Þjóðviljinn - 26.04.1941, Blaðsíða 2

Laugardagur 26. apríl 1941.
PJGSVlLiiinM
^ðflinumN
alt>ýöu
Sigtós SS@UEbýartBM(M (éb.)
Eloar Olgeirencm
Ritstjóm:
Hverfiagöía 4 (Vatwgfi •
prent) sinai 22fW.
Afgreiðsla og auglýsinga-
sltrifstofa:
Auaturstrætí 12 (1. bæð)
skni 2184.
Áskriltargjald á mánuði:
PtegrtCJavík <3g nágrenni ter.
3,60. AnoersstaÖsir á laod-
tan kr. 2J50. I lousas&l'u lö
Vllöngsprent hj. Hveifisg.
Vf. _irf’
KlæOskerafélagið Skjaidborg
25 ára
Viðtai við Helga Þorkelsson, tormann félagsins
Banníd á kröfu~
$öngum og úfí~
fundum u mai
Bannið á kröfugöngum og úti-
fundum 1. maí er einhvier alvar-
legasta mismotkunin á „ástandinu“
til að hefta starfsemi wrkalýðs
hreyfingarinnar, sem ríkisstjónnio
enn hefur gert sig seka um.
hað kom í Ijós daginn eftir, að
paö var ekki verið að'banna hóp-
göngur eða maninsöfnuði úti yfir-
höfuð, heldur alveg sérstaklega
pólitískar hópgöngur verítalýðs-
ins.
Á sumardaginn: fyrsta fengu
skátar að gangja í mikilli jylkingu
eftir aðalgötu bæjarins. Síðar um
daginn fengu púsundir manna að
safnast samian í Austurstraeti til
að horfa á víðavangshlaupið.
Það er pví ómögulegt að ^halda
pví fram, að vegna . loftá-
rásarhættu væri frekar nauðsyn-
legt að banna kröfugöngur l.^maí
en þen'nan mannsöfnuð.
Þá er „landráðahættan“. Yfir-
vcldin halda máske að eitthvað
það kynni að verða skráð á spjöld
verkalýðsins, sem kynni að móðga
hina hrezku „vemdara", eða aið
hugir manna kæmpst í slíka æs-
ingu við útifundi og hópgöngur,
að til árekstra gæti komið. sVissu
lega finnur verkalýðurimn þá bezt
til máttar síns, þegar hann sér
hve mannmargur hann er. En
varla muniu verkalýðsfélögin neita
því að taka trllit til ttilfinninga
Bretans, er áletranir yrðu ákveðn
ar, ef þaö gæti orðið ,til að leyfa
kröfugöngu. Og árekstrahættan
ætti vart að vera meiri ^en þegar
nazistar dirfðust að ganga hér
í fylkingu 1. maí, og kom þó
aldrei til árekstra þá.
Verkaiýðurinn hlýtur því að
mótrnæla þessu banni sem póli-
tískri ofsókn. Verkalýðsfélögin
þurfa að leggja að rikisstjórn-
inni með að leyfa kröfugðngu og
útifundi 1. maí. Uppgjöf Alþýðu-
flokksins, sem. strax samsinnÍT
banninu, og Héðins, sem boðaði
það löngu áð’ur en það kom, er
skiljanleg. En fyrir verkalýðinn
er hér um stórkostlega frelsissvipt
ingu að ræða, sem hanin verður
að vinna gegn eftir mætti.
En þótt verkalýðurinin vterði að
að standa fast á rétti sinum og
neyna að fá bann þetta iað mestu
Helgi Þorkelss m klæðskeri leit
inn á ritstjórnarskrifstiofu Þjóð-
viljans síðasta vetrardag.
Við ætlum að balda upp á 25
ára afmælið okkar á sumardag-
inn fyrsta.
Hvaða þið?
Auðvitað við klæðskerar, þ. e.
a. s. félagið okkar Skjaldborg.
Svo það hefur verið stofnað
24. apríl 1916.
Það er von þið segið þáð, íen
ég verð nú að trúa ykkur fyrir
því að félag 'okkar var stofnað
29. marz 1916, við erum svolítið
á eftir tímanum mieð að halda
upp á afmælið.
Hvað ætlar þú að segja okkur
um afmælisbarnið?
Við vorum 13, sem stofnuðum
félagiö. d þann tíð voru tekki
öllu fleiri skraddarar i bænum.
Þessi fámenna stétt kaus Halldór
Hallgrímssion sem sinin fyrjsitia
formann og með honum Helga
Þorkelsson og Kristján Sighvats-
son í stjórn,.
0g þessir hierrar hafa svo ríkt
vel og iengi í félaginu?
Ekki mjög lengi, en vonandi
STJÓRN FÉLAGSINS „SKJALDBORG *.
Sitjandi frá vinstri: Guðrún Jakobsdóttir, Helgi Þorkels-
son og Ólafur Ingibergsson. Standandi frá vinstri: Andrés
Jónsson, Daníel Þorsteinsson og Halldóra Sigfúsdóttir.
eða öllu lieyti upphafið með ,samn
ingum við jriirvöldin, þá er þó
hinsvegar rétt að gera sér það
Ijóst, að takist ekki samningar,
þá er rétt að hlíta þessu banni.
Ber þar tvennt til.
Við vitum ekki að hve miklu
Ieyti hin brezka hierstjóm kann
að rstanda bak viÖ bann þetta
og íslenzka stjórniin sé ekki sjálf-
ráð gerða sinna. Og það er ekki
rétt eins og sakir standa, að setja
ríkisstjórnina í þann vanda, að
bert væri að hún gæti elíki hald-
ið uppi þeirri reglu í landinu,
sem hún setur. Slíkt gæti haft
ófyrirsjáanlegar afleiðingar.
Þá gætu og óleyfilegar kröfu-
göngur leitt til áiekstra við brezka
herinn, en þá ber auðvitað að
forðast-
En fari svo að verkalýðurinn
fái ekki að hafa sina útifundi
og kröfugöngur 1. maí, þá verð-
ur hann því betur að sýna fylgi
sitt við hugsjón þá, sem 1. maí
er helgaður, méð þvi að nota sér
til fullnustu þær baráttuaðferðir
sem honum eru eftir skildar:
1. maí verður að vera alger
fridagur. Enginn verkamaður má
vinna þann dag.
Merkjasalan ' 1. maí þarf að
verða víðtækari en nokk.ru sinni
fyrr. Götnr bæjarins ættu að vera
fuliar af mönnum og konum með
hið rauða merki 1. maí í barmli.
Því enginn bannar fólkinu að
fara út á götuna 1. maí-
Ekkert bann megnar að vinna
tjón þeirri hugsjón sósíaiiismans
og sigurs alþýðunnar, sem 1. maí
er helgaður. Hver verkaiýðssinni
mur. skioða það sem skyldu sina
að vinna betur að sigri henlraar
þennan 1
fyrr.
vel. Stjórnarskipti voru nokkuð
tíð í félaginu fyrstu árin. Alls
hefur félagið haft 5 formenn, þá
Halldór Hallgrímsson, Einar Ein-
arsson, fSæmund Pálsson, Axel
Ólafsson !og Helga Þorketeson,
en vþan.n hiefur verið formaður
félagsins frá því 1923.
Þetta ier nú nóg um formienn-
ina, en segðu okkur leitthvað um
félagið sjálft, störf þess og á-
bugamál.
Þegar (félagið tók til starfa
voru kjör okkar skraddanannia!
mjög misjöfn. Félaginu varð þó
fljótt >nokkuð ágengt með tað
samræma þau og bæta. Þetta gerð
ist. að méstu án ;þess að til
verulegra deilna kæmi, enda verð
ur ekki annað sagt, en mieistar-
arnir tækju félaginu fremur vel,
eftir því sem verkalýðsfélög eiga
að venjast af atvininurekiendum.
Fyrst í stað höfðum við engin
sumarleyfi og enga veikindadaga,
en nú ier þetta hvorttveggja kom-
ið, og launln hafa batmað. Árið
1921 Q’ærði félagið út ikvíarniar
þannig, að þá genglu í það{ stúlk-
ur, sem unnu á verkstæðum þó
þær hafi ekki sveinspróf- Félaginu
var mikill styrkur að því, og kven
fólkið fékk kjarabætur. Árið 1937
gerðum við samninga, sem marka
tímamót í sögu félagsins, þá skuld
bundu^ atvininurekendlur.' sig til
þess að ráða aðeins félagsmenn
til vinnu, og við fengum ýmsar
kjarabætur. Það ár gengum við
í Alþýðusambandið. Um síðustu
áramót lentum við i launadieilu
og gerðum vinnustöðvun, árang-
ur af henni var góður. — Nú er-
um við um hundrað í félaginu,
svo þið sjáið að stéttin hefur
vaxið iog dafnað vel á þessum
25 áriun. /
Hvað /um framtíðina?
Enginjn veit hvað hún ber i
skauti sínu. En eitt aðaláhugamál
okkar er að koma á hjá okkur 8
stunda vinnudegi. Það ier gaíríalf
mai en nokkru sinrei | og nýtt baráttmál verkalýðsfélag
, anna. Við gerum okkur ljóst, að
til þess að ná því marki og tíl
þess yfirlieitt að við getum vænzt
árangurs af starfi okkar þurfum
við að vera snmhuga og samtaka.
En til þess að þetta megi verða,
verðum við að leggjarmikla á-
herzlu á hina menningarliegu hlið
starfsins, svo bezt verður hags-
munabaráttan háð með árangri,
að mienningarbaráttan 'gleý,niis/t;
ekki, En áður en ég fer, segú*
Helgi, verð ég að biðja ykkur
að skila þakklæti til allra þieiraa,
sem iagt hafa félagi okkar lið
á einn eða anreain hátt, fyrr og
seinna, með þakklæti fyrir starf-
ið.
Við þökkum Helga fyrir kom-
una iog óskum honum og félagi
hans til hamingju með afmælið
og framtíðina.
SansORmr iirta-
lirs Haoimr
Á söngskrá Karlakórs Reykja
víkur voru aö þessu sinni ein-
göngu óperulög, og mun þaö
vera 1 fyrsta sinn, sem íslenzk-
ur karlakór heldur slíka hljóm
leika. Sumir kórarnir hafa aö
vísu heyrst hér áöur, en þá
aöeins einn og einn meðal
hinna norrænu karlakórslaga,
sem hingaö til hafa verið mest
sungnir hér. Er hér um að
ræöa lofsverða viðleitni til auk
innar fjölbreytni í íslenzkum
karlakórssöng, sem áheyrend-
ur virtust kunna vel aö meta.
Þaö getur engum dulizt,
sem heyröi samsönginn, að
kórinn hefur lagt á sig mikið
erfiði við æfingu söngskrárinn
ar, því mörg lögin eru erfiö til
söngs. Má í því sambandi
minnast á Trio og kór úr óper-
um ,,Rienzi“ eftir Wagner, sem
er sérstaklega erfitt, enda
reyndist það að nokkru ofviða
fyrir kórinn. En barátta viö
erfiðleika er þroskandi, og
söngur kórsins að þessu sinni
ber þess greinileg merki, því
yfirleitt var frammistaöa hans
ágæt. Raddblærinn er mjúk-
ur og fagur og samtök og sam
stilling radda yfirleitt góö.
Þó brá á stöku stað fyrir sam-
takaleysi við „insatsa“, en það
var hverfandi. Hljóðfall er
stundum varla nógu nákvæmt,
og kom það einkum fram i
Hermannakórnum úr „Faust“,
sem útheimtir mjög ákveöiö og
nákvæmt hljóðfall.
Um meðferð kórsins á ein-
stökum lögum er óþarft að
fjölyröa, hún var yfirleitt kórn
um og söngstjóra hans til
sóma. Þó má nefna kórhlut-
verkið í Ástarvínið yndislega
úr ,,Ástardrykknum“ eftir
Donizetti,Maríubæn úr „Caval-
leria Rusticana“ eftir Mas-
cagni og Dónársöngvana úr
Troubador eftir Verdi, sem
öll voru ágætlega sungin. Þó
mátti kórinn ekki sterkari
vera á köflum, vegna einsöngs
raddarinnar í „Ástarvínið ynd-
islega", og þá dró þaö úr áhrif
um í endir Maríubænarinnar
að „pianissimo“ kórsins kom
of snögglega. Þá var „Veiöi-
mannakór“ úr „Freischutz“
eftir Weber vel sungið, eins
og síðari hluti söngskrárinnar
yfirleitt.
Einsöngvarar voru ungfrú
Camilla Proppé og Gunnar
Pálsson.
Ungfrú Camilla Proppérfæt-
ur hér til sín heyra í fyrsta
sinn. Hún hefur háa söngrödd,
en nýtur sín ekki á lægri tón-
um. Hlutverk sitt leysti hún
smekklega af hendi. Um fram-
tíð hennar sem söngkonu verð
ur ekki ráöið af söng hennar
að þessu sinni.
Gunnar Pálsson er hér svo
þekktur, að óþarfi er að fjöl-
yrða um söng hans, en hann
leysti hlutverk sitt af hendi
af sinni kunnu smekkvísi.
N Þá sungu þau tvísöng ung-
frú Camilla Proppé og Kjart-
an Sigurjónsson, og einnig
sungu þeir tvísöng Gunnar
Pálsson og Hermann Guð-
mundsson. Bæði Kjartan og
Hermann eru að góðu kunnir
sem söngmenn.
Terzett sungu þeir Kjartan
Sigurjónsson, Hermann Guð-
mundsson og Haraldur Kristj-
ánsson, en sá söngur naut sín
ekki,þvi kórinn bar þá ofurliðL
Píanóundirleik annaðist ung
frú Guðríður Guðmundsdóttir
og fórst þaö vel úr hendi.
Viðtökur voru óvenjugóðar
og varð kórinn og einsöngvar-
ar aö endurtaka mörg lögin.
J.
Daglega nýsoðin
S VIÐ
Kaffistofan.
HafaarstrtBti 16.
SnfnU ðsflrifeDdsB