Þjóðviljinn - 05.11.1940, Page 1

SÓSIALISTAR!
V. ABGANGUR.
ÞRIÐJUDAGUR 5. NÓV. 1940.
252. TÖLUBLAÐ
Þeir sem gætu tekið fulltrúa
utan af landi í fæði eða húsnæði
meðan þing Sósíalistaflokksins
stendur < yfir, láti vita það á
skrifstofu flokksins, Lækjargötu
6 B, s^mi 4824.
Sbolhpffl uar hafin ð ðana ea anii merði oefla eai lottlrás
Hvað líður árvekní og varnarmæflí brczka hersíns ?
Á sunnudagsmorguninn heyrðu Reykvíkingar óvenju-
lega skothrið, Hugðu menn fyrst í stað að hér væri um
skotæfingar að ræða en brátt komust menn að raun um
að hér var alvara á ferðum, flugvél sást yfir bænum, að
henni var skeytunum beint og sáust þau springa hátt í
lofti.
Það vakti mikla og almenna athygli að engin loft-
varnamerki voru gefin þrátt fyrir það að brezki innrásar-
herinn taldi ástæðu til að hefja loftvarnaskothríð en
eins og kunnugt er, stafar mikil hætta af kúlnabrotum frá
loftvamabyssunum undir slíkum kringumstæðum.
í gær hringdi brezka herstjórnin til blaðanna og gaf
þeim skýrslu um málið. Hún var á þessa leið:
“í gærmorgun flaug þýzk könnunarflugvél yfir Reykja-
vík. Hún var brátt hrakin áflótta af skothríð úr loftvarna-
byssum og af brezkum flugvélum.
Flugvélin hvarf til hafs í vesturátt”.
Þjóðviljinn hefur reynt að afla
sér sem ýtarlegastra upplýsinga
um þetta mál, skal nú skýrt frá
því helzta.
Sjónarvoffar segja frá
Maður sem staddur var uppi á
Sandskeiði á sunnudagsmorgun,
sagði blaðinu þannig frá:
„Eg sá fyrst til flmigvélarinnar
yfir Hellisheiði, hún flaug lágt og
mjög hægt. Þegar hún flaug yfir
Sandskeiðið gat eg vel greint ein-
kenni hennar. Það var Heinkel-
flugvél — He 111 —. Hún flaug
vestur yfir bæinn, sunnanvert.
Þar var henni mætt með skot-
hríð, ekkért skeytanna kom nærri
henni, en hún hækkaði flugið og
hvarf mér sjónum.
Hérumbil þremur stundarfjórð-
uhgum síðar kom brezk flugvél,
úr austurátt, sennilega frá Kald-
aðamesi”.
Þessari frásögn ber að öllu leyti
saman við upplýsingar sem Vísir
birti, eftir Agnar Kofoed-Hansen
Tögreglustjóra, en hann var á leið
upp á Sandskeið, og átti skamman
spöl ófarinn þangað þegar hann
kom auga á flugvélaina.
Þá hefur Þjóðviljinn sannfrétt
að til flugvélar þessarar hafi sézt
í Vestmannaeyjmm, koma úr
austri og flaug hátt.
Hvaðan kom hún?
Hverf var eríndíd?
Samkvæmt þessu má telja full-
víst að hér hafi verið um þýzka
sprengjuflugvél að ræða, er hafi
komið frá Noregi. Hún virðist
KAFFIKVÖLD
heldur Félag róttækra stúdenta
í kvöld að Amtmannsstíg 4, fyrir
meðlimi sína og gesti þeirra.
Hefst það kl. 8y2. Bjöm Sigurðs-
son læknir flytur erindi og Hall-
dór Kiljan Laxness les upp.
hafa lagt leið sína yfir hinar mik-
ilvægustu herstöðvar Breta hér
á SuðuiHandi, og hafa haft ágætt
tækifæri til að taka myndir af
þeim. Erindi flugvélarinnar hefur
naumast getað verið annað en að
kynna sér hversu miklar viamir
væru hér fyrir, og hversu þeim
væri háttað. Landfræðdlegar að-
stæður em hinum þýzku hemaðar
yfirvöldum ugglust fullkunnar af
landabréfum og af starfi hinna
svokölluðu þýzku „visindamanna”,
sem mjög hafa haft sig í frammi
hér hin síðari ár, og Þjóðviljinn
einn allra blaða hefur varað við.
¥íssu flugmennírnír um
þýöíngarmesfu sföðvar
brczka hersins?
Það vekur alveg sérstaka at-
hygli, hversu vel hinum þýzku
flugmönnum virðist hafa tekizt að
fljúga yfir hemaðarlega mikil-
væga staði hér í grend við Reykja
vík.
Þegar innrásarherinn kom hing
aði, var lögð á það áherzla við
blöðin, að birta engar upplýsingar
um stöðvar eða hreyfingar herliðs
ins.
Blöðunum fannst þetta mjög
eðlileg krafa, og skildu, að í þessu
tilfelli fóru hagsmunir innrásar-
hersins og íslenzku þjóðarinnar
saman, og gættu þess því vand-
lega, að segja ekkert uim stöðvar
hersins né hreyfingar hans.
Síðar brá svo undarlega við, að
brezka herstjómin sjálf eða trún-
aðarmenn hennar hafa smámsam-
an látið opinbera þessa leyndar-
dóma, með tilkynningum í útvarp-
inu. Það þarf því engum að koma
á óvart, þó þýzkir flugmenn kunni
nokkur skil á hvar höfuðstöðvar
Breta em.
Væri ekki þarfara, bæði fyrir
Breta og Islendinga, að þeir menn,
er að þessari upplýsingastarfsemi
standa, væm fluttir af landi buirt,
en saklausir íslenzkir unglingar?
Til viðbótar þeim upplýsingum,
sem Þjóðverjar þannig kunna að
hafa fengið, hafa þeir nú aflað
sér ljósmynda af helztu stöðvum
Breta í nágrenni Reykjavíkur.
Hversvegna var ekkí
gefid merki um lofiárás?
Brezka herstjómin mun svara
þessari spumingul á þá lund, að
ljóst hafi verið að hér væri ekki
um sprengjuflugvél að ræða. Sé
það hinsvegar rétt, að vél þessi
hafi verði af gerðinni He. 111, og
á því virðist enginn efi vera, þá
er um sprengjuflugvél að ræða,
hvort sem hún hefur verið með
sprengjufarm eða ekki, og bar
brezku herstjóminni þvi að gera
loftvarnanefnd bæjarins aðvart,
svo hún gæti látið gefa hættu-
merki.
Enn ljósara verður þetta þegar
þess er gætt, að ein ástæðan fyr-
ir því að fólk þarf að leita skjóls
þegar loftárásir standa yfir, er
hætta sú, sem stafar af brotum
úr sprengjukúlum loftvamabyss-
anna.
Það verður því ekki betur séð,
en að varðstöðu Breta hafi verið
eitthvað áfátt þennan morgun,
og að tiltölulega auðvelt hefði ver
ið fyrir óvini þeirra að komast að
þeim til árása, en þær árásir
hefðu fyrst og fremst bitnað á
okkar, fámennu þjóð, sem engum
vill mein gera og engum getur
mein gert, en óskar að fá að lifa
í friði, og halda hlutleysi sínu,
hvað sem líður hemaðarþörfum
stórvieldanna.
1 sambandi við þetta væri fróð-
legt að fá að vita hvað langur
Framhald á 4. síðu.
Ming iierd 0-
Mlir nem ulir
nnl
Nazistastjómin í Noregi er stöð
ugt að skipta um menn í ráðu-
neytunum og í opinberuim embætt-
um, og em nazistar settir í flest-
þeirra, oft án þess að þeir hafi
nokkra sérþekkingu eða reynslu á
því sviði.
Quisling hefur undanfarið hald-
ið ræðuir í ýmsum norskum borg-
um, en fengið mjög kuldalegar
undirtektir. Hefur hann með sér
öflugan lífvörð hvar sem hann
fer. Komið hefur fyrir að þýzkir
hermenn hafi orðið að bjarga
Quisling úr hópi norskra föður-
landsvina, er gert hafa aðsúg að
honum á götunum.
BYLTINGARAFMÆLI.
Afmælis rússnesku verklýðsbylt
ingarinnar verður minnzt að
venju 7. nóv. með fjölbreyttri
skemmtisamkomu í Iðnó. Meðal
ræðumanna verða Halldór Kiljan
Laxness og Gunnar Benediktsson.
9
hep tll hliar
Sókn Ifala á sudurvígsfödvunum nær sföðvuð
Brezkt herlið hefur verið sett á land í grísku eyjunni
Krít. Var frá þessu skýrt í opinberri tilkynningu frá Aþenu
í gær. Brezk herskip og flugvélasveitir eru einnig komin
til Grikklands.
í grískum fregnum er skýrt frá sjóorustu vestur af
Korfu, og var óvíst um úrslit hennar í gær þegar fréttin
var send. Sagt var að ítalskt herskip hefði sézt sigla til
norðurs í björtu báli.
Grikkir tilkynna að þeir hafi unnið á þar sem þeim
hafði tckizt að brjótast inn í Albaníu, og stöðvað að mestu
sókn ítala á öðrum vígstöðvum. Hafa áætlanir ítölsku her
stjórnarinnar um töku Jannina og fleiri borga farið út um
þúfur.
ítalir hafa haldið uppi áköfum loftárásum á grískar
borgir, og hefur þeim einkum verið beint að Saloniki. Hafa
margir óbreyttir borgarar látið lífið af völdum loftárás-
anna.
Itölum hefur orðið svo lítið á-
gengt fyrstu vikuna af styrjöld-
inni við Grikki. að ýmsar tilgát-
fuir hafa verið settar fram því til
skýringar. Ýmis brezk blöð hallast
að því, að Italir hafi gert ráð fyr-
ir að þeir þyrftu að eins að leggja
lítið að sér til að neyða Grikki til
undirgefni, jafnvel að það hafi
aldrei verið ætlun þeirra að gera
alvör'j úr hótuninni um stríð, og
hafa sitt fram án þess. Aðrir telja
að aðaltilgangur Itala með strið-
inu í Grikklandi sé sá,' að dreifa
herstyrk Breta í Egyptalandi, til
þsss að eiga auðveldara með sókn
frá Lýbíu að Súez-skurðinum.
„Manchester Guardian” segir,
að eftir hinar leifturhröðu hem-
aðaraðgerðir í sumar séu menn
famir að trúa því, að Möndulveld-
in framkvæmi allar fyriræ.tlanir
sínar í skjótri svipan. Um styrj-
öidina í Grikklandi gegni öðriu
máli. Þar hafi Italir yfir haf að
flytja, Adríahafið, og þá taki við
veglaust ógreiðfært fjallaland. Sé
því ólíku saman að jafna og hin-
um sléttlendu og greiðfæru land-
svæðum Vestur-Evrópu, er þýzki
herinn hafi ætt yfir í sumar. Loks
J'egar til Grikklands komi, þá
haldi þar áfram samskonar ó-
greitt fjallaland, er sé Grikkjum
öflug vörn. Það hafi einnig verið
fært fram, af Itölum, að veðutrfar-
ið væri Grikkjum í vil. Man-
chester Guardian bendir á, að í
Balkanstyrjöldinni 1912 hafi verið
barizt um þetta leyti árs, og ætti
Itölum ekki að vera erfiðara fyrir
en þeim er þá hafi átt í styrjöld.
Blaðið varar samt við að gera of
lítið úr sóknarmöguleikum Itala.
ítölum sé full alvara með styrjöld
inni við Grikkland. Ef þeir nái
Saloniki á sitt vald, geti þeir náð
eyjum úti fyrir Dardanellasundi,
og gert siglingar inn í Marmara-
hafi hættulegar. Einnig megi gera
ráð fyrir að ítalir leggi áherzlu á
að ná Jónisku-eyjunum eða Spor-
aden-eyjum, en frá þessum eyjum
væri hægðarleikur að gera loftá-
rásir á herstöðvar Breta. En mikil
líkindi séu til að brezki flotinn
geti varið þessar eyjar. Itölum sé
lítið gagn að eyjum sínum í Eyja-
hafi meðan þeir láti ekki flotann
taka verulegan þátt í hernaðarað-
gerðunum. Hinsvegar sé Bretum
mikill hagur í því að fá flota- og
flugstöðvar á grísku eyjunum,
Einkum sé bá Krít mikilvæg frá
hcrna'.arlegu sjónarmiði.