Þjóðviljinn - 24.05.1939, Síða 2

Miðvikudagurinn 24. mai 1939.
ÞJ6DVILJINN
luóovimmi
Ctgefandi:
Sameiningarflokkur . alþýða
— Sósíalistaflokknrinn —
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson.
Sigfús A. Sigurhjartarson.
Ritstjórnarskrifstofur: Hverf-
isgötú 4 (3. hæð), sími 2270.
4fgreiðslu- og auglýsingaskrif-
stofa: Austurstræti 12 (1.
hæð) sími 2184.
4skriftargjald á mánuði: .. .
Reykjavík og nágrenni kr.
2,50. Annarsstaðar á landinu
kr. 1,75. 1 lausasölu 10 aura
eintakið.
Víkingsprent h. f. Hverfisgötu
4. Sími 2864.
Víðsjá Þjóðvíljans 24. 5. '39
Pefer Wíeden:
Shjaldborgín nr.2
Deilumál hafnfirzkra verka-
mauna eru enn á ný á dagskrá
Að sjálfsögðu þurfa þjóðstjóm
arblöðtn eitthvað að legg(ja til
Imála í deilu þessari. Alþýðublað
ið byrjaði. Pjóðviljinn gaf lesend
um sínum sýnishorn af skrifum
þess í gær, og er það úr sög-
unni að sinni. í gær tók Morg-
unblaðið við. Meginefni í leið-
ara þess er , þetta: Fyrst
er stuttlega rakinn gangur
Hafnarfjarðardeilunnar í vetur
og lausn hennar, síðan er skýrt
frá þeim tíðindum, sem gerðust
á síðasta Hlífarftmdi, og að því
búnu hefst útlegging blaðsins.
Blaðið staðhæfir „að verklýðs
máltn í firðinum séu komin út
í hinar verstu ógöng>ur“. Ástæð-
una telur það vera þá, ,,að hin-
ir pólitísku flokkar, Alþýðufl.
og Kommúnistaflokkurinn séu
að togast a um verkamennina“.
Inn í þessa ,klausu hafa slæðzt
tvær villur. Pað kemur sem sé
engum til hugar að tala framar
um Alþýðufl., sem sjálfstæð-
an flokk, allir vita að hann hef-
ur glatað sinni flokkslegu til-
veru í flatsæng Breiðfylkingar.
innar. í staðinn fyrir orðið Al-
þýðuflokkur ætti því að standa
orðið Breiðfylking, og ef segja
á allan sannleikann, og ekkert
nema sannleikann, þá verðurað
b^eta því við, að Breiðfylking-
in er Skjaldborg nr. 2, að því
leyti að öll ráð eru þar ráðin í
þröngri klíku, sem er að verja
forréttindi sín og sérhagsmuni
i þjóðfélaginu,og óska til þessa
fulltingis og fylgis verkamanna
og bænda, en um fram alla
muni tryggja að þeir ráði engu
í flokki þeim, sem myndaður
var af rústum Sjálfstæðisflokks-
ins, Framsóknarflokksins ogAl
þýðuflokksins. Það sýndi sig
lí'ka í vetur að verkamenn í
Hafnarfirði, sem fylgja þeirri
stefnu í þjóðmálum, sem Sjálf-
stæðisflokkurinn eitt sinn barð-
ist fyrir, eru mjög fjarri því
að fylgja Breiðfylkingunni að
málum. Alveg á sama hátt og
verkamennrnir þar, sem aðhyll-
ast sósíalismann, hafa yfirgef-
ið Skjaldborgina til þess að
halda uppi merki því, sem Al-
þýðuflokkurinn áður bar, yfir-
gefa nú verkamenn þeir, sem
aðhyllast samkeppni og einka-
rekstur framleiðslutækjanna,
Breiðfylkinguna til þess að
halda á lofti því merki, sem
Sjálfstæðisflokkurinn barðist
undir. * 1
Þá hlýtur það einnig að vera
einhverskonar villa, prentvilla,
ef ekki önnur verri, að „Komm
únistaflokkurinn“ sé að „togast
á“ um verkamenn í Hafnarfirði:
Allir vita að sá flokkur er ekki
til á landi hér. Blaðið mun eiga
við Sameiningarflokk alþýðu
Hnignunin í atvinnulífi Þýzkalands
„Priðja ríkið“ lætur erind-
reka sína í hinum ýmsu lönd-
um telja fólki trú um að í Þýzka
land> sé um framfarir að ræða,
— að minnsta kosti á sviðifram
leiðslxmnar og atvinnulífsins,
því að tala um framfarir á atjýl-
lega sviðinu í Þýzkalandi, það
dettur ekki einu sinni Göbbels
í hug. ,Svo gífurlegar eru aftur-
farirnar á sviði bókmennta, lista
og vísinda í hinu forna „landi
skáldanna og spekinganna“ und
ir ógnarstjórn Hitlers.
Þýzkalandi er stjprnað af
nokkrum auðhringum, sem em-
bættislýður nazistaflokksins
styður — og þvælist þó fyrir
um leið. „Skipulagning iðnaðar
ins“ er skrípamynd af skipu-
lagningu og tilraunirnar að
gera Þýzkaland sjálflu sér nóg
hafa gersamlega mistekizt.
í sambandi við tengsl iðnað-
arins við ríkisvaldið „blómgast“
slík aftaka skriffinska; mútur
og hlutdrægni, að almennt um-
kvörtunarefni er meðal allra
smærri iðjuhö!(da og kaup-
manna, enda er smámsaman
verið að eyðijeggja þá meðyf-
irgangi hringanna. Öryggið í
réttarfarinu hvað rekstur máíá
snertirútaf samningumog fjár
málum er orðið litlu betra en
út af stjórnmálum. Hringarnir
ráða réttarfarinu líka.
Hnignun kolaframleiðsljinnar
og samgön gu tæk jaixna.
Kolaframleiðslan er, sem
kunnugt er, einhver þýðingar-
mesta atvinnugrein Þýzjcalands.
I Deutsche Allgemeine Zeit-
ung“ 22. janúar 1939 er viður-
kennt að koLaframleiðslan hafi
verið minni ú árimu 1938 en
1937. Ræðir blaðið málið mjög
alvarlega og reynir að benda
á ýmsar lorsakir. Ein af orsök-
unum er skortur á flutninga-
tækjum. Þessa sömu orsökræð-
ir yfirstjórn járnbrautanna
þýzkíuí í „Yfirliti yfir árið“, sem
hún birtir 4. janúar. Þar er
viðurkennt að færri vagnar hafi
fengizt en j>urfti, — og aðallega
eru tvær prsakir nefndar. Önn-
ur er ,að herstjómin ta'ki svo
mikið til sín- Hin, að það eru
færri vaginar framleiddir en
hent er út, af því þeir eru
orðnir gamlir og ónýtir.
Ein orsökin til minnkandi kola
j framleiðslu er líka sú, að fram-
leiðslan á hverja „vakt“ fer
minnkandi. Þrátt fyrir — eða
1 réttara sagt vegna — vinnu-
þrælkúnarinnar er þýzka auð-
valdið nú komið með verkalýð-
inn í kólanámunum að þeinr
takmörkum, sem hann lætur
pína sig til .
„Rúm án fólks“.
pað vantar fólk í þýzka land-
búmaðimn.
Það mætti nefna fleiri dæmi,
um afturför í þýzkum iðnaði
en kolin og samgöngutækin,
en það skal látið nægja — og
landbúnaðurinn athugaður stutt-
lega. Nazistarnir kvarta yfir að
þá vanti „rúm fyrir fólkið“,
þýzka þjóðin hafi ekkert
„pláss“. Þeir heimta nýlendur
— og þeir gera sjálfstæð löpdi
eins og Austurríki og Tékkó-
slóvakíu að mýlendum. En hvern
ig er ástandið í landbúnaðin-
um? .
í missirisskýrslu „lánafélags
ríkisins“ er kvartað yfir „flótt-
anum úr sveitinni“. Landbúnaðu
arverkamenn, bændasynir og
smábændur flýja sveitimar. Að- 1
alorsökin er sú að kjör þeirra
hafa versnað. „Deutsche All-
— sósíaiistaflokkinn. — Það er
bezt að segja líka allan sann-
leikann, og ekkert nema sann-
leikann um afskipti þess flokks
af deilunni í Hafnarfirði.
Eins og allir vita, sem
vilja vita hið sanna, er það verk
efni flokksins að sameina alla
sósíalista á Islandi í einn flokk,
með það lokatakmark fyrir aug-
um að stofnsetja sósíalistiskt
rfíki á íslandi. Alveg óháð þess-
ari stefnu flokksins er svo hitt,
að hann beitir sér fyrir því,
að íslenzkur verkalýður sam-
einist í einu verklýðssambandi,
sem starfi á fullkomnum lýð-
ræðisgrundvelli og sé uppbyggt
af einu stéttarfélagi i hverri
starfsgrein á hverjum stað. í
þessu efni eiga verkamenn að
standa saman án alls tillits
til þess hvaða skoðun þeir hafa
á stjórnmálum. Þetta skilja flest
ir verkamenn, og skal þess sér-
staklega getið, að verkamenn í
Hafnarfirði, sem eru fylgis-
menn samkeppninnar og ein-
staklingsreksturs framleiðsl-
unnar, hafa sýnt á þessu full-
kominn skilning. Afskipti sam-
einingarmanna af Hafnarfjarðar
deilunni miðaði að því einu að
sameina verkamenn úr ölluni
flokkum í hagsmunabaráttunni.
En nú ■ skulum ,við víkja aft-
ur að Morgunblaðinu. Það hef-
ur tillögu fram að bera í mál-
inu. Það leggur til að verka-
menn í Efafnarfirði leggi niður
sitt gamla og þrautreynda fé-
lag, Hlíf,til þess að ,hafa óhind-
ina úr Skjaldborginui, \og sé
síðan stofnað nýtt félag. í því
nýja félagi reyni Breiðfylkingin (
að „strika yfir gamlar væringar i
| og sameinast í einu samfélagi
og starfa á grundvelli sáttar og |
samlyndis“. ^
Hversvegna þarf að stofna
nýtt félag til þess að „fylking |
in“ geti starfað saman í sátt og
samlyndi? Morgunblaðið kom
ekki með skýringu á því. Verka
menn í Hafnarfirði vilja starfa
samaþ í sátt.og samlyndi innan
Hlífar. Nokkrir þeirra hafa þó
í bráð Iátið Skjaldborgitiaglepja
sig og gerzt klofningsmenn inn
an verklýðssamtakanna, og nú
vill Skjaldborgin nr. 2 fara að
leika sama leikinn, hún vill fara
að stjórna þeinr verkamönnum
sem aðhyllast frjálsa samkeppni
og einkarekstur framleiðslutækj
anna. En hún mun verða fyrir
vonbrigðum, spor hinnar
fyrri Skjaldborgar hræða,verka
menn vilja ráða sér sjálfir, þeir
ganga ekki kaupum og sölum
þó Ieiðtogar þriggja stjórnmála
flokka hafi selt flokka sína fyr-
ir völd og fé. í Hafnarf. munu
verkamenn af öllum flokkum
taka höndum saman um að gera
sitt gamla félag Hlíf að voldugu
félagi. Þar munu þeir vinna all
ir sem einn að hagsmuna- og
menningarmálum sínum.
gemeinc Zeitung“, eitt aðalblað
nazista, segir 5- janúar að það
vanti í Þýzkalandi 400,000 land-
búnaðarverkamenn. Sannleikur-
inn er því sá, að í Þýzkalandf
vantar landið fólk, en fólkið
ekki land.
Landbúnaðinum þýzka hefur
hnignað. Hann framleiðir nú
mun minna af mat handa þjóð-
inni en fyrr. EÍn aðalorsökin,
er sú, að nazistarnir hafa tekið
widir víggirðingar og í aðrar
hemaðarþarfir 6,5 °/o af óunnu
ræktanlegú landi í pýzkalandi.
Ræktað land hefiur, síðan Hitler
kom til valda, minnkað um 1,3
milljón hektara. — Fátt afhjúp-
ar betur allt búllið um „blóð
og jörð“, „þjóð án rúms“ og
aðrar Hitlers-lygar, en þessi
óhrekjanlega staðreynd.
Þeir, sem breyta plógnum í
sverð, geta ekki vænzt vaxandi
uppskeru.
Lækkaindi laun verkalýðsins.
Samkvæmt útreikningi lúns
nazistíska blaðs „Industrie und
Statistik“ voru tekjur 20,8millj.
verkamanna 2,4 milljón marka
minni á árinu 1938 en árstekjur
19 milljón verkamanna voru
1929. Heildartekjur verkalýðsins
fara minnkandi.
Tekjur hvers einstaks verka;
manhs minnka líka. Ef tekið er
dæmi, sem nazistarnir sjálfir
gefa upp til að san.na „framfar-
ir“ hjá sér, þá sé$t að tekjur
hvers verkamarms í (viðkomandi’
verksmiðju hafa, hvað peninga-
launin snertjr, lækkað úr 2000
mörkum 1932 niðujr í l900mörk
1938. En við þetta er auk þegs
að athuga, að dregið er af laun-
unttm 1938; í allskonar „greiðsl-
ur“ og „gjafir“ að verkamann-
inum nauðugum, minnst lÖo/o.
Og það, sem gerir mestan mun:
1932 var 8 tíma vinnudagur —-
1938 er vinnudagurinn lögskip-
aður 10, 12 og allt upp í 16
klukkutíma. Auk þess er svo
vinnuhraðinn píndtir upp, svo
slysum fjölgaði í yerksmiðjun-
um frá 1937 til 1938 um 38,7o/0.
Það er lærdómsríkt að bera
alla þessa hnignun í Þýzkalandi
saman við framfarirnajr í Sovét-
ríkjunum á sömu sviðum. í Sov
étríkjunum vaxa aíköst iðnað-
arins í öllum greinum, ræktaða
Iandið eykst, landbúnaðinum
fleygir fram, vinnulamiin hafa
meir en tvöfaldazt frá 1933 til
37, en ]>ó eru þati drýgð stór-
um af hlunnindum þeim, sem
ríkið lætur í té, vinnutíminn er
styttur niður í 6 7 tíina og
samtímis öllu þessu tekpr inenn
ingin slíkum framförum að raun
verulega hefur menningarbylt-
ing átt sér stað í Sovétríkjun-
tim á síðustu árum.
En í Sövétríkjynum er líka
arðrán auðvaldsins afnumið og
sósíalisntinn kominn á, — en í
Þýzkalandi græddi anðmanna-
stéttin á kúgun þ}'zka verka-
lýðsins um 25000 millj. marka.
Þetta er „Þjóðernisjafnaðarstefn
ap“ í framkvæmd.
Fagþekkingmnni fer aftur.
Þýzkaland hefur alltaf verið
stolt af hinum faglærða verka-
lýð sínum, enda hefur hann ver-
ið Iífsskilyrði jjýzka iðQaðarins.
Nú er einnig þessi grundvölltir
að bogna.
Fagþekkingunni hefur farið
aftur í Þýzkalandi. Tugir þús-
unda af beztu faglærðu verka-
mönnunum sitja í fangabúðum..
Þúsundir hafa farið af landi burt
Túgir þúsunda liafa verið settir
í ófaglærða vinnu, af því þeir
þóttu „pólitískt óáreiðanlegir“.
Og það tekst ekki að ala upp
neitt nýtt iið í staðinn. Tekn-
isku menntuninni hefyir farið
aftur. Æðri skólunum hefur
hrakað.
I öllum skólunum eru hern-
aðaræfingar og pólitísk jkóhm
í anda nazismans ,gert að aðal-
atriði, svo vísindaleg og fagleg
menntun er vanrækt. Otkoman
verður því sú, að þekkingu þjpð
arinnar lirakar. Og ofan á þetta
bætist svo að klíkusamböndin í
nazistaflokkiiúm ráða því ,hverj-
ir eru settir .í trúnaðarstörf, en
ekkert tillit tekið til fagþekk-
ingar og vísindalegrar mennt-
'unar.
Þetta viðurkenna oazistarnir
sjálfir.
í tímaritinu „Chemische In-
dustrie“, fyrsta heftinu 1939seg
ir: „Versta afleiðingin af þvíhve
illa útbúnar vísindal(egar ,rann-
] sóknarstofnanir okkar eru, er
sú, að á ýmsum sviðum hefur
forustan í rannsóknunum færzt
til annarra landa“.
Hatur nazistaima á vísindum
og gáfum er að hefna síu. Iðn-
aðurinn kvartar meir og meir
uin skortinn á fagmönnunum
og að uppvaxandi kynslóðin full
nægi ekki kröfum iðnaðarins.
Iðnaðarráðherrann í Saxlandi,
Lenk, sagði í janúar að það
vantaði 20,000 faglærðra verka-
menn í iðnaðinn þar.
Það er ekki von að uppvax-
andi kynslóðin í Þýzkalandi
verði betri en raun er á. Bönnin
læra ekktrrt í skólanum, nema
„marsjera“ og segja „Heil Hitl-
er“. Það er farið að þræla þeim
út í vinnu á barnsaldri. Lögin
leyfa að börn innan 14 ára vinni
allt að 5 tímum, upglingar 14—
16 ára mega vinna 8 tíma, allt
til kl. 10 að kvöldi. Þannig er,
í senn verið að eyðileggja heilsu
og þekkiugarmöguleika hinnar
uppvaxandi kynslóðar.
Meðan verið er þannig að
eyðileggja æskuna í Þýzkal^ndi
fer ölluin aðbúnaði æ§ku.nnar
í Sovétrikjumun svo gífurlega
fram, að heimurinn dáist að.
Þar ernú verið að koma á ^róla
skyldu hvað „gagnfræðyskól-
ana“ snertir og með þriðju 5
ára-áætluninni er verið að hefja
alla verklýðsstéttina mpp áþekk-
ingar- og menniiigarstig sam-
svarandi því, sem tæknifróðir
menn nú hafa.
Reynslan í Þýzkalandiog Sov
étríkjuiieum sanna, að fasisminn
er hnigmun alls þjóðlífsins,
skipulögð af ofbeldi auðmanna-
stéttar, sem sjálf er orðin fjötur
á þróuninni, — en að sósíalism-
inn hiosvegar táknar svo glæsi-
legar framfarir mannfélagsins,
skipulagðar af frjálsum ,sam-
virkum, vianandi stéttum, að
mannkynið hcfur aldrei prað
fyrir slíkum.
Og þó fasisminn vígbúist uú
þegai' svo gífurlega, að’ atvinnu-
líf Þýzkalands sé að bogna und-
ir þunga vígbúnaðarins, — þá
þurfa fasistarnir ekki að láta
sig dreyfna um að þeir með
Vertíðin
í Vestm.esrjnm
ýt af grein, sem birtist nýlega
í Þjóðviljanum um vertíðina í
Vestmannaejjum, hefur blaðið
leitað sér frekari upplýsinga
hjá manni nýkomnum af vertíð
úr Eyjum. Segist honum frá á
þessa leið:
„Vetrarvertíð þessi hefipr ver-
ið í heildinni nokkru aflameiri
en þær síðustu undanfari.ð, en
veiðarfæra- og olíueyðsla meiri,
þar eð gæftir hafa verið allgþð-
ar og róðrafjöldi mikilí. Hæst-
tir að afiahlut mup hyfa orðið
m.b. Erlingur II, skipstjóriSig-
hvatur Bjarnason. Hásetahlut-
ui' á þessum bát nam 1490 krón-
um. Næstur mun hafa orðið
m.b. Veiga, skipstjóri Finnbogi
Finnbogason. Hásetahlutur nam
1460 krónum. Tfu bátar munu
liafa n«ð yfir 1000 lcróna há-
setahlut. — Annars var afli
mjög niisjafn á bátum, og út-
koman léleg hjá fjölda sjó-
manna og útgerðarmanna.
Greín utn Island
á belgáskn fímarífí
Janúarhefti belgiska mánaðar-
ritsins „L’Expansison Belge et Ex
portation réunies” flytur langa
forystugrein um ísland. Er þar
skýrt frá landi, þjóð, stjórnar-
háttum og atvinnuvegum. Fylgja
greininni nokkrar myndir, íslands-
kort, mynd af Kristjáni tiunda, —
Krag, sendiherra Dana og Islend-
inga í Bruxelles, Vestmannaeyj-
um, Elliðaánum, Skíðaskálanum í
Hveradölum og fjárrekstri. Tíma-
ritið er mjög vandað að öllum frá-
gangi.
ft
Líffð

„Tuííið”, tímarit Jóhannesar
Birkilands er orðið ársrit og er ár-
gangurinn 1938 nýlega kominn út,
640 bls. að stærð. Hefur hann inni
að halda fjölda ritgerða, þýddra
og frumsamdra. Auk ritstjórans
| rita þessir höfundar innlendir í ár-
! ganginn: Alexander Jóhannesson,
' Arnór Sigurjónsson, Böðvar Pét-
ursson, Friðrik Á. Brekkan, Gunn-
i laugur Kristmundsson, Hallgrím-
ur Hallgrímsson, Helgi Tryggva-
son, Hendrik J. S. Ottósson, Jó-
hannes Áskelsson, Jón Jónsson,
Jón Oddgeir Jónsson, Katrín Thor
oddsen, Knútur Arngrímsson, Lúð
víg Guðmundsson, Sigurður Ein-
arsson, Sigurður Heiðdal, Skúli
Guðjónsson, Steingrímur Stein-
þórsson, Steinþór Guðmundsson
og Þórbergur Þórðarson. Eru
margar greinarnar læsilegar og
fróðlegar.
Aðventa, síðasta bók Gunnars
Gunnarssonar er nýkomin úl> og
I gefur Heimskringla hana út. Er
útgáfan hin vandaðasta að frá-
gangi.
hernaðarbrjálæði sínu snúi
hjóli sögiunnar yftur á bak. —
Þýzkaland er að öllu leyti veik-
ara og verr út búið í str^) en
það var 1914, miðað við styrk-
leik landanna, sem það kæmi
til að fást við, og þá fyyst og
fremst Sovétríkjanna^ spm nú
eni orðin sterkasta stórveldi
Evrópu hernaðarlega, stjórn-
málalega og atvinmilege