Þjóðviljinn - 14.09.1938, Blaðsíða 2

Miðvikudagurinn 14. sept. 1938.
PJOÐVIL JINN
Cbamberlain-st|örnln ð I
vðk að verfast.
Sfcfssa sfjómarintiaf i nfasnrákismálnm cic orðln
évinsæl langf insi i faðir enska íli&ldsflokksísfs*
CHAMBERLAIN

2
briföcil =2;
1 Þýskalandi gcngur sú saga, að
af peim þrem eiginleikum, að vera
gáfaður, vera heiðarlegur og vera
nasisti hafi hver Þjóðverji >vo-
Ef hann er gáfaður og nasisti,
þá er hann ekki heiðarlegur.
Ef hann er heiöarlegur og naslsti,
þá er hann ekki gáfaður .
Og ef hann er gáfaður og heiðar-
legur, þá er hann ekki nasisti.
**
Kaspersen vill gjaina gifta sig,
en þar sem hann er nokkuð við
aldur, telur hann ráðlegast að velja
brúðarefnið þannig, að hún sé kom-
in nokkuð til ára. Hugur hans
reikar milli tveggja, ekkju og frá-
skilinnar konu. Einu sinni ræðir
hann þetta mál við kunningja sinn.
— Mér hrýs hugur við fráskild-
um konum. Ég held að ég verði að
snúa mér að ekkjunni.
— Nei, segir vinur hans, hafðu
nú mitt ráð. Gifstu þeirri fráskildu
Það er síður hætta á því að hún
verði í tíma og ótíma að tala um
fyrri manninn sinn, sem þá fyrir-
mynd, sem þú átt að haga þér
t'.ftir í einu og öllu.
**
Norsk kvjkmyndaleikkona var ný-
komin heim frá Ameríku og gort-
aði af frægð sinni eins og gerist
og gengur .
— Þeir buðu mér 15000 dollara
ef ég vildi verða kyr í Ameríku.
Rödd úr áheyrendahópnum:
— Voru það Ameríkumenn eða
Norðmenn sem buðu þetta?
V' 1 ! , „ ** 1
Hestur og asni voru að deila.
Hesturinn hrósaði sér meðal ann-
ars af ættgöfgi sinni, en asninn
svaraði háðslega:
Eftir nokkur ár verða bílarnir
búnir að útrýma hestunum, en ösn-
um verður altaf nóg af.
**
t lyfjabúðinni: Ég keypti hér í
gær gigtarplástur.
— Batnaði gigtin ekkert við plást
urinn?
— Jú, en nú er ég kominn til
þess að fá eitthvað til þess að ná
plástrinum af mér aftur.
**
— Nú eru bílarnir bráðum búnir
að útrýma hestunum.
— Jæja, sei, sei, reyndu bara að
búa til buff úr Fordbílnum þínum
þegar hann er orðinn gamall og
ónýtur.
**
— Hvað margar koníaksflöskur
seljið þér daglega?
— Svona sex til sjö flöskur.
— Þér gætuð vel selt helmingi
meira.
— Hvernig ætli ég að fara að
því?
—• Hella glösin full, það er allur
vandinn.
**
— Er læknirinn, sem þú ætlar að
giftast efnaður maður?
— Já, auðvitað, hélstu að ég gift-
ist honum heilsunnar vegna?
**
Kennarinn: Til hvers er húðin af
kúnum fyrst og fremst notuð?
Lærisveinninn: Til þess að halda
kúnni saman .
Breska stjórnin hefir nú loks
gefið ákveðna yfirlýsingu um
það, hvoru megin brezka heims
veldið ætli sér að vera í kom-
andi heimsstyrjöld. Slík yfir-
lýsing hafði ef til vill gerbreytt
viðhorfinu 1914, í byrjun heims
styrjaldarinnar. Slík yfirlýsing
hefði getað sparað mikið af
æsing og erfiðleikum er orðið
hafa á stjórnmálum álfunnar í
sumar, frá því að Hitler sýndi
sig líklegan til að framkvæma
hótanir þýzkra nazista um árás
á Tékkóslóvakíu.
Enginri þarf að ætla, að
Chamberlain pg íhaldsklíka
sú, er næst honum stendur, hafi
skyndilpga orðið afhuga makk-
inu við fasistaríkin, en það hef-
ir verið þeirra sterkasta stoð
á vettvangi alþjóðastjórnmál-
anna undanfarið. Enginn þarf
að láta sér detta í hug, að
brezka íhaldsstjórnin skipi
sér nú í friðarfylkingu lýðræð_
isríkjanna með ákveðna afstöðu
gegn stríðsfyrirætlunum Hitl-
ers sökum þess að hún hafi
séð sig um hönd. Nei — en
stjórn Chamberlains er orðin
'svo völt í sessi, að hún getur
ekki lengur streist á móti hinu
volduga enska almenningsáliti,
er krefst þess ,að England taki
ótvíræða afstöðu með lýðræð-
isríkjumun á móti fasismanum,
hún getur ekki lengur haldið
niðri óánægjunni í sjálfum í-
haldsflokknum um þá utanrík-
ispólitík, er hefir kostað ráðu-
neytið vinsælasta íhaldsforingj-
<inn í Englandi, Anthony Edenb
og lagt hið þunga lóð Breta-
veldis í stjórnmálum heimsins
fasistamegin í vogarskálirnar.
Þjóðviljinn hefir áður skýrt
frá hinni- markvissu alþýðu-
hreyfingu, er risið hefir upp í
Bretlandi síðustu misserL
er stefnir að sameiningu allra
lýðræðis- og friðarafla í land-
inu gegn íhaldsstjórn Chamb-
erlains. Þessi hreyfing fer s:-
vaxandi og berjast kommúnist_
ar við hlið samvinnumanna, líb-
erala og einingarmanna Verka.
mannaflokksins að sköpun sam-
einaðrar þjóðfylkingar gegn
breska íhaldinu. Þessi viðleitni
hefir enn tafist vegna afstöðu
hægri foringja Verkamanna-
flokksins, sem berjast enn gegn
einingunni.
En einnig innan íhaldsflokks-
ins á Chamberlain mjög í vök
að verjast.
Meðan Baldwin var forsætis-
ráðherra, tókst honum aðsam-
eina andstæðurnar í íhalds-
flokknum svo að lítið bar á.
þeim út á við. Sjálfur var Bald-
win mitt á milli hinna gömlu,
þröngti -erkiíhaldsmanna og
hinna ungu, sem á margan hátt
voru þeim andstæðir. En þessi
eining er nú að fara forgörð-
um undir stjórn Chamberlains,
og jafnframt minkar traust
þjóðarinnar á íhaldsstjórninni
og íhaldsforsjá yfirleitt.
Aukakosningar þær ,er fram
fara í Bretlandi milli hinna
reglulegu þingkosninga, hafa
löngum þótt loftvog í bieskum
stjórnmálum, sem hægt væri
að treysta. Síðan Eden lét af
ráðherrastörfum, vegna ágrein-
ings um utanríkispóliííkina, hafa
farið fram sex aukakosningar
til þingsins. Þær hafa farið svo,
að atkvæði íhaldsmanna hafa
lækkað um 8°/o, en atkvæði
Verkamannaflokksins (er studd-
ur hefir verið með ráði og dáð
af kommúnistum) aukist um
28%.
Af þessum kosningaúis’iturn
má draga þá ályktun, að í þeim
kjördæmum, sem íhaldsmenn
höfðu aðeins 3000 atkv. meiri-
hluta eða minna árið 1935, sé
nú allsendis óvíst hvernig kcsn-
ingarnar fari. Og þessi kjör-
dæmi eru það mörg, að vinni
andstæðingar íhaldsins þau, er
meirihluti íhaldsins í þinginu
farinn.
Ennfremur hefir Chamberlain
orðið að fresta kosningunum,
sem mun þó ekki hafa verið
ætlun hans. Hann hefir með
utanríkispólitík sinni gertstjórn
sína svo óvinsæla, aðóhugsandi
er að leggja til kosninga fyrr
en eitthvað hefiir breyst.
Með utanríkispólitík Chamb-
erlains, er einkum hefir lýst
sér í stöðugri undanlátfsemi
við fasistaríkin og makki við
þau, hefir virðing Bretlands í
alþjóðamálum beðið mikinn
hnekki. í sjálfum íhaldsflokkn
um hefir andstaðan gegn Cham
berlain einmitt orðið hörðust
um utanríkisstefnuna. Enn er
í minni mál enska þi.ngmanns-
ins Sundy’s, tengdasonar Churc
hills. Sundy réðst heiftailega
á sleifarlag Chambeilains-stjórn
arinnar í loftvarnarmálum.
Stjórnin ætlaði að taka þetía
óstint upp, og kæfa málið með
því að stefna Sundy fyrir her-
rétt. En andstaða þingsins var
svo sterk, að Chamberlain sá
sér vænst að láta undan — flug
málaráðherrann, Swinton, varð
að fara frá, árásir Sund}'s tekn-
ar til greina.
í þessu máli kom einnig fram
afstaða. hersins. Brcski herinn
-er langt frá því að vera örugt
Iýðræðisafl, en á seinni árum
hefir myndast samband ungra
liðsforingja, er lætur mjög öll
málefni hersins til sín íaka, og
•í gamni eru oft nefndir Ung-
tyrkir. Liðsforingjasamband
þetta hefir knúð það fram að
brezki herinn hefir verið vél-
búinn m-eð það fyrir augum
að hann væri færari til sam-
starfs við franska herinn, —
og loftflotinn aukinn og endur-
bættur með beinu tilliti tils'jnös
við Þýskaland. Það voru þessir
ungu liðsforingjar, sem síðast-
Iiðinn vetur knúðu fram þýð-
ingarmikil mannaskifti í ýms-
um æðstu stöðum brezka hers-
ins — í stað foringjanna af
gamla skólanum komu fulltrú-
ar „Ungtyrkjanna“.
En Chamberlain virðist fram
að þessu því aðeins hafa getað
hugsað sér bandalag við
Frakka með því móti, að Frakk-
land yrði gert að einskonar
breskri sjálfstjórnarnýlendu, er
færi að ráðum ensku stjórnar-
inuar í einu og öllu. Fram-
koma Chamberlains í Tékkó-
slóvakíumálunum, sendiför
Runcimanns og ,,ráðleggingar“
hans til Prag-stjórnarinnar, er
EDEN
alt til þess gert að lijálpa I litler
til að ná íakmarki sínu í Ték-
kóslóvakíu án þess að til opinn-
ar styrjaldar komi, sem gæti
dregið Frakkland og þá líka
England inn í stríð við Hitlers-
Þýskaland. Slíkt mundi gera
ljótc strik í reikning breska í-
haldsins.
Utanríkisstefna. Chamberlains
eykur klofninginn í íhalds-
flokknum. Sagt er að Baldwin
þyki eftirmanni sínum farast illa
flokksstjórnin, og sé bann orð-
inn Chamberlain mjög mótsnú-
inn. Þetta hefir lítið komið
fram opinberlega ennþá. Þó
má ráða af grein er birtist ný-
i lega í tímaritinu „Foreign af-
fairs“, að þessi orðrómur sé
réttur. Höfundur hennar er Gor-
don Lennox, utanríkismálarit-
stjóri „Daily Telegraph“ og
æskuvinur Anthony Edens. I
greininni er það sagt skýrurn
stöfum að Baldwin ætlist til að
Anthony Eden taki við forysíu
íhaldsflokksins í rtáínni fram-
tíð.
En þessi klofningur innan
breska íhaldsflokksins hefir
aldrei úrslitaþýðingu. Sköpun
þjóðfylkingar gegn breska
íhaldinu er það eina, sem get-
ur trygt að hið volduga Bret-
land skipi sér afdráttarlaust við
hlið lýðræðisríkjanna til vernd-
ar heimsfriðnum.
Frá þíngí ófag~
Iserdra veirk&~
tnantia i Svíþjód
Þingi ófaglærðra verkamanna
og verkamanna, sem vinna í
verksmiðjum í Svíþjóð er ný-
lega lokið. Við stjórnarkosning-
nr í stjórn sambandsins fengu
kommúnistar einn fulltrúa kjör-
inn og auk þess voru ýmsir
kommúnistar kjörnir í trúnaðar
mannaráð sambandsins.
Á þinginu var ennfremur sam
þykt að senda námssendinefnd
til Sovétríkjanna. Rætt var um
40 stunda vinnuviku og ákveð-
ið að Ieita fyrir sér um stytt-
ingu vinnutímans, án þess þó
] að dagkaup lækkaði. Samband-
ið samþykti að veita 25000 kr~
til hjálpar spönsku Jijóðinni og
auk þess 5000 krónur til hjálp-
ar Kínverjum. Á þenna hátt
vildi sambandið sýna samhug
sinn með hinum stríðandi þjóð-
um á Spáni og Kína. Að lokum
má geta þess, að þingið sam-
þykti 2000 króna fjárveitingu
til Friðarfélagsins sænska.