Þjóðviljinn - 19.04.1939, Qupperneq 3

ÞJÓÐVlLJINN
Miðvikudaginn 19. apríl 1939?
FagnrtskalmBla
- ea flátt hyggja
Bafe víd fö§ur ord á ad dylja of~
beldísfyríræflanir þfódstjórnarínnar
Styrkur til framfærslumanna bæj-
arlns verðnr að ankast í hlntfalli
við ðýrtíðina
Frönsk skopmynd frá forsetako<s,ningunnI.
De Monzie í forsæti, en Millerand og Laval að ganga frá
kjörstað að kosningtmni lokinni
Hér fer á eftir fyrri, hluti yf-
irlýsingar þeirar, er Hermann
Jónassön, forsætisráðherrá, las
upp á þingi i gær um „stefnu”
þjóðstjórnarinnar:
„Eins og kunnugt er, hafa
síSan í þingbyrjun fariS fr’am
umræður milli Alþýðuflokks-
ins, Framsóknarflokksins og
Sjálfstæðisflokksins um að taka
rpp samstarl’ um lausn þeirra
t iðfangsefna, sem nú eru nrest :
aðkallandi með þjóðinni.
Árangur þeirra viðrséðna lief
ur orðið sá, að mynduð hefur
verið ríkisstjórn, sem skipuð ei-
fulltrúum þessara þriggja
flokka og hefur stuðning þeirra
svo sem ég hef tilkynnt hér á
háttvirtu Alþingi.
Ríkisstjórnin telur, að megin-
viðfangsefni hennar verði fyrst
og fremst:
1. Að efla framleiðslustarf-
sémina í landinu .
2. Að búa þjóðina undir að
geta lifað sem mest af gæðum
landsins, og gera aðrar ráðstaf-
anir þjóðinni til sjálfbjargar,
ef til ófriðar kemur.
3. Að sameina lýðræðisöflin í
landinu til vemdar og eflingar
lýðræSinu.
4. Að sameina þjóðina um
þann undirbúning, sem gera
(þarf í sjambandi við framtíðar-
ákvarðanir í sjálfstæðismálinu.
Samkvæmt þessari megin-
stefnu mun ríkisstjómin starfa
og marka aðgerðii; sinar sam-
kvæmt henni, en með tilliti til
þeirra úrlaushárefna, sem
hæst liggja fyrír, tekur ríkis-
stjórnin þetta fram:
Skráning íslénzku krónunn-
ár hefur nú nýlegia verið breytt
og með því gert mikið átak til
hagsbóta fyrir framleiðendur.
Rikisstjóminni er ljóst, að
þrátt fyrir þá breytingu, sem
gerð hefur verið á skráningu
krónunnar, er ekki fært að af-
nénoa innflutningshöftin, en
hún er einliuga um • það, að
ríefna að því, að innílutnings-
höftunum verði af lét't jafnóð-
lirh og fjárhagur þjóðarinnar
og viðskiptaástandið leyfir.
lýnnfremur telur ríkisstjórnin
rétt, að veita nú þegar frjálsan
innflutning á nokkrum nauð-
synjavörum, og verður gefin
út um það opinber auglýsing
jáfnóðum og þær ráðstafanir
konia til framkvæmda.
Rikisstjórnin telur mikla
náuðsyn á því í sambandi við
gengisbreytinguna, að gera ráð
sfafáriir til þess að vinna gegn
aukinni dýrtíð, m. a. méð þvi
að framkvæma verðlagseftirlit
og þau ákvæði, sem leidd hafa
verið í lög um húsaleigu.
Rnnfremur mun rikisstjóm-
in vinna effir megni að spam-
aði og lækkun útgjalda, bæði
hjá ríkinu og bæjarfélögum. 1
i því sambandi tekur rilds-
stjórnin þó fram, að hún telur,
að ekki beri að draga úr verk-
legum frámkvæmdum hins op
iubera eoa framlögum til at-
vinnubóta eins og atvinnuá-
stándið er nú í landinu. En húh
mun stefna að því til hins ýtr-
asta, að framleiðslustarfsemi
landsmanna færist svo í auk-
ana, að hún geti fullnægt at-
vinnuþörfinni. MeSan þess ger-
ist þörf að leggja fram fé til at
vinnubóta, mun ríkisstjórnin
nota atvinnubótaféð til þess að
draga úr atvinnuleysinu rog
einnig, eftir því sem við verð-
ur komiS, verja því til þess aS
auka hinar eldri atvinnugrein- J
ar og koma á iót nýrri, arS-
gæfri framleiðslustarfsemi, þann
ig, aS atvinnubótaféS hjálpi til
að útrýma þörfinni fyrir áfram
haldandi framlögum.
Ríkisstjói nin mun og sluSla
aS því eftir fremsta megni, aS
þau fiskiskip og bátar, sem til
eru í landinu og nothæf eru,
verSi rekin lil útgerSar og
framleiSslan einnig aukin á
þann hátt.
Ennfremur vill ríkisstjórnin
vinna aS aukningu og endur-
nýjun fiskiflotans meS því aS
veita lil þess fé á svipaSan hátt
og veríS hefur undaníarin tvö
ár, eftir því sem fjárhagur
leyfir. >
Pótt hér séu talin nokkur at-
riði viðvíkjandi útgerðinni.
vegna þess ,hve mjög þau mál
hafa verið rædd síðustu mán-
uðina ,og þörf aðgerða aðkall-
andi, er það að sjálfSögðu meg-
instefnuatriði stjómaririnar svo
sem að framan segir, að styðja
og efla framleiðslu&tarfsemina
yifrleitt, ekki sízt landbúnaöinn,-
nauðsynlegan iðnað og ennfrem
ur rannsókn og meiri nýtni á
auðlindum landsiíns, sem þegar
er hafinn nokkur undirbúning-
ur að. Stjórnin mun m. a.
leggja sérstaka áherzlu á stór-
aukiía framleiðshi ýmissa land-
búnaðarvara til. notlamar imi-
anlands, svo sem garðávaxta,
allskonar grænm'etis o. fl. —
Og ennfremur verður áherzia
á það lögð, að auka verulega
íiotkun landbúnaðarafurða inn-
anlands.
Að sjálfsögðu er þ-essi yfir-
lýsing enganveginn tæmandi /
starfsSkrá, heldur, eins o,g fyrr
segir, megindrættir og nokkur
höfuðmál, er næst liggja fyrir.
Ríkisstjórnin hefur þegar rætt
um ýmsar framkvæmdir, sem'
síðar verða ræddar ' opinber-
lega.
Húsmóðursfairfíd o$
mafreíðsla
Framhald af 2. síðu.
I á heilsufari pg efnahag, er not-
færing landsins eigin gæða að
svo - miklu leyti sem unnt er.
Kemur þá einna fyrst til greina
fram yfir það sem ennþá er
orðið, garðræktm. Á garðrækt
inni veltur framtíðar heilsufar
og velmegun íslenzku þjóðar*
innar flestu öðru fremur. Blað
grænan og hinn lifandi safi í
káltegundum, í salati, spínati,
grænkáli og fleiri lifandi jurtum'
hefur jafn styrkjandi og lífgandi
áhrif á menn og málleysingja.
Pað er kraftur sólarinnar, „sem
„frjóvgar, gleður, fæðir allt“.
í safa himra lifandi greina kál
tegunda er' sami næringarkraft
ur og í nýjum aldinum! PesS
vegna er það fávíslegt að tor-
velda mönnum, sem veikir eru
orðnir ,af neyzlu dauðra fæðu-
tegunda, að ná sér í ný aldini
um þann tíma árs, sem lifandi
grænmeti er ófáanlegt.
Endurreisnarstarfið.
Ábyrgðarstörf hverrar þjóðar
ár. hafa jafnan hvflt á herðum
Með lögum um gengislækk-
un jafnhliða því að allir vinn-
andi menn og konur eru svipt
ir réttinum til að ákveða sjálf
kaup sitt og kjör, í samræmi
við styrkleika sinn, er hafin
grimmari sókn af hendi aftur-
haldsins á lífskjör allrar alþýðu
en nokkurn tíma fyrr.
Hinir ábyrgju formælendur
þessarar óhæfu, reyna með
ýmsum blekkingum og tyllivon-
um um aukna atvinnu að sefa
réttláta reiði fólksins, sem þeir
óttast að nú loksins hafi séð
úlfshárin undir sauðargærunni,
sé nú Ioksins orðið þreytt á
loforðunum, sem alltaf erusvik
in o‘g láti sér ekki lengur nægja
að fá steina fyrir brauð.
Þó er einn hópur manna hér
í þessum bæ og hann nokkuð
stór, sem þessir atvinnulygarar
hafa ekki talið ómaksins vert
að reyna að gefa neinar tyllivon
ir. Pað eru styrkþegar, öryrkj-
ar og gamalmenni, sem eiga að
hafa framfærslu sína af þvíop-
opinbera. Pegar þess er gætt,
að framfærsla þessa fólks hef-
ur verið skorin svo við nögl,
áð í -xnörgum tilfellum mun það
hafa átt fullerfitt með að verj-'
ast því að svelta, auk þesssem
fullkomin vöntun á sæmilegum'
klæðnaði er talinn sjájfsagður
hlutur, geta allijr séð hverskon
ar líf það á í vændum, þegar
allar nauðsynjar þess hækka
upp úr ölhi valdí, vegna geng-
islækkúnarinnar.
Það er því augljóst mál, að
yfirvöld bæjar og ríkis verða
að gera þegár í stað ráðstaf-
anir um hækkun þessára styrkja
nema það sé beinlíniS tilgang-
urinn að setja þetta fólk á „guð
og gaddinn", að fornum ís-
lenzkum sið, og Iáta skeika að
sköpuðu með það hverjir
skrimti eða falli.
En hvað sem þeim tilgangi
kann að líða, er það skýlaus
krafa alls almennings að styrk-
ir til þurfamanna, hvort sem
það er vegna atvinnuleysis, ó-
megðar,sjúkdóma eðaelli, verði
tafarlaust hækkaðir, að minnsta 1
kosti sem nemur dýrtíðaraukn-
ingunni, sem orðin er, og síðan
jafnóðum og dýrtíðin vex.
Bæjarfulltrúar Sósíalista-
flokksins munu á næsta bæjar-
stjórnarfundi, (hvenær hann
verður er óvíst, því íhaldið í
bæjarstjórn virðist vera svo á-
nægt með síðasta afrek sitt ,þeg
ar það lækkaði laun þeirra er
voru lægst launaðir af starfs-
mönnum bæjarinns og hækkaði
laun þeirra hæst launuðu, rétt
fyrir gengisfallið, að það telji
kvenþjóðarinnar og þá helzt
á herðum húsmæðranna og á
mæðrunum. Kvenþjóðin hefur
fætt og klætt þjóðina, alið upp
börnin til heilsu >og þroska
verið varðenglar hinna sjúku,
og vakið metnað hjá æskunni.
íslenzku þjóðinni hefurumskeið
hnignað að heilsufari og efna-
legu sjálfstæði. Endurreisnar-
starfið verður nú hafið. íslenzku
kvenþjóðinni og þá hélzt hús-
mæðrum landsins er bezt trú-
andi til þess að taka að sér
einnig, í því ábyrgðarmesta hlut
verkið og vinna sigur á erfið-
leikunum með þrautseigjunni
og þolinu, sem þeim er í blóð! j
borið. 1
ækki þörf frekari fundarhalda)
leggja fram tillögur í þessu
máli, sem ef þær næðu fram að
ganga, mundu rétta að verulegu
leyti hlut styrkþega, og
tryggja það að hið ömurlega
hlutskipti þeirra verði ekki gert
enn ömuriegra með mannúðar-
leysi valdhafanna.
Flokkur verkalýðsins, Sósíal-
istaflokkurinn, getur ekki sætt
sig við þá ,,lausn“ vandamál
anna, að sífellt séu skornar
stærri og stærri sneiðar af
brauði hinna fátækustu, tilhagn
aðar fyrir þá fá|U, sem eru að
eyða stórvirkustu framleiðslu-
tækjum þjóðarinnar.
Björn Bjamason
Þýzka þjóð-
in óttast
styrjöld
FÚ I FYRRAKV.
Nýlega birtist í „Manchesler
Guardian" í Bretlandi grein
]um ástandið í Þýzkalandi
fréttaritari blaðsins, sem nýlega
hefur verið á ferð þar og rann-
sakað hefur hugi almennings,
viðhorf almennings í Þýzkalandií
við styrjöld, og ritar greinina
eftir því, sem tök vom á. Frétta
ritarinn heldur því fram, að á
síðustu mánuðum hafi almenn-
ingsálitið í Þýzkalandi gengið
gegn um þrjú breytingastig. Á
fyrstu stjórnarámm Hitlers var
endurvígbúnaðihUm tekið vel af
almenningi, sem hæfilegu svari
við áþján Versalasamninganna.
Þar við sat, þar til komið var
ffam á sumar 1938, en þá fór
almenningi að verða það ljóst
að endurvígbúnaðurinn var
meira en tákn um jafnrétti
Þýzkalands. Þúsúndir manná
undir vopn, tugir þúsunda við
stöðugar víggirðingastníðar,
endalausar loftvarnaæfingar,
allt knúði þetta fólk til að horf
ast í augu við þá ‘. staðrieynd,
að styrjöld kynni að vera yf-
i'rvofandi. Hinn óstjórnlegi fögn
uður þýzku þjóðárinnar, sem
kom í ljós eftir Múnchensátt-
málann, var ekki fyrst og
fremst sprottinn af því, að tek-
izt hafði að innlima Súdetaland
ið. Hann var yfir því, að styrj
öld hafði verið afstýrt.
En sérkennilegasta breytingin
sem almenningsálitið í Þýzka-
landi hefur tekið, var sú, hve
þessi fögnuður þjóðarinnar var-
aði skamma stund. Ástæðan til
þess var sú, að smátt og smátt
varð fólki það ljóst, hve afar-
alvarlegt ástandið hafði verið.
Með útlendum blöðum og einka
bréfum seitlaði það inn í landiðj
hve mjög Bretland hafði víg-
búizt. Hér við bættist enn hinn
hvassi tónn í ræðu Hitlers í
Saarbrúcken, þar sem hann sló
til jarðar allar vonir um það,
að ófriðarhættan væri um garð
gengin.
Þriðja brejdingin á almenn-
ingsálitinu hófst með ofsókn-
lunum' áhendur Gyðingum í
nóvember. Þjóðverjar sjálfir
tala um tímann, fyrir og eftir
10. nóvember“ á sam hátt og
Bretar tala um „tímann fyrir
og eftir Múnchen-sáttmálann".
Þá heldur fréttaritarinn því
Framhald á 4. síðu.
Ræða Hédíns
Framh. af 1. síðu
Hvað sjálfstæðismálið á-
hrærði minnti Héðinn á, að allir
flokkar hefðu lýst því yfir, að
slitið yrði sambandi við Dani
1943, og stofnað yrði hér lýð-
veldi, og væri ekki vitað um,
að nein breyting hefði orðið
á afstöðu þeirra til þess máls.
En það, sem gera þyrfti eins
og sakir stæðu, væri það, að
leita til lýðræðisþjóðarhia og fá
þær til þess að ábyrgjast sjálf-
stæði okkar. Tillögum Sósíalista
flokksins um þetta hefði verið
tekið fjandsamlega af stjórn-
inni, og ekkert lægi fyrir unr
það, að hin nýja stjóm vildi á
nokkum hátt breyta um stefnu
í þes&u máli.
Olt. í einstök atriði í ræðum
þeirra Stefáns Jóhanns og Ól-
afs Thórs, kvaðst Héðinn ekki
fara, en þó vildi hann minnast
á félagfsmálalöggjöfina, sem
Stefán teldi sig þurfa að
vernda. Með gengislækkúninni
kvað hann alla styrki, sem
veittir eru samkvæmt þeirri lög-
gjöf, hafa verið lækkaða, og
gildi þessarar löggjafar þar
með allverulega skert. Fram-
lög þau, sem talað vætri, unr
til verkamannabústaða, væru
sízt hærri í krónum talið held-
ur en vera ætti samkvæmt riú-
verandi lögum, en þegar tekið
væri tillit þess hve mjög þygg-
ingarefni hefði stigið í verði,
væri augíjóst, að hér vaeri raun-
verulega um' lækkun að ræöa
Hann kvað allar líkur benida til
þess, að íbúðir í hinum nýju
verkamánnabústöðum yrðu svo
dýrar að fátækum verkamönn-
Ef hér lofað framlag til verka- |
mannabústaða ætti að koma að
tilætluðum notum, yrði því að
gera lagabreytingar, sem gerðu
snauðum verkamönnum kleift
áð bú-a í íbúðumim. Kvað hann
Sósíalistaflokkinn mimdu koma
fram með tillögur þar að lút-
andi.
Þá benti hann á, hversu veik-
ur væri sá grundvöllur, sem
stjörnin hvíldi á innan þingsins.
í öllum þirigflokkum væri meiri
og niirrni andstaða gégn -stjórn-
inni, og nokkur hluti Sjálf-
stæðisflokksins stvddi hanameð
Valdímarssonar
einskonar fyrirvara, og sá meiri
hluti, sem íengizt hefði innan
þingflokksins, væri fenginn eít-
ir langvarandi þjark og mikinn
áróður. Hann kvað rétt að þing-
menn fengju aðstöðu til að iaka
skýra afstöðu til þessara mála,
og mundi þeim gefast kostur
á því við atkvæðagreiðslu um
vantraust, sem Sameiningar-
flokkut alþýðu.-- Sósíalista-
flokkurinn mundi leggja fram.
Skipulagning niðurriísstarfsem-
innar.
Það hlýtur að vekjá sérstaka
athygili í siambandi við myndun
hinnarnýju stjórrrar, að sá mað-
urinn, sem að dómi forsætisráð-
herra hefur unnið inauna mest
að því að skapa þann grund-
völl sem stjórnin hvíkr á, bæði
sem formaður í þeirri nefnd,
sem fjállaði um sjávarútvegs-
málin í vetur, > og einnig sem
flutningsmaður að tillögum um
gengislækkun, skuli vera látinn
víkja úr sFóniinni. Hiisvegar er
tekinn inn í stiórnina maður,
sem hefur marg oft lýst því
yfir, að hann væri andvígur
þeim grundvelli,- sem stjórnin
er talin hvíla á. Þessi maður er
Jakob Möller. Þar við bætist
svo ,að horium 'er falin yfir-
stjórn ríkiseinkasalanna, en hánn
og flokkur háris er serrf kunnugt
er ,méð öllú áridvígur því að
ríkið skipti sér af verzlunarmál-
um á þe'nnan hátt. Því má elcki
heldur gleyma, að Clafi Thórs
er falin æðsta stjórn F.iskimála-
nefndar, Sjldarútx egsneíndar og
síldarverksmiðja ríkisins, en Öl-
afur og flokkur hans hefur ár-
um saman hamast gegn öllum
þessum fyrirtækjum, sem mest
þeir máttu.
Yfirleitt lítur út fýrir að regl-
an sé sú, að fá hverjum ráð-
herra þau mál til meðferðar,
sem hann áður sýndi fullan
fjandskap, og verður slíkt ekki
öðruvísi skilið en svo, að hér
sé verið að skipuleggja niður-
rifsstarfsemina.
Otbreiðlð Oióðviljann