fasistisku aðferðir gegn
verkalýðshreyfingunni og kom-
múnistaflokknum.
Þessi hættulega sókn aftur-
ihaldsins hefir kmíð verkalýðs-
félög jafnaðarmanna og róttæku
yerkalýðsfélögin (AF of L ogC.
I. O.) til samstarfs. Á því, hvern
ig þetta samstarf tekst, veltur
það, hvort verkalýðshreyfingin
í Bandaríkjunum getur sigrast
á sókn afturhaldsins og launa-
lækkunarherferðinrfi,
Hafnar íhaldíð
Knúfí?
(Frh. af 1. síðu.)
bjó) í brjóstí.
Allt þetta segir Knútur að
hann tali í nafni Sjálfstæðis-
flokksins.
Ætlar Sjálfstæðisflokkurinn
að láta Knút tala þannig, í fram-
tíðinni fyrir sína hönd, eða Iýsa
því yfir, að flokkurinn eigi enga
samleið með slíkum manni og
ofbeldiskenningum hans?
Islenska þjóðin heimtar svar.
Kaupum flöskur, flestar teg.,
soyuglös, dropaglös, meðskrúf
uðu loki, whiskypela og bóndós
ir. Sækjum heim.
Verslunin Hafnarstræti 23, áður
BSí. Sími 5333.
BandarfikJaaDðvaldlð
ræðst á verkBýðshrejrf"
inguna og lfifskjðr al-
þýðunnar.
Effíir George Moms (Ncw York).