Þjóðviljinn - 02.06.1939, Blaðsíða 1

Hvað segja Breídfylkíngar-
Wodín, Morgunblaðíð og
^ísír nm ofbeldi St. jóhanns
Ofbeldisverk St. Jóhanns hefur vakið geysilega andúð hjá
m°nnum úr öllum stjórnmálaflokkum. Öldur andúðarinnar gegn
Þeirri persónulegu hefndarstarfsemi, sem hér er á ferðinni, hafa
rmið svo hátt, að tvö aðalblöð Breiðfylkingarinnar, Morgunblaðið og
^isir, þora ekki að segja frá bráðabirgðalögunum.
Þetta styrkir þann grun, sem er mikið útbreiddur, að St. Jó-
hann hafi framið ofbeldisverkið án þess að spyrja samstarfsmenn
sina i ríkisstjórninni ráða.
Að sjálfsögðu verður þögn þeirra og blaða þeirra, sem að
Þeim standa, skoðuð sem samþykki. Ekkert getur forðað íhalds- og
íí’y' ,
amsoknarmönnum Breiðfylkingarinnar frá því að þetta hneyksli
verði skrifað á þeirra reikning, nema beinar yfirlýsingar komi fram
Urn að það sé framið í þeirra óþökk.
Ef slíkar yfirlýsingar ekki koma fram, verður að krefjast
þess af Morgunblaðinu og Vísi, að þau geri grein fyrir hver sú
”brýna nauðsyn” sé, sem eigi að réttlæta útgáfu . þessara laga, því
eins og kunnugt er, mælir stjórnarskráin svo fyrir, að bráðabirgða
megi aðeins gefa út, ef ,,brýn nauðsyn ber til”
Það er einnig ástæða til að þessi blöð geri grein fyrir því,
^vort þau séu því samþykk að önnur félög, sem ríkisvaldið á einn
^a annan hátt hefur afskipti af, t. d. með löggjöf eða fjárfram-
lö£um verði svipt frelsi sínu, eins og nú hefur verið gert með bygg-
‘ngarfélag verkamanna? Vilja þessi blöð að hér verði tekin upp
sama regla og í Þýzkalandi, að ríkisstjórnin skipi formenn í öllum
þeim félögum, sem leyft er að starfa? Vilja þau að félagafrelsi
þnð, sem stjómarskráin veitir þjóð vorri, verði fótum troðið og að
engu gert?
Loks er ástæða til þess að þau geri fulla grein fyrir því,
^vort þau séu því samþykk, að tefja byggingu verkamannabústaða
a þann hátt, sem gert er með bráðabirgðalögum félagsmálaráðherr-
ans.
IV. AIiGANtíUK
FÖSTUDAGUBINN 2. JÚNI 1939
124. TÖLUBLAÐ
lais kri lilell mmaina.
Molofoíf setur sktlyrdí, er gírða fyrír svík eíns og þau er
framín voru i Mtinchen, — England og Prakkland hafa
enn ekkí víljað fryggja Eysfrasaltsríkín gegn árásum.
EINKASKEYTI TIL ÞJÓÐVILJANS. MOSKVA I GÆRKV.
Molotoff hélt ræðu sína, sem beðíð var eftír með
óþreyju um heím allan, í gærkveldí. Gerðí hann skýrt
og afdráttarlaust greín fyrir afstöðu Sovétstjórnarínnar
gegn ágengnísstefnu árásarrikjanna, sem alltaf færðu
síg upp á skaftíð sökum undanláts lýðveldísrikjanna,
— og sýndí jafnframt fram á skipbrot „hlutleysísstefn-
unnar“, sem náð hefðí hámarki sínu í Miinchen.
I
AlíýðnWaöið berst geon hagsmonnm verkamanna
* gær stöðvaði Dagsbrún vinnu
allra ófaglærðra verkamanna við
þysgingar.
^áttasemjari hefur haft deilu
þössa til athugunar án þess að fá
n°kkru til vegar komið.
Leila þessi stendur, sem kunn-
u8t er, um það, að Dagsbrún ger-
lr kröfu til þess að laun Dagsbrún
arnianna sem vinna við bygging-
ar' verði borguð á skrifstofu fé-
lagsins, og að vinnuveitendur
Sveiðj félaginu 1% af upphæð
^nnulaunanna í þóknun fyrir sitt
starf. Þessu hafa bæði félög múr-
arameistara og trésmiða hafnað.
•á-'þýðublaðið gat ekki stillt sig
Uln að sýna fjandskap sinn i garð
verkamanna út af þessu máli í
£®r. Þar segir m. annars: „Krafa
þ°mmúnista er ósanngjörn á hend
Ur trésmiðum og múrurum — og
þefur auk þess enga þýðingu fyr-
lr verkamennina sjálfa”.
Tekur þú þátf í
s-kirónuvelfunní
^cfur þó $ert sbyldu
Þina gagnvarf Þjóð--
viljanum?
AHir velunnarar Þjóðviljans
j ^^vfa að taka söfnunargögn í
annaðhvort
^ósialiatafélagsins,
21 (opið
^laðsing.
lyIunið að Þjóðviljinn er eina
ntjórnarandstöðubiaðið á Is-
andi- e*na frjálsiynda blaðið,
nina blaðið, sem þorir að
^Sja sannleikann um fram-
er®i ríkisstjórnarinnar.
á skrifstofu
Hafnarstr
2—7), eða á afgr.
Það er aukaatriði í þessu sam-
bandi, þó Alþýðubaðið sé í þessu,
sem öðru í beinni andstöðu við sina
fortið. Hitt er aðalatriðið, að kröf
ur Dagsbrúnar eru í senn sann-
gjarnar og mjög þýðingarmiklaír
fyrir verkamenn.
Þessu til sönnunar má benda á
það, að múrarasveinar hafa haft
útborgun launa á félagsskrifstofu
sinni og Trésmiðafélagið sömuleið-
is fyi’ir sína félaga, og fyrir þetta
hafa félögin lagt beint eða óbeint
1% ofan á kaup faglærðra verka-
manna við byggingar. Það má því
heita furðulegt, ef múrarameistar
ar og trésmiðir eru Alþýðublaðinu
sammála um að krafa Dagsbrúnar
sé ósanngjörn.
Vert er að geta þess, að kaup ó-
faglærðra verkamanna nemur hér
um bil 10% af heildarbyggingar-
kostnaði. Af húsi, sem kostar 50
þús. kr. eru það 5 þús. kr. og gjald
ið til Dagsbrúnar yrði því 50 kr.
og sjá allir að slíkt skiptir litlu
fyrir byggingarkostnað hér í bæ,
Það, sem knúð hefur faglærða
byggingarmenn til að taka útborg
un á launum í hendur félaganna,
er hið sama sem gerir kröfu Dags-
brúnarmanna mjög brýna. Og það
er þetta:
Það hefur verið algengt, að
byggingarverkam. fengju ekki
greiddan Dagsbrúnartaxta, auk
þess hafa þeir iðulega ekki fengið
laun sín greidd fyrr en seint og
síðarmeir, og stundum aldrei, og
loks hafa þeir alloft fengið þau
gi'eidd í allskonar rusli, svo sem
rakvélablöðum og klosettpappír,
Það er til þess að koma í veg fyr-
ir allt þetta að verkamenn í bygg-
ingariðnaði vilja að Dagsbrún inn
heimti laun þeirra. Með því fá þeir
tryggingu fyrir því að launin verði
greidd samkvæmt taxta, í pening-
um og vikulega.
Allt þetta telur Alþýðublaðið að
sé til „hins verra” fyrir verka-
menn.
Ef til vill væri rétt að fara að
vinna að því, að verkamenn fengju
forgangsveð í þeim húsum, sem
þeir vinna við, til tryggingar
kaupi sínu, á sama hátt eins og
sjómenn hafa veð í skipum.
Því verður enn að treysta, að
heiðarlegir byggingarmeistarar
vilji ganga að kröfum Dagsbrúnar,
svo að fyrirbyggð verði að sú ó-
reiða eigi sér stað um launagreiðsl
ur við byggingar, sem að framan
er lýst.
Alþýðubaðið finnur ástæðu til
að fleipra enn með sinn gamla róg
um f járhag Dagsbrúnar. Að þessu
sinni skal látið við það sitja, að
benda á þá staðreynd, að inn-
heimtan hjá Dagsbrún hefur geng
ið mikið betur í vetur en hjá Sig-
urði Guðmundssyni í fyrravetur.
Að öðru leyti skal þetta auðvirði-
legasta blað allra blaða ekki virt
frekar svars.
fíersfc» æfintýrið
komíð úf á dönsku.
„Gerska æfintýrið“, sem af
öllum, er lesið hafa ær talin
einhver bezta bók Halldórs Kilj-
an Laxness, er nú komin út f
danskri þýðingu.
Heitir bókin á dönsku ,„Det
russiske Æven!;yr(‘ og er ^efið
út af Mondes Forlag-. pýðing--
una hefur Jakob Benediktsson
-jaq jjýcj uias ‘jzeuuu aajsiS'eui
ur flestar aðrar bækur JHalldórs.
Hefur Pjóðviljinn það fyrir satt
að þýðingin sé hin prýðilegasta
svo sem vænta mátti.
Ræðan
Á síðustu mánuðum hefur á-
standið í alþjóðamálum versnað
stórum. Orsökin er annarsvegar
ágengniss'tefna árásarríkjanna og
hinsvegar „hlutleysisstefna” lýð-
ræðisríkjanna. Hælast fulltrúar
árásarrikjanna af árangri ágengn-
isstefnu sinnar — og þá vantar
sannarlega ekki gorgeirinn, þó að
skortur sé á mörgu í löndum
þeirra. — En þessum árangri hafa
árásarríkin aðeins náð vegna þess,
að lýðræðisríkin snéru baki við
stefnu hins sameiginlega öryggis,
létu í sífellu undan árásarríkjun-
um og reyndu að ,/riða” þjóðir
slíiar með því að þau væru að
vernda friðinn með þessu.
Sovétríkin hafa tekið og taka
> m

Rauði herinn — öflugasta brjóstvörn lýðræðis og friðar
Molotoff
aðra afstöðu til alþjóðamálanna
en hvorttveggja þessara ríkja. Sov
étríkin verða sízt vænd um samúð
með árásarríkjunum, en þau
heimta að horfzt sé í augu við
veruleikann, en ekki reynt að
svæfa fólkið með „friðandi” ræð-
um, því það getur aðeins verið í
þágu þeirra, sem ætla sér áfram
að láta undan eíga fyrir ágengn-
inni. Þannig hafa ýmsir fulltrúar
Englands og Frakklands reynt að
telja fólki trú um að þeir hafi
forðað Evrópu frá stríði með hin-
um óheillavænlega sáttmála i
Miinchen. En mörgum fannst Eng
land og Frakkland í Munchen
ganga þá lengi'a en þau höfðu
rétt til og með Miinchen náði
„hlutleysispólitíkin”, stefna sam-
komulagsins við árásariíkin, há-t
marki sínu.
Og til hvers hefur sú póíitík
leitt ?
Gjaldþrot hlutlcysís-
stcfnannar.
Hefur MUnchensáttmálinn stöðv
að ágengni árásarríkjanna ?
Nei, þvert á móti. Síðan MUnch
ensáttmálinn var gerður í septem-
ber, hefur Þýzkaland lagt undir
sig Tékkóslóvakiu, — og það svo
auðveldlega, án allrar mótstöðu
lýðræðisríkjanna, að sú spuming
hlýtur að vakna: Hvað var í raun
inni takmarkið með samningunum
í Miinchen?
„Hlutleysispólitíkin” liefur beð-
ið algert skipbrot, Tékkóslóvakía,
Memel, Albanía sanna það bezt.
Og uppsögn Þýzkalands á samning
I unum við England og Pólland —-
sem svar við friðarboðskap Roose
velts — sýnir bezt áframhaldándi
stefnu Þýzkalands
Og Þýzkaland og Italía géngu
lengra. Nýlega var gert á ínilli
þeirra hernaðarbandalag, sem auð-
sjáanlega er ætlað til sóknár og
árása. Hingað til hefur þessum
löndum þótt nauðsynlegt að fela
bandalag sitt undir því yfirskini,
að það beindist gegn Alþjóðasam-
bandi kommúnista. En nú hafa
þau kastað þeirri grímu. í hern-
aðarbandalagssamningi þeirra er
ekki minnzt á Alþjóðasamband
kommúnista einu orði. Þvert á
móti er opinbert, að b'jjndalagið
beinist gegn helztu lýðræðisríkjum
Evrópu.
Þessar staðreyndir sanna hvern
ig alþjóðaástandið hefur versnað.
En um leið virðist hafa vaknað
. nokkur viðleitni hjá lýðræðisríkj-
| unum til að sýna mótstöðu gegn
ágengninni. Við treystum að vísu
varlega orðum tómum, sem fram
koma um slíkt. Við sjáum líka til-
hneigingarnar úr vissum áttum að
beina ágengni árásarríkjanna inn
á „sérstök svið” og við minnumst
orða félaga Stalins um: „að sýna
varkámi og gefa þeim stríðsaðilj-
um, sem vanir eru að etja öðrum
í eldinn, engan möguleika til að
draga land vort inn í deilur”.
Hinsvegar eru nokkrar stað-
reyndir, sem sýna að í lýðræðis-
rikjunum séu menn að átta sig á
g jaldþroti , .hlutleysisstefnunnar”,
og að skilja nauðsyn þess, að
mynda samfylkingu friðarríkj-
anna gegn árásarseggjunum. Þann
ig hefur England nú gert samning
við Pólland um gagnkvæma hjálp
og við Tyrkland. Við þau voru
áður engir samningar.
Og síðan hafa England og
Frakkland snúið sér til Sovétstjórn
arinnar, um miðjan april, og ósk-
að eftir samningum við hana um
samkomulag gegn ofbeldinu. Þess-
um samningum er enn ekki lokið.
Samt var strax frá byrjun þeirra
samninga auðséð, að til þess að
skipa starfhæfa samfylkingu frið-
arríkjanna, var nauðsynlegt að
uppfylla eftirfarandi lágmarksskil
yrði.
Skílysrðí Sovétríkjanna.
Að gerður sé gagnkvæmur hjálp
arsamningur gegn ágengni milli
Englands, Frakklands og Sovét-
ríkjanna, sem einungis er ætlaður
til varnar.
England, Frakkland og Sovét-
ríkin tryggi ríkin í Mið- og Austur
Evrópu, undantekningarlaust öll
þau Evrópuríki, sem landamæri
eiga að Sovétríkjunum, gegn árás.
Nákvæmur samningur sé gerður
milli Englands, Frakklands og
Sovétríkjanna um form og eðli
skjótrar og virkrar * hjálpar, sem
þau veita hvort öðru og hinum
Framh. á 4. siðu