Þjóðviljinn - 24.05.1939, Qupperneq 3

ÞJÓÐVILJINN
Miðvikudagurinn 24. maí 1939.
Verkamannabréf*
Byggingarfélag alþýðn
og Sfc|aldborgarforyslan
Stefán jóhann, forseti Al-
þýðiusambands íslands, situi í
ráðherrastól uppi í stjómarráði
með Jakob Möller við aðra
hlið sína, en Ölaf Thórs við
hina, hann brosir sínu breiða,
sjálfeelskufulla brosi í sælli
meðvitund um sinn ráðherratit-
il, sem hann heflur náð í eftir
harða og langa baráttu, og sem
heflur kostað hann stærri fórn-
ir en menn almennt héldu, að
hann vildi leggja á solurnar.
Hann heflur fórnað (mannorði
sinu ög áliti. ,Hann hef]ur svik-
ið allar hugsjónir sínar, ef þær
hafia þá nokkrar .verið. Merki
Alþýðuflokksins gamla hefur
hann svívirt og fótum troðið,
allt félagslegt frelsi og jafnrétti
heimtar hann að sé afnumið, og
hefur ósleitilega unnið að því
undanfarna mánuði að kljúfa
verklýðssamtökin og veikja
þau á allan hátt.
Ráð og tillögur þeirra manna
sem lengst af og allt fram að
þessp hafia fylgt honum, hlust-
ar hann el<ki á. Hans r^ð eru
ekki ráð flokksmapna hans, og
fframkvæmdir hans ekki vilji
þeirra, þeir heita orðið flestir
á hans máli kommúnistar. Allt j
þetta og margt fleira gerir hann
af takmarkalausri hégómagirnd
og valdagræðgi. Hægri hönd
Stefáns í öllum þessum hamför-
um er Jónas Guðmundsson,
sem situr í bankayáði Lands-
bankans, milli þeirra Jónasar
frá Hriflu og Ólafs Thórs, þar
sem þeir sameinast í einni
hugsun, einum yilja og einni
framkvæmd: að kúga fátæRa al-
þýðu — til þess að geta dreg-
ið fé saman í milljónaskuldir
Thórsfjölskyldunnar, til þess að
fela fyrir þjóðinni fjármála-
óreiðu nokkurra burgeisa,
manna, sem hafia sóað fé þjóð-
arinnar svo hundmðum ,þús-
unda skiptir, í óhófi og sællífi,
til þess að tryggja það, að
þetta fólk geti haldið áfram
sama lífemi, þótt þúsuiídir
verkafólks, bæðíi í sveit og við
sjó, viti ekki Ihvemig það á
að draga fram lífið. Þessi maðr
iur er nú ritstjóri Alþýðublaðs-
ins, þess blaðs, sem; í mörg ár
hélt Uppi málstað alls vinnandi
fólks í landinu, barðist fyrir
kjörum þess og réttindum og
hélt uppi ákveðinni andsföðu
móti öllu íhaldi og yfirstéttar-
eyðslu og óreiðu. Nú er komið
annað hljóð í strokkinn.
Nú er Alþýðublaðið, undir
stjóm þessa manns, orðið
mesta saurblað, sem gef-
ið er út í þessu landi, þar er
túlkaður vilji Stefáns Jóhanns
og Jónasar í félagsmálum. Það
heimtar allt lýðræði afnumið í
félögunum, það boðar kúgun
og ofbeldi, það segir, að allt
frjálshuga fólk séu kommún-
istar og landráðaskríll undir
stjórn erlendrar ofbeldisstefnu,
og skorar á alla að ofsækja og
útrýma þessum óaldarflokki
(Sameiningarflokki alþýðu) eins
og Hitler ofsækir alía sem eru
af Gyðingaættum.
Nú telur Alþýðublaðið verk-
lýðsflélögin, sem berjast fyrir
réttindum og hagsbótum með-
lima sinna, sýkla í þjóðlífinu,
sem verði að uppræta en allt
er lofað og fært til skýjanna
sem iniðar að auknum áhrifum
einræðisins og ómenningarinnar
I Reykjavík, höfuðborg ís-
lands, búa þúsundir manna í
heilsuspillandi íbúðum þar sem
sólargeisli kemst aldrei inn í,
en raki og rottur er þepsj stað
mjög algengt). í ’þessum gróður-^
reitum sýkla og hverskonar ö-
heilbrigða verður fjöldi for-
eldra að ala upp börn sín, því
þeir eiga alls ekki kost á betri
húsakynnum. Fyrir nokkrum ár-
um hóf Alþýðuflokkurinn bar-
áttu fyrir bætfum húsakynnum
fátækasta hluta þjóðarinnar, sem
sé verkamanna í Reykjavík og
í öðrum bæjum landsms undir
forustu Héðins Valdimarssonar.
Bar hann fram frumvarp á Al-
þingi um Verkamannabústaði,
sem mætti harðri andstöðu. I-
haldsflokkurinn barðist með
kjafti og klóm eins og hann
gat á móti þessu nauðsynjamáli.
En fyrir harðfylgi og ötula bar-
áttu Héðins fengust þólögin um,
Verkamannabústaði samþykkt.
Byggingafélag verkamanna
var þá stofnað í Reykjavík og
formaður þess kosinn Héðinn
Valdimarsson, og hefur hann
alltaf verið endurkösinn og því
formaður félagsins frá stofnun
þess. Hann hefur jafnan notið
þar óskipts trausts manna úr
öllum pólitískum flokkum, enda
félagið alltaf ópólitískt.. Traust
félagsm,annaí á ftormanninum
byggist þarna sem annarsstaðar
á vinsældum hans og á þrot-
lausri óeigingjarnri baráttu og
dugnaði. Undir hans forustuog
þeirra manna sem stjómina hafa
skipað með honum á hverjum,
tíma, hefur verið gengizt fyrir
byggingum' á ódýrum fyrir-i
myndar íbúðum, sem eru orðn-
ar um 170 að töluog búa í þeim
um 1100 manns.
Allur rekstur félagsins hefur ver
ið með fyrirmyndar brag, að
öllu leyti, og engin mistök hafa
átt sér stað og engin króna tap-
azt síðan félagið hóf bygging-
arstarfsemi sína, þrátt fyrir at-
vinnuleysi verkamanna og erf-
iðleika á ýmsan hátt á þessu
tímabili.
Flestir sem; í Verkamannabú-
stöðunum búa, bjuggu áður í
slæmum íbúðum, og margir í
heilsuspillandi og rökum kjall-
araholum. Við sem höfum orðið
svo hamingjusamir að eignast
íbúð þar, og um leið samastað
í frarntíðinni. finnum það bezt
hyers virði það starf er, sem
þeir menn hafa inntaf höndum,
sem hafa stjórnað og leitt Bygg
ingafélag alþýðu frá stofnun
þess og fram á þennan dag,
þrátt fyrir margskonar örðug-
leika og jafnveL opinberan fjand
skap margra áhrifamanna bæði
ríkis og bæjar .
Nú hefur bætzt við í þennan
hóp sem fjandskap bera til fé-
lagsins og framkvæmda þess,
þeir mennirnir, sem verkamenn
meðlimir Byggingarfélags al-
þýðu og allir unnendur þess
og þeir sem hafa áhuga fyrir
bættum húsakosti í þessu landi,
hefðu sízt haldið fyrir einu til
tveimur árum. Það eru þeir Stef
án Jóhann, forseti Alþýðusam-
bands íslands qg Jónas Guð-
mundsson, ritstjóri Alþýðublaðs
ins, ásamt nokkrum mönnum,
sem kalla sig Alþýðuflokk og
eru atvinnulega háðir klíku Al-
þýðusambandsstjórnarinnar og
þora ekki sökum ofríkis þess-
ara manna að hafa aðra skoðun
en þeir í þessum inálum, sem
öðrum, því þessir menn sem
kenna sig ennþá við Alþýðu-
flokkinn, eru þegar búnir að
sýna það, að engin aðferð er
svo lúaleg til, sem þeir eru ekki
albúnir að nota á móti sinum
gömlu flokksmönnum, svo sem
atvinnukúgun, hótanir og fleira,
eins og bezt sést í Hafnarfirði
og víðar.
Sérstaka rækt virðast þessir
menn, með Alþýðublaðið sem
málgagn, leggja við það að
rægja og ófrægja á alla lund
formann Byggingarfélagsins,
sjálfsagt af því, að þar vita þeir
af manni, sem sterkastur er og
vinsælastur og líklegastur tilað
vinna að því með auknum dugn
aði að félagið byggi á hverjum
tíma svo mikið sem nokkur kost
ur er á, og sjá við skemmdar-
verkum þeirra- öðrum fremur.
Þessvegna finnst þeim ríða
mest á að mannskemma hann
og rógbera eins og þeir kúnna
ráðin til, enda er ekkert til spar-
að, hvorki blek eða fyrirhöfn.
Þeir vita það ofurvel, að hér
er erfitt verk að vinna, því fé-
lagslegt starf Héðins Valdimiirs
sonar er svo þekkt meðal verka-
manna, að tal og skrif þeirra
ber sem betur fer lítinn árangur
Rógstarfsemin er líka í full-
um gangilgarð annarra gamalla
og góðra Alþýðuflokksmanna,
þótt enginn af þessum mönnum
hafi unnið neitt annað til saka
en það, að þeir hafa verið, eru
og verða, trúir málstað hins
gamla Alþýðuflokks, bera ó-
trauðir merki hans og hika
hvergi,-þrátt fyrir svik og aum-
ingjaskap margra forustumanna
flokksins, sem byggja nú sina
pólitísku tilveru á þekkingar-
Ieysi og fáfræði þess fólks, sem
les ennþá Alþýðublaðið og of-
beldi í skjóli íhalds og Fram-
sóknar, þar sem þeir geta kom-
ið því við. Þeir komast áreið-
anlega að raun um, að það er
elcki traustur grundvöllur til
þess að byggja á pólitísk-
an flokk.
Herferð þeirra móti ,Bygg-
ingarfélagi alþjfðu og forustu-
mönnum þess, verður áreiðan-
Er Áfenoisútsalan i Hafnaríirði
forðabðr fyrir leyniuínsala
Með lögum skal land hvert
byggja segir máltækið. En
virðingin, sem borin er fyrir
því máltæki er ekki siljega mik
ils virði.
Ég var staddur fyrir utan á-
fengissöluna í Hafnarfirði nú í
vikunni. Látum okkur sjá, það
mun hafa verið á miðvikudags-
kveld fyrir þann helga dag,
uppstigningardag. Það er ekki
mikið um bílaumferð í Hafna
firði, annarra bíla en áætlunar-
og flutningabíla. Það vakti því
undrun inína að sjá þrjá litla
fólksflutningsbíla fyrir utan á-
fengisútsöluna. Þeir hafa lík-
lega verið að kaupa sér eina
flösku af víni eða svo, skyldi
maður ætla. Ég stanza við, senni
lega aðeins af forvitni. Þá
kemur maður rambandi með
hálffullan strigapoka, augsýni-
lega af vínflöskum og kemur
honum fyrir í bílnum. Svo fer
hann inn og sækir annan, þann
þriðja og loks þann fjórða. Ég
segi og skrifa fjóra poka af
vínflöskum, eins þunga og hægt
var fyrir einn mann að ráða við.-
Út í hina tvo bílana var aðeins
borið í pökkum. Það voru á að
giska 10 flöskur í hverjum
pakka. En það voru líka margir
pakkar, sem fóru í hvern bíl.
Ég var svo hissa á þessum að-
förum, að ég snéri mér að við-
stöddum manni., sem sennilega
hefur verið Hafnfirðingur, og
sagði undrandi: „Mikil ósköp
kaupa þessir menn af áfengi.“
Hann leit á mig, og það var
auðséð á tilliti hans, að hann
bóttist ^iá að ég væri ókunn-
ujpir í Hafnarfirði. En hann
sagði: „Það er alltaf svona hér
fvrir helgar. Þeir koma úr
Revkjavík til þess að gera inn-
kaup. Það ber mimia á.því þótt
þeir kaupi dálítið ríflega héma.
Hinum megin á götunni
heyrði ég ávæning af samtali
lega til þess að láta verkamenn
bæði innan félags og utan,
skilja hverra erindi þeir reka,
þeirra fátæku sem búa í lífs-
hættulegum íbúðum, eða brask-
aranna, sem lifa í óhófi og sól-
unda fé þjóðarinnar.
Félagsmaður.
milli tveggja ungmenna. Þeir
voru að þrátta um „sprúttsala“
Annar þeirra hélt því fram að
stærstu „sprúttsalarnir“ mundu
græða svo hundruðum skipti á
hverjum helgídegi. Hinn áleit
að það gæti varla verið svo
mikið.
Enginn einasti maður, sem
er með fullu viti ,getur dregið
það í efa, að þegar svonamikl
ar birgðir af víni eru keyptar
í einu af einstaklingum, þá eru
þær ætlaðar til óleyfilegrar sölu.
Það hljpta forstöðumenn áfeng
issölunnar í Hafnarfirði að vita
eins og. aðrir menn. Já, allur
þorri manna veit, að óleyfileg
vínsala er rekin í stórum stíl,
En menn bara yppta öxlum'Og
tala aim hina svokölluðu „sprútt
sala“ eins og hverja aðra stétt
manna, sem óhjákvæmilega
hljóti að vera til.
En hugsi maður um þessi
mál í alvöm, hlýtur hver og
einn að sjá, að þó leyfileg vín-
sala sé þegnum þjóðfélagsins
til inikils tjóns, þá er óleyfileg
vínsala langt um skaðlegri. En
hversu lengi ætla valdhafarnir
að láta núverandi ástand vera?
V.
i Nýtt land hefur verið minnkað
í broti, en letur jafnframt smækk-
að, svo að lesmálið mlnnkar að-
eins um í/vi hluta. Alþýðublaðið
hlakkar yfir því og ruglar eitt-
hvað í því sambandi um rússnesk-
ar rúblur! Þeir sem lásu grein
Jónasar liins „prúða” í fyrradag,
verða ekki undrandi á neinu sem
sézt í Alþýðublaðinu. En hvernig
var það með Vikuútgáfu Alþýðu-
blaðsins ?
Lítill seglbátur frá Vindictive
I með nokkrum sjóliðsforingjaefn-
I um hrakti í fyrradag upp að hafn-
argarðinum og brotnaði þar. Allir
mennirnir björguðust.
Skipafréttir. Gullfoss kom til
Reykjavíkur í gær frá útlöndum,
Brúarfoss er á leið til Kaup-
mannahafnar frá Leith, Dettifoss
er á Akureyri, Selfoss er á leið til
Hull. /
200 nýír áskríf~
endurfyiríir l ýúníl
mm mm n ■Bnan

HP m
i. 2. 3. 4. 5.
deild deild d»ild deild deild
Hver reitur þýðir 10 nýja á-
skrifendur. Svörtu reitirnir að
ofan eru áskrifendur, sem safn-
að er utan deilda.
Siaðan í gær:
4. deild .................11
5. — 9
2. — ................. 6
3. — 3
6. — .................. 2
1. — ................. 0
31
Utan deilda ........ 50
Samtals 81
Nú er aðeins vika eftir af
söfnuninni, og enn vantar mikið
á að markið náist. Deildirnar
hafa verið sérstaklega daufar,
varla hægt að segja að sumar
þeirra hafi tekið þátt í söfnun-
inni. Nú verður að gera'harða
skorpu þá dagana, sem eftir er.
Flokksmenn verða að gera sér
Ijóst að með svona áframhaldi
í starfinu fyrir Þjóðviljann er
útgáfu hans stefnt í alvarlega
hættu.
Þessa viku verða að fástmarg
ir áskrifendur. Sósíalistaflokk-
urinn á mörg hundruð manna í
Reykjavík, sem gætu fengið
einn áskrifanda að blaðinu, ef
þeir gerðu skyldu sína. Munið
að deildimaar settu sér markið
200, og aðeins 31 eru komnir.
SÓSIALISTAFÉL. RVIKUR.
SKRIFSTOFA félagsíns
cf f Hafnarsfrætí 21
Sími 4824.
Opin alla virka daga frá
kl. 2—7 e. h.
Félagsmenn eru áminntir um að
koma á skrifstofuna og greiða
gjöld sín.
Þeir félagsmenn, sem ekki hafa
fengið skírteini geta vitjað
þeirra á skrifstofuna.
STJÓRNIN.
Jarðræhtin
gengur með
fötunaflí
ef nofuð er
traktorolian JOtunn V. 0.
frá
OIin¥erzlniK Islands
h.l
f.

er
bjðrorð æsknnnar, sem
sækir ÞingYnllamótið
hYítasnnnnua