Þjóðviljinn - 01.04.1941, Blaðsíða 2

Þriðjudagur 1, apríl 1941.
PJ Oö VILJIN JM
r
Avarp til íslenzku
pjóðarinnar
Þjóðviljanum hefur horizt eftirfarandi ávarp til birtingar frá
landflótta Þjóðverja, sem hér dvehir. Vill blaðið verða við ósk
hans um að birta pað, pví mjög er pað nauðsynlegt að eðlilegt
og sjálfsagt hatur á nazismanum verði ekki að hatri á pýzku pjóð
inni.
Eh hitt vill blaðið greinilega taka fram að pað er alls ekki
sammála peim skoðunum, er par koma fram um að Bretaveldi sé
að berjast gegn fasismanum, pó auðmannastétt Englands hafi n,ú
lent í samkeppnisstyrjöld við pýzka auðvaldið, eftir í\ö hafa
í áratug alið snák pýzka nazismans við brjóst sér. Og pótt pýzka
alpýðan prái nú fall nazismáns pá óskar hún ekki eftir að Þýzka
land sé hertekið af enskum her eins og Íorustumenn Bretaveldis
hafa lýst yiir að peir ætli sér.
Og við verðum líka að segja pótt við séum andstæðir pjóð-
stjórninni, að við kunnum illa við að útlendingar geri gys að
henni, pó óvart sé, eins og hér er ;gert í 9. kafla bréfsins.
Hvað gerir hdsaleigunefnd?
Þad er re^nf að leigja út 2 herber$i
og eldhús á 175 kr. tned hifa!
Og jafnvcl hcímfuð áis fyrirfram $reíðsla!
Þiðmnuimi
Útgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu
— Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar:
Sigfús Sigurbjartarson (áb.)
Einar Olgeirsson
Ritstjóm:
Hverfisgðtu 4 (Víkiugs -
prent) simi 2270.
Afgreiðsla og auglýsinga-
skrifstofa:
Austurstræti 12 (1. hæð)
sími 2184.
Áskriftargjald á mánuöi:
Reykjavík og nágrenni kr.
3,00. Annarsstaðar á land-
inu kr. 2,50. ! lausasðlu 15
aura eintakið.
Víkingsprent h.f. Hverfisg.
Loffvarnír
Það virðist vera liður í sunnu
dagssporti pýzkra nazista að
fljúga yfir Reykjavík og ná-
greinni til pess að gera okkur
smælingjunum Ijóst, sem njótum
hinnar brezku „verndar“ að arm-
ur Hitlers nái einnig hingað-
Að pessu sinni er sagan um
petta sunnudagssport í höfuð-
dráttum pannig:
Um kl. 9 á sunnudagsmorgun
sást stór flugvél yfir Vestmanna
eyjum. Hún flalig; í vesturátt- Svo
virðist sem petta hafi ekki pótt
tíðindum sæta, pví ekki er kunn
ugt um að boð hafi verið send
um atburðinn til Reykjavíkur og
virðist sem engar ráðstafanir séu
gerðar til pess að varðstöðin í
Eyjum gæti ferða flugvéla.
En klukkustundu síðar heyrð-
ist allmikil skothríð í Reykjavik,
og litlu síðar loftvarnamerki. Eft
ir röska klukkustund, eða um kl.
11,13 var gefið mierki um að hætt
an væri liðin hjá, en skothriðin
var pá fyrir löngu pögnuð.
Ástæðan til skothríðar pessar-
ar var, að sézt hafði pýzk, mjög
stór sprengjuflugvél koma úr
norðurátt yfir höfnina og bæinn,
hún fór að engu óðslega en virt
ist gefa sér góðan tíma til' að
athuga allt sem, bezt í bænum. og
nágrenni. Að lokum hvarf hún
í austur eða suðurátt og sást síð-
ast hjá Vestmannaeyjum á aust-
ur leið, og fíugu pá prjár ensk-
ar flugv^lar á eftir henni.
Bæjarbúar tóku pessum atburð
um með stillingu og jafnvelmieð
kæruleysi, var engu líkara en að
fjölda manna væri ókunnugt um
pær réglur, sem loftvarnarmefnd
in hefur sett um hegðun manna
undir svona kringumstæðum, eða
að minnsta kosti með öllu ókunn
ugt um hvaða pýðingu pað hef-
ur að hlýða pessum reglum.
Afsakanlegt er petta hvort-
tveggja, par sem stjómarvöldin
hafa gerzt svo vesældarieg, að
gera einnig auglýsin,gar um loft-
varnir að pætti í pólitískum of-
söknum á hendur íslienzkum sós
íalistum. Stjórnarvöldin hafa sem
sé hannað loftvarnanefnid að
augiýsa í Þjóðviljanum, og verð
ur pað ekki öðruvísi skilið, en
sem svo, að peir menn, sem lesa
Þjóðviljann og engin önnur b'löð,
séu ekki hvattir til pess að hegða
sér eftir settum reglum, að peir /
í marzmánuði 1941 hafa 28 í§-
lenzkir sjómenn farizt af völdum
striðsins. Hér er ekki um nein
j slys að ræða, heldur miorð að yf-
irlögðu ráði. Hér er ekki um f jand
skap við Englendinga að ræða,
heldur fjandskap við íslenzku
pjóðina. Hinir pýzku kafbátsmenn
sem framið hafa pessi níðings-
verk hafa sett sjálfa sig á bekk
með viiiimönnum og orðið pýzkr
pjóðinni til peirrar skammar og
smánar, sem seint mun falia í
gleymsku.
2.
Morðin á hinum hraustu, sak-
lausu og varnariausu sjómönmim
hafa ekki aðeins vakið pjóðarsiorg,
heldur einnig aimenina reiði og
hryilingu.
Nú er svo komið, að ég er
einn af fáum Þjóðverjum, sem
eftir eru hér á landi. Ég álít pað
pví skyidu mína að lýsa yfir
eftirfarandi: Ég samhryggist af
öllu hjarta aðstandendum hinina
föllnu sjómanna og íslenzku pjóð
innni. Reiði og beiskar tilfinining-
séu með öðrum orðum réttdræpir
hvar sem er.
Þetta er nú sú hlið málsins.
í annan stað er pað, að svo
virðist sem varðstöð Bretanna sé
ekki svo árvök sem skyldi. Það
er furðulegt ef ekki hefur verið
hægt að hafa veður af ferðum
pessarar flugvéiar áður en hún
kom yfir bæinn, pannig að hægt
væri a§ gefa iioftvarnamerki áður
en skiothríðin hófst, en eins og
kunnugt er, er hætta sú, sem
stafar af loftárásum meðal ahnars
út frá sprengjubrotum pieim, er
falla niður pegar kúlur íoftvama
byssanna springa. Loftvarnamerk
in purfa pví að koma á. undan
skothríðinni og verður ekki betur
séð en að slíku hefði vel mátt
koma við að pessu sinhi, og
hljóta biöðin að krefjast svars
um hvað pví váldi, að ætíð skuli
takast svo til hér að fyrst komi
skothríðin og síðan loftvarna-
merkin.
Hvað pessa heimsókn snertir
getur Þjóðviijinn ekki fullyrt að
flugvél sú, sem sást í Vestmanna
eyjum kl. 9, hafi vierið sú sama
og hingað kom kl. 10, miklar lík-
ur benda til pess að minnista
kosti, hefði fregnin um að ó-
pekkt flugvél færi yfir Eyjar í
vestur átt, átt að vera tiliefni til
ar fylltu huga minn pegar ég
frétti af miorðárásunum. Ég veit,
að pessi hryðjuverk eru ekki í
anda mikiis hluta pýzku pjóðar-
innar, og myndi hún fordæma
pessi miorð ef nokkurt málfrielsi
væri tii í Þýzkalandi. Éc/ mótmœli
hrydjumrkum pýzku knfbáfsmann
anna við íshznzku sjóm&nmna í
nafni pvirm mVljóna Pjóðverja,
stsm 'Znnpá mrða að peyja yfir
grimmdarœði nazismans.
3.
Sambúð pýzku og íslenzku
pjóðarinmar hefur ávallt verið hin
bezta. í marga áratugi hafa ís-
lenzkir menntamienn sótt menntun
sína og fuílkomnun á sviði vís-
inda og lista, til Þýzkalands, og
pannig tengst vináttuböndum við
pýzku pjóðina. í marga áratugi
hafa pýzkir menn komið til Is-
lands og fyllst aðdáun á landi og
pjóð. Islenzkar bókmenntir hafa
ávallt verið í miklu álíti í Þýzka
landi. Nazistarnir póttust viðhalda
pessari vináttu. Þeir hafa sent
hingað fjölda vísindamanna og
að allt væri hér tilbúið, pannig
að merki yrðu að minnsta kosti
gefin tafarlaust er til vélariunar
sæist.
Enn er pó ótalið pað alvarieg
asta við pessa heimsókn. Hún er
enn eiu sömnun piess að loftárásir
hefjast á íslenzka bæi fyrr ien
varir, um pað er ekki liengur hægt
að efast.
Og hvemig erum við svo viö
pessum árásum búin?
Við erum með öilu óviðbúin.
Stjórnarvöidin hafa sofið á verð
inum um pessi mál, pví pau hafa
purft að vaka á verðinum um
skattamálin.
Við getum gengið út frá pví
sem vísu og gefnu, að pegar loft
árásirnar hefjast skapast hér
fullkomið öngpveiti og slík vand
ræði sem iengan nú órar fyrir,
allt er ógert, siem gera purfti.
Loftvarnabyrgi engin, sem pvi
nafni má nefna, brottflutningar úr
bæjunum ekki hafnir né skipulagð
ir, slökkvitæki og brunalið af
skornum skammti, hjúkrun sjúkra
og særðra lítt undarbúin, — í
sem fæstum orðum sagt, flest
eða allt ógert sem gera .parf,
og pað prátt fyrir pað að nærri
ár er nú síðan að öllum mátti
vera ljöst að, að degi loftárás-
anna kæmi.
Ekki bólar á neinum aðgerðum
frá ríkisstjórnarininar hálfú í ”hús-
næðismálunum. Algert húsnæðis-
leysi vofir yfir hundmðum manUa
en yfirvöldin aðhafast ekkiert-
Frumvarp Sósíalistaflokksins
um bráðabirgðaúrlausnir í pessu
máli: heimild til að taka hluta af
kostað miklu til rannsókna hér
á landi. Menn áttuðu sig ekki á
pví hér, að eftir valdatöku Hitl-
ers hafa aðeins pau vísindi átt
tilverurétt í Þýzkalandi, semstarfa
í págu hernaðarins. Vinátta pýzku
og íslenzku pjóðarinhar hefur ver
ið höfð að yfirskyni við hernaðar
undirbúning inazista. Hin sanna
afstaða pýzku nazistanna til ís-
lenzku pjóðarinnar hefur lýst sér
í morðárásunum á sjómeninina.
4.
Menn spyrja: Hvernig stendur
á pví að mennskir mienn geta
framkvæmt svo svívirðilegan
verknað ?
Ég hef sjálfur kynnzt uppeld-
isaðferðum nazista. Unglingarnir
læra að fyririíta allt, sem ekki
er pýzkt, og ofsækja allt, sem
ekki er nazistískt, og útbreiða
skelfingu og ógnir. Þeim er kennt
að hafa ekki samvizkubít af pví
að ráðast á minni máttjajj- I péiirra
augum er friður úrkynjun, en stríð
hið eftirsótta ástand. í peii-ra aug-
um er hinn mimnl máttar sekur
og á sér engan tilverurétt. And-
stæðingum nazista, sem paUlnig
hafa lýst eðli nazismans fyrir Is-
lendingum, hefur oftast ekki verið
trúað. Nú hefur farið svo, að
menn hafa orðið að horfast \
augu við pessar hryllilegu stað-
reyndir.
5.
Nazisminn er nú ekki iengur
innnainlandsmál Þjóðverja, heldur
mál, sem isiienzka pjóðin verður
að taka afstöðu til. Hver dagurinn
Siem iíður sýnir betur og betur
að hið nazistíska Þýzkaland ætl-
ar sér að grípja inn: í hin heigustu
mái íslendinga. Morðin á Fróða-
mönnum, árásiin á Reykjaborgina
og hvarf linuveiðarans Pétursey
ber ekki að skoða sem stríðsað
gerðir gegn Bretum heldur sem
stríðsyfiriýsingu við hina vam-
arlausu íslenzku pjóð. I sama
anda er hafnbannsyfirlýsinigin á
Island, krydduð peirri ósvifni að
kalla pað „danska eyju“. I piessu '
felst óbeint tilkall ttil „hinnar
dönsku nýlend:u“, Islands. Af-
staða íslenzku pjóðarininar getur
áðeins orðið á leiinin vieg. Hér eftir
getur enginm ísiendingur verið
pekktur fyrir að hafa samhiugmieð
nazistum.
6.
Bretavieldi ber nú aðalpunga
stríðsins á móti heimsóviniinuml
nr. 1, nazismanum. Ólýsánlegar
eru pjáningar pjóðarimnar og nær
dæmalaus kjarkur brezkra alpýðu
manna og hermánma í baj'áttunni
við pennan hræðiliega varg, sem
óparflega stórum íbúðutn leigu-
námi og banin við að leigja setu-
liðinu, — Iiggur fyrir pinginu,
en fæst ekki afgreitt úr nefnd.
Sáma hirðuleysið um almenn-
ingshag einkemnir afstöðu vald-
hafanna, sem eru villueigendur
sjálfir, i pessu máli.
En svo reyna einstakir húsa-
braskarar að færa sig upp á skaft
ið í skjóli aðgerðaleysisins. Einn
sá versti af peim, sem ekki að-
eins leigjiendur heldur og flestir
húseigendur hafa skömm á, en
mun vera leppur fyrir einhverja
heidri mienn, — hieimtar riíi 175
I kr. á mánuði fyrir 2ja herbergja
íbúðir með hita — og jafnvel árs;
fyrirframgreiðslu.
Hvað gerir húsaleigumefnd?
Og hvað á að gera við menn,
sem nota sér neyð fólksins svona
á pessum vandræðatínium ? Ég er
peirrar skioðunar, að pað eigi
gjarnan að iétta undir nú með
ýmsum fátækum húseigendum, er
strita við að reyna að halda hús
eignum sínum, prátt fyrir erfið-
leika, — en svona leppum, sem
reyna að okra á fólkji í ineyð piess
ætti að refsa mieð pví að taka
húsin, sem pieir mota til að okra
i með, leignarnámi af peim. og pað’
skaðabótaiaust sem refsingu fyrir
tiltækið. Því ég hef heyrt áð er-
Iendis séu slíkir okrarar stundum
skotnir.
Húsnæðisiaus-
nokkurt herveldi nokkurra tíma
(hefur átt í höggi við. Hvaða álit
sem menn kunna að hafa á stjórn
arfari Bretavieidis, pá ættu ailir
að vera sammála iog saímtaka um
pað, að allt beri að forðast, sem
veikir afstöðu Bretlands gegn naz-
ismanum. Því miður hefur hér
víða ríkt iítill skilningur um al-
heimspýðingu pessa stríðs og pá
nauðsyn, að petta stríð leiði til
hruns nazismans í Evrópu.
7-
í fáum lönduin Evrópu heflur
borið meira á samúð með naz-
istum en hér á iandi. Stafáí
petta að miklu leyti af pvi áliti
sem Þýzkaland og pýzk menning
hefur ávallt haft hér á iandi, en
pó mest af aigerri vanpekkingu
á eðli nazismans.
Jafnvel eftir að Hitler var bú-
inn að' fremja ofbieldisverk sín
á Pólverjum, Norðmönnum, Hol-
lendingum, Bielgum og Frökkum
mátti finna hér menin, sem hrós-
uðu Hitler og höfðu afsakanir á
reiðum höndum fyrir öllum hans
níðingsverkum. Þiegar sjómienuim-
ir á Fróða og Reykjaborginni voru-
særðir til ólífis af vélbyssum
Þjóðverja héldu ýmsir nazistaviU-
,ir pví fram, að ítalskir eða brezk
ir kafbátsmenn hefðu framið pessi
morðl! Mönnum, sem vierja slík-
an máistað, má vel trúa til pess
að reka rýtinginm í bak silnnar
eigin pjóðar á miestu ueyðarstund
Framhald á 3. síðu-