Þjóðviljinn - 22.03.1939, Page 2

MiSvikudagurinn 22. marz 1939
ÞJÓÐVILJINN
#
I
tMÓÐViyiNN
Ctgefandi:
Sameiningarílokkur Alþýðu
-- Sósíalistaflokkurinn —
Riistjórar:
Einar Olge'.sson.
Sigfús A. Sigurhiartarson.
Ritsfjórnarskrifsicfzr: Kvsríis-
götu 4 (3. hæð)( simi 2270.
Afgreiðsju- og auglýsingaskrif-
stofa Austurstræti 12 (1. hæð)
simi 2184.
Áskriftargjald á mánuði:
Reykjavik og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,50.
I lausasölu 10 aura eintakið.
Víkingsprent h. f. Hverfisgötu 4
Simi 2864.
Hverju svara
kjósendur sfjórn-
arflokkanna?
Þegar Sameiningarflokkur
alþýðu r-— Sósíalistaflokkurinn
var , stofnaður í haust sendi
hann Framsókniarflokknum og
Alþýðuflokknum tilboð um sam-
starf að úrlausnum ýmsra -að-
kallandi vandamála, og sam-
eiginlegan stuðning við ríkis-
stjórn,
Þessi ákvörðun ílokksins átti
sér djúpar rætur í marg yfir-
lvstum vilja kjósenda beggja
núverandi stjórnarflokka.
Baéði við kosningar 1934 og
1937 kom það berlega í ljós,
að kjós.endur Alþýðúflokksins,
Kommúnistaflokksins og Fram-
sóknarflokksins vildu að þessir
flokkar ýnnu. saman á þingi óg
í ríkisstjórn. Þetta sýndu kjós-
endurnir með því ,að þrátt fyr-
' ir það, að leiðtogar Framsókn-
ar og Alþýðuflokksins hefðu
mælt svo fyrir, að kosningamar,
skyldu verða stríð allra gegn
öllum, þá hlýddu kjósendurnir
ekki, heldur breyttu þeir eft-
ir þeirri meginreglu ,að láta at-
kVæði sín falla eftir því hvar
þau þjónuðu bezt til þess að
skapa sterkan vinstri-meirihluta-
á þingi.
Við kosningarnar 1934 b‘ar AJ
þýðuflokkurinn fram mjög
myndarlegt prógram, semfærði
honum mikinn kosningasigurr
Að kosningum loknum gerðu
Framsóknar- og Alþýðuflokkur'
rnn með sér opinberan samn-
ing,, um stjórnarsamvinnu. Þessi
samningur byggðist að veru-
legu leyti á prógrami Alþýðu-
flokksins .Fyrstu tvö árin gekk
allt vel. Framkvæmdir ríkis-í
stjórnarinnar voru mjög í sam-j
ræmi við vilja vinstri kjósendai
En þegar að því kom, að gerat
skyldi djörf og myndarleg á-
tök til þess að koma aðialatvinnu
vegi þjóðarinnar .sjávarútveg-. •
inum, á heilbrigðan gnmdvöllj
þá gugnaði Framsóknarflokkur
inn, bankavaldið stöðvaði hann
á þeirri braut, sem kjóséndurnin
höfðu falið honum að ganga,
Svo virtist fyrst í stað, sem.
Alþýðuflokkurinn ætlaði ekkiað
láta undan síga fyrirvaldi bank-
ahíia. Hann stóð íast að kröf- i
um sínum um róttækar aðgerð-
ið til viðreisnar sjávarútvegin-
um, og krafðist kosninga.
En þó AlþýðuíIokku.Snn aðj
þessu leyti breytti í samræmí
við vdja umbjóðenda sinna, þá
brást honum bogalistin í öðru
mjög þýðingarmiklu atriði. Eina
leiðin til þess að gefa leiðtogum
Framsóknarflokksins þann kjark
sem með þurfti, til að bjóða
bankjaValdinu birginn, var að
safna saman öllu því kjósenda-.
lylgi ,sem til var vinstra megin,
við hann, til samstilltrar kosn-
Uppreisn
spönsku
svikaranna gegn
lýðveld isstjó rn i n n i
Víðtal eíns af leíðtogum lýðveldíssínna víð
franska sósialístablaðíð Populaíre
Aöalblað íranskra sósíalisla,
;„Populaire”, birtir viðtal viS
einn af leiStogUm lýðveldis-
sinna á Spáni, og lýsir hann
þar . átburðunum viS upprísn
. Casados og aSdraganda Honnár
á þessa leiS:
„Þrátt. fyrir viðurjkenningu
Bretlands og Frakklands á
Franco, þrátt fyrir hafnbann-
ið, sem mátti heita að teppti
alla matvælaflutninga til lýð-
veldisfylkjanna, var herínn og
stjórnmálaflokkarnir ákveðnir
í að halda baráttunni gegn fas-
ismanum áfram meðan nokk-
ur tök væru á. Negrinstjómin
var einhuga og ákveSin í að
halda baráttunni áfram til hins
ýtrasta. En til þess að þaS væri
hægt, varS dr. Negrin aS
leggja öll yfirráS hei'sins
í hendur mönnum, sem
voru honum sammála um
þessa baráttupölitík. Meðal
þeirra ,sem skipaSir voru í her-
stjórnina, voru að sjálfsögðu
nokkrir kommúnistar, en þeir
voru skipaðir vegna hernaSar-
séi'þekkingar, en ekki af því aS
þeir væru koinmúnistar. En/
uppgjafarsinnar notuðu það
sem yfirskin og reyndu að
breiða út, að verið værí að
undirbúa valdatöku kommún-
istá. Uppreisnin í Gartagena
sýndi aS full ástæSa var til aS
hafa mannaskipti í herstjórn-
inni. LýSveldisstjórnin bældi
þá uþpreisn niður svo hik-'i
laust og djarflega, aS uppgjaf- ,
arsinnar fundu að þeir mátt.L.
engan tíma missa. ÞaS var ná-;
iS samband milli Franco-sinna,
sem uppreisnina gerSu í Carta-
gena og uppreisnar Casados í
Madrid aS kvöldi þess sama
dags. Uppreisn herforingjanna.
í Madrid var undirbúin viku.n
saman, og hófst sá undirbún-
ingur áður en úlséð var um
bardagana í Kataloníu. Mann
skiptin í herstjórninni voru að-
eins höfð að yfirskýni.
. Uþpgjafasinnúm yo’ru það
mikil vonbrigði að Negrin, Del
Vayo og allir hinir ráSherrarn-
ir snéru aftúr til Madríd. Ca.-
ado og félagar lians noluðu sér
afsögn Azanas lil að lýs'a stjórn
Negrins ólöglega. En enginu
niun' halda þýí fram, að „varn-
arráðiS”, sem komst til valda
meS liðsforingjauppreisn, sé
„löglegri” stjórn en stjórn dr.
Negrins, er fékk einróma
trau'stsyfirlýsingu spanska
þingsins á síðasta fundi þess.
PaS er þýSingarmikiS atriSi,
að dr. Negrin átti að halda út-
varpsræSu á mánudaginn, en
uppreisn Casados var gerS a
sunnudag. Dr .Negrin ætlaði aS
tala ákveSiS gegn uppgjafar-
sinnunum, hvetja þjóSina lil
baráttu og berá til baka rang-
íærslur þær á stefnu stjórnar-
innar, er út höf'ðu' verið breidd
ar. Eg vil leggja áherzlu á, aS
Negrin-stjórnin hafSi aldrei i
hyggju aS koma af stað al-
mennri styrjöld, eins og upp-
gjafarsinnar báru henni á
brýn.
Ríkisstjómin dvaldi á Spáni
fram til síSilstu stundar .Hún
ákvaS ekki aS fara burt U
Spáni fyrr en hún hafSi full-
vi->-i S sig um afstöSu herstjórn
arínnar. — Ein af orsökunun.
lil þeirrar ákvörSunar stjóri
arinnar aS halda vörninni á-
fram, var reynzlan frá Katal-
oníu. Fullir örvæntingar yfir
meSferSinni í fangabúSunum í
Frakklandi snéiu mörg hundr-
uð Spánverja yfir til Franco-
héraSanna. Fjöldi þeirra var
ingabaráttu, og skajaa þannig á
þingi svo sterkan sósíalistískan
flokk, að hægt væri að talca
þráðinn upp þar sem frá var
horfið árið 1936. í stað þess
að gera þetta, Lagði Alþýðu-
flokkurinn út í kosningamar i
fullum fjandskap við Kommún-
istaflokfldnn, og er óhætt að
fullyrða, að þetta var gagnstætt
vilja og óskum meginþorra
kjósenda hans. Niðurstaðan var
því sú, að Alþýðuflokkurinn
misti 3 af þingmönnum sínum
en kommúnistar efldust að
sama skapi. Alþýðuflokkurinn
var þó nógu sterkur á þingi
til þess að geta veitt Framsókn-
arfiokknum þann stuðning, sem
með þurfti til þess að stjórnin
gæti setið áfram við völd, en
í stað þess að knýja fram lausn
sjávarútvegsmálanna, gugnaði
flokkurinn nú með öllu, eins og
Framsókn hafði áður gert, —
bankávaldið hafði sigrað, afþví
að bæði Frasókmnarflokkurinn
og Alþýðuílokkurinn brast gæfu
til þess að virða vilja kjósenda
sinna, um allsherjar vinstrisam-
vinnu.
Það var því ekki að ófyrir-
synju, þó Sameiningarflokkur
inn léti það verðfa sitt fyrsta
verk að bjóða stjórnaríflokkun-
um stuðning til þess að taka
upp þráðinn frá 1936.
En hvernig hefur þessu til-
boði verið svarað?
Flokkurinn hefur alls engin
svör fengið.
í stað þess að svara, hafa
stjórnarflokkarnir sýnt Samein-
ingarflokknum fullan fjandskap,
blöð þeirra hafa hvað eftir
annað taLað um að banna starf-
semi hans. Þingforseti þeirra,
Haraldur Guðmundsson, hefur
látið hafa sig til þess að úr-
skurða þingmenn flokksins utan
fLokka, til þess að þeir geti
ekki heimtað úriarpsumræður
frá þingi, og á meðan ölluþessu
fer fram, er makkað við íhaldið
um þjóðstjórn, gengislækkun,
ríkislögreglu og lögbann kjara-
bóta til handa verkalýðnum.1
Þannig er það, sem stjórnar-
flokkarnir framkvæma vilja kjós
enda sinna. En þeir herrar, sem
mynda innsta hring Skjaldborg-
arinnar og Framsóknar komast
að raun um það, að Sameining-
arflokkurinn biður þá ekki um
svör við þeim bocum, sem hann
gerði þeim í haust, en hann
mun leita svars hjá kjósendum
þessara flokka. Svar þeirraverð
ur áreiðanlega það sama og
áður, krafa um vinstri samvinnu
krafa um að horfið verði að
róttækum aðgerðum til þess að
köma atvinnulífi þjóðarinnar á
heilbrigðan grundvöll.
tekinn al' lííi, — við höi'um
fengið slaðfestingu á 1200 slík-
uin niorðum.
Það eru ósannindi'að stjóru-
in liafi sagt. af, sér. Negrin hef-
ur bteylt í íullu samráði yið
Bari’io; er nú fer með forscta-
ehibættið”.
„Populaire” bætir við, að all-
ir ráðherrarnir, sósíalistar,. an-
arkistar og lýðveldissinuar,
hafi farið úr landi ásamt Negr-
in. Það sýnir bezt að stuðnings-
flokkar stjórnarinnar standa
ekki að baki „varnarráðinu”.
Pannig skrifar blað frönsku
sósíalistanna. Blað íslenzku só-
sialdemókratanna, Alþýðublað-
ið, flýtti sér að taka svikarana
frá Madrid og niálstað þeirra
undir sinn verndarvæng.
; Svikararnir Casado, Besleiro
og Miaja — það eru menn Al-
þýðublaðsins, en jafnaðarmenn
irnir .dr. Negrin og del Vayo
og kommúnistarnir, sem fram
í dauðann börðust og berjast
á Spáni fyrir málstað lýðræðis
og frelsis, eru svívirtir í sorp-
blaði Jónasar Guðmundssonar,
með orðalagi fasistablaðanna.
Með pessu móti
er hæot að fá
góða ótkomn.
í Alþýðublaðinu 1. marz 1939
sá ég birta fréttum úrslitstjórn-
arkiósningu í verkl.fél. Baldri
Þar segir að Alþýðuflokk-
urinn hafi fengið 190 atkvc en
kommúnistar 34. Rétt er, og má
vitna í Skutul. að Alþjiðuflokk-
urinn fekk 90 atkvæði og við 41
Alþ.bl. hefur sett 1 fyrir fram-
an fylgi Alþ.fl. Eftir aðalfund-
inn hittu mig nokkrir verka-
menn, fylgjendur Alþ.fl., og
spurðu migráðaum, hvortþeir
gætu ekki mýndað deild verka-
manna í félaginu, svo mikill
þótti þeim orðinn yfirgangur
forstjóra, framkvæmdarstjóra,
skólastjóra, kennara, iðnmeist-
ara og margra annara gæðinga
Alþýðuflokksins í félaginu.
FRÉTTARITARI.
KennsluM'
mynd nm skíða-
iprótt.
Stjórn íþróttafélags Reykija-
víkur bauð í gær bLaðamönnum
og nokkrum gestum að borfa
á sænskar kvikmyndir um skíða
íþrótt og fjallaferðir. Er tilætl-
unin að sýna myndina opinber-
lega n.k. mánudag, þriðjudag
og miðvikud. og verður selduf
aðgangur að þeim fyrir öll
kvöldin í einu.
Myndir þessar eru ágætar
kennslumyndir, og verða þær
útskýrðar af sænska skíðakenn-
aranum Tufeson. Auk kennslu-
myndanna eru sýndar fallegar
ferðamyndír.
Flóttamenn
i t La-Tour-Carrel.
Grindaviknrbrél
Alþýðnblaðsins
Þánn 14. þ. m. birtir Alþýöu-
blaðið bréf frá Gríndavík, mjog
skemmtilegl aflestrar og ekki
laust við að vera dálítið fyndiý
að n' nn ia kosti fyrjr þá mev.i
er þekkja allar kringumstæð-
ur.
Fyrst er langt raunavæl um
hina lélcgu kirkjusókn hér á
staðnum, því næst ennþá
lengra um stófnun sjálfstæðis-
l'élags, er var stoínað hér síð-
astliðið liaust, lengst er þö
romsan um stofnun Sósíalista-
félagsins.
Ekki er^hægt að segja annað
en að hölundur haldi sig sæmi-
lega við efnið, og ýki lítið mál-
ið, en eitt finnst mér fremur
óviðfeldið aí þessum andans
manni að kalla þessa 5—6
menn, sem sóttu messu þenna
umrædda sunnudag, „hræður”,
en þó skal það nú látið óátalið.
Úr því að þessi góði Grind-
víkingur og Alþýðuflokksinað-
ur gerir stofnun Sósíalista-
félags Grindavíkur aö umtals-
efni finnst mér alveg ólijá-
kvæmilegt að draga hér fram
fyrir sjónir almennings alvik,
er komu liér fyrir í fyrravetur.
Ekki man ég nú hvaða dág
það var, enda skiptir það ekki
máli, að boðað var lil l'undar í
Verklýðsfélaginu með þeim
forsendum að ræða þyrfti kosn-
ingu fulltrúa á Alþýðusam-
bandsþing og samninga þá, er
enn gilda við atvinnurekendur.
Umræður urðu fr'emur litlar
á fundin'um, fyr en rætt var um
kosninguna, enda ekki af á-
slæðulausu. I’egar þetta gerðist
var Alþýðufl. nýklofnaður og
vissum við vinstri mennirnir
ógerla, hverjir al' Alþýðufl,-
mönnum voru okkar megin
nema um tvo menn, formann
félagsins og marm þann, er við
teljum höl'und bréfsins, því
þeir lýstu því báðir yfir hvo
allir fundarmenn heyrðu.
Við kosninguna stilllum við
formanni félagsins upp og
hlaul hann meirihluta atkv. og
var því kosinn, á móti honum
stilltu hægri menn fyrrverandi
formanni fék, Erlendi Gísla-
syni upp, en hann féll.
Ekki var nú allt búið við
þetta, því það var eftir að kjósa
varafulltrúa og nú stilltum við
upp Áma Helgasyni, er hann
kvaðst eindregið fylgja Héðins-
arminum. Ámi skoraðist und-
an kosningu, og stakk því einn
félagi okkar upp á öðrum
manni, en þar sem við komum
okkur ekki saman um þann
mann, þá leit ekki út fyrir ann-
að en atkyæði okkar skiptust í
tvennt.
Eins og oft vill verða við
slík ta'kifæri, þá lenti nú allt i
uppnámi og. hver talaði öðrum <
hærra, unz fyrverandi form. £. |
G. kvað sér hljóðs, og sagðist
lýsa því yfir lié rmeð, að liann
teli sig sjálfkjörinn varafull-
trúa,
Þelita varð nú til þess að slá
smiðshöggið á alll, því í einni
svipan sameinuðumst við um
að kjósa Árna Helgason og
því næst heimtuðum við að
kosning færi fram, og varð svo,
fengum við Árriá Helgason
kosinn með meirihlula atkv.
Nú, þetta mun E. G. ha.'a
sviðið sárt, því eftir nokkra
daga fer liann að salna saman
liði, — til hvers? Jú, til þesS að
stolna félag, og þá auðvitað
hægra félag.
Næstu daga var mikið að
gera, því allt þurfti að undi:-
búa fyrir slofnunina. Svo var
það einn dag, að bíll kernur úr
Reykjavík með nokkra nienn,
svo sem Jónas Guðmundsson
og nú var nafnið sett á félagið
og það kallað Alþ.tel. Grinda-
víkur, auðvitað var kosin
sfjórn, og ekki get ég nú anna'ð
sagt, en að ég hafi brosað, er
ég sá h.verjir voru í henni, auð-
vitað var E. G. lörmaður, en
einhversstaðar, ég man nú ekki
livar, var Árni Helgason, vara-
fulltrúi okkar þar á nieðal.
Þegar stjórn hafði \eríð koi-
in var kosinn fulltrúi á sam-
bandsþing og auðvitað var það
Erlendur.
Þegar maður rifjar allt þetta
upp, finrist mér rétt að geta
þess að síðan þetta skeði, sem
sé félagið var stofnað, hefur
aldrei verío haldinn fundur í
því, og tilgangurinn hefur því
aldrei verið annar en að koma
E. G. inn á sambandsþingið.
í bréfinu er bent á, að í Sósi
alistafél. Grindavíkur séu tVeir
drerigir 15 ára og einn 16 ára,
þetta er alveg laukrétt, cn þess
má geta að í fyrra gekk sami
maðurinn ásamt E. G. mjög
i'ast að einum 15 ára dreng, er
þeir svo höfðu inn í félagið eft-
ir langa vafninga, svo að þetui
ættu þeir nú alveg að láta ai-
skiptalaust.
Eg ætla nú að láta staðar
numið að sinni og ekki minnast
meira á afrek þessara manna
hér á staðnum, en ef þeir óska
þá er sjálfsagt að bæta við smá-
klausum enn, svo sem um
samningana ríð atvinnurekend-
ur, sem ég vona að þeir sé>-
ekki enn búnir að gleyma.
\nririgarfybs<
Einn af ellefu.
Ufbreíðíð
Þjóðvíljann
/