Þjóðviljinn - 04.01.1940, Blaðsíða 1

Kauphækkun aðeíns íítííí hlufi dýrfíðaraukníngarínnar
og reíknasf eftír á, á þríggja mánaða frestí
Verklýðsfélögin svipi ölln samningsfrelsi
1 gær voru lagðar frani á þingi breytingartiilögur afturhaldsins \ið lög lun gengisskráningu
Breytingartiilögur þessar voru hespaðar gegnuin allar umræður í gærkvöld og nótt og afgreiddar
sem lög frá Alþingi. Meginákvæði frumvarpsins eru:
1) Samningaréttur er tekinn af verkalýðsfélögunum um kaup og kjör meðlima sinna allt árið 1940.
2) Kaupgjald getur ekifi hækkað nema á þriggja mánaða fresti og aidrei nema um hluta af dýr-
tíðaraukningunni hæst 80% og lægst 50%.
3) Þriggja manna nefnd, sldpuð af Hæstarétti, Alþýðusambandinu og Vinnuveitendafélaginu, sinn
maður frá liverjum aðila. Þessi nefiul annast, ásamt Hagstofu Islands, útreikning verðvísitölu,
um hver mánaðamót, miðað við meðalverð mánuðina jan.—marz 1939.
4) Ákvæði núgildandi gengislaga um að verðlag á kjöti og mjólk breytist samkvæmt verðvísitölu
fellur úr gildi.
Bannið við launahækkun hjá hálaunamönnum, sem fólst í gengislögunum frá 4. apríl 1939 er
fellt úr gildi, og geta nú bankastjórar og aðrir liálaunamenn fengið 6,1% launaliækkun.
Allar tillögur sósíalista um fullkomna kauphækkun mánaðarlega í hlutl'alli við dýrtiðina og
samningsfrelsi til handa verklýðsfélögum, og tillaga Einars Olgeirssonár um að launahæklfun skyldi
engin vera hjá þeim er liafa 10 þús. kr. árslaun eða meira, voru felldar með samhljóða atkvæðum
afturhaldsins.
fyrir hvert stig, sem vísitalan
hækkar þar fram yfir, skal kaup-
gjald hækka þannig:
1. flokkur 0,8% af kaupi, sem
nemur kr. 1.50 eða minna á
klukkustund,
2. flokkur 0,7% af'kaupi, sem
nemur frá kr. .1.51—2.00 á klukku
stund, og
3. flokkur 0,55% af kaupi; sem
nemur kr. 2.01 eða meira á klukku
stund.
Kaupgjaldshækkun samkvæmt
framansögðu skal þó aldrei nema
minna samtals en:
1 1. flokki %% af kaupgjaldinu
fyrir hvert stig vísitölunnar fram
yfir 100,
Ráðherraf afíurhalds*
íns fala
Þrír ráðherrar afturhaldsins
Eysteinn Jónsson, Stefán Jóh,
Stefánsson og Ölafur Thors
fylgdu óskabami hinna „ábyrgu”
úr hlaði. Það vakti sérstaka at-
hygli að allir þessir virðulegu ráð-
herrar tjáðu sig mótfallna megin-
atriði frumvarpsins, sem sé því að
lögbinda kaup og kjör. Hinsvegar
voru þeir allir sammála um að
þetta væri nauðsynlegt. Ólafur
taldi það nauðsynlegt vegna at-
vinnurekendanna, en Stefán vegna
verkamanna. Annars töluðu þeir
allir hástöfum um óvenjulega
tíma, en gleymdu að geta þess, að
þessir óvenjulegu tímar eru ekkert
annað en bein afleiðing hins fall-
andi auðvaldsskipulags og að eink
is annars er að vænta en stríðs og
kreppu, ýmist til skiptis eða sam-
tímis, meðan því þjóðfélagsformi
sem við nú búum við er ekki
hrundið.
Um þessar framsöguræður ráð-
herranna er annars ekkert sér-
stakt að segja, þær voru ekkert
annað en einn liður í því blekkinga
tafli, sem þeir tefla í sölum Al-
þingis dag eftir dag, og munu
halda áfram að tefla unz verka-
lýðurinn og smáframleiðendumir
vísa þeim burt úr þessum virðu-
legu salarkynnum.
Þíngmenti Sósíalísta-
flokksíns og Hédínn
Valdímarsson mófmœla
þrælalögunum
Þegar ráðherrarnir höfðu lokið
að mæla með kaupþrælkunarfruni-
varpinu, tóku andstæðingar stjórn-
aiinnar til máls.
Héðinn Valdimarsson sýndi fram
á hvernig gengislögin hefðu sýnl
sig ófær, eins og þingmenn Sósíal-
istaflokksins hefðu spáð í vor, og
væri þetta þriðja breytingin, sem
yrði að gera á þessum lögum, síð*
an [iau hefðu verið samþykkt. Tal-
aði Héðinn eindregið á móti breyt-
ingatillögum fjárhagsnefndar og
rikisstjórnar.
Einar Olgeirsson tók því næsi
til máls og rakti í ýtartegri ræSu
hve hæitulegt þeita frumvarp væri,
fyrsi og fremst vegna þess, að
það framlengdi ófrelsi verklýðsfé-
laganna, en styrkti einræði atvinnu-
rekenda- og embættismannaklikunn-
ar. Sagðí Einar frá kröfum þeim,
sem fjöldi verklýðsfélaga utan af
landi og í Reykjavik hefði gert,
Qengu allar þessar kröfulr í þá átt,
að heimta fullt frelsi til handa verk-
lýðsfélögunum og fulla kauphækk- ,
;'urt í 'hlutfalli við dýrtíðina. En all- .
ar þessar kröfur verkalýðsins væru
hundsaðar moð þvi sem ríkis-
stjómin nú legði til. Sýndi Iiann
fram á, hvernig mannréttindi verka-
lýðsins væru fótum troðin stórat-
vinnurekendunum; í hag með þessum
Iögum. Tók hann síðan fj'rir, lið
fyrir lið, breytingatillögur fjárhags-
nefndar og sýndi fram á, hve f jarri;
færi því, að þær fullnægðu brýn-
ustu nauðsyn verkalýðsins til að
vega upp á móti hinni gífurlegu
dýr+íð.
Hvad fær verkalýður*
ínn?
Samkvæmt lögum þessum er
kaupgjaldi skipt í þrjá flokka;
kaup sem er kr. 1.50 á tíma eða
minna er í fyrsta flokki, kaup sem
nemur kr. 1.51—2.00 á klukku-
stund er í öðrum flokki og kaup
sem er kr. 2.01 eða meira í þriðja
flokki. Fara hér á eftir ákvæði
laganna um breytingar kaupsins í
h'lutfalli við vaxandi dýrtíð.
Kauplagsnefndin skal, með aðstoð
Hagstofu Islands, gera yfirlit um
breytingar á framfærslukostnaði í
Reykjavík 1. dag hvers mánaðar
frá 1. nóvember 1939, miðað við
meðalverðlag mánuðina jan.—
marz 1939, eftir grundvallarregl-
um, sem nefndin setur.
Við þennan útreikning skal
sleppt broti úr stigi, hálfu eða
minna, en annars hækkað í heilt
stig.
Kaupgjald þeirra, sem um ræðir
í 3. gr., skal breytast frá 1. jan.
1940 að telja og síðan 1. apríl, 1.
júlí og 1. okt. sama ár, miðað eft-
ir á við meðalverðlag í nóv.—des
1939, jan.—-marz, apríl—júní og
júlí—sept. 1940, samkvæmt eftir-
farandi reglum:
Fyrir hvert stig, sem vísitala
kauplagsnefndar hækkar frá
grundvellinum jan.—marz 1939
(=100), skal kaupgjald hækka
um 0,5% af kaupinu, ef hækkun
vísitölunnar nemur 5 stigum eða
meira, en minna en 10 stigum, en
í 2. flokki %% og
í 3. flokki y2%.
Eftirvinnu-, nætur- og helgi-
dagakaup skal bæta upp með
sama hundraðshluta og venjulegt
dagkaup þeirra manna, er fyrir
því vinna.
Verðvísitala fyrir okt.—-
des. 1939 miðuð við jan.—marz
sama ár mun vera 112 stig.
Samkvæmt því fá verkamenn í
fyrsta fl. uppbót á launum sín-
um frá 1. jan. 1940 að telja, sem
nemur % af 12 eða 9%. Dags-
brúnarkaup sem var til áramóta
kr. 1,45 hækkar því um 9% af 1,45
eða 13 aur. og verður kr. 1,58.
Kaup verkakvenna var um áramót
kr. 0.90, og hækkar einnig um 9%
eða um 8 aura og verður kr. 0.98.
1 öðrum flokki hækkar kaupið um
% af 12 eða 8%, það þýðir að
kaup múrara, trésmiða og málara.
sem nú er kr. 1.90, hækkar um 15
aura og verður kr. 2,05. 1 þriðja
flokki hækkar kaupið um 6,1%,
þannig að kaup sem er t. d. kr.
2.10 hækkar um 13 aura og verð-
ur kr. 2.23.
Hvað bar verkalýdnum
Það sem verkalýðnum bar skil-
yrðislaust var að fá kaup sitt
Framhald á 4. siðu
Réffuir komínnúf
Nýtt hefti af „Rétti” kom út
milli jóla og nýárs. Er það síðara
hefti árgangsins 1938. Hefst það á
langri grein eftir Einar Olgeirsson
„Valdakerfið á Islandi 1927—39”,
þá er grein um nútímastefnur í
uppeldismálum eftir Gils Guð-
mundsson, saga eftir J. B. Hregg-
viðs og löng grein eftir R. Palme
Dutt: Styrjöldin og sósíalisminn.
Verður nánar getið um efni heft-
isins síðar.
IIID-IM
afvfnnuleysíngjatf
skfáðíir í Reykja-
vík um áramófin
Um áramótin voru 721 menn
skráðir atvinnulausir á Vinnumiðl
unarskrifstofunni og 727 á Báðn-
ingarskrifstofu Reykjarikurbæjar
Auk Jieirra voru 400 manns í at-
vi nn ub ótavi miu. Má því segja að á
tólfta liundrað verkamanna séu nú
atvinnulausir.
Atvinnubótavinna hefst að nýju
í dag með 400 manns.
Sendíherrar
Brefa, Frakka
o§ Itala í
Moskva
kvaddír heím
Bandalag millí Ítalíu,
fugoslaviu off llngverja-
lands i uppsíglíngu
EINKASKEVTI TIL ÞJÓÐVIL4
Sendiherrar Englauds, Frakk-
lands og Italiu eru i þann veginn
að fara frá Moskva, og er tilkynnt
að þeir fari til að gefa stjórnmn
sínum skýrslur um stjómmálaá-
standið.
Tilkynnt hefur verið að Czaky
gpreifi, utanríkisráðherra Ungverja
lands, fari til San Remo á ftalíu
á næstunnni. Látið er uppi að för
þessi sé farin í persónulegum er-
indagerðum, en talið er vist að
ráðherrann muni hafa tal af ítölsk
um stjórnmálamönnum. Hefur sú
tilgáta komið fram að ítalía sé að
reyna að ná Júgóslavíu og Ung-
verjalandi í hemaðarbandalag er
beint sé gegn Sovétrikjunum.
Italska stjórnin hefur boðið tj-rk-
neskri viðskiptanefnd til Róm, og
er hún væntanleg næstu daga. Er
fregn þessi einnig sett í samband
við þá viðleitni itölsku stjómar-
innar, að skapa hernaðarbandalag
i Suðaustur-Evrópu.
Hernaðartílkynnlng foringjaráös
Leningrad-hernaðarsvæðis, segir, að
2. janúar hafi engir meiri háttiar
bardagar orðið á vígstöðvunum i
Finnlandi. Vegna vondra veðurskil-
yæða voru aðeins farin könnunar-
flug.
Sovétblaðið „Krasnaja Svesda” birt
ir ritstjórnargrein um stríðsmark-
mið Bretlands og Frakklands. Seg-
ir þar, að stjórnir Vesturveldamia
stefni að því, að koma af stað
styrjöld gegn Sovétrikjunum, og
með tilliti til þess sé ekkert hafzt
að á Vesturvígstöðvunum. Stjórnir
Bretlands og Frakklands hafi æst
Finnland til striðsins við Sovétrik-
Framhald á 3. síðu.