Þjóðviljinn - 19.01.1939, Blaðsíða 3

ÞJÖÐVILJiNN
Fimmtudagurinn 19. jan. 1939
uuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuu
u
u
u
u
n
u
uuuuuuuuuuuu
Dagsbrinarmenn hafa orðið
U
U
U
U
uuuuuuuuuuuu
Ární Guðmundsson:
Krísfófetr Gtrimsson:
Gudmundutr Ó. Guðmundsson:
Vefkamenn í Dagsbrún hafa
míkíð ferf, en engu gSeymf
Nú bregður svo undarlega
við ,að Skjaldborgarliðið iog
íhaldsmenn eru ,allt í einu fann
ir að sýna feikna áhuga fyrir
verklýðsmálum, — fyrir stjórn-
arkbsningunni í Dagsbrún. Það
er eins og öll þeirra tímanlega
og eilífa velferð sé undir því
komin að reylcvískir verkamenn
gleymi nú öllum þeirra orðum
og gjörðum, sem þeir hafa tal-
að og unnið ]>eim og félagi
þeirra til óþurftar.
Skjaldborgarmenn vilja láta
verkamennina í Dagsbrún
gleyma öllum svikunum' í fyrraá
vetur í sambandi við bæjar-
stjórnarkosningarnar, öllum
þeim ósannindavaðli, sem þeir
hafa þyrlað upp um Dagsbrún
á síðastliðnu ári, öllum þeim
lygum og svívirðingum, sem
þeir hafa hrúgað samanumfor-
mann hennar og alla þá menn,
sem hafa með festu og einurð
haldið á rétíi verkalýðsins og
Dagsbrúnar. I>eir vilja láta þá
gleyma því, að; í heilt ár hefur
varla komið út nokkurt tbl. af
Alþýðublaðinu svo, að þar hafi
verið • minnzt á verklýðsmál til
annars en að rægja verklýðsfé-
lögin og fordæma starfsemi
þeirra og forustumenn, efstörf
þeirra voru ekki eftir kokka-
bókum Stefáns gerviforseta Al-
þýðusambandsins iog annarra,
sem sitja í hálaunuðum embætt-
um, er þeir hafa koinizt í ineð'
því að látást vera að starfá
fyrir fátæka alþýðu, sem byggir
þennan bæ og hálfsveltur, vant-
ar allt, setp þarf til þess að
lifa sæmilegú ' lífi. Þeir vilja
láta verkamennina gleyma þvT;
þegar þeir hvöttu þá til þess
að greiða atkvæði móti auk-
inni atvinnu í bænum við alls-
herjaratkvæðagreiðs'una í hausfc
Þeir vilja láta þá gleyma vinnu-
löggjöfinni, sem þeir verkalýðs-
vinirnir gengust fyrir að sam-
þykkja á síðasta þingi, þvert
pfan í yfirlýstan vilja verklýðs-
félaganna. Þeir vilja láta þá
gleyma þrælalögunum, semþeir
létu samþykkja á gerviþingi
Alþýðusambandsins í haust.
Þeir vilja láta þá gleyma, þeg-
ar þeir með lögregluvaldi mein-
uðu réttkosnum forseta sam-
bandsins og öðnum löglegum
fulltrúum verkamanna inngöngu
á Sambandsþingið. Þánnig
mætti lengi telja, og myndi,
ekki hlutur þeirra' Skjaldborgar-
manna batna, þó haldið væri
áfram.
ihaldsmenn vilja láta Dags-
brúnarmenn gleyrna þv'í, að
þeir hafa aldrci lagt annað til
verklýðsmála en ofsókn á sam-
tökin og unnið þeim allt það
ógagn ,sem þeir hafa getað,
barizt móti hverskonar réttar-
bót sem verkamenn hafa óskað
eftir, hvAð smávægileg, sem
hún hefur verið. Þeir hafa talað
um að fangelsa foringja þeirra,
og jafnvel að leysa þyrfti upp
verklýðsfélögin til þess að vinnu
friður fengist í landinu. Þeir
vilja láta |>á gleyma því, að á
hundadögum Ólafs Thors stofn-
uðu þeir 100 manna hvítliða-
sveit til þess eins að berja á
verkamönnum og eyddu til þess
hálfri milljón króna ,en á sama
tíma var verkamönnum synjað
um vinnu og borið við peninga-
leysi. Þeir vilja láta verkamenn
gleyma allri atvinnunni við hita-
veituna, sem borgarstjóri íhalds
ins lofaði þeim s.l. vetur.
Verkamenn muna, hverju þeir
mega búast við úr þeirri átt,
j>að eru þeir margbúnir að
reyna.
Nei, verkamennirnir í Dags-1
brún hafa engu gleymt af ]>essu
Þeir hafa lært margt, sem kem-
ur þeim nú í góðar þarfir í
baráttunni fyrir réttindum sín-
um og Dagsbrúnar. Þeir hafa
lært að meta störf sameiningar-
manna, þeirra manna, sem alltaf
hafa staðíð og munu standa í
fylkingarbrjósti íslenzkrar verk-
lýðshreyfingar.
Verkamenn irninu sýna það við
þessar kosningar, að þeir meta
meira sín hagsmuna- og fag-
legu mál, en pólitískan reipdrátt
einstakra stjórnmálaflokka. Þeir
vita það, að velferð Dagsbrún-
ar er þeirra eigin velferð ,og
kjósa eftir j>ví, hvar sem þeir
liafa lialdið sig undanfarið
í hinni pólitísku baráttu. Þeg-
ar þeir bera saman þá menn,
sem þeir stilla upp ,verður mun-
urinn áberandi mikill. Flestir
mennirnir á Skjaldborgar- og
íhaldslistunum eru alveg ó-
þekktir verkamönnum, og hafa
fæstir af þeim unnið nokkuð
að félagsmálum áður og því
liætt við þeir dugi til lítils ann-
ars en vera handlangarar póli-
tískra spekúlanta, félaginu til
skaða eða eyðileggingar.
Á listum Trúnaðarráðs Dags-
brúnar, sem eru að öllu leyti
skipaðir sameini garmöanum,
ier valinn maður í hverju sæti.|
Engum eiv. betur trúandi en
þeim til þess að stjórna Dags-
brún á kiomandi ári og verja
hana fyrir áföllum í hinum
pólitísku ofviðrum, sem geisa
unr landið þvert og endilangtj
Héðinn Valdimarsson hefur
verið formaður Dagsbrúnar í
13 ár. Undir forustu hans hef-
ur hún efh:t og vaxið, svo hún
er nú lorðin ríki í ríkinu; hún
er það sterkasta baráttuvopn,
sem íslenzkur verkalýður á til,
öll félög stór og smá líta til
hennar og vænta sér helzt
styrks J>aðan, éins og þau liafa
lík'a mörg fengið og munu fá.
Fyrir þetta starf hefur Héðinr
sætt hatri og ofsóknum fráand-
stæðingunum, fyrir það aðhann
hefur aldrei hvikað frá málstað
alþýðunnar, alltaf haldið á rétti
þeirra fátækustu og máttar-
minni, fyrir þá hefur hann fórn-
að hverjum sínum frítíma og
fjármunum og ætlast ekki til
anniars í staðinn en að þeir fá-
tæku verkamenn, sem hann
berst fyrir, skilji sínar cigin
þarfir og hvað þeim er
sjálfum fyrir beztu. Þetta meg-
um við vel inuna, þegar við
bertun saman þau formannsefni
sem eru nú í kjöri við þessar
Dagsbrúnarkosningar.
Við vörubílstjórar, sem erum
deild í Dagsbrún, og höfum
nýverið gert ýlarlegan samning
Framhald á 4. síðu.
Eftír tuftugu og eíns árs
ossr-
starf í Dagsbrún
Til alhnpnsr
fyrir Dagsbrúnari
„Kvöl á sá sem völ á“, segir
málshátturinn. Svo munu ýms-
ir Dagsbriinarmenn hugsa nú,
j>ví að margir munu vera á
strætum og gatnamótum og
segja: „Kjóstu okkar lista“.
Því niiður verð ég að segja,
-því of margir fara eftir áeggj-
an annarra manna en hirða
minna um að hugsa málin
sjálfir.
Ég ætla með nokkrum orð-
um að gera tilraun til þess að
skýra málin fyrir ykkur, verka-
menn, í þeirri von, að ykkur
verði auðveldara að taka af-
stöðu, ef þið eruð á báðum eða
jafnvel þremur áttum.
Kristófer Grímsson
19. janúar 1918 gerðist ég fé-
lagi í verkamannafélaginu Dags
brún, þá 16 ára gamall, hefi ég
því í dag verið meðlimur fé-
lagsins' í 21 ár. Áður en ég gekk
í Dagsbrún hafði ég mætt á
flestum fundum félagsins nokk-
ur ár með pabba mínum. Ég
liefi fylgzt með og tekið þátt
í störfum félagsins þessa rúma
2 áratugi. Þótt mér fyndist eðli-
legt að gera að umtalsefni á
þessum afmælisdegi mínum það
mikla gagp, sem Dagsbrúnhef-
ur unnið reykvískum verka-
mönnum, þá ætla ég ekki að
gera það nú, en í stað þess
ætla ég að minnast lítilsháttar
á þá tvo menn, er mér eru
minnisstæðastir fyrir mikil
störf og góða forustu í mál-
efnum félagsins.
Ólafur Friðrikssion er sá mað-
urinn, sem ég tel að hafi raun-
verulega með þátttöku sinni í
Dagsbrún fyrstu árin, með fyr-
irlestrum og ræðum gert okkur
verkamennina kröfuharðari um
betra líf. Hann var ætíð sá,
er beitti sér fyrir því að fé-
lagið krefðist betri launa og
betri aðbúðar en við áttum að
venjast, og hann mætti ætíð á
fundum og vinnustöðum þegar
allt valt á kjarki og krafti for-
ustumanna félagsins, því ótti
verkamannsins \ið atvinnu-
sviptingu, ef átök yrðu liörð,
varð oítast þess valdandi, að
verkamennirnir drógu sig í
hlé eða jafnvel sýndu mótþróa
þegar mest reið á, að þeir
stæðu saman. Ólafur Frið-
riksson var um skeið mesthat-
aði maðurinn í þessum bæ,
vegna þátttöku sinnar í forustuj
Dagsbrúnar. Atvinnurekendur
létu blöð sín flytja vitfirrtar
persónulegar svívirðingar um
hann, og kom jafnvel fyrir, að
á fundum'' í Dagsbrún yrði hann
fyrir árásum frá þeim, er hann
hafði helgað líf sitt.
Héðinn Valdimarsson gekk í
Dagsbrún strax eftir að hann
hafði lokið hagfræðinámi er-
lendis. Ástæðan til þess voru
'•kynni lians af jafnaðarstefnunni,
sósíalismanum. Tækifærið til
að vinna fyrir þær hugsjónir
var hvergi meira en einmitt í
Dagsbrú.n, félagi verkamann-
anna, sem voru fyrininna
alþýðuheimilanna í bænum. Ég
ætla ekki að rekja sögu Héðins
Valdimarssonar í Dagsbrún, en
vil þó geta þess, að hann hefur
tiú verið 13 ár formaður fé-
lagsins. Þegar hann tók við for-
mennskunni, voru í féjaginu um
570 menn, en nú eru þeir uin
2200, og eru þá skuldugir fé-
lagar taldir með í báðum til-
fellum. Félagið hefur vaxið og
eflzt svona gífurlega undir for-
ustu hans og áhrif Dagsbrúnar
félags verkamannanna í Reykja
vík eru nú meiri en nokkurrar
annarar samtakaheildar í þessu
landi.
Héðinn var sá eint af alþingis
mönuum Alþýðuflokksins, sem
hefur ætíð starfað í nánustu
sambandi víð verkalýðin;n í AL
þýðusambandinu og veitt hon-
utn sitt lið og forustu í kjara-'
U
Guðm. Ó. Guðrnundssion
bótabaráttunni, og mun lengi
minnst framkomu hans 9. nóv.
um árið, þegar bæjarstjórnin
var ákveðin í að lækka laun
verkamanna í atvínnubótavlnn-
unni um 30°/o og allri lögreglu
bæjarins var sígað á þá og
mótmælasamtök þeirra. Það
vita allir þeir, er staddir voru
á þessum fræga bæjarstjórnar-
fundi, inni og úti, en það voru
þúsundir manna, að forusta og
framkvæmdir Héðins, þegar
mest á reið, varð til þess að
þessi hættulegasta árás, s>m
nokkim sinni hefur verið gerð
á stéttarsamtökin, var brotin á
bak aftur með sigri Dagsbrún-
ar.
ídag og á rnorgun stendur
yfir stjórnarkosning í Dags-
brún, og er Héðinn Valdimars-
Son; í kjöri í 14. sinn, sem for-
maður félagsins samkvæmt á-
skorun og uppástungu trúnað-
arráðs þess. Á stjórnarlista
þeim, sem Héðinn er efsíur á,
en það er A-listinn, eru aðeins
þrautreyndir gófiir félagsmenn,
sem ætíð hafa sýnjt í starfi sínu
í fþlaginu, að þúm sé fáandi í
hendur forusta þéss.
En á listum þeim ,sem Al-
þýðub'aðið, Morgunblaðið og
Vísir styðja, B ogC-Iistunum,
er stungið upp á félagsmönnum,
sem nær aldrei hafa komið á
fundi í félaginu, aldrei látið til
sín hevra í því, og eru alger-
lega ókunnir félagsmcnnum.
Svo er um flesta aðra á þeirn
listum.
Eftir 21 árs starí og kynr.i
af félagsmálum Dagsbrúnar
fullyrði -ég, að aldr.i haíi
nokkru sinni verið bornar íram
svo ósvífnar ti lijgur í félagintí
sem fram koma nú á B-lista og
C-Iista í formannssæli félags-
ins. Dagsþrútiarmcnn, haíið þið
nokkru sinni séð eöa heyrt get-
ið um mann sem heitir Stefán
Sigurðsson, í sambanc'i við
Dagsbrún .eða nokkur stéttar-
samtök? Nei, hann hefur aldrei
komið nálægt þeim. Þessi mað-
ur er núj í kjöri sem formaður
Dagsbrúnar á B-listanum, að
því er altalaö er eftir uppá-
stungu Jónasar frá Hriflu.
Kristinn Árnason hefur aldrei
komið við sögu eða tekið þátt
» nokkrum störfum fyrir sam-
tök reykvískra verkamanna ,en
atvinnurekendurnir eru ófeimn-
ir að styðja hann nu sem
Frh. á 4. síðu.
A-listinn er skipaður eftir til-
lögum uppástungunefndar
Dagsbrúnar og af trúnaðarráði.
Héðinn Valdimarsson er for-
mannsefni þess Iista. Hanti hef-
ur verið formaður í félaginu
í 13 ár ,eins og kunnugt er. Það
hafa ekki verið skiptar skoðan-
ir um dugnað hans í þágu fé-
lagsins.
Þeir, sem skipa þennan lista*
nvunu beita sér fyrir J>ví, að
lýðræðið verði jafnara en ver-
ið hefur síðustu árin í verk-
lýðsfélögunum með því að
verkalýðs- og iðnfélögin myndi
samband ,sem eingöngu fjalli
um brýnustiu mál verkalýðs-
og iðnfélaga, faglegiu málin. Sú
stefna er reist á þeim rökum, í
að síðan verklýðs- og iðnfélög
in urðu svó sterk ,að þau gerðu
öllum verkamönnum og iðnað-
armönnum skylt að ganga í
samtökin, hlutu pólitísku skoð-
anirnar að verða skiptari. Eins
og nú er, getur ekkert félag
sem er í Alþýðiusambandinu
sent aðra en Alþýðuílokksmenn
á þing þess, enda er það póli-
tískt þing, sem skattskyldir alla
verklýðsfélaga sem; í samband-
inu eru, en svintir pólitíska
andstæðinga af skiijanlegum á-
stæðum kjörgengi. Ef lýðræði
á að ríkja í landinu og eining
að fást um fagleg mál félag-
anna, verða þau að hafa fullt
lýðræði. Pólitískir flokkar. eiga'
einungis að vera uþpbygðir af
pólitískum áhugamönnum. Með
núverandi ástandi verður fyrir-
komulagið því ranglæti og •
framkvæmdin kúgun.
Miki’l hluti verkalýðsins í
Reykjavík mun kunna að meta
trúmennsku og dugnað Héðins
Valdimarssonar sem foringja
Dagsbrúnar undanfarin ár og
eigi sízt, er hann einn af Alþýðu-
flokksmönnum á þingi, kaus j
heldur að vera rekinn úr stjórn
Alþýðusamb. en fást til þess að
taka þátt í þeirri undanlátspóli-
tík er flokksforingjarnir gengu,
flestir inn á í þinginu, af ótta
við stjórnarsamvinnuslit og ef
til vill ýmislegt fleira.
B-listinn er borinn fram af
Alþýðuflokknum fyrst og fremst
til þess að hindra það, að hin
háværa krafa um óháð fagsam-
band nái fram að ganga.
Ég gat ekki fylgt Alþýðu-
flokknum eftir j>að að hann eyðf
lagði þá tilraun, eftir því sem
hann hafði getu til, að nánari
samvhma gæti tekizt milli Al-
þýðuflokksins og Kommúnista-
flokksins í bæjarmálefnum. Þar
var ekki lengur barizt á lýðræð-
isgrundvelli.. Sama er orðið of-
an á gagnvart verkalýðsfélög-
unum. Alþýðutlokkurinn er víða
orðinn þar í minnihluta, en
krefst þess samkvæmt alj>ýðu-
sambandslögum að fá alla full-
trúana úr sínum hópi. Ég er bú-
inn að sýna fram á hvert rang-
læti það er og lýðræðisbrot.
Það hlýtur að verða fjötur
um frjálst samstarf í þeim mál-1
um er verkalýðsfélögin eru fyrst
og fremst stofnuð til að vinna
fyrir. Ef ]>ið verkamenn ætlið
að kjósa B-listann sýnast mér
liggja til þess aðrar ástæður
en lýðræðisástin. Varla eru þó
fyrstu menn listans betur tilfor-
ustu fallnir en A-listamenn. Lík-
lega halda þeir, þá að sér- tak-
ist betur að leiða Dagsbrún til
fyrirheitna landsins.
C-Ustinn. Sjálfstæðisflokks-
menh í Dagsbrún hafa nú ráöizt
í að bióða fram lista skipað-
an sínum mönnum .Sá listi er
að sjálfsögðu studdur af blöð-
um Sjálfstæðisflokksins, Morg-
unblaðinu og Vísi. En blöð
Sjálfstæðisflokksins eru gefin
út af atvinnurekendum og
heildsölum. Atvinnurekendur og
heildsalar eru einmitt mennirn-
ir sem Dagsbrún hefur alltaf
átt í höggi við, þegar þurft hef-
ur að fá aukin réttindi eða
hækkað kaup handa verkamönn
um.
Verkamenfi! Ef þið cinhverjir
ykkar ætlið að kjósa menn í
stjórn, sem studdir eru af at-
vinnurekendum, vildi ég biðja
ykkur að athuga hvort Dags-
brún mundi verða eins sterk til
'samninga um líaup 'og kjör und
ir ^tjórn þeirra ,sem atvinnu-
rekendur vilja styðja, eins og
þeirra, sem áður hafa stjórnað
málum hennar. Ykkur eru gefn-
ar vonir um, að munað verði
eftir ykkur síðar, ef þið fylgið
Sjálfstæðisflokknum. Það væri
ekki ónýtt ef þau loforð ent-
ust eins vel og hitaveituloforðin
Allir verkamenn sem vilja fá
lækkað kaup sitt og minnkuð
rét inc’i ættu að kjóea C-:istann,
listann sem atvinnurekendur
styðja.
Kristóíer Grímsson.