Þjóðviljinn - 08.11.1938, Blaðsíða 3

ÞJÓÐVILJINN
Þriðjudagurinn 8. nóv. 1938
Lamb (átæka mannsins.
Framh. af 2. síðu.
er orðið þýzkt land fyrir löngu.
Danskan varð smátt og smátt
að láta undan síga fyrir pýzk-
unni, bæðii í riti log í viðskipta-
málum fyrir áhrif kirkjunnar
sunnan frá og vegna ýmissa
iðngreina, sem einnig bárust
norður á bóginn frá Þýzkalandi.
Þetta varð aftur orsök þess,
að danskt þjóðerni varð veilla
fyrir, og mikill fjöldi þýzkra
orða tók sér fastan sess í mál-
inu eða hafði áhrif á tunguna,
enda má nú rekja ógrynni
danskra orða til þýzks uppruna.
Og árið 1864 lögðu, Þjóðverjar
svo Suður-Jótland undir sig
með hervaldi.
Vorið 1914 héldu þeir sigur-
hátíð til minningar um að Suð-
ur-Jótland hefði tilheyrt Þýzka-
sem heima sátum. Við vorum
sífellt kvíðandi, hrædd við að
sjá póstinn koma í hlaðið,
hrædd við að opna blað, hrædd,
við hvérn mann, sem að garði
bar, — ef til vill var skelfing-
arfregnin á leiðinni heim að
okkar bæjardyrum. Ég þorði
varla að sofa, — skrjáf í laufi,
kvak í fugli, þytur í tré, allt
var þetta eins og dularfullar
geigvænar raddir, sem nístu
mig. Ég svaf mánuðum saman
með opinn hníf undir koddan-
um mínum, og einu sinni hljóp
ég með hann út að gluggan-
um. En það var þá bara fugl.
Svona var ég. —
VI.
Hvað var eðlilegra en að
þetta fólk starfaði fyrir hug-
AUshsr]aratkvæða-
greiðslan í Dagsbrfin
Tvennskotiar afsíada
Sjálfstasðísmanna.
Jandi í 50 ár. Nokkrum vikum ( sjón friðar og frelsis?
seinna brauzt heimsstyrjöldin
út. Og einn daginn var kirkju-
klukkum í sveitum og bæjunr
á Suður-Jótlandi hringt án af-
láts. Þær voru að kalla á alla
lterskylda menn til vígvallarins.
Klukknahljómurinn barst eins
og náhringing yfir akra og engi
og inn á heimilin, þegar gróður
jarðar brosti og uppskeran stóð
fyrir dyrum. Karlmenn lögðu
frá sér kvísl eða sigð og hlýddu
kalli kirkjuklukkunnar, .— ann-
að var ekki fært, — og kvöddu
ástvini sína; — konurnar lögðu
hönd á uppskeru-áhöldin. Marg
ar af þessum kirkjuklukkum
voru nokkrum mánuðum seinna
fbrtotnar í mola ogi bræddar og
úr þeim steyptar fallbyssur.
Alls voru 30 þúsund Suður-Jót-
[ar kallaðjr í her Þjóöverja. Þar
af letu 6 þúsundir líf-sitt á víg-
völlunum, auk þess urð,u marg-
ir örkumla menn. Á stríðsárun-
um óx von Suður-Jóta um að
sameinast aftur Danmörku. Sú
von fekk fyllingu eftir stríðið.
Þá fengu þeir að velja með at-
kvæðagreiðslu milli þessara
tveggja þjóða, og sameinuðust
þá jþjóð sinni á friðsamlegan
hátt.
Hans Schmith hafði verið sjö
ár í her Þjóðverja, — 1905—08
við almenna herþjónustu, og
síðian í heimsstyrjöldinni öll ár-
in, kallaður í stríðið 3. ág. 1914
og kom ekki heim fyrr en í
janúar 1919. Seinustu árin var
hann á austur-vígstöðvunum og
Ibarðist í Rússlandi. Eftir styrj-
öldina var ógreitt um samgöng-
ur, auk þess gengu sjúkdómar
meðal hermannanna, svo að
heimför tafðist um 2—3 mánuði
eftir friðarsamningana.
— Það var átakanleg stund,
meðan við biðum eftir járn-
brautarlestinni, sem átti aðflytja
okkur suður að landamærum
Frakklands, sagði Schmith. —
Ættingjar og vinir voru í kring-
um okkur. Þá barst okkur fregn
um, að þorp hefði verið sprengt
upp á austurlandamærunum og
lægi nú í rústum. Við fengum
sting fyrir brjóstið, — ég segi
ekki meira. Og eimlestin kom
'Og gleypti okkur, hendur okkar
drógust úr örmum ástvinanna.
Hvað beið okkar?
— Já, það var ægilegt, sagði
frú Schmith. — Hvert augnablik
hinna mörgu löngu stríðsára
var nístandi þjáning fyrir okkur,
Kaffísalan
Haínarsíiræíí 16
Heit, höld
og súr svið
allan dagínn.
Saga fólksins á þessu tíma-
bili minnir svo átakanlega á
söguna um lamb fátæka manns-
ins, sem var tekið og matreitt
í veizlu ríka mannsins. Suður-
Jótar urðu að þola örlög lambs-
ins; þeir voru teknir >og kúgað-
ir af voldugri herþjóð. Þeir
urðu að fórna 6—10 þúsund
mönnum, þeir urðu margir að
láta af hendi allar eigur sínar
í þágu stórveldisins. Maður senr
átti 30 þús. krónur í banka fyr-
ir stríð, fekk 25 aura virði fyrir
upphæðina að stríðinu loknu.
— Þeir urðu að láta af hendi
ættargripi sína, silfur- og borð-
búnað, matvörur og klæðnað.
Þeir voru rúnir inn að skinni.
Þannig eru frásagnir úr 'ýms-
um bæjum á Suður-Jótlandi,
samkvæmt skýrslum lækna, að
í heilum götuin fannst ekki ein,
barnsskyrta, utanyfirföt voru
tætlur og stígvél óvíða til. En
samt voru þessi klæðlausu börn
send út um haga jog meðfram
vegunr og girðingum, til þess
að safna brenninetlum, en úr
þeim átti að vefa efni til fata
á hermennina.
Ög í d,ag stara hlakkandi augu
stórveldisins aftur á landið í
inörðri. Hver verða örlög þess
1939? Kvíði og óró læsist um
hverja taug lambsins. En það
er varnarlaust, — örlög þess
eru, aðeins komin undir því,
hvort siðmenningin heldur velli
eða ekki.
Gunnar M. Magnúss
Ungmenna-
félagasamband
Kjalarnessþings
heldur þing
Ungmennasamband Kjalarnes
þings hélt þing í Reykjavík,
sunnudaginn 30. okt.
Aðalviðfangsefni þingsins
voru bindindismál, íþróttamál
og atvinnumál æskulýðsins.
Þingið lýsti einróma fylgi við
vinnuskólahugmynd Lúðvígs
Guðmundssonar log tilraunir
þær, er hann hefur gert til
framkvæmda á því sviði. Enn-
fremur skoraði þingið á ung-
mennafélögin í Reykjavík að
hefja öflugt útbyeiðslustarf
meðal æskulýðsins.
Aðalsteinn Sigmundsson, fyr-
verandi sambandsstjóri U. M.
F. í. var heiðursgestur þings-
ins. Var honum þakkað öflugt
starf í þágu ungmennafélag-
ann,a.
Kosningu í stjórn sambands-
ins hlutu þessir:
Skúli p'Orsteijnsston, kennari,
FRAMHALD AF 1. SÍÐU.
Um afstöðu Sjálfstæðismann^*
í þessari atkvæðagreiðslu er
tvennt að segja:
Þeir, sem skrifuðu um málið.
í Mbl. og Vísi og hvöttu nú
til að samþykkja lagabreyting-
arnar, eru sömu mennirnir, sem
fastast stóðu með Skjaldborg-
inni í allsherjaratkvæðagreiðsl-
lunni í sumar og hafa margoft
hælt sér af jrví að bjarga henni
þá. Þeir unnu þá markvíst móti
sameiningu verkalýðsins og.
móti óháðu fagsambandi, sem
þeir vita, að er skilyrði samein-
ingarinnar um hagsmunamálin.
Þessir íhaldsleiðtogar eru póli-
tískir spekúlantar. Þeir verða
ekki lengi að snúast aftur gegn
fagsambandinu, þegar þeir finna
hjá sér pólitíska þörf til þess.
Þeir hugsa vitanlega mest um
lað auka ófriðinn innbyrðis í
verklýðshreyfingunni og verða
í því samverkamenn Skj'ald-
borgarinnar oftar en í sumar.
Hinsvegar eru þeir Dags-
brúnarmenn, sem fylgja íhald-
inu að málum, af því að þeir
eru enn stéttviltir og liafa ekki
áttað sig á sósíalismanum, en
greiddu nú margir atkvæði
með óháðu fagsambandi og at-
vinnubótakröfum félagsins. í
báðum malunum eru þeir að
berjast fyrir éigin hagsmunum,
eigin réttindum, og iaka þar
höndum saman við aðra Dags-
brúnarmenn. Slík samtök um
þessi ákveðnu mál eru eins sjálf
sögð og t. d. samtök Alþýðu-
flokksins við Sjálfstæðismenn í
kjördæmaskipunarinálinu 1931.
Vitanlega finna Sjálfstæðis-
menn innan verkalýðsfélaganna
til þess eins og sósíalistar að
vera sviptir réttindum. Auðvit-
að standa þeir saman með
gagnkvæmum skilningi um það
að hrinda af/sér slíku ranglæti.
Frá sósíalistisku sjónarmiði er
það líka hið eina rétta gagnvart'
verkamannjnum, sem skortir’
enn stéttarskilning, að veita
honum fullréttindi ásamt full-
um skyldum. Einmitt .það, að
hann verði virkur félagsmað-
ur, hlutgengur til hvers sem er,
getur leitt hann í Iýðræðislegt
bandalag við sósíalistana óg
veitt honum nýjan skilning á
afstöðu sinni í þjóðfélaginu.
Það er því von og trú sam-
einingarmanna, að hvernig sem
leiðtogar Sjálfstæðisflokksins
kunna að reynast, muni þeir
verkamenn, sem nú hafa greitt
atkvæði með einingu verkalýðs-
ins halda áfram að verða stétt
sinni trúir, hvað sem á bjátar.
vitinu til þess að falsa kosninga-
niðurstöður og tryggja sér
valdaaðstöðu í ýmsum samtök-
um, þar sem fáir trúðu þeirn
til forustu. Það er því nrjög að
vonum, þó að ill samvizka láti
þá jafnan sjá sig og sínar eigin
gerðir í spegli, er þeir mæta
andstöðu. Alþýðublaðinu dettur
í hug að reyna að halda þeirri
fjarstæðu fram, að Skjaldborg-
in sé stærsti flokkur innan
Dagsbrúnar. En það vill ,svo
illa til, að atkvæðagreiðslan
sjálf sýnir svo skýrt, ,að ekki
verður um villzt, hvert hið raun-
verulega fylgi hennar er í fé-
laginu. 285 menn hafa fylgt
hinni margendurteknu skipun
um að segja nei og aftur nei
við öllum þeim spurningum, er
fyrir þá voru lagðar við at-
kvæðagreiðsluna.
285 menn er fylgi Skjald-
borgarinnar í Dagsbrún. Það
fór þá svona með flokkinn
minn, mætti Stefán ráðherra-
efni segja.
Hinsvegar hafa hátt á annað
hundrað manns, sem ekki hlýða
skipunum Skjaldbor^arinnar, —
en aðeins þeim hljtðnu er vært í
,,borginni“, eins og kunnugt er
— greitt atkvæði móti- Iaga-
breytingunum. í þessum hópi
!er vafalaust allmargt Framsókn-
armanna, sem eins og allir vita,
styðja Skjaldborgina af ráði og
dáð. Einnig er þar vafalaust all-
margt íhaldsmanna, sem Mbl.
jog Vísir hafa um margra ára
skeið veitt kristilegt uppeldi og
sannað þeim með rökum, að
sjálfur erkióvinurinn væri Stal-
'4n í Moskva. Má nærri geta, að
hin endalausu hróp Alþýðubl.
um Moskvavald, Stáíín og
Stalínista hafa snert trúartilíinn-
ingar þessara frómu manna og
að þeir hafa í heilagri einfeldni
sett kýrfilegan kross framanvið
:nei, erkióvininum til maklegrar
hrellingar, þótt þeir hinsvegar
hafi ekki með öllu gleyrnt öðr-
um óvini, sem þeir þekkja betur
,af eigin raun, atvinnuleysinu, og
hafi því hiklaust sagt já við
kröfum Dagsbrúnar um aukna
atvinnu.
Hvað heíar áunnízi?
Allsherjaratkvæðagreiðslan
hefur ekki hert eins á kröfun-
um um aukna atvinnu og við
hefði mátt búast. Allir hugsandi
menn höfðu vænzt þess, aðhver
einasti Dagsbrúnarmaður segði:
Við krefjumst aukinnar atvinnu.
— En Skjaldborgin er á öðru
máli. Hún um það. En það er
ekki lítill hvalreki fyrir það í-
hald, sem stjórnar Reykjavík og
fyrir Framsóknarstjórnina, sem
jafnan er sporlöt til allra úr-
jiausna í atvinnuleysismáliim, að
geta sagt: 285 þrautreyndir Al-
þýðuflokksmenn hafa sagt: Við
viljum enga atvinuuaukningu.
Um lagabreytingarnar gegnir
öðru niáli. Þar hefur unniztfull-
ur sigur. Hver einasti stafur og
(stafkrókur í lögum Dagsbrúnar,
sem gerði hana undirgefna
Skjaldborginni, er nú þurrkað-
ur út, jafnframt því, sem fé-
laginu er sköpuð aðstaða til að
beita skyndiverkföllum í hags-
‘munabaráttunni þrátt fyrir
vinnulöggjöfina. Dagsbrún get-
ur hér eftir, hvenær sem henni
sýnist, sagt skilið við Skjald-
borgina og gervisamband henn-
ar. Skjaldborgin hefur misreikn-
að sig. Verklýðsfélögin báðu
um, að viðjar stjórnmálanna
yrðu af þeim leystar. Skjald-
borgin svaraði með því að
herða á gjörðununr. Dagsbrún
og Þróttur á Siglufirði hafa
þegar sprengt gjarðirnar. Og
þannig inunu verklýðsfólögin
halda áfram hvert af. öðru, unz.
Skjaldborgin verður að horfast
í augu við þá staðreynd, að um
tvennt er að velja: annaðhvort
verður hún að breyta Alþýðu-
sambandinu í fagsamband með
fullu jafnrétti allra félaga eða
meginþorri félaganna gengur úr
sambandinu og stofnar nýtt
samband, skipulagslega óháð
öllum stjórnmálaflokkum. Það
er Skjaldborgarinnar að velja
Við skulum vona, að einhvers-
staðar innst inni í fylgsnum sál-
ar hennar leynist einhver nelisti
ábyrgðartilfinningar, svo að hún
taki þann kostinn, sem særni-
legri er, og láti undan kröfurru
verklýðsfélaganna. Við bíðum
og sjáum hvað setur.
Deir,
sem voru félagar í ReYkjavíkurdeíld Kom-
múnístaflokksíns, eru beðnír að koma sem
fyfst og gera upp flokksgjöluín. Þeir, sem eru mjög
skuldugír, eru beðnír að greíða a. m. k. eítthvað af
skuldínní. Tekíð er á mótí gjöldunum alla vírka daga
frá kl. 5—7 á Grundarstíg 4 (2. hæð). Símí 4757.
Anglýslng
Skjaldborgín á 285 at«
kv« ínnan Dagsbrúnar,
Alþýðublaðið hefur fengið
eitt af sínum alkunnu og al-.
ræmdu æðisköstum, eftir að úr-
slit atkvæðagreiðslunnar urðu
kunn. Eftir hinu alkunna gamla
lögmáli: Margur heldur mann
af sér, brigzlar það sameining-
armönnum um kosningasvik og
rangindi með orðbragði, sem
ekki er vert að hafa eftir.
Skjaldborgin hefur variðallri
sinni orku, að ógleymdu laga-.
Rvík, forr.iaður.
Grímur Norðdahl, bóndi, l'Jlf-
arsfelli, ritari.
ólafur Andrésson, Háteigi,
Kjós, gjaldkeri.
drðttarvextl.
Samkvæmt ákvæðum 46. gr. laga nr. 6, 9.
jan. 1935 og úrskurðí samkvæmt téðrí laga-
greín falla dráttarvextir á allan tekju- og eígna-
skatt, sem féll í gjalddaga á manntalsþíngí
Reykjavíkur 31. ágúst 1938 og ekkí hefír ver-
íð greíddur í síðasta lagí hínn 9. nóvember
næsfkomandí, Á það sem greítt verður eft-
ír þann dag, falla dráttarvextír frá 31. ágúst
1938 að telja.
Þetta er bírt til leiðbeíníngar öllum þeím
sem hlut eíga að málí.
Tollst)órínn í Reykjavsk, 31. okfóber 1938.
)ón Hermannsson.
Togaifaslysid
(Frh. af 1. síðu.)
Guðmundur Magnússon há-
seti, Kirkjustræti 4, f. 23. okt.
1899 að Hrauni í Ölfusi. Búsett-
ur í Reykjavík síðan 1920.
Guðmundur Sigurðss o r há-
seti, Langeyrarveg 10, Hafnar-
firði, f. 24. júní 1894 að Teig-
búð á Akranesi. Kona hans:
Hrefna Jónsdóttir. Hann lætur
eftir sig eitt barn 15 ára og
móður á áttræðisaldri á Akra- *
nesi, sem missti annan son sinn
í sjóinn á sömu slóðum af
„Lord Robertson“ 1925.
Guðmundur þórarmsson há-
seti, Bárugötu 38, f. 6. ágúst
(1900 í Reykjavík. Kvæntur Sig-
urbjörgu Guðmundsdóttur.
Lætur eftir sig þrjú börn ' í
æsku.
Guðni ólafsson háseti, Bar-
ónsstíg 21, fæddur 9. febrúar
1894, að Ytra-Hóli í Veslur-
Landeyjum. Búsettur í Reykja-
vík, síðan 1921. Bjó með nróð-
ur sinni 83ja ára.
Láms Bjprm Berg Sigur-
bjömsaon, Njarðargötu 41, f.
47. des. 1909 að Höfða í Mýra-
hreppi, Dj'rafirði. Búsettur í
'Reykjavík síðan 1919. Kvænt-
ur Sveinsínu Guðrútiu Jórams-
dóttur. Lætur eftir sig eitt barn
5 ára.
Óskar Gísli Halldórsson, há-
seti, Hringbraut 178, f. 17. júní
1903 að Ktöpp á Akranesi. Bú-
settur í Reykjavík síðan 1904.
Kvæntur Guðrúnu Ágústu Er-
lendsdóttur.
Sigurjón Ingvarsson, háseti;
Aðalstræti 9, f. 7. júní 1912 í
Reykjavík. Kona lians Gunn-
hildur Árnadóttir. Lætur eftir
sig tveggja ára barn.
Sveinn Helgi Brandsson, há-
seti: Lindargöbi 20, f. 9. ágús*
1905 að ísólfsskála í Grinda-
vík. Búsettur í Reykjavík slið-
an 1930. Kvæntur Pálínu Sig-
ríði Vigfúsdóttur. Lætur eftir
sig 9 ára barn.
Skemmtifiund heldur glímu-
félagið Ármann í Oddfellowhús
inu, í kvöld kl. 9 og hefst hann
með sameiginlegri kaffidrykkju.
Þar verður verðlaunaafhending,
ennfremur steppdans og fleira
til skemmtunar. Húsinu lokað
kl. 11.
Karlakór Iðinaðarmanna. Þessi
númer komu upp í happdrætt-
inu á hlutaveltu Karlakórs Iðn-
aðarmanna sl. sunnudag. Nr.
397 dagstofuhúsgögn, 519 mál-
verk, 547 farseðill til útlanda,
813 hringflug, 2368 málverk,
5280 standlampi. Munanna sé
vitjað til Halldórs Guðmunds-
sonar, Hafnarhúsinu.
Kaupum flöskur, stórar og
smáar, whiskypela, glös og bón-
dósir. Flöskubúðin, Bergstaða-
stræti 10. Sími 5395. Sækjum
heim. — Opið 1—6.