Þjóðviljinn - 16.07.1942, Blaðsíða 2

2
Þ J ÖÐV ILJJINN
Fimmtudagur 16. júlí 1942
Tfllkynning
frð HsaleigunefndinRl i legfiault
Ákveðið hefur verið að skrásetja það innan-
bæjarfólk, sem telur sig vera húsnæðislaust 1.
október n. k.
Fer skrásetningin fram í ráðningarstofu Reykja
víkurbæjar, Bankastræti 7, dagana 20.—25. júlí
þ. á. og verður skrifstofan opin frá kl. 10—12 f.
h. og 2—5 e. h. hvern dag, nema laugardaginn 25.
júlí, þá aðeins frá kl. 10—12 f. h.
liMiinfndli I Mayft
Mat á fasteignum
við eftirtaldar götur í Reykjavík liggur frammi á
skrifstofu fasteignamatsnefndar, Amtmannsstíg
1, dagana 16. júlí til 16. ágúst að báðum dögum
meðtöldum.
Aðalstræti, Amtmannsstígur, Arnargata, Arn-
arstígur, Ásvallagata, Ásvegur, Austurstræti,
Bakkastígur, Baldursgata, Bankastræti, Baróns-
stígur, Bárugata, Baugsvegur, Bergstaðastræti,
Bergþórugata, Bjargarstígur, Bjarkargata, Bjarn-
arstígur, Blómvallagata, Bókhlöðustígur, Bolla-
gata, Borgartún, Borgarvegur, Bragagata, Bratta-
gata, Brávallagata, Breiðholtsvegur, Brekkustíg-
ur, Brunnstígur, Bræðraborgarstígur, Bústaða-
vegur og Drafnargata. ..............
Skrifstofan er opin alla virka daga kl. 5—7 e.
h. Kærur um matið ber að senda fasteignamats-
nefndinni í Reykjavík fyrir kl. 24 þann 16. ágúst.
Reykjavík 16. júlí 1942
FASTEIGNAMATSNEFNDIN

biður framfærendur þeirra barna, sem í dvöl eru á veg-
um nefndarinnar og hafa enn ekki greitt umsaminn dval-
arkostnað að gera skil sem fyrst.
Skrifstofa nefndarinnar er í Iðnskólanum uppi, geng-
ið inn frá Vonarstræti. Opið kl. 2—7 e. h.
cBœjaz 'póstuzinn
Fyrirspurnir til bifreiða-
einkasölunnar
Bílstjóri nokkur kom að máli við rit-
stjóra Þjóðviljans í gær og sagði eftirfar-
andi sögu.
Á mánudaginn kom ég^ niður í bíla-
einkasölu með bíladekk, sem ég bað að
gera við. Eg fékk þau svör að ekki væri
hægt að segja neitt um hvort eða hvenær
hægt væri að gera við dekkið. Við þetta
svar var ekkert að athuga, það var eftir
atvikum eðlilegt.
Eg bað þá um nýtt dekk og var sagt
að koma aftur á miðvikudag kl. 10, mér
skildist að þá gæti ég fengið dekkið. Eg
kom eins og um var talað, þá biðu all-
margir félagar mínir í sömu erindum og
ég. Eftir nokkra stund fengum við það
svar, að engin dekk fengjust í dag, það
sem til hefði verið í landi hefði verið
selt í gær. Síðar sama dag fór ég enn til
einkasölunnar, þá stóð yfir dyrunum letr-
að: lokað í dag, 15. júií. Eg hitti þar
einn félaga minn frá því um morguninn.
Hann sagði við mig: Eg fór í burt.eins
og hver annar kurteis maður í morgun
þegar búið var að segja okkur, að engin
bíldekk fengjust í dag. Það hefði ég víst
ekki átt að gera, því einn félagi okkar,
sem sat eftir fékk sitt dekk með því að
nauða. Að lokum vil ég segja þér það,
að ég hef fyrir satt, að niðri í sænska
frystihúsi sé geymt mikið af bíladekkjum.
Nú vil ég biðja þig að spyrja þá háu
herra, sem stjórna bílaeinkasölunni:
Hvað á svona framkoma að þýða?
Því er ekki hægt að segja okkur alveg
ákveðið hvort og hvenær við getum feng-
ið dekk á bílana okkar?
Hvernig steridur á því, að dekk eru
geymd hjá einkasölunni en okkur cr
neitað um þau?
Halda forráðamcnn einkasölunnar að
við höfum tíma til að fara margar ferð-
ir og bíða lengi eftir afgreiðslu á einu
dekki?
Vill ekki bílaeinkasalan skýra íyrir al-
menningi, eftir hvaða reglum hún fer um
úthlutun bíla, bíladekka og annarra vara
sem hún selur?
Þjóðviljinn er reiðubúinn til að flytja
svar einkasölunnar.
Hvað er bylting?
Þess verður hvað eftir annað vart að
það sé mjög á reiki hjá mönnum, hvað
átt sé við, ef nefnt er orðið ,,bylting”
og auðséð er á þeim umræðum
sem fram fara um það að sitt skilur hver
við orðið. Er nú ekki hægt að ná sam-
komulagi um hvaða merking skuli í þetta
lögð?
Orðið bylting er af marxistum yfirleitt
notað til þcss að tákna það, að ein stétt
taki völdin af annarri í þjóðfélaginu. 1
því sambandi er talað um borgaralega
byltingu, um verkalýðsbyltingu o. s. frv.
Þessi valdataka, þessi bylting, getur gerzt
hvort heldur með friðsamlegu móti eða
t. d. með vopnaðri uppreisn. Og ,,lögleg-
ar” eða ,,ólöglegar” geta báðar aðferð-
irnar verið, eftir því hvernig á stendur
í löndunum. Stjórnarskrá Bandaríkjanna
frá byltingarárinu 1774 hcimilar beinlín-
is þegnunum vopnaða uppreisn, ef ríkis-
stjórnirnar brjóta stjórnarskrána. (Það er
til athugunar fyrir stjórnarskrárbrotsmenn-
ina hér, sem mest þvaðra um það, sem
þeir minnst vita um).
> I daglegu tali, og ekki sízt blaðaskrif-
um er hinsvegar orðið ,,bylting” oft notað
í merkingunni ,,uppreisn”. Alþýðublað-
ið alveg sérstaklega notar orðið oftast
þannig og stundum gerum við það líka
því til þægðar. En þetta er vægast sagt
óheppilegt. Það er bezt að rífast á ináli,
sem báðir skilja, og nota orðin til að
merkja sömu hugtökin í hvert sinn. Og
það ætti þó að vera mögulegt að fá hina
,,lærðu marxista” Alþýðublaðsins til að
viðurkenna þessa skilgreiningu á orðun-
um.
Allir sannir sósíalistar eru því bylting-
armenn í þeirri merkingu þess orðs, sem
hér er fram sett: þeir berjast fyrir valda-
töku verkalýðsins og sósíalismanum. Að
nokkurn lifandi mann, sósíalista eða aðra,
langi frekar til að framkvæma með vopn
aðri uppreisn hugsjón sína en með frið-
samlegu móti, það er slík fásinna að ekki
ætti að þurfa að eyða orðum að því.
Borgarabyltingin hófst í Evrópu með
vopnaðri uppreisn alþýðunnar í París 14.
júlí 1789. Franska byltingin varð hið
,,klassiska” form fyrir valdatöku borg-
arastéttarinnar. 1 Frakklandi var gengið
hreinast og afdráttarlausast til verks gagn
vart hinu gamla þjóðfélagi aðalsins. Síð-
an sigraði borgarbyltingin í allri Evrópu
á 19. og 20. öldinni, sumstaðar með upp-
reisnum, sumstaðar með friðsamlegu
móti. Það gekk á ýmsu en hvergi varð þó
aðgangurinn slíkur sem þegar franska
þjóðin braut ísinn og ruddi borgarabylt-
ingum Evrópu braut.
Verklýðsbyltingin í Evrópu hófst í
Rússlandi 1917 með vopnaðri uppreisn
rússnesku alþýðunnar. Rússneska bylting-
in varð hið ,,klassiska” form fyrir valda-
töku verkalýðsstéttarinnar. 1 Rússlandi
var gengið hreinast og afdráttarlausast til
verks gegn hinu gamla þjóðfélagi auð-
valdsins. Allir sósíalistar vonast eftir því
að verkalýðsbyltingin eigi eftir að sigra í
allri Evrópu á vorum tímum, vafalaust
sumstaðar með uppreisnum (hvernig ætti
t. d. að steypa nazismanum öðruvísi), sum
staðar með friðsamlegu móti, — og eng-
um væri hið síðalra kærkomnara en sósíal-
istum sjálfum. En hvort auðvaldið þolir
þeim það er annað mál. Við höfum sorg
leg dæmi, ekki aðeins Austurríki 1934,
heldur og áþreifanlegast Spán frá 1936.
Það var upphaf að byltingu, sem var að
gerast á Spáni í febrúar 1936, er millistétt-
ir og verkamenn tóku þar völd með kosn-
ingum og tóku að bæta hag bænda á
kostnað gósseigenda. En yfirstéttirnar
hófu vopnaða uppreisn gegn þessari lög-
legu, þingræðislegu byltingu spönsku
þjóðarinnar með þeim endalokum, sem
ölluin eru kunn. Það er ástæða til að ætla
að cftir að nazisminn hefur verið brotinn
á bak aftur í þessu stríði eignist auðmanna
stétt einskis lands slíkan voldugan bak-
hjarl, sem landráðalýður I'rancos átti í
fasistum Hitlcrs og Mússolinis og auð-
jörlum Englands og Frakklands.
En vítin eru til að varast þau. Það væri
glæpur gagnvnrt alþýðunni að tjá henni
ekki að dýrkeypt reynsla sögunnar býð-
ur henni að vcra sífellt á verði. ,,Það er
ekki minni vandi að gæta fengins fjár
en afla” mætti vafalaust segja í því sam-
bandi líka.
Hann Vilmundur ætti að
athuga þá
Hann Vilmundur landlæknir ætti *að at-
huga ritstjóra Alþýðublaðsins. Því er sem
sé þannig háttað, að fjöldi manna efast
um að þeir séu alveg almennilegir. Þessi
grunur styrkist dag frá degi hjá þeim,
sem lcsa Alþýðublaðið. T. d. gat að líta
þessa klausu í leiðara blaðsins í gær:
,,Stríðið vcrður langvinnt. Og fyrir frels-
ið og lýðræðið væri það hvort sem er
langt frá því að vera unnið, þó að eitt
einræðisríkið, Rússland, sigraði annað,
í Þýzkaland”. Ennfremur segir svo í sama
leiðara: ,,Það var máske ekki svo bráð-
hættulegt þó að Þjóðverjum tækist ,að
brjóta vörn Rússa í Sevastopol á bak aft-
ur, enda þótt það sé dálítið broslegt,
þegar kommúnistar eru látnir túlka þann
ósigur Rússa fyrir okkur í ríkisútvarpinu
hér norður á íslandi, sem sigur fyrir hús-
bændur sína austur í Moskva”.
Af því Vilmundur er sannorður og góð-
ur læknir, þá mundu senriilega margir
trúa því að allt væri í lagi með kollinn á
Alþýðubl.ritstjórunum, ef hann gæfi þeim
um vottorð þar um. Vottorðið gæti verið
hið fróðlegasta og ,,fullt af línuritum og
myndum til skýringar”.
uuuzmzmxnnziu
Mi NMIIlDI
Leíkhúsmál
Haraldur Björnsson leikari,
ritsstjóri Leikhúsniála.
Leikhúsmál, 3.—4. hefti 11. ár-
gangur eru nýlega komin út.
Þetta hefti Leikhúsmála hefst
á grein eftir Lárus Sigurbjörns-
son: Fyi'stu leikritaskáld íslands
er það VII. kafli í þeim greina-
flokki og er um Pál J. Árdal
skáld. Þá er V. kafli í greina-
flokki, sem ritstjórinn skrifar
um íslenzka leikiist og fjallar
þessi kafli um leiktjöld. Allir,
sem áhuga hafa á sögu íslenzkr-
ar leiklistar og íslenzkra leikara
þurfa að eiga Leikhúsmál frá
upphafi til þess að hafa þessa
greinaflokka í einni heild.
Þá skrifar ritstjórinn, Ilarald-
ur Björnsson, um franska leikar
ann Moliere, Pétur Á. Jónsson
óperusöngvara, danska leikar-
ann Poul Reumert og dansmær-
ina Sif Þórs.
Jón J. Sigurðsson skrifar um
kvikmyndahúsin og Árni Helga
son um leikstarfsemi á Eskifirði.
Auk þess er grein um Jón Norð-
fjörð, sem átti 25 ára leikafmæli
á s. 1. vetri og nokkrar styttri
greinar um ýmiskonar leikstarf
semi.
Heítið er hið prýðilegasta að
frágangi. Á forsíðu er mynd af
Páli J. Árdal skáldi og auk þess
er í heftinu fjöldi mynda af leik
urum og leiksviðum.
Með þessu hefti er lokið öðr-
um árgangi Leikhúsmála. Fyrsta
hefti þriðja árgangs mun koma
út í nóvember næstkomandi.
000000<X>0000^00^4>0
Gerizt
áskrifendur
Þjóðviljans!
>00000000^0000000'
alltaf fyrirliggjandi
Aðalbjörn Pétursson
gullsmiður
Hverfisgötu 90
Munið
Kafffsdluna
Hafnarstræti 16