Þjóðviljinn - 04.06.1939, Blaðsíða 2

Sunnudaginn 4. júní 1939.
ÞJÖOVILJINN
þiðoyiuiNN
Ðtgefandi:
Sameiningarflokbnr . alþýða
. — Sósíalistaflokknrinn —
Kítst jöraf l
Einar Ölgeirsson.
Sigfús A. Sigurhjartarson.
Bitstjórnarskrifstofur: Hverf-
isgötu 4 (3. hæð), sími 2270.
4fgreiðslu- og auglýsingaskrif-
stofa: Austurstræti 12 (1.
hæð) sími 2184.
4skriftargjald á mánnði: .. .
Reykjavík og nágrenni kr.
2,50. Annarsstaðar á landinu
kr. 1,75. I lausasölu 10 aura
eintakið.
Vikingsprent h. f. Hverfisgötu
4. Sími 2864.

Þjódfélagsböl og
broddborgara~
vidhorf
. BlöSunum hei'ur oiðið tíðrælt
um þann viðburð, er gerðist ný-
lega í sambandi við pólskt skip
hér á hafnarbakkanum. Sjald-
an hafa borgarsblöðin sýnt eins
áþreifanlega, hve skyni skropp-
in þau eru, þegar um þjóðfélags
vandamál er að ræða, eins og í
þessum skrifum.
Dagblöð Breiðfylkingarinnar
tala ium þetta mál ýmist með
glensi, eins og Alþbl. eða brodd-
borgaralegri vandlætingu, eins
og Morgunblaðið sérstaklega.
Öll virðast þau sammála um, að
lita svo á sem hér sé eingöngu
um siðferðilega galla einstakl-
inga að ræða, sem aðeins verði
að skrifast á þeirra kostnað, en
að öðru leyti lcomi þjóðfélaginu
ekki við, nema bvað það sé
hinni skirlífu burgeisastétt
bneykslunarhella, — en þó sið-
ferðispostulum bennar kærkom
ið umtalsefni.
þessi skoðun er svo yfirborðs
leg, svo grunnfærín, að undr-
un sætir.
Fyrirbrigðin, sem hér eru að
gerast, — sú spilling, sem hér
er farið að bera svo mikið á hjá
ungum, fátækum stúlkum, — á
sér sínar ákveðnu, þjóðfélags-
legu orsakir, og þessum afleið-
ingum verður ekki útrýmt með
siðferðilegum vandlætingarræð-
um yfir hinum brotlegu, held-
ur aðeins með því að afnema
orsakirnar sjálfar.
Hvort heldur er kvennasala,
— sala kvenna á sínum eigin
líkama gegn fé eða gegn öðrum
„hlunnindum”, — þjófnaðir eða
önnur afbrot, þá eiga þau sem
heild sameiginlegar, þjóðfélags-
legar orSakir: fátækt, illan að-
búnað á heimilum, illt uppeldi
eða ófullnægðar eðlilegar þrár,
sem brjótast út í afbrotum, af
því að þjóðfélagið synjar um
uppfyllingu þeirra á eðlilegan
hátt.
Beim, sem nú skrifa með
vandlætingu uin spillinguna
meðal ungu stúlknanna hér, eða
t. d. þjófnað smástrákanna,
ættu fyrst að athuga hverskon-
ar aðbúnaður það er, sem þjóð-
félagið býður þessum æskulýð
stnuml — og svo hins-
vcgar hverskonar siðferðilegar
fyrirmyndir þjóðfélagið gefur
æskunni um þaS, á hvern háft
menn „komizt áfram” sem kall
aS er.
PjóSviljinn ætíar sér sízt að
verja þá spillingu, sem hér á
sér staS, en hann ætlar að leita
aSstoSar þeirra manna, sem
kunnugastir eru þessum mál-
um, til aS upplýsa orsakir
þeirrar spillingar og þeirrar ó-
gæfu, sem hér er um að ræða,
1
f
Astandid í verkalýðsmálum
Seyðisfjarðar
y y
Svar til Jóns Sigurðssonar frá Arna Agústssyni
Niðurlag.
Við athiugun komust þeir að
þeirri niðurs þeir
myndu ná manni inn í bæjar-
stjórn á sérlista, og reyndist
það rétt. í kosningaharáttunni
var ég í vissu sæti á lista Al-
þýðuflokksins og beindist því
áhugi margra sameiningarsinna
meira að því að kommúnistar
kærnu að fulltrúa til þess að
sameiningarstefnan næði betri
aðstöðu eftir kosningarnar;
Sýndi þetta enn hinn markvissa
sameiningarvilja alþýðunnar í
bænum.
Hér hafa í stórum dráttum
verið rakin afskipti mín afund-
irbúningi bæjarstjórnarkosning-
anna á Seyðisfirði 1938. Menn
munu yfirleitt líta svo á, að til-
lagan, sem ég flutti í ,,Fraim“
17. okt. 1937 sé grundvallandi
yfirlýsing um afstöðu mína í
sámeiningarmálunum. Og sú
yfirlýsing ætti að nægja til að
sýna í hverju sá fagurgali, er
Jón erindreki kallar svo, var
fólginn, sem gerði mér svo auð
velt að ná kosningu í bæjar-
stjórn fyrir. atbeina. Alþýðu-
flokksins. Pað eru því næsta
furðuleg öfugmæli hjá Jóni
Sigurðssyni, er hann segir að
ég hafi með kænsku blekkt Al-
þýðuflokksfólk á Seyðisfirði til
þess að kjósa mig1. í bæjarstjórni
í sambandi við þetta vil ég nu
leggja fyrir Jón Sigurðsson
þessar spurningar:
1. Var það ekki Alþýðuflokkur-
inn á Seyðisfirði, eftir bend-
ingu frá Reykjavík, sem bað
mig um að vera í kjöri við
bæjarstjórnarkosningarnar
1938.
2. Er tillagan, sem ég flutti í
„Fram“ haustið 1937 ’líkleg
til að hafa blekkt þá menn til
fylgis við mig, sem voru and-
vígir sameiningu verkalýðs-
flokkanna ?
Ég skora á Jón Sigurðsson
að fá einhvern til að stílfæra
svör við þessum spurningum,’
svo að þau geti birzt opinber-
lega.
Sæluhúsíð í auðnínní.
Jón Sigurðsson talar mjög
hútíðlega um verkakvennafélag-
ið Brynja. Er þetta félag í aug-
um Jóns fyrirmyndarfélag, því
að það var stofnað sem klofn-i
ingsfélag; í andstöðu við verka-
kvennadeild „Fram“ og nýtur
stuðnings þess fólks, sem hefur
tileinkað sér þá kertningu íhalds
ins að atvinnuleysið á Seyðis-.
firði stafi af ofháu kaupgjaldii
verkafólks. Retta félag er Jóni
einskonar sæluhús á miðjum ör-
æfum pólitískrar útlegðar, eins
konar Rauða kross stofnun, er
sér Jóni fyrir þeirri hjúkrun er
hann kýs sér með nærgætni
hinnar eilífu Mörtu meðal
kvenna, þegar hann kemur hrak
inn og hrjáður úr sínum Horna
fjarðarferðum fyrir Skjaldborg
og í krafti þekkingarinnar á
þeim orsökum, að skipuleggja
barátíuna fyrir því að útrýma
því þjóSfélagsböii, sem hér cr
að skapast.
ina. Með tilliti til þess verða
langdvalir Jóns Sigurðssonar á
Seyðisfir'ði skiljanlegarog næsta
eðlilegar.
I vímu endurminninganna frá
þessari hjúkrunarstofnun slær
jú;t í fyrir Jóni, þegar hann þyk-
ist ekki geta skilið það, að við
Baldur Guðmundsson skyldum
skrifa nöfn okkar undir sam-
kiomulag, sem gert var s. 1.
sumar milli ,,Fram“ og
„Brynju“. Þetta samkomulag
var gert vegna þess að Brynja
ætlaði með ofbeldi að varna
félagskonum í ,,Fram“ að:
vinna. ,,Fram“ ákvað að varna
þessu ofbeldi og vernda rétt
meðlima sinna. Mun formaður
félagsins h-afa leitað álits Al-
þýðiusambandsins um þetta og
var álit þess í samræmi við'
vilja verkamannafélagsins að
því ier snerti vimruréttindi fé-
lagskvenna. En með þessu áliti
sambandsins fylgdu fáránlegir
úrskurðir um óviðkomandi atr-
iði m. a. sá, að stofnendur
Brynju væru ekki lengur með-
limir í ,,Fram“, enda þótt þær
hefðu ekki sagt sig úr félaginu
og margar þeirra væru skuld-
ugar við það. Þessar konurvoru
því ólöglegir stofnendur að
Brynju, en hinsvegar löglegir
meðlimir í sínu gamla félagi.
Lög verkamannafél. ,,Fram‘f
gera ráð fyrir því, að konur séu,-
í félaginu og réttur Alþýðusam
bandsins til þess að grípa inn
í sérmál verklýðsfélaganna er
brosleg fjarstæða, enda hafa
trúuðustu fylgismenn Skjald-
borgarinnar hér ekki haft hug
til þess að fullnægja þeim úr-
skurði Alþýðusambandsstjórnar
innar, ,að lögum félagsins skyldi
breytt á aðialfund|lj í vetur. Eng-
inn maður með heilbrigðri skyn
semi getur því efað, að allar
þær konur, sem ekki hafa form-
lega sagt sig úr „Fram“ eru
þar enn löglegir meðlimir, enda
hefur það álit verið staðfest á
félagsfundi með svofeldri til-
lögu:
„Þar sem lög verkamamia-
félagsins „Fram“ mæla svo
fyrir að konur megi sækja
um inntöklLu í félagið og njóta
þar félagsréttinda, þá getur
, hvorki félagsstjórn né félags
fundur ákveðið annað, sem
kæm|i í bága við þessi lög-
bundnu réttindi kvenna í fé<
laginu. Með tilliti til þessa
vísar fundurinn frá tilmælum
um að loka félaginu fyrir
konum og skírskotar í því
efni til félagslaganna.
Af þessu má sjá hvílík fjar-
stæða það er hjá Jóni Sigurðs
syni, þegar hann heldur því
fram, að konur, sem ekkert hafa
brotið af sér við félagið og aldr
ei úr því gengið, eigi ekki að
njöta réttinda í því meðan lög-
um þess er ekki breytt.
Óffínn víö ósígur.
Erindrekinn viðurkennir að
stjórnarkosningin,' í Fram hafi!
reynzt ólögmæt og verði því
ný kosning að fara fram' í vor.
Einmitt af þessum ástæðum
lagði ég til að gamla stjórnin
sæti áfram til bráðabirgða en
meirihluti hennar var ófáanleg-
ur til þess. Tekur Jón þetta
franf í grein sinni en getur þó
ekki skiliö það hversvegna ég
féll þá frá þessari tillögu minni
og lagði í þess stað til ásamt
Sveinbinú Hjálmarssyni að
kosið yrði með skriflegri at-
kvæðagreiðslu á aðailfundi
milli listanna, sem í kjöri voru
við allsherjar,aitkvæðagreiðsl-
una. Tillaga okkar Sveinbjörns
varstíluð þannig að hún kæmi
í stað tillögu meirihluta félags
stjórnar og átti því að berast
lupp á undan.
Tillaga meirihluta félags-
stjórnar var á þessa leið:
„ A ð a 1 fu n dur v e r ka m a n n a -
félagsins ,,Fram“ fellst á þá
samþykkt meirihluta félags-
stjórnar, að þeir menn, sem á
A-lista voru og kjörnir voru,
taki við stjórn félagsins nú
þegar“.
Það er vert að taka eftir því
að hér er það fullyrt, að A-
listinn hafi verið kjörinn þvert
tofan í fyrri viðurkenningu unt
ólögmæti kosningar og! í tillögu|
þessari er varazt að nefna það
að þessi stjórn skuli skuli sitja
til bráðabirgða. Hefur þetta ver
ið gert með ráðnum hug til
þess að geta svikizt undan því
að láta nýjar kosningar fara
fram af ótta við fullnaðaró-
sigur.
Samkvæmt fundarsköpum og
venjum átti að bera tillögu okk
ar Sveinbjörns fyrst undir at-
kvæði eins og áður er sagt, en
ofbeldi Skjaldborgarinnar knúð
fram af ótta við lögmæta at-
kvæðagreiðslu lagðist á tillög-
una og fékkst hún ekki borin
úpp, I istað þess bar Skjaldborg
in upp sína tillögu og lét at-
kvæðagreiðsluna fara frarn með
handauppréttingum og taldi
hana síðan samþykkta, enda
þótt um 30 félagsmenn greiddu
ekki atkvæði. Auk þess hafði
Skjaldborgin smalað nokkrum
nýjum ineðlimum inn í félagið
og lét þá greiða átkvæði með
sér, án þess að þeir hefðu rétt
til þess, þar sem þeir höfðu
ekki skrifað undir félagslögin
né greitt inntölcugjald. Þessi at
kvæðagreiðsla er því að engu
hafandi. Og Skjaldborgin, sem
með þessu fávíslega ofbeldi,
ótta og vesalmennsku ætlaði að
bjarg.a röngtun málstað hefur
Næsfa hradfetrð fil Afeurcyrar
um Akranes er á morgun (mánudag)
Stelndór
Símar 1580, 1581, 1582, 1583 O* 1584
fallið á sjáífs síns bragði og
misst marks. Vér sameiningar-
menn munum þó, eftir að ut-
anaðkomandi skemmdaráhrifum
Jóns Sigurðssonar er bægt frá
gera okkar ráðstafanir til þess
að varna því að ,,Fram“ leys--
ist upp undir gerfistjórn Skjald-
borgarinnar. Mun það og reyn-
ast áuðvieldara eftir að yíirstjórn
Skjaldborgarinnar í Reykjavík
hefur með þátttöku sinni' í ráð-
stöfunum afturhaldsins aukið
stórkostlega byrðar alþýðunn-
ar til ágóða fyrir fámenna stór-
braskarastétt, setn á góðu ár-
itnum dró millj. króna frá fram-
leiðslunni til persónulegrar
eyðslu.
Sídlaus fíkaun )óns
Sígurössonar fíl þcss að
leíða af Sk aldkorgínní
grun um kosníngasvík.
Siðlausasti kaflinn í grein
Jóns er sá, þar sem hann leyfir
sér að taka upp lygaslúður eft
ir óvöuduðu fólki. Er þar á hinn
rætnasta hiátt gerð tilráun til
þess að koma þeim grun á konui
mína, Jóhönnu Guðmundsdóttur
að hún eigi sökj á því að einum
seðli reyndist of margt í kjör-
kassanum við allsherjaratkvæða
greiðsluna. Reynir Jón á þennan
hátt, sem honum er raunar vel
samboðinn, að létta þeim eðli-
lega grun af Skjaldborginni, er
stjórnaði kosningunni, að hún
hafi í stundarbrjálsemi óttans
um ósigur laumað seðli í kjör
kassann til þess að geta notað
hann síðar til að ónýta kosn-
inguna, ef hún gengi á móti
henni. Vegna Seyðfirðinga, er
þekkja Jóhönnu Guðmundsdótt-
ur þarf ég ekki að bera vörn fyr
ir hana út af þessari óvönduðu
og' fávtslegu ti’lraun Jóns tii
þess að hreutsa Skjaldborgina
af þeim nokkuð almenna grun
er á henni hvílir um sviksemi
í þessu efni. En af þessari til-
raun Jóns má þó nokkuð ráða
hvílíkur v an d r æ ða n ta ðu r og
friðarspillir hann er innan verk-
lýðshreyfingarinnar.
Hugrekkí heímskunnar
og fjöirbifof Skjaldkoifg«
arínnar í „Fram''.
Fáa Seyðfirðinga mun hafa
geunað það að Jóu færi að
minnast opinberlega á fram-
haldsaðalfundinn í „Fram“.
Var íramkoma hans á þeim
fundi svo einstæð, að hún
mun seint fyrnast í minni
seyðfirskra verkamþiina. í byrj-‘
un fundarins gerði Jón tilraun
til þess að varna löglegum fé-
lagskonum inngöngu i fundar
húsið með ofbeldi. Síðan flytm'
hanit á fundinum tillögu með
silnu orðalagi, sem hann birtir
seiTí „punt“ á grein sina í Al-
þýðublaðinu þar sem ltann
heimtar fógetavald til þess að
styrkja rangan málstaö Skjald-
byrginga eftir að þeir höfðu
misst fótanna í lýðræðislegri
baráttu um yfirráðin í félaginu.
En þetta fáránlega ofbeldi kom'
ekki ’ð haldi. Tillaga Jóns var
felld með 54 atkv. gegn 43.
þessi ósigiur hafði þau áhrif á
hina vanstilltu Skjaldborgara
að þeir hleyptti fundinum upp
moð ofbeldi og ryskingum áð-
ur en gerfiformaðurinn gat
lýst úrslitum. Léku þeir stðan
nokkra stund þessi ógeðslegm
fjörbrot undir áhrifum hins>
sigraða ofbeldis, sem sending
St. Jóhanns hafði vakið við
dyr fundarhússins áður en fund'
ttr hófst. -Öllum þessum stað-
reyndum snýr Jón við að geð-
þótta sínum, enda er tilgangs-
laust að gera þá kröfu til Jóns
Sigurðssonar að hann sýni þá
karlmennsku og drenglund, er
þarf til þess að segja sannleik-
ann frá þessum fundi, sem vitn-
ar svo hrópandi unt þá smán ,eri
hann hlaut af framkomu sinni.
En hitt er furðulegra að Jón
skuli ótilkvaddur draga tjald
frá skömm sinni á þennan hátt.
Til slíks þarf hugrekki heirnsk
umiar. {
En þótt Jón Sigurðsson reyn*
sér til hugarhægðar að gefa
þessuni sögulega fundi mildara
fgerfi í sjálfsvitund sinni er hon-
um það vorkunn. En þáð gerfi
getur hann ekki ætlað öðrum
en sjálfum sér. Og það er hollt'
fyrir Jón að miuna það aðhanit
getur ekki sannfært seyðfirzka
verkamenn um annað en þeir
sáu og heyrðw á þessum fundi.
Verkamannafélagíð
„Fram^, sem Skjald-
kor$in hefur stjórnað
er eínkísvírðí fyrír með-
Hmi sína° segír Jón
Sígurðsson.
í niðiurlagi greinar sinmar í
Alþýðublaðinu kemst Jón, aðj
þeirra niðurstöðu að verka
mannafélagið „Fram“ sé nú
einskisvirði fyrir meðlimi sína
Þarna ratast Jóni satt á munn.
Þetta er sú ömurlega staðreynd
sem verkamenn á Seyðisfirði
verða að horfast í augu við.
Svona er komið fyrir einu af
elztu verkalýðsfélögum lands-
ttndir g'erviforustu pólitfskrar
klíku, sent hefur svikið trúnað
verkalýðsins. Skjaldborgin ber
ábyrgð á þessu ástandi félags
ins og hún ber alveg sérstaka
ábyrgð á því að hafa kallað á
landshornamanu St. Jóhanns til
þess að færa upp dauðadans of-
beldisins í röðum fólksins í
fátæku bæjarfélagi, sent vill frið
í stað ofstækis og samstillingu
kraftanna í lífsbaráttu sinni í
stað utanaðkomandi sundrung-
ar.
Frá því síðastliðið vor hefur
eðlileg starfsemi legið nið^ f
„Fram“. Svo ófær hefur Skjald
borgiti verið til að stjórna fé-
laginu, að hún hefur leitað að
sfcoðar Jóns Sigurðssonar til að
halda fundi nteð þeim árangrl
sem kunnugur er að eudemuni.
Ég vil minna verkamenn áþess
ar staðreyndir. Þær eru hróp-
aiudi hvöt fyrir þá að hrista af
sér Skjaldborgarokið, stöðvai
dauðadans ofbeldisins og hefjA
síðan nýtt lífrænt viðreisftarstarf
á grundvelli iunbyrðissátta, jafn
réttis meðlimanna og ftills lýð-
ræðis, án tillits til pólitfskrar
flokksafstöðiu þeirra. Þessar
gnindvallareglur sameiningar-
manna voru samþykktar við
a 1 fsherjaratkvæðagreiðslu í vet
ur í ,,Fram“. Með því vrr
stefuu Skjaldborgarinuar hrund-
ið' af féliagiiniu. eu stt'mi er ht'R
svo lítilmótleg að geta hangið í
„stjórn“ gegn yfirlýstum fé-
lagsvilja á einu sviknu at-
kvæði.
Jón Sigurðsson hefur tala^,
gefið skýrslu um Seyðisfjörð og
birit hana í ÍAlþýðublaðinu.. End
ar skýrslan á harmtölum, upp-
Fr/i. á 4. sfða.