Þjóðviljinn - 28.05.1939, Qupperneq 2

Sunnudagurinn 28. maí 1939.
ÞJ4IVILJINN
plÖOVIUINII
Ctgefandi:
Sameiningarflokkur . alþýðu
— Sósíalistaflokkurinn —
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson.
Sigfús A. Sigurhj artarson.
Bitstjórnarskrifstofnr: Hverf-
isgötu 4 (3. hæð), sími 2270.
4fgreiðslu- og auglýsingaskrif-
stofa: Austurstræti 12 (1.
hæð) simi 2184.
4skriftargjald á mánnði: .. .
Reykjavík og nágrenni kr.
2,50. Annarsstaðar á landinu
kr. 1,75. 1 lausasölu 10 aura
eintakið.
Vikingsprent h. f. Hverfisgötu
4. Sími 2864.
„Það er óskíljan*
legf með öllu",
Yerkamenn í Hafnart'irði,
þeir, sem hafa verið trúir stétt
sinni og staðið fast og drengi-
lega undir merki Hlífar og bar
izt af einlægni fyrir einingu
verkalýðssamtakanna þar í firð
inum, samþykktu í fyrradag
með 95 atkvæðum gegn 4 sátta-
tilboð til þeirra manna, er illu
heilli létu ginna sig úr sínu
gamla stéttarfélagi, en sem nú
þrá ekkert fremur en að fá
þægilegt tækifæri til þess að
hverfa aftur heim, og gerast
á ný góðir og gildir Hlífai'-
menn. ! !
Verkamenn þeii', sem fluttu
tillöguna um sáttatilboðið, eru
sumir fylgjandi Sósíalista
flokknum, en sumir Sjálfstæð-
isflokknum, enda stóðu fylgis-
menn beggja þessara flokka
innan Hlífar sem einn maður
að þessu síðasta sáttatilboði. í
þessu, sem mörgu öðru, sýndu
fylgjendur beggja þessara
flokka meðal hafnfirzkra
verkamanna, að þeir eiga þann
stéttarlega þroska, sem með
þarf, til þess að gera verkalýðs-
eamtök-in að stórveldi í land-
inu. Engum þeim, sem fylgst
hefur með einingarbaráttu Hlíf
ar í vetur gat komið þetta á
óvart. Pað liggur því við að
menn verði hissa að sjá Morg-
unblaðið lýsa því yfir, skýrt og
ekorinort, að þessi niðurstaða í
Hlíf sé óskiljanleg með öllu.
Allt hefur sínar orsakir, líka
skilningsleysi Morgunblaðisins.
Ástæðurnar eru þessar:
Hátt settir menn innan
Breiðfylkingarinnar, sem aldr-
ei hafa á verkamannavinnu
snert, ákváðu á klíkufundi, að
fá verkamenn í Hlíf, sem trúa
á frjálsa samkeppni og einka-
rekstur framleiðslutækjanna,
til þess að bera fram tillögur,
sem í raun og veru fólu það í
sér, að viðurkenna pólitísk
fíokksfélög Breiðfylkingarinin-
ar sem aðila innan Hlífar, og
ennfremur að Hlíf gengi nú
þegar úr Varnarbandalaginu.
’Breiðfylkingin fékk hinn vin-
sæla þingmann Hafnfirðinga,
Bjarna Snæbjörnsson, til þess
að koma þessum tillögum á
framfæri á fundi í Þór, en Pór
eru félag þeirra hafnfirzkra
verkamanna, sem trúa á
frjálsu samkeppnina.
Vinsældir Bjarna ollu því, að
Pórsmenn beittu sér ekki að
ráði gegn tillögunni og lofuðu
peir að flytja hana á Hlífai'-
fundi. :
Fyrir fund í Hlíf hafði stjórn
félagsins, ásamt nefnd, sem
með henni starfar aö lausn
deilumálanna, samið hinar hóf-
legu tillögur, sem birtar voru í
blaðinú \ fgæi' <og varð um þæí
Fð aðeins bðrn efnamanna
aðgang í Menntaskólann?
17. þ. m. lauk inngönguprófi
í 1. bekk Menntaskólans. 104
nemendur gengu undir prófið,
76 stóðust það, það er, fengu
þá meðaleinkunn, sem krafizt
er. En af þeim' fá þó ekki nema
27, sem hæstu prófi náðu, að
setjast í Menntaskólann og fá
þar ókeypis kennslu. Hinverðaá
annaðhvort að gefast upp áfyr-
irhiugaðri námsbraut eða leita á
náðir skóla, sem ,ekki geturkom'
ist hjá því að taka af þeim
hátt kennslugjald.
Petta gæti að ofurlitlu leyti
verið réttlætanlegt, ef nemend-
urnir, sem prófið þreyta hefðú
jafna aðstöðu. En því fer alls'
fjarri. Um þetta próf ræður það
lang mestú, hve miklum fjári
munum hefur verið kostað tit
fiáms þeirra sem undir það
gengust. Mikill meirihluti þeirra
er undir prófið gengu voru nem
endur sem luku prófi við barna-
skólana hér í Rvík í vor eða
fyrravor. Engu barni, sem náði
prófi upp í Menntaskóknn í
vor, hefur verið látin nægja sú
kennsla, sem það hefur fengið
í barnaskólunum, heldur hefut
þeim öllum verið keypt auka-
kennsla, og því nær öll hafa
beinlínis farið úr barnaskólanum
til einkakennara, sem tekið hafa
af foreldnum þe’ma stórféj í 1—2
vetur til þess að fleyta þeim
yfir þenna erfiða brimgarð inn
í höfn Menntaskólans. Sagt et
að einu barni, sem þótti bera
af öllum nemendum harnaskól-
anna í Rvík í fyrravetur, hafi
tekizt án aukakennslu að verðá
27. í röð við inntökuprófið í
fyrravor og fengið þá inngöngu
af einstakri náð, enda hefur nú
það smávik verið gert frá rétt-
llætinu, að 27 nemendur fá inn-
göngu í skólann í stað þess
að fyrirmæli eru um, að þeir
skuli vera 25. Pessi 27. við barn
inginn í fyrra er líka sagður
hafa verið efstur í sínum bekk
í a Uan vetur. i
Flestir, sem þekkja, telja inn
fullt samkomulag, og voru til-
lögur Breiðfylkingarinnar þar
með úr sögunni. Verkamenn-
irnir réðu. Breiðfylkingin var
borin ráðum.
Pað er von að Morgunblaö-
inu finnist þetta óskiljanlegt.
Nú víkur sögunni að þeirri
deild Breiðfylkingarinnar, sem
þeir stjórna Emil Jónsson og
sprúttsalarnir Kjartan ólafsson
og Björn Jóhannsson. Peir
héldu fund í Hafnarfirði með
verkamönnum þeim, sem af
ótta fylgja þeim til klofnings-
starfsemi innan Hlífar. Voru
sprúttsalarnir hinir í'eifustu og
hugðu að nú mundi auövelt að
ráða niðurlögum Hlífar. En á
fundinn bárust þau sorgartíð-
indi, að tillögur Breiðfylkingar-
innar ættu nær enga formæl-
endur innan Hlífar. Pá varð
Birni að orði: Eg missi alla trú
á þjóöstjórninni, ef hún getur
ekki leyst þetta mál. Kjartan
kvað máliö verða að leysast og
það strax. Var því næst fundi
slitiö.
Síðan sitja Breiðfylkingar-
höföingjarnir á ráðstefnum og
velta því fyrir sér, hvernig á
því geti staöiö, að verkamenn í
Hafnarfiröi vilji ráða sér sjálf-
ir.
gönguprófið inn í Menntaskól-
ann óhæfu ,eins og því ier nú
komið. Pað er óhæfa af því að
það deilir börnum í hæf og ó-
hæf eftir peningum foreldra
þeirra, en ekki eftir hæfileikum
sjálfra þeirra. En ekki aðeins
fyrir það. Það er líka óhæfa
— og enn meiri óhæfa fyrir
það, að til barnanna eru gerð-
ar óeðlilegar námskröftur. Pað
er farið með þau á mjög lík-
an hátt og farið hefur verið
með fætur kínverskra stúlku-
barna hjá heldra fólkinu þar í
landi fram til síðustu ára. Pað
eru aðeins örfá börn, sem und-
irbúningurinn undir þetta inn-
göngupróf verður ekki andleg
limlesting. Slíkt kemur ekkert
við gáfum þeirra og hæfileikum
almennt skoðað. Petta próf er
sniðið við alveg sérstakt and-
legt vaxtarlag (ef svo má að
orði kveða) og slíkt vaxtarlag
er alls ekki að öllu leyti ítur-
vöxtur. Svo virðist sem þeir,
sem þetta próf undirbúa, haíi
ekki hugmynd um fyrstu frum-
atriði uppeldisfræðinnar. 1
Pjóðviljinn er því ekki vanur
að prenta greinar upp úr Morg-í
unblaðinu af því að hann sé
þeim svo samþykkur. Eú í þettaj
skipti leyfir hann sér að breyta,
út af venjunni og prenta upp
úr Mbl. heila grein, af því að
hann er henni hjartanlega sam-
dómá! í öllum aðalatriðum. Ogi
hér er ekki um aðsenda grein,
í Mbl. að ræða, heldur er hún
eftir öllum einkennum að dæma
eftir aðalritstjórann, Valtý Stef-
ánsson. Til þess að hafa sér-
staklega mikið við greinina, hef-
ur Pjóðviljinn sveigt svo til, að
þessi endurprentun kemur út á
ársafmæli hennar. Hún var fyrst
birt í Mbl. 28. maí 1938.
„FÁ AÐEINS BÖRN EFNA-
MANNA AÐGÁNG I
MENNTA-
SKÓLANN?
102 börfi stódiust inntökupróf
í Menntaskólann: Aðeíns ;
25 fá ínngöingiu.
123 nemendur gengu aðþessu
sinni undir inntökupróíí 1. bekkj
Menntaskólaus. Af þeim stóðust
102 prófið, en aðeins 25 fá að
jsetjasjt í 4. biekk, því að enn er
í fullu gildi hin fáránlega fyrir-
sipun, sem kennslumálaráð-
herra Framsóknarflokksins! gaf
hé r um árið, þar sem Mennta-,
skólanum var lokað fyrir fleiri
nemendum en 25 á ári. t
Afleiðingin af öllu þessu hátta
Iagi er sú, að nú er orðið svo
mikið kapphlaup um skólann,
að aðeins örfá úrvalsbörn og!
svo börn efnaðra foreldra, er
ráð hafa á að kaupa dýra
kennslu handa börnunum, fá að
njóta kennslu í Menntaskólan-!
. um.
Er nokkuð vit í þessu fyrir-
komiulagi? Er nokkurt vit í, að,
láta 90 ára gamlan hússkrokk
ráða því, hve margir nemendur
fái tækifæri til að njóta kennslu
í bezta og fullkómnasta skóla,
landsins?
Er1 það í anda hins sann lýð-
ræðis ,að aðeins börn efnaðra
forejdra fái að ganga hinn svo-
kallaðaa menntaveg hér á landi?
Hefur það þó ekki hingað til
verið aðalkeppikefli mestu hug-
sjónamanna þjóðar vorrar, að
engin einokun ætti að vera á
menntuninni og aðskólarnirættú
að vera opnir fyrir alla, fiátæka
sem ríka og hvaða stéttar sem
þeir tilheyra í þjóðfélaginu? i
Lokun Menntaskólans hefur
hinsvegar þær afleiðingar, að
það verða hér eftir aðallega
börn efnaðra foreldra, sem fá
inngöngiui í skólami, því aðaðr- '
ir hafa ekki ráð á að kaupa
dýra kennslu til þess að undir-
búa börnin. j
Það er ekki lengur nóg fyrir
börnin ,sem vilja komast inn í
Menntaskólann, að þau standist
inntökuprófið. A'f 102j, 'sjem1
stóðust prófið nú fá aðeins 25
að setjas,t í 1. bekk og þauval-
in, sem hæsta fá aðaleinkunn
við inntökuprófið.
Hve mikið kapphlaupið er um
skólann sést bezt á því, að,
lægsta aðaleinkunn hjá þeim
sem inn í skólann komast nú
mun vera 8,3, en aðaleinkunnin
5 nægir til að standast prófið.
Vitanlega standa þau börn
miklu betur að vígi í þessu
kapphlaupi sem notið geta
tímakennslu og það máske yfir
lengri tíma, til undirbúnings
inntökuprófsins. — En það eru
ekki nema efnaðir foreldrar,
sem hafa ráð á að kaupa slíka
kennslu handa börnunum.
En hvað verður svo um þann
fjölmenna hóp nemenda, sem
lendir utandyra í Menntaskólan-
um nú, vegna þess að ekki fá
nema 25 inngöngu í skólann?
Gagnfræðaskóli Reykvíkinga
fær þá nemendur , sem hann
getur veitt móttöku, en hans
húsrúm er einnig takmarkaðj
Heyrzt hefur að þessi skóli geti
ekki tekið á móti nema 50 nem
endum og verða þá a. m. k.
eftir 25 nemendur, af þeim seni
stóðust inntökuprófiö í Mennta-;
skólann, sem ekki fá að njóta
þeirrar skólakennslu, er þeir
höfðu óskkð og valið sér.
Svona er þá ástandið. Gegnir
furðu, að valdhafarnir skulu
láta þetta viðgangast lengur.
Lokun Menutaskólans var neyð-
arúrræði, sem aðeins mátti rétt
læta sem; bráðabirgðaráðstöf-
uun, meðan verið væri að koma
betri skipan á þessi mál. En
með því að hafa skólann lok-
aðan til frambúðar skapast það
óþolandi ástand, að aðeins börn
efnaðra foreldra fá þar inn-
göngu. Þau ein fá tækifæri til
að njóta kennslu, í bezta og full-
komnasta skóla landsins. Slíkt
fyrirkomulag er óþoland'i í lýð-
frjálsu landi“. !
Við þessa grein skulu svo eng
ar athugasemdir gerðar aðrar
en þær, að á það skal þó bent
að aðstandendur Mbl. hafa nú
fengið aðstöðu til að koma fram’
umbótum á þessu og er þess
vænzt, að þeir neyti þess færis.
Ef þeir gera það, munu þeir
fá af því aukna virðingu rétt-
sýnna manna. Að öðrum kosti
ber greinin vitni um það eitt,
að blaðinu er málið fullljóst, en
hróp þess um réttlæti er aðeins
ábyrgðarlaust lýðskrum er ekki
er mark á takandi, þó því megi
trúa til alvörunnar og þess að
vera trútt málstaðnum, þegaf
það gengur erinda ranglætisins.
Þjóðviljinn vill og geta þess,
að hann er Mbl. ekki alveg sam-
mála um ýms smávægileg atriði
Tíl hardsíjém-
arínnar og er~
Ihdreka hennar
Daglega eru blöð harð-
stjórnarinnar, sem svikið hef-
iur lýðræði íslendinga, að
bera alþýðunni það á brýn
að hún sé ekki nógu þjóðleg,
af því hún er sósíalistísk. En
það skulu þessir herrar vita,
að einmitt sú alþýða Islands,
sem aðhyllist sósíalismann, iei)
staðráðin í að halda áfram'
þeirri þjóðfrelsisbafáttu, er
Breiðfylkingin hefur svikið
með síðustu árásum sínum á
lýðréttindi íslendinga.
íslenzka ,alþýðan er ekki
svo úrætta að hún láti herra
Breiðfylkingarinnar níðast á
mannréttindum hennar og
hagsmunum án þess að svara
sem menn og íslendingar —
í þeim anda, sem örn Arnar
son kvað svo um:
„Pó að margt sé gleymt og
glatað i
geymist fram á þessa stund
innsti kjarni íslendingsins:
ofurkapp og víkingslund. )
Prátt fyrir harðstjórn, xsult
, og seyriu,
svikamenning, kristindóm,
bregður fyrir Egils prku,
Öfeigs hnefa, Gellis róm“. i
J
Lcikfélag Reykjavíkur ætlar að
gefa mönnum eitt tækifæri enn til
þess að sjá Tengdapabba og verð-
ur það annað kvöld. Aðgöngumið-
ar verða seldir með lægsta verði.
Þingvallamótið. Bílar fara frá
Vörubílastöðinni Þróttur í dag kl.
9 f. h. Ferðir verða að austan í
kvöld. Lesið auglýsinguna um
mótið.
Iljúskapur. í gær voru gefin
saman í hjónaband ungfrú Þor-
björg H. Sigurjónsdóttir og Frið-
rik Vigfússon verzlunarmaður.
Heimili þeirra verður á Vífilsgötu
14. * ; "
Hjúskapur. 1 gær voru gefin
saman í hjónaband ungfrú Þórdís
Hansdóttir, Víðimel 37 og Hjálm-
ar G. Stefánsson, verzlunarmaður,
Grundarstíg 6. Heimili þeirra verð
ur á Bergþórugötu 51.
ólafur D. Jóhannesson frá Stór-
holti í Fljótum hefur.nýlega lokið
lögfræðisprófi. Hlaut hann hæstu
einkunn, sem gefin hefur verið
hér á lögfræðiprófi, ágætiseink-
unn, 155 stig.
Hjúskapur. 1 gær voru gefin
saman í hjónaband ungfrú Þuríð-
ur Jónsdóttir og Carl Billich, pí-
anóleikari. Heimili þeirra verður á
Skarphéðinsgötu 4.
í þessu máli, ieins og f. d. að
Menntaskólinn sé bezti og full-
komnasti skóli Iandsins. i
En um þetta verður ef til vill
rætt síðar ,ef tækifæri býðst.

„Vísir” dirfist í gær að ætla að
fara að meina alþýðunni Þingvöll.
Henni er nú orðið flest of gott, 1.
maí er talið eftir að hún fái
nokkra klukkutíma á ári að ganga
þær götur bæjarins, sem hún hef-
ur lagt, og nú á Þingvöllur að
vera henni of góður. Það er mikið
að mennirnir, sem meina henni
vinnu og sómasamlegt líf, skuli
ekki fara að telja eftir henni loft-
ið líka, því á vatninu og sólskin-
inu okra þeir þegar sem kunnugt
er, — (samanber hvað bannaðar
kjallaraholur kosta, ef svo furðu-
lega vill til að sól skín þar inn).
En þegar þessir herrar fara að
tala um að alþýðan vanhelgi Þing-
völl, þá fer sannarlega skörin að
færast upp í bekkinn, — þvi það
er alþýðuæskan, sem helgar nú
Þingvöll baráttunni fyrir menn-
ing^i og frelsi þjóðarinnar. — En
Vísi er bezt að stinga fyrst hend-
inni í eigin barm, er hann talar
um vanhelgun Þingvalla. Og ef
blaðið ekki ræki minni til þess,
hvernig burgeisalýður höfuðstað-
arins hefur vanhelgað Þingvöll, þá
væri máske hægt að gefa Vísi lýs-
ingu á þeim „orgíum” drykkju-
skapar og siðleysis, sem burgeisa-
lýðurinn hefur „helgað” Þingvöll
með, t. d. 2. ágúst.
o
Meðan bara er verið að rífast
um óstjórnina á bæ og ríki í blöð-
unum, þá eru margir, sem láta
það sem vind um eyru þjóta. En
þegar þeir fá að kenna á þessari
óstjórn sjálfir nógu áþreifanlega,
þá vakna þeir. Svo hefur verið
þessa dagana með útsvörin.
o
Þeir verkamenn, sem atvinnu-
leysið hrjáir og þeir, sem verða
að þola niðurlægingu framfærsl-
unnar, þurfa ekki útsvarsskrána
til að finna til þeirrar óstjórnar,
sem ríkir í þessu þjóðfélagi, — til
ranglætisins og heimskunnar, sem
kemur fram í því að neita þúsund-
um vinnufærra handa um vinnu.
Þeir finna til þess daglega. Rang-
lætið svíður fjölskyldur þeirra
hvern dag.
o
En útsvarsskráin minnir þá
verkamenn, sem vinnu hafa, og
millistéttafólkið, óþyrmilega á,
hvernig yfirstéttin fer að láta þá
borga framfærslu hennar, sem
verst eru staddir, og þrýstir þann-
ig lífskjörum verkalýðsstéttarinn-
ar og millistéttanna, sem heildar
niður, en heldur gróðanum fyrir
sig. Og fyrir þessar vinnandi
stéttir er nauðsynlegt að íhuga
eftirfarandi:
o
Er hægt að hugsa sér öllu vit-
lausara fyrirkomulag en að neita
minnsta kosti um 1000 manns,
sem ekkert vilja frekar en vinna,
um vinnu, þegar þeir gætu unnið
fyrir yfir 3 milljónum króna um
árið, en láta svo hinsvegar greiða
lélegan sveitastyrk, til að halda
lífinu í þessum mönnum, unz ein-’
hverjum atvinnurekanda þóknast
að kaupa vinnuafl einhvers
þeirra? En bæjarstjóm og ríkis-
stjórn fella sem kunnugt er
hverja tillögu sósíalista um að
gangast sjálf fyrir atvinnufram-
kvæmdum, svo sem íbúðarhúsa-
byggingum, er tryggt gætu næga
vinnu.
o
Og svo eru þessar 2—3 miljónir
sem verkamenn ekki fá að vinna
fyrir, teknar af verkamönnum og
millistéttum í útsvörum.'Þannig er
hringrás vitleysunnar 1 óstjórnar-
þjóðfélagi auðvaldsins.
Mikki Mús getur því miður ekki
komið fyrr en í næsta blaði. Hann
á orðið svo marga kunningja og
vini meðal lesenda, að strax er
kvartað, ef hann vantar.