Þjóðviljinn - 14.04.1939, Qupperneq 4

sz f\íy/Q I ó'io ag
Hróí höitur!
Hrífandi fögur, spennandi og
skemmtileg stórmynd frá
WARNEK BROS.
Aðalhlutverkið, Hróa hött,
leikur hinn karlmannlegi og
djarfi
ERROL FLYNN.
Öll myndin er tekin í eðlileg-
um litnm.
Sýnd í kvöld kl. 9.
Aðgöngum. seldír frá kl. 5.
Næturlaeknir: Halldór Stefáns-
son, Ránargötu 12, sími 2234.
Næturvörður er í Ingólfs- og
Laugavegs apóteki.
fJtvarpið í dag:
10.00 Veðurfregnir.
12.00 Hádegisútvarp.
15.00 Veðurfregnir.
18.15 Islenzkukennsla.
18.40 Þýzkukennsla.
19.10 Veðurfregnir.
19.20 Þingfréttir.
.19.40 Auglýsingar.
19.50 Fréttir.
20.15 Útvarpssagan.
20.45 Hljómplötur: Þjóðlög frá
ýmsum löndum.
21.00 Bindindisþáttur (Magnús
Már Lárusson stud. theol.).
21.20 Píanóleikur: Sónata eftir
Árna Bjömsson (ungfrú Guð- j
ríður Guðmundsdóttir).
21.40 Hljómplötur: Harmóníkulög
(22.00 Fréttagrip).
22.15 Dagskrárlok.
Magnús Már Lárusson stud. 1
theol. flytur bindindisþátt í út-
varpið í kvöld kl. 21.00.
I
.. Skipafréttii: Gullfoss er í Kaup
mannahöfn, Goðafoss er í Hull,
Brúarfoss er á Siglufirði, Detti-
foss er í Reykjavík, Lagarfoss er
á leið til Austfjarða frá Leith,
Selfoss er í Reykjavík, Dronning
Alexandrine er á Akureyri. Súðin
fór í strandferð vestur um land í
gærkveldi.
Frá höfninni: Snorri goði kom
af veiðum í gær með fullfermi.
Karlsefni kom í gær með 80 föt.
Reykjaborgin var væntanleg af
veiðum í nótt .
Víðavangshlaup Iþróttafélags
Reykjavíkur verður háð á sumar-
daginn fyrsta. Félög verða að til-
kynna þátttöku sína skriflega til
stjórnar 1. R. fyrir næstkomandi
laugardag.
Hrói höttur, sem sýndur hefur
verið í Nýja Bíó að undanförnu
hefur fengið svo mikla aðsókn,
að tvær sýningar hafa verið á
hverju kvöldi. Er það bæði að
myndin þykir hin bezta og auk
þess eru ævintýri Hróa hattar hin
vinsælustu hér á landi.
Gamla Bíó sýnir ennþá amer-
ísku söngvamyndina „Þegar lífið
er leikur” með leikkonunni frægu,
Deanna Durbin í aðalhlutverkinu.
Málverkasýning Guðmundar
Einarssonar frá Miðdal í sýning-
arskálanum, Skólavörðustíg 43
verður framlengd til sunnudags-
kvöl«U.
plÓPVIUIWN
Mótmælafnndur
gegn gengislækknn og kanpkngnn
vctrdur haldínn í Iðnó í hvöiá 14. apríl kL 8,30
, RÆÐUMENN:
Ásgeir Bl. Magnússon, Einar Olgeirisson, Guðmundur ö. Guðmundsson, Friðleifur Frtð-
riksson, Sigfús Sigurhjartarson, Sigurður Guðnason, Steinþór Guðmundsson o. ¥1.
Allir velkomnír, Ffölmennid fíl þess að mófmaola
þrælalögunum og árásumá lífskför ykkar, Háfalarar
verða nofaðír effír þörfum
Sósíalistafélag Reykjavíknr.
Pýzhu bföðín
hefja árásarher^
ferð á Pólfand
LONDON I GÆRKV. (FÚ)
Mörg þýzk blöð koma í dag með
sögur um ofbeldi og meiðingar,
sem Þjóðverjar eigi að sæta í Pól-
landi, og þýzka fréttastofan skýr-
ir svo frá, að 100 Þjóðverjar, sem
búa í Póllandi, hafi orðið að flýja
til Danzig, til þess að forðast of-
sóknir.
Pólsk blöð skýra hinsvegar frá
því í dag að yfirvöldin í Vestur-
Póllandi hafi orðið að taka marga
Þjóðverja fasta, vegna alls konar
lögleysuverka ,er þeir hafi framið.
Er þannig sízt friðvænlegra milli
Póllands ög Þýzkalands en verið
hefur undanfama daga.
Bretar tryggja sér
sænskan járnmálm
tíl hernaðarþarfa
LONDON í GÆRKV^LDI (FÚ).
Hudson forstjóri brezka við-
skiptamálaráðuneytisins, sem
undanfarið hefur verið á ferða-
lagi um Balkanlöndin og Sovétrik-
in til samninga um viðskiptamál,
kom einnig til Stokkhólms í þeirri
för og fór þaðan fyrir nokkrum
dögum. Það er nú orðið kunnugt,
að aðalerindi hans til Stokkhólms
var að semja um aukin kaup á
sænskum járnmálmi til Bretlands.
En jafnframt er það vitað, að
Þýzkaland, sem nú er aðalkaup-
andi hins sænska jámmálms, legg-
ur afarmikla áherzlu á að halda
þeim viðskiptum.
3S5385385385385385385385385385385385
385 385
H i sfofu ||
385 o$ eldhús 1
eða tvö mínní ósk- 585
|| ast á rólegum stað. ||
H Helzt mótí sól. Afgr. ||
585 vísar á, símí 2184, 585
Sú fregn gekk um bæinn í gær
að 5 færeysk skip hafi sézt inn
í Hvalfjarðarbotni með fullt dekk
af fiski, og að loðna hefði sézt
upp í árósum í Hvalfirði.
Lísf i þjónusfu sósíal-
ísmans
Framh. af 3. síðu
Við skulum láta franska mál-
arann, Millet, sem var mikill
realisti skýra þetta á Ijósan og-
einfaldan hátt, hann segir í
eimi af bréfum sínum: „Þúhorf
ir yfir akrana, þar sérðu nokkr
ar persónur standa og grafa,
endrum og eins réttir einn úr
baki sínu og þurrkar svitannaf
enninu með handarbakinu. í
sveita þíns andlitis skaltu neyta1
brauðs þíns. Sælt líf er það
ekki eins og sumt fólk vifl fá
okkur til að trúa. Og þrátt fyrir
allt er þaðí í þessu, sem ég fyrir
mitt leyti finn hinn sanna mann-
kærleika.
Millet málaði ekki skírnar-i
veizlur, býúðkaup né önnur há-
tíðleg tækifæri og ekki helgi-
daga, heldur hina virku daga
í sveitinni. Hann var real-
isti. Pað henti Steinlein eins ogi
aðra mikla teiknara í stríðs-
byrjun ,að í staðinn fyrir að
nota list sína gegn stríðinu þá
notaði hann hana til að hugga
fólkið og styrkja þjóðernis-
.kennd þess. Steinlein var fjöl-
hæfur listamaður, teiknaði, mál-
aði, modelleraði o .fl., en það
er í svartlistinni sem hann er
áhrifa- og mikilfenglegastur í
tiílkun sinni á hinni sósíalistísku
af&töðu: myndir hans eins og
verkfallið, verkfallssjóðurinn o_
fl. eru myndir ,sem; í dag hafa
fullkominn rétt á sér sem tíma-
bær ádeila. Hann sýnir verk-
lýðsstéttina sem 'fólk sem hefur
fulla meðvitund um þýðiugu
'siína í þjóðfélaginu og hvemig
líf þesjs mótast af því. Árið
1901 fekk Steinlein frakkneskah
ríkisbiorgararétt.
Hann dó 14. des .1923 í París.
Benedlkt
& GöjnlöFiío %
Pcgar iffíð er
leíkur
(Mad about Music)
Bráðskemmtileg og hríf-
andi amerísk söngvakvik-
mynd.
Aðalhlutvérk leikur hin
yndislega 16 ára söng-
stjarna.
Deanna Durbin
er allir muna úr söng-
myndinni, „100 menn og
ein stúlka”.
Ófríðarhaeftan
Framh. af 1. síðu
eins og hernaðarleyndarmál á ó-
friðartíma. Einkum er sá orðróm-
ur þrálátur, að Holland megi
vænta árásar og að ekki líði á
löngu þangað til Þýzkaland láti til
skarar skiáða um ágreininginii
milli þess og Póllands. Frekari
fregnir af boðskap þeim, er pólski
endiherann í Berlín hafði með-
ferðis til Varsjá, eru ekki komn-
ar, en þýzka blaðið „Völkischer
Beobachter” hefur með skrifum
sínum um málið staðfest þann
grun manna, að kröfur Þýzka-
lands séu, eins og áður hefur ver-
ið frá skýrt, bifreiðabraut gegn-
um pólska hliðið til Austur-Prúss-
lands, Danzig verði þýzk borg og
að Þýzkaland fái Efri-Sljesiu og
önnur héruð, þar sem þýzkumæl-
andi menn búa.
Stofnfundur sambands eldri og
yngri Iðnskólanemenda verður
haldinn laugardaginn 15. apríl kl.
8,30 í Baðstofu iðnaðarmanna, að
tilhlutun „Málfundafélags Iðn-
skólans.Rétt til þess að sitja stofn
fund og gerast meðlimir sam-
bandsins hafa allir þeir, sem ver-
ið hafa einn vetur í Iðnskólanum.
hans Kirk: Sjómenn 65
um hana. Hún gat fengiS tíu fyrir einn, en hún var
hyggin stúlka og vildi fá hring.
Korninu var ekið í hlöður. Regnskýin héngu yfir
firðinum, úti við sjóndeildarhringinn var eldur uppi.
Pangið geislaði í lilsluTÍði eins og blómabeð niðri í
valninu. Sumarið var bráðum á enda. Tabita fór til
borgarinnar og réðst til Mogensens, og Marteinn.
gamli dó og var jarðaður. Ilann lél dálíLið af pen-
ingum eftir sig, og Anton galt tíund til trúboðsins.
Guð hafSi gefiS lionum, og hann gaf aftur. Við og
viS kom bréf frá frændum og vinum, en gamla sveit-
in var orSin svo fjarlæg. Nú höfSu þau fest rætur
hér og voru ekki íramandi lengur.
Sjera Brink sótti um embætti, og útsendarar frá
fjarlægum sóknum komu í kirkju til hans, til þess
aS heyra boðskap hans. Hann var óframfærinn,
næslum því mannfælinn, og þegar hann tók eftir
nýju andliti í kirkjunni, liætli honum við aS ruglast
mitt í ræSunni. Á kvöldin geklc hann um gólf i
slofunni, fram og aftur yfir blómofiS gólfteppiS og
gætli þess aS stíga alltaf á sömu bletlina. PaS var
orSiS sjúkdómur. Jafnvel þegar hann gekk upp eft-
ir kirkjugólfinu gætti hann þess aS stíga á sam-
skeytin milli steinanna. Ilann hélt langar tölur fyr-
ir konunni sinni meSan hann geltk fram og aftur,
hægri fót þarna, vinstri fót þarna, ég er eyðilagSur..
hreint og beint, kraminn til dauSa af seigri, ósýni-
legri andstÖSu. Þeir sitja kaldir og stirSir og hlusta
á mig j kirkjunni. Og ég get ekki lifað án hjarta-
,þels, ég verð aS njóta trausts og andlegra yfirburSa.
Eg vil ekki láta loka mig inni, vil ekki, Soffía. —
Frúin grét í kyrrþey, en þetta mundi sjálfsagt lag-
last, ef hann fengi annaS brauð. Jú, þaS gerSi þaS
líklega, svaraSi hann, bara ef þaS gæti orSið fljót-
lega, ég verS aS komast þangaS, þar sem ég get
haldiS andlegu frelsi. — Hægri fótur þarna, vinstri
fótur þarna, — ég get ekki talaS viS þetta fólk, þaS
lifir eiginlega á miðöldunum meS allar þessar trúar-
ofsóknir og galdrabrennur. HiS mannlega, hvaS vita
þeir um þaS?
A8 síSustu komst hann í grundvigska-sókn. PaS
liSu nokkrir mánuSir áSur en nýr prestur kom.
Hann var ungur og ötull og hinum frelsuSu féll vel
viS hann.
Um það leyti, sem álaháfunum var lagt út, var
óróleiki í fólkinu að vestan. I5eir vissu ekki, hvaSa
ðrlög biðu þeirra. Mennirnir aS sunnan höfSu hótað
aS leggja net í þeirra lagnir. I’að gat hæglega orðið
til vandi’æða og málaferla, og það v.ar ekki gott að
vita, hvernig þaS mundi enda. PaS skeSi ekkert, net-
in voru bikuS og lðgS út. PaS var fjörugl á bryggj-
unni, hópar af fólki. Sjómennirnir hlupu fram og
aftur, og daglaunamenn óku háfunum niSur á
bryggjuna. En á kvöldin þegar vinnan var búin, þá
var skrafaS og Anton varð að svara allskonar stríSn-
isfvrirspurnum, og honum voru gefin ótnílegustu
ráS. Hann tók því rólega og lét ekki reita sig til
reiSi, nei, hann var orðinn allur annar maSur. Er
nú drengurinn bráSum læs? spurSi Páll. Nei, sagði
bnð er ekki aS búast við því, en vitur er
hann, það er áreiðanlegt, ég held að ekki líSi á
•’l hann fer aS tala. Hann er líkle«-.>
dnfflegur aS totta, sagSi Jens ertnislega. IJann pass-
ar sitt, og meira verSur ekki heimtaS, sagSi Anton,
bara að viS hinir gætum sagt það sama.
Sunnan úr firSinum glóSu grænir og gulir akrar
í kvöldskininu. I’aS var dálítil gola og bátarnir viS
bryggjuna lijuggu í festunum, rak frá, snerust í
hálfhring og rak aS aftur. Menn komu, menn fóru,
einn daginn var veSriS gott og daginn eftir var
hvasst. En stauraraSirnar uxu undir þungum kylfu-
höggum, og Kock bar þar aS, sem menn hópuSust
saman. Hann var félagslyndur, en hann heimtaði
ekki aS menn kæmu á hóleliS. PaS stóS sérhverjum
opiS, en allt var i fullu frelsi, og Kock var frelsisins
maSur. Pegar liann gerSist gestgjafi, þá lá hugsjón á
bak viS, og þar aS auki var hóteliS ódýrt. PiS spjall-
iS saman, sagSi hann og bar fingurinn upp aS hatt-
barSinn. EitthvaS verSur maður sér til gagns a'S
gera, eins og sagt er, en látiS mig ekki trufla ykkur.
— Nú. þiS emS aS tala um göngu álsins. .Tá, þaS er
furSulegt fyrirbæri, sem setur vísindin á- stampinn*.
Og Kock útlistaSi álit sitt og vísindanna um máliS:
Állinn timgast djúpt í leðjunni eins og ánamaðkur-
inn í moldinni.
ViS höfum aldrei séS ál meS afkvæmum eSa
hrogni, sagSi Páll.
Má ég gera eina atliugasemd, mælti Kock. En
haíiS þér séð kálorm með eggjum? PaS væri nefni-
lega hugsanlegt, aS állinn gengi gegnum „metamo-
for”, eins og t. d. fiSrildiS. Kannske grefur hann sig
svo í leirnum þangaS lil ungarnir fæSast — og
ur kalli hlulina sínu rétta nafni. Kvenállinn liggur
i leirnum þangaS til ungamir fæðast — og
úngarnir púpast eða liggja sem nokkurskonar leir-
ormar langl niðri og kom\ fyrst upp sem fullþrosk-
aðir álar. —
Eg hefi heyrf skvusama menn halda þessu fram,
sagSi Anton.
Pér álítið mig kannske ckki skynsaman Anton?
sagði Kock hæSnislega. 'pHM
.Tú, jú, auSvitaS geri ég þaS, sagði Anton í fáti, þér
mégiS ómögulega misskilja mig. Eg meinti hara, aS
aSrir hafa veriS á sömu skoSun, þó þeir gætu ekki
sagt þaS meS mennluSum orSum.
PaS vantar isannanir, sagði Páll. Eg hef lesið dá-
líLiS um þaS, og —
Já, þaS er vísindaleg „liypolesa”, tók Kock fram í.
Áður voru margir, sem álitu, aS Kujur væru af-
kvæmi álsins, en þaS er víst varla hugsanlegt?
spurSi Anotn. Nei, svaraSi Kock. PaS er bara hjátrú
alþýSunnar. — Já, þaS liélt ég líka, sagSi Anton. PaS
var varla mögulegt.
Einn daginn kom nýr prestur meS konu og dótt-
ur. PaS var magur og. renglulegur maSur og dálitiS
haltur. Hann hafði grautarlegt andlit, en þegar
lalaS var til hans, herli hann sig upp eins og trúS-
ur. Frúin og litla stúlkan voru lolar eins og kart-
öfluspírur i kjallara. GóSan daginn, sagði séra Tern-
drup. PiS fiskiS. Jú, jú, viS sýnum viSleitni, sagði
Tómas, — þegar gefur. Jú, jú, presturinn kinkaSi
kolli. Eg hef annars nýlega féngiS bréf frá presti,
sem ætlar áS tala fyrir okkur í trúboSshúsinu — ef
herrann lofar. — PaS var dýSlegt, svaraði Tómas
Jensén. ViS höíum ávalt þörf fyrir guSsorS. — Já,
vissulega, sagði presturinn. Jæja, blessist ykkur
vinnan, bræSur og vinir.
Háfarnir voru í sjó og fjörSurinn svall mót vetri.
SumariS var liSiS. Farfuglamir söfnuSust á engjum
og ökrum. Sálmasöngurinn hljómaSi út úr trúboðs-
húsinu, og presturinn hoSaSi guSsorS í kirkjunni.
Hann var trúaSur maSur, hugröklc sál. Hann var
/