Þjóðviljinn - 07.12.1940, Blaðsíða 1

5. árgangnr.
Laugardagur 7. des. 1940.
280. tölublað.
Pillir Mur Irá LaogiroÉi
Um 100 manns hafa tekíð þátt í árang-
urslausrí ieít síðan á mánudag
Síöastliðinn mánudagsmorgun hvarf skólapiltur að nafni
Einar Stefánsson, frá Laugarvatni, og hefur ekki spurzt til
hans síðan, þrátt fyrir mikla leit.
Þjóðviljinn átti í gær tal við Bjarna skólastjóra á Laug
arvatni og sagðist honum þannig frá:
Þíódnýiíng jarða, sióriðnaðarf verzlunar og banka. — Launahækkun 50%
meíri en aukníng dýriíðarínnar. — Aivinnuleysí úfrými. — Fuílkomnar
þjóðfélagsfryggingar. Framleíðslan eyksf. Framfarír á sviðí menníngarmála
Víðtal víð Gedwílas, forseta þjóðfulltrúaráðs Sovét-Lítháens
Fréttaritari vor í Moskva hefur átt tal við forseta þjóð-
fulltrúaráðs Sovét-Litháens, Gedwilas. 1 viðtalinu segir Ged
wilas frá þeim miklu breytingum, er orðið hafa á lífskjör-
um litháisku þjóðarinnar síðan í sumar að Litháen gerðist
eitt af sambandslýðveldum Sovétríkjanna.
Fer frásögn Gedwilas hér á eftir.
Alþýðan fekur völdín
„Það er eðlilegt að skipta
leiðinni, sem farin hefur verið,
í nokkra áfanga. Fyrsti vegar-
kaflinn er tíminn frá 15. júní
þar til þjóðþingið var kvatt
saman, Litháen varð sovétlýð-
veldi og gekk í Sovétríkjasam-
bandið . Það var undirbúnings
tími, alþýðan fylkti liði, knúði
fram rétt sinn til félaga- og
flokkastarfsemi og tók völdin
í sínar hendur.
Þjóðnýfing framleíðslu-
iaekjanna
Annar áfanginn einkennist
af framkvæmdum þeirra sam-
þykkta, er þjóðþingið geröi,
lönd og lendur voru þjóðnýtt
og skipt milli landleysingja
sveitanna. Stóriðnaður, ,'verzl-
un og bankar voru þjóðnýtt,
urðu sameign allrar litháisku
þjóðarinnar. Alþýðan sá opn-
ast dyrnar til æðri menntunar
og alþýðumenn tókust á hend-
ur þýöingarmiklar trúnaðar-
Yfír íoo nýír með-
límír í Málí o$
menningu síðan
rif Jóhanns Síg-
urjónssonar
komu út
Svo sem vænta mátti hefur út-
gáfa Máls og menningar á ritum
Jóhanns Sigurjónssonar aukið vin
sældir þessa vinsæla félags að
miklum mun.
Síðan 1. bindi af ritum Jóhanns
kom út á vegum félagsins um
miðjan nóvember, hafa yfir 100
nýir meðlimir bætzt við í Mál og
menningu, aðeins hér í Reykjavík.
Og daglega bætast þar nú nýir
meðlimir, því allir vilja tryggja
sér að ná í rit þessi, áður en það
er orðið um seinan.
stöður á öllum sviðum þjóðlífs
ins, mikill hluti hinna ný-
kjörnu þingmanna eru verka-
menn og bændur. Þar meö er
öðrum áfanganum lokið.
Afvínnulíf Líiháens sam
ræmf afvínnulífí Sovéf-
ríkjanna
Stjórn Litháens og Komm-
únistaflokkurinn hefur sett sér
það verkefni að gefa öllum
borgurum Litháens jafngóða
lífsmöguleika og aðrir sovét-
borgarar hafa þegar náð, en
því verður ekki til leiðar kom-
ið nema með lífrænni samein-
ingu atvinnulífs Litháens og
hinna annarra sovétríkja.
Það þarf að samræma vinnu
laun og vöruverð, breyta pen-
ingakerfinu til samræmis við
þaö sem gildir annarsstaðar í
Sovétríkjunum. Með slíkri sam
ræmingu atvinnu og viðskipta
lífsins opnast leiðir til hraö-
fara atvinnuþróunar í Litháen
á sósíalistiskum grundvelli, og
þar með til aukinnar velmeg-
unar og menningarlífs fyrir
alla alþýðu. Þetta eru verkefni
þriðja áfangans, og hafa þegar
verið gerðar ýmsar ráðstafan-
ir til úrlausnar.
Laun hækkuð. Skaffar
lækkaðír. Try$$ín$um
komíð á
Þjóðfulltrúarað Sovét-Lithá-
ens gerði nýlega þýðingarmikl
ar samþykktir, er hækka laun
allra verkamanna og sýslunar-
manna frá 10. nóv, að telja, og
er það þriðja launahækkunin
síðan sovétstjórnin tók við
völdum. Hækka launin að með
altali um 20%, og launakerf-
inu jafnframt breytt til sam-
ræmis við það sem er í öðrum
sovétríkjum. Almennum þjóð-
félagstryggingum var komið á,
eftir sömu grundvallarreglum
og gilda annarsstaöar í Sovét-
ríkjunum. Allt verkafólk fær
ókeypis læknishjálp. Launa-
skattur, íbúðaskattur og elli-
tryggingaskattur hafa verið
afnumdir. í stað þeirra hafa
verið lagðir á nýir skattar, en
mun lægri, svipaðir sköttum
annarsstaðar í Sovétríkjunum.
Við ákvarðanir og samræm-
ingu vöruverðs. hefur verð á
nokkrum vörutegundum hækk
að, verð á landbúnaöarvörum
stóð í stað, en verð ýmissa al-
gengustu nauðsynjavara lækk
aöi verulega. Þá hefur einnig
verið samþykkt að taka upp
peningakerfi Sovétríkjanna.
Með framkvæmd þessara
samþykkta má telja að lífskjör
■alþýöunnar í Litháen komist á
sama stig og yfirleitt er í Sov-
étríkjunum.
Frumbnld h 4. aidij
Síðastliðinn sunnudag, 1.
des. var fjölmenn samkoma að
Laugarvatni.
Um kl. 6 á mánudagsmorg-
un, þegar komið var að sam-
komuslitum, urðu menn þess
varir, að einn af nemendum
skólans, Einar Stefánsson, ætt
aöur undan Eyjafjöllum, en
átti núna raunverulega heima
í Reykjavík, þó skráður væri
hann fyrir austan, hljóp burt
frá skólanum, eftir veginum,
sem liggur suður Grímsnes.
Tveir piltar fóru á eftir hon-
um, annar snéri þó brátt við,
og sagði mér frá þessum at-
burði.
Eg tók þegar bíl, sem stóð á
hlaðinu og keyröi suður eftir
veginum, en fann piltinn ekki.
Síðast sást til hans skammt
frá Eyvindartungu.
Síöan hefur verið leitað á
hverjum degi, en árangurs-
laust, hafa um 100 menn tekið
þátt í leitinni og nú síðast
nokkrir skátar.
Naumast er hægt að vona
lengur að pilturinn sé á lifi.
Ýmsar sögur hafa gengið
hér í bænum um aö hvarf
þessa pilts stæði í sambandi
við ölvun er átt hafi sér stað
á skemmtun þessari og ráðstaf
anir þær sem skólastjóri hafi
gert í því sambandi. Um þau
mál fórust Bjarna þannig orð:
— Á skemmtuninni voru um
600 manns og sá ég ekki vín
á nokkrum manni utan tveim-
ur piltum, og voru þeir fjar-
lægðir og háttaðir ofan í rúm.
Framkoma þeirra vakti mikla
óánægju 1 skólanum og urðu
þeir samkvæmt skólareglum
aó víkja úr skóla. Tveir aðrir
piltar uröu einnig að hverfa
úr skólanum sökum annarra
agabrota,
Mér var ekki kunnugt um
að Einar hefði neytt áfengis,
þó getur þaö verið. Ástæður til
þess að hann hljóp þannig
burtu eru mér alls ekki kunn-
ar. Af honum sem nemanda
hafði ég aldrei nema gott eitt
að segja, hann var meðal
hinna prýöilegustu nemenda.
Hann var 25 ára aö aldri og
stundaði sjómennsku.

Idsii
MarDoriiii Mt suaranfa
Er Argyrokasftron eínníg í höndtim
örífefeja? — Badoglio, yfirhershöfd-
íngí Ifala, lætur af sförfum
Það var tillsynnt opinberlega í Aþenu í gærmorgun að
gríski herinn hafi tekið á vald sitt hafnarborgina Sante
Quaranta í Suður-Albaníu.
Taka borgar þessarar er stór sigur fyrir Grikki. Fyrstu
vikur stríðsins notuðu Italir Sante Quaranta sem eina aðal
birgðastöð hersins í Albaníu, og þangað var flutt herliðið
er barðist á Epirus-vígstöðvunurn.
Samkvæmt grískum fregnum er meginher ítala hvar-
vetna á undanhaldi
Óstaðfest fregn frá Monastir í
Júgóslavíu segir að ítalski herinn
hafi í gærmorgun yfirgefið borg-
ina Argyrokastron, og hafi Grikk-
ir tekið hana á vald sitt um há-
degi í gær.
Gríski herinn sækir einnigfram
á Pogradec-viigstöðvunum.
Um 6000 ítalskir og albanskir
hermenn hafa flúið inn yfir landa
mæri Júgóslavíu og verið kyrrsett
ir þar. Segir í fregn frá Belgrad,
að samkomulag milli ítalanna og
Albana sé svo siæmt, að orðið
hafi að aðskilja fangana.
Badoglio marskálkur, yfir-
hershöfðingi Ítala, hefur látið
af herstjórninni, að því er
Lundúnafregnir herma. Við
störfum hans tekur Caballero.
fyrrverandi aðstoðarhermála-
ráðherra. Er talið að fráför
Badoglio sé merki um vaxandi
ágreining milli nokkurs hluta
herstjórnarinnar og hinna fas-
istisku valdhafa.
Ófarir itala í Albaníu hafa alið
á þessum ágreiningi. Badoglio
er talin hafa verið þvi mótfallinn
að farið væri í styrjöld viðGrikki
í haust, en fasistaleiðtogarnir
knúðu það friam gegn vilja her
stjórnarinnar, er taldi undirbún-
ing ónógan.
Vcsfmannacýja^
sfúlktirnar unnu
„Hauka"
Vestmannaeyjastúlkurnar kepptu
í gærkveldi í handknattleik vi£
flokk úr Haukum i Hafnarfirð
Og unnu með 17:4.
Karlaflokkur (II. fl.) úr Val og
Víking kepptu einnig, og vanr
J Valur með 19:18.
Félagid Berklauörn heldur út-
breiðslufund á morgun kl. 4 e.
h. í Kaupþingssalnum. Formaðu;
félagsins Maríus Helgason flytui
ávarp, Sigurður Magnússon pró-
fessor flytur erindi og Friðfinn-
ur Guðjónsson leikari les upp.
Einnig verða frjálsar umræður.
Séra Hrtgnar Benediktsson mes
ar í barnaskólanum í Skildingia-
nesi, Baugsveg 7, kl. 2 á morgxm
og Mýrarhúsaskóla kl. 8,30 siðd.