Þjóðviljinn - 02.05.1939, Síða 1

Gcrízt
meðlímír í
Sósialísfa~
f lokknum í
IV. ARGANGUB
ÞRIÐJUDAGUE 2. MAl 1939
99. TÖLUBLAÐ
Hvad hefur þú
gert fil að
úfbreíða
Þjóðvífjann
9

Giíurleg páfffaha í hFOfuganoa uephalúBsfélaganna Hrátt tyrir sundrunga
■
i
Skjaldborgin á grafarbarmi
Háilðahöld verkalýðsféla$anna seftu svíp sínn á Reykjavík í $ær. Verka-
menn sýndu, að þeír skílja vel alvöru þess fíma, sem vér lífum á, o$ að
þeír eru sfaðráðnír í því að skapa sféffínni frausf£Vi$í, með því að sam«
eínasf á komandí hausfí i eínu fa$sambandí„ skípula$sle$a óháðu sf jórn-
málaflokkum. Þeír vífa að baráffa þeirra fyrír frelsí o$ eínín$u verka^
lýðssamtakanna er um leíð baráffa fyrír verndun mennín$arínnar, bar-
áffa $e$n víllímensku fasísmans. Aldreí hefur verkalýðurínn í Reykíavík
skípað sér í voldu$rí fylksngu en kröfu$ön$u verkalýðsféla$anna i $ær.
Breíðfylkíngarflokkarnír óvírtu eíníngarvílja verkalýðsíns með því að efna tíl
flokkslegra hátíðahalda. Hátíðahöld þeírra sanna, að Alþýðuflokkurínn er deyjandí
flokkur, og að þrátt fyrír míkíð kjörfylgí Sjálfstæðísflokksíns eru ítök hans meðal
verkamanna lítíl. Ollum ber saman um, að fjölme iní hafí veríð meíra hjá verka-
lýðsfélögunum en hjá Sjálfstæðísflokknum, um Alþýðuflokkínn talar engínn.
Kröfuganga og útifundur
verkalýðsfélaganna
Á öðrum tímanum fór fólk að
streyma frá Lækjartorgi, úröll-
um áttum. Ræðustóll hafði ver-
settur uppi í túniuu vestan við
Bemhöftsbakarí. Pegar mann-
fjöldinn tók að þyrpast um Lækj
argötu og Bankastræti hóf
Lúðrasveitin Svanur undir
stjórn Karls Runólfssonar, að
leika göngulög. Umferð var
stöðvuð eftir báðum götunum
og fylltust þær brátt af fólki,
ungum og gömlum, konum og
körlum, og báru langflestir
merki dagsins, rauða slaufu, á-
letraða:.„Allir eitt 1. maí“. Kl.
hálf tvö kom fylking verka-
manna norður Lækjargötu.
Báru þeir fána verkalýðsfélag-
lanna, í ífararbroddi fána Dags-
brúnar, — og rauða fána og ís-
lenzka. Skipuðu þeir sér í rað-l
ir upp eftir Bankastrætinu.
Sigurður Guðnason, verka-
maður, setti hátíðahöldin fyrir
hönd 1. maí-nefndar verkalýðs-
félaganna. Þá hóf máls Jóhann-
es skáld úr Kötlum. Fluttihann
snjalla og alvöruþrungna eggj-
unarræðu til alþýðunnar um að
láta ekki hina erfiðu tíma draga
úr sér baráttukjarkinn, enskipa
sér fast um málstað lýðræðis,
frelsis og menningar,
Um tvöleytið lagði kröfugang
an af stað, og gekk lúðrasveitin
í fararbroddi. Varð hún mjög
fjölmenn sem vænta mátti, og
fór vel og skipulega fram. Far-
ið var eftir Bankastræti, Lauga-
veg, Frakkastíg, Kárastíg, Skóla
vörðustíg, Baldursgötu, Berg-
staðastræ'ti, Skólavörðustíg,1
Bankastræti, og staðnæmst í
Lækjargötu.
Meðan' á göngunni stóð kom
dynjandi rigningarskúr, annars
mátti heita þurrvirði meðanúti-
hátíðahöldin stóðu yfir.
Að aflokinni kröfugöngunni
hófst útifundurinn að nýju og
stóð hann til kl. rúmlega 4.
Þar fluttu ræður Héðinn Valdi-
marsson form. Dagsbrúnar, Ing
ólfur Einarsson, ritari Félags
járniðnaðarmanna, Petra Péturs
dóttir, Ólafur H. Einarsson, vara
form. Iðju, Guðm. Ó. Guð-
mundsson, f. h. Varnarbanda-
lags verklýðsfélaganna og Guð-
jón Benediktsson, form. Sveina-
fél. múrara. Var öllum ræðun-
um forkunnarvel tekið. Beind-
ust allar ræðurnar að vanda-
málum verklýðshreyfingarinnar,
skipulagsmálum iog hagsmuna-
málum verklýðsfélaganna. Kom
greinilega fram að hátíðahöldin
þenna dag voru helguð baráttu
verkalýðsins fyrir óháðu fag-
sambandi og hagsmunamálum
verkalýðsins, Það voru verklýðs
félögin og þeirra mál, sem áttu
daginn.
1. maí nefnd verklýðsfélag-
anna gaf út myndarlegt blað,
iog skrifuðu í það ýmsir helstu
foryígismenn verklýðshreyfing-
,arinnan í Reykjavík. í blaðinu
eru eftirrfarandi greinar: Mál
verkalýðsins, eftir Guðjón
Benediktsson, Húsnæði og at-
-yinna, í Reykjavík eftir Héðinn
Valdimarsson, Iðja, félagverk-
smiðjufólks, eftir Ólaf H. Ein-
arsson, Eining skapar máttinn
eftir Petru Pétursdóttur, At-
vinnuleysi og iðnaður eftir Ing-
ÓK Einarsson, Stéttasamtök laun
þega eftir Þorstein Pétursson.
Verklýðssamtökin og lýðræðið
eftir Jón Bjarnason, Iðnaðurinn
eftir Ólaf H. Guðmundsson,.
Samvinna 'iðnfélaganna eftir
Valdimar Leonhardsson og Al-
þýðan og neytendasamtökin eft-
ir Sveinbjörn Guðlaugsson.
Skemmfanír Sósíalísfa~
féía$síns o$ Æskulýds-
fylkín$arínnar
í gærkvöldi hélt Sósíalistafé-
lag Reykjavíkur og Æskulýðs-
ingin skemmtun í K.R.-húsinu.
Varð hún svo fjölsótt að margir
urðiu frá að hverfa. Þar fluttu
ræður Einar Olgeirsson og Egg
ert Þorbjarnarson, Karlakór
verkamanna söng og ungherjar
skemmtu, og loks var stiginn
dans fram eftir nóttu. Fór
skemmtunin ágætlega fram. —
Á skemmtun þessara sömu fé-
4aga í lOddfellowhúsinu í fyrra-
kvöld var einnig troðfullt hús
og ágæt stemning.
Breídfylkingín fer á sfúfana
Klukkan tæplega 2 fór nokk-
ur strjálingiur af fólki að tínast
saman fyrir utan Alþýðuhúsið
við Hverfisgötu, því að hérætl-
aði Skjaldborgin að fylkja liði
og sýna hve „mikið“ og „frítt“
föruneyti hennar væri. Varflutt
ein ræða og nokkrir menn léku
á „saxófóna“, þar sem hljóm-
sveit vantaði.
Að þessu loknu bjóst hópur-
inn til göngu um götur bæjar-
ins og var haldið inn Hverfis-
götu. Gengið var undir íslenzk-
um og rauðum fánum og auk
þess blakti fáni Sjómannafélags
ins yfir hópnum. Kröfuspjöld
fyrirfundust engin og fengu.
göngumenn síðar skýringu á
Framh. á næstu síðu
I
Frá kröfugöngu og útifundi verltalýðsfélaganna við Lækjartorg í gæ r
Kokkinakí ofl Gordjenko
ilngn 8000 km. á 22 kLst.
Þeir vorn konudr inn yfir New Yerk-
fylkið, en nrðn að snna aftnr
EINKASKEYTI TIL ÞJÓÐVILJANS. MOSKVA 1 GÆRKV.
Fréttaritari „Isvestia” skýrir í
dag frá ýmsum nánari atriðum
um flug þeirra Kokkinakis og Gor-
djenkos:
Flughraðinn varð allt að 400
km. á klst. Fyrsta stormsveipinn
rakst „Moskva” á yfir Novgorod,
annan við vesturströnd islands og
þann þriðja við Grænland. Milli
Grænlands og Labrador gerði snjó
veður erfitt um flug, og þegar að
Atlanzhafi kom, seinkaði mótbyr
fluginu. Við Kap Farvel varð flug-
vélin að fara upp í 9000 m. hæð
vegna þoku og þykkra skýja, og
fljúga blindflug með súrefnisgrím-
ur. En á New York-svæðinu versn-
aði veðrið skyndilega og var sím-
að frá flugvellinum Floid Bennett,
að bannað væri að lenda þar í
slíku veðri. Var þá ekki um aðra
leið að ræða, en að snúa aftur til
St. Lawrenceflóa. Var flogið þang-
að í 9000 m. liæð, og í 48 stiga
kulda. Radio-áttavitinn fraus og
varð ónothæfur. Alltaf varð erfið-
ara að átta sig. Til St. Lawrence-
flóans kom flugvélin í myrkri, fyr-
ir neðan var aðeins ís og opið haf.
Um þetta leyti voru súrefnisbirgð-
irnar á þrotum, en venjuleg öndnn
er ákaflega erfið í 9000 m. hæð.
En Kokkinaki tókst að komast
niður úr skýjunum.
Hreyflarnir unnu vel allan tím-
ann, og er flugmennimir lentu,
voru eftir ca. 900 kg. brennsluefn-
is. En í suðri var óveður, í norðri
ís og opið haf. Kokkinaki ákvað
því að lenda. Flaug hann fyrst
nokkrum sinnum yfir eyjuna Mis-
quaw og sýndist hún mjög vot-
lend. Þótti honum ótryggt að
lenda á hjólunum, dró þau inn og
tókst að setjast hjólalaus. Mikail
Gordjenko varð fyrri út úr vélinni
og hjálpaði Koltkinaki út, en hann
var dálítið meiddur. Hálftíma síð-
ar fundust þeir.
Eyjan „Misquaw” verður enn
um mánaðartíma umlukt ís, og
verður ekki hægt að flytja flugvél
Kokkinakis þaðan fyrr en íslaust
er orðið.
1 gær, 30. apríl, kl. 16.30 (ísl.
tími), náðist beint talsímasam-
band milli Moskva og Misquaw-
eyju. Frá Moskva töluðu Antonoff,
eftirlitsmaður flugsins, og Kon-
stantin Kokkinaki, bróðir flug-
mannsins. — Spurt var frá Mosk-
va hvernig flugmennirnir færu frá
Misquaw-eyju'. Svarið var: Kan-
adisk sjó- og landflugvél reyndi í
gær árangurslaust að lenda, þar
sem við lentum. Sveif hún lengi
yfir eynni, en varð að snúa aftur.
Framh. á næstu síðu
Varnarbandalag
verkalýösfélag-
anna feys sér
stjorn
Síðastliðinn sunnudag var hald-
inn fulltrúafundur varnarbanda-
lags verkalýðsféíaganna. Fór þar
m. a. fram kosning á stjórn banda
lagsins, en áður hafði farið fram
atkvæðagreiðsla meðal fulltrúa fé-
laga utan af landi. 1 stjómina
voru koánir: Guðjón Benedikts-
son, Guðmundur ó. Guðmundsson,
Héðinn Valdimarsson, Helgi Sig-
urðsson, Hafnarfirði, Hermann
Guðmundsson, Hafnarf., Ingólfur
Einarsson og Ólafur H. Guðmunds
son.
Síðar í þessum mánuði verður
bætt við í stjórnina 4 mönnum í
Reykjavík og mönnum úti á landi
samkvæmt frumvarpi til laga
um Landssamband íslenzkra stétt-
arfélaga.