Þjóðviljinn - 19.12.1940, Blaðsíða 3

PJOÐVILJINN
Fimmtudagur 19. desember 1940.
lleMiiii ig shiFhiiegaFnlp
Vcrkamaður faerír hcr rök að því að Vcfrarhjálp
ínní bcrí ekkí að sefja sfyrkþc$ana hjá
Þórbergur Þórðarson, ríthöfundur
shrífar enn um sjálfan síg.
— Þessí sjálfsævísaga er rítuð af
venjulegrí sníld og andagíft þessa
þjóðhunna ríthöfundar — en bóh-
ín er fágaðrí og skemmtílegrí
en allt sem áður hefur komíð ut
eftír hann.
Verð kr. 12,00 heff o$ kr. 14,00 i bandí
Lesíð
0órberg á Jóíunum
ijóðum sínum „Hrímhvita móðir“,
— ljóðasafninu, þar sem hann hef
ur náð hæstum tónum, — par
sem hann minnir svo oft á tign
ag þrótt Matthíasar, og tengir
frelsisbaráttu verkalýðsins nú á
tímum við allt pað glæsilegasta
og dýpsta úr tíu alda þjáningar-
og frelsissög^i vorri.
Og nú þegar myrkrið hefur um
tima færzt yfir, stríð yfir heim-
inn, hertakan yfir land vort,
sundrungin yfir hreyfingu verka-
lýðsins, — þá tekur Jóhannes
sér frí, að því er virðist, fleygir
sér í faðm móður náttúru, stik-
ar upp um fjöll og firnindi og
kemur nú til þjóðarinnar með
faðminn fullan af blómum. —
Þetta gerði líka Jónas Hallgríms-
son forðum — og hann myndi þó
sannarlega ekki vera mest elsk-
aður allra skálda af bolsévikk-
unum á Islandi, ef hann hefði
aðeins ort t. d. „Island farsældar
frón“ og „Kaupmannsþankar".
En því fer þó fjarri að það
sé aðeins ómenguð náttúruást og
rómantík í þessum fögru, litlu
vísum. Það er oft skamm.t| í sam
líkingarnar við mannkynið trega
blandnar eða hæðnar, eins og t.
d. í ljóðunum: „Tvær verur“,
„Móðursorg" svo maður tali nú
ekki um hina skemmtilegu, ó-
menguðu hæðni í „Ferð til Þing-
valla“.
Ef til vill verða einhverjir til
þesis að skyggnast svo skammt
undir yfirborðið, að þeir haldi
að Jóhannes úr Kötlum sé með
þessari kvæðabók að stíga skref
til baka til uppruna síns, halda
aftur upp í dalinn og yfirgefa
striðið og styrrinn í veröldinni.
En því fer fjarri. Hver sem les
þessi ljóð með þeim skilningi,
sem þau krefjast, finnur að hér
er skáldið, sem boðaði íslenzkri
alþýðu ástina til sögu þjóðar
vorrar í „Hrímhvita móðir“, að
boða ástina til lands vors, jafnt
til smæstu sem hrikalegustu feg
urðar, sem Island hefur að
geyma. — Og þessi ást til her-
numda landsins, sem hin „eilífu
smáblóm" Jóhannesar titra af,
hún þarf sannarlega slíkrar boð
unar sem þessar, er Jóhannes
hér framkvæmir.
Undirtónninln í þessari ljóðabók
— hin alvöruþrungna hugsun,
sem býr á bak við leikinn við
blómin eða hornsílin, aðdáunina
á fjallafegurð og arnarflugi er
þessi: Það er verið að ræna okk
ur þessu landi, og það eru ekki
aðeins erlendir drottnarar, sem
gera þ(að, heldur og öllu fremur
hræsnisfullir innlendir valdamenn
sem þeir beita fyrir sig. — Það
er þessi hugsun, sem er sett fram
í eftirfarandi ljóðvisum úr „Land
ráð“ af dæmafárri snilld:
„Þú ert ekki íslendingur!
æpa þeir að mér,
ef ég sára saklaust vitni
sannleikanum ber.
Ekki mega iljar mínar
íslenzkt snerta grjót,
ef ég blekktum bróður mínum
bendi á svikin ljót.
Ekki má mitt auga skoða
islenzkt blóm! í 'hlíð,
ef ég harma örbirgð vora,
ómenningu og stríð.
Ekki má initt eyra hlusta
á íslenzkt lindarhjal,
ef ég þrái að þekkja og boða
það, sem koma skal.
Nú líður óðum að hátíð kaup-
mannanna óg verzlunin blómgast
og skapið kætist.
Allskonar glingur ag pírumpár
er á bioðstólum í hinum skreyttu
sölum verzlananna. „Bláklædda
stúlkan“ stígur út úr nýtízku
Rolls Royce og horfir löngunar-
fullum augum eftir ástandinu í
kringum sig, og glæpareyfararnir
mæna blóðhlaupnum aUgum úr
gluggum sínum á vegfarendur.
Svo hefur Vetrarhjálpin starf-
semi ,sína, eins og alla jafna fyrr
og heitir á alla „máttarstólpa
þjóðfélagsins" að bregðast nú vel
og rausnarlega við beiðni hennar,
svo að sem flestir geti átt „Gleði-
leg jól“ í ástandinu 1940. Sumir
vilja halda því fram að starfsemi
Vetrarhjálparinnar auki á leti og
ómensku meðal lýðsdns og drepi
alla sjálfsbjargarviðleitni, og er
hún því þyrnir í laugum, en aðrir
eru á þeirri skoðun að hún sé
rekin sem nokkurskonar friðlæg-
ingarstofnun hinna auðsælu og
hjartahreinu borgara, sem þvo sig
hreina fyrir hver jól af allri
eymd þessa bæjarfélags.
Að sjálfsögðu væri ekkert að
athuga við starfsemi Vetrarhjálp-
arinnar, ef hún starfaði á almenn
um, hreinum grundvelli og létti
undir með þeim þjóðfélagsþegn-
um, sem við bágust kjör eiga að
búa, sem sé styrkþegunum, svo
að þeir þyrftu ekki að ganga á
milli Heródesar Og Pílatusar rétt
um jólin. En því er nú ekki að
heilsa. Það hrópandi rangLæti hef
ur ríkt og ríkir enn innan Vetrar-
hjálparinnar, að hún úthlutar
gjöfum sínum aðeins til bjarg-
álna- og sjálfstæðisfólks, og til
þess að ganga úr skugga um
það, að fólk sem sækir um hjálp,
sé ekki styrkþegar, er einhver
skuggalegur náungi sendur á
heimilin til þess að anuðra um
hagi þeirra.
Ef til vill má segja það, að
undangengin ár hafi ekki gefið
gull í greipar þeim vinnandi lýð,
sem kemst af án bæjarstyrks, og
því hafi verið nauðsynlegt, til
þess að fjölga ekki styrkþegun-
um og örfa sjálfsbjargarviðleitni
þeirra, að Vetrarhjálpin styrktí
þá eingöngu. En nú er ástandið
atvinnulega, verkamönnum mjög
í hag, hvernig sem eftirköstin
kunna að verða. Má nú segja að
næstum hver fullfrískur maður
Hver er sá íslendingur að hann
ekki þekki þennan tón, sem Egg
ert Ólafsson hóf, er hann tók
að hvetja þjóð sína til að ná
aftur rændu föðurlandi úr hönd
um erlendra drottnara og inn-
lendra þjóna þeirra? Hverjum
dettur eklki í hug vísa hans :
„Öfund knýr og eltir mig
til ókunnugra þjóða.
Fæ ég ekki að faðma þig
fósturlandið góða.“
Jóhannes veit hvað hann vill
með „eilífðar smáblómunum“
sínum, og þjóðin, sem nú hefur
frelsisstríð sitt á ný sem á 18. öld
mun kunna að meta þau. E. O.
geti fengið atvinnu, sem fram-
fleyti hverri meðalstórri fjöl-
skyldu. Af þessum fjörkipp í at-
vinnulífinu hefur það leitt til þess
að miklu færri eru nú upp á náð-
ir bæjarins komnir, en ella hefði
orðið, og er sá liður fátækra-
framfærzlunnar lækkað um rúml.
100 þúsund krónuúr á þessu ári.
Af þessu leiðir að þeir sem nú
njóta bæjarstyrks eru örvasagam
almenni, einstæðings mæður ög
heilsuveilir menn eða konur, ein-
mitt það fólk, sem einkum og
Isér í la,gi þarfnast hjálpar frem-
ur öllum öðrum og sem virðast
mætti að Vetrarhjálpin væri sér-
staklega rekin fyrir, ef tilgangur
hennar er sá, að draga úr þján-
ingum þeirra, sem verst eru sett-
ir í þjóðfélaginu af völdum heilsu
Ieysis, atvinnuskorts eða slysfara.
Dýrtíðin hefur komið harðast nið
ur á styrkþegunum, því að þeir
!hafa enga dýrtíðaruppbót fengið
enn í dag. Eins og fyrir 2—3 ár-
um verða þeir að draga fram líf-
ið á 80 aurum á dag fyrir hvern
fjölskyldumeðlim. Sér þvi hver
heilvita maður, jafnvel þó hann
sé í stjórn Vetrarhjálparinrtar,
að þiað muni vera mjög svo
sannkristilegt mannúðarverk, að
Vetrarhjálpin bætti nú fyrir mis-
gjörðir sínar hin fyrri ár og helg-
aði nú styrkþegunum starfsemi
sína í ár. Ef Vetrarhjálpinni væri
stjórnað af óháðum kristnum
mönnum, sem gætu óhindrað
leitað sér upplýsinga um hag '
fjöldans, myndu þeir sízt ganga
fram hjá styrkþegunum, en mein-
ið er, að helztu gæðingar bæjar-
stjórnarinnar og „fátækrafulltrú-
arnir“ ráða mestu um rekstur
hennar, og því er ekki við betru
að búast. Nú er mikið rætt um
það að íslendingar eigi að vera
I sem sannsýnastir í öllum viðskipt
j um hverir við aðra, til þess að
sýna það, að hér sé einhuga ó-
rofin þjóð, sem sé þess virði að
sjálfstæði hennar sé virt. Þetta
er mjög falleg kenning, er allir
ættu að tileinka sér. Og eitt er
víst, að ekki mun standa á þjóð-
hollustu hins starfandi fjölda til
sjávar og sveita, en augu þúsund-
anna mæna í spurn til valda-
mannanna, milljónamæringanna,
þeirra, sem deila nú brauðhleif
sínum með „ástandinu" — em
þeir fúsir til að sýna þjöðbræðr-
um sínum sannsýni og sanngirni
í viðskiptum, t. d. í kaupdeilum,
skiptingu stríðsgróðans, afnámi
skattfrelsisins, bættum kjömm
styrkþega o. s. frv.? — Þá gæti
skapast órofa, samstillt þjóð-
fylking Islendinga, og hið ís-
lenzka einstaklingsframtak fengi
þá að njóta sín til fulls alþjóð
til heilla, í anda Þorgeirs Ljósvetn
ingagoða og Jóns forseta. Það væri
hinn bezti skjólgarður gegn „á-
standinu”. Og nú reynir á hvort
er þyngra á metunum hjá vald-
höfunum pyngjan eða ástin tM
þjóðarinnar? Nú er mál að öllum
erjum linni.
Verkamaður.
laifileisbir banababir:
Sæmundur fróði
Ljósmóðirin í Stöðlakoti.
*
Bókaverzlun Isafoldarprentsmíðju.