Þjóðviljinn - 17.12.1942, Blaðsíða 1

lflLIINM
viuinn
7. árgangwr.
Finuntudagur 17. desember 1942
196. tölublað.
M Mn Md
ir IIIdd isoníris
En nú riður á að þeir rótiœku kraítar, sem tíl eru á þíngi, sýní adþad
er þíngíð, sem hefur forustuna, en ráðherrarnír eru aðeins þjónar þess
Hin nýja ríkisstjórn kynnti sig fyrir sameinuðu Alþingi
kl. 1 í gær. Verkaskipting ráðherranna, er sem hér segir:
Forsætisráðherra Björn Þórðarson, dr. juris, fjármála- og
viðskiptamálaráðherra Björn Ólafsson stórkaupmaður, dóms- og
menntamálaráðherra Einar Arnórsson dr. juris., utanríkis- og
atvinnumálaráðherra Vilhjálmur Þór bankastjóri.
Forsætisráðherrann flutti ræðu, sem prentuð er á öðrum
stftð í blaðinu.
Það er nauðsynlegt að fólk
geri sér strax ljóst, hver aðstaða
hinnar nýskipuðu ríkisstjórnar
er og hvernig hún pólitískt er
tilkomin.
Ríkisstjórnin er á valdi Al-
þingis. Það getur sagt henni fyr-
ir verkum. Það getur sett hana
af. Það getur sett nýja ríkis-
stjórn, strax og meirihluti þess
hefur náð samkomulagi um það.
Valdið er allt hjá Alþingi eftir
sem áður, þegar það vill beita
því. Það hefur ekki afsalað sér
neinu af valdi sínu. Þingræðið
er jafnt í gildi á íslandi sem
fyrr. — Allt annað er móður-
sýkishjal. — Ríkisstjóri hefur
með skipun stjórnarinnar. aðeins
gert stjórnarfarslega skyldu
sína og það fljótt. Hitt er svo
þingsins að láta sitt álit í ljósi
hve vel það hefur tekist og gera
þá betur sjálft, ef því finnst
miður farið.
Skal svo látið útrætt um
stjórnarfarslega hlið þessa máls
og pólitíska hliðn á því athug-
uð.
Það sem gerzt hefur er í
stuttu máli þetta:
„Auðmannastéttin í þessu
• landi, afturhaldsöflin, sem réðu
þjóðstjómarpólitíkinni, hafá
orðið hrædd við hinn mikla vöxt
verklýðshreyfingarinnar, sem
sýndi sig alveg alveg sérstak-
lega í kosningasigrum Sósíalista
flokksins. Auðmannastéttin:
milljó namæriugainir, heildsal-
amir, Hrifluvaldið, er í alvar-
legri klípu.
Fyrsta ráðið, sem hún reynir
til þess að losa sig út úr henni,
er að reyna að fá Sósíalistaflokk
inn samábyrgan sér, — eins og
henni tókst með Alþýðuflokk-
inn 1939 þegar þjóðstjómin var
mynduð. Auðmannastétin vill
láta smáfríðindi í staðinn, en Só-
síalistaflokkurinn krefst veru-
legra endurbóta og valdaátaka
fyrir alþýðunnar hönd. Auð-
mannastéttin vill ekki fórna
svo miklu. Tilraunin mistekst
Það næsta, sem gripið er til,
er að ögra Sósialistaflokknum
með ábyrgðarleysi og auðmanna
stéttin hótar að hún skuli þá
verða ábyrgðarlaus á þingi líka,
ef Sósíalistaflokkurinn ekki vill
ganga í samábyrgð upp á henn-
ar skilmála. Taugastriðið hefst.
Sósíalistaflokkurinn heldur fast
við kröfur fólksins: nú sé að
auðmönnunum komið að fóma,
alþýðan sé búin að fóma nógu
lengi.
Taugastríðið kemst á nýtt
stig.
íhaldið — með aðstoð Alþýðu-
flokksins — hagar málunum svo
að ríkisstjóri neyðist til þess að
skipa stjórn utan þings. (Slík
stjórn á auðvitað ekkert skylt
við tillögu Sósíalistaflokksins
um að allir flokkarnir sameigin-
Framh. á 4. síðu.
Rœða Björns Þórdarsonar
forsætísráðherra
Hér fer á eftir ræða Björns Þórðarsonar forsætisráðherra:
Rommel hefur gefið upp alla vun um
gagnsókn til austurs
„Hersveitir Rommels eru á hröðu undanhaldi", segir enska
blaðið Daily Express í ritstjóraargrein í gær.
,4 meginher Rommels, sem hefur að minnsta kosti tvö skrið-
drekaherfylki, er kominn um 160 km. vestur fyrir E1 Agheila,
og ekki gert ráð fyrir að hann reyni að taka upp vöm fyrr en
við Makúrata, sem er um 200 km. austur af Tripolis. Með þessu
undanhaldi hefur Rommel gefið upp alla von um alla gagnsókn
til austurs.
Af fregnum þeim sem borízt
hafa síðustu daga frá stríðs-
fréttariturum, verður ljóst að
Rommel hefur látið víggirða E1
Agheila eins traustlega og kost-
Framh. á 4. síðu.
„Herra forseti, háttvirtu al-
þmgismenn. Eins og yður er kunn
ugt, hefur hið háa Alþingí reynt,
að því er virðist til þrautar sem
stendur, að mynda stjóm, er fyr-
irfram hefði stuðning Alþingis.
Með því að þetta hefur ekki tek-
izt, þá hefur herra ríkisstjórinn
farið þá leið að skipa menn
í ráöuneyti án atbeina Alþingis.
Nú hef ég og samstarfsmenn
minir í hinu nýja ráðuneyti tek-
izt þenna vanda á hendur. Kem-
ur þá væntanlega í ljós, er ráðu-
neytið ber fram tillögur til úr-
lausnar brýnustu vandamálunum,
hvort hið háa Alþingi vill vinna
með því eða ekki.
Ráðuneytið telur það höfuð-
verkefni sitt að vinna bug á dýr-
tíðinni, með þvi fyrst og fremst
að setja skorður við frekari verð-
lagsbólgu, meðan leitazt er við
að lækna memsemdina og vinna
bug á erfiðleikunum.
Ráðuneytið ætlar sér að vinna
aö því, að atvinnuvegum lands-
manna, sem nú eru margir komn-
ir að stöðvun, verði komið á heil-
brigðan grundvöll, svo að útflutn-
ingsvörur verði framleiddar innan
þeirra takmarka, sem sett eru
með sölusamningum vorum m. a.
vð Bandaríki Norður-Ameríku. Þá
verður einnig þegar í stað að
gera þær ráðstafanlr um inn-
fliitningsverzlun landsins, að
henni verð komið í það horf, sem
skipakostur iandsmanna og ó-
friðarástandið gprir nauðsynlegt,
Ennfremur ber nauðsyn til, að
verðlagseftirlitið verði látið taka
til allra vara og gæða, sem seld-
ar eru almenningi, og að tryggja
í þeim málum svo örugga og ein-
bfeitta framkvæmd sem verða má,
Jafnframt verða að sjálfsögðu
athuguð ráð til að standast þau
útgjöld, sem dýrtitíarráðstafan-
irnar hljóta að hafa í för með sér.
Ráðuneytið mun kosta kapps
um að efla og treysta vináttu við
viðskiptaþjóðir vorar. Eins og
sténdur verður lögð sérstök á-
herzla á vinsamlega sambúð við
Bandaríki Norður-Ameríku og
Stóra-Bretland.
Ráðuneytið vill eftir föngiun
vinna að alþjóðarheill . Auðvitað
mun það geta sætt mismunandi
dómum, hvort því tekst að finna
réttar leiðir. Ef hinu háa Alþingi
og ráðuneytinu tekst að sameina
krafta sína til lausnar framan-
greindum vandamálinn, þá vonar
ráðuneytið, að samvinnan verði
þjóðinni til hagsmuna.
Að lokum skal þess getið, að
fyrirhugað er, að ráðuneytið verði
skipað fimm mönnum. En ekki
hefur enn unnizt tími til þess að
sltipa fimmta manninn, sem vænt-
anlega fer með félagsmálin”.
as þýzk herfylki óvlrk
vegna innilokunar
Ekkert lát er á stórbardög-
um á Stalíngradvígstöðvununi
og miðvígstöðvunum, og hefur
rauði herinn hrundið marg-
endurteknum gagnárásum fas
istaherjanna, og víða bætt að-
stöðu sína, einkum vestur af
Rseff.
Haróastir hafa bardagarnir
veriö suövestur af Stalíngrad,
og er þar barizt um járnbraut
ina frá Stalíngrad til Svarta-
hafsins.
1 fregn frá Moskva i gær
segir, að um 35 fasistaher-
fylki hafi verið gerð óvirk að
heita má vegna þess að tekizt
hefur að króa þær inni á
Stalíngrad- og miðvígstöðvun-
um.
Bandarikjasendiherrann i
Finnlandi kvaddur heim
H. F. Arthur Schoenfeld,
sendiherra Bandaríkjanna í
Finnlandi er á leið til Banda-
ríkjanna til „ráðstefnu“ sam-
kvæmt óstaðfestum fregnum
Washington.
Einnig er sagt í fregn frá
Associated Press í London, aö
eftir heimildum frá Skand-
inavíu sé umtalið um frið allt-
af að aukast í Finnlandi. Sókn
ir Rússa hafa ýtt undir frið-
arviljann, þjóðin er þreytt á
stríðinu, og verður að horfast
í aug-u við alvarlega mann-
eklu.
Fyrsti tfundur nýja fuiltrúaráðsins
Fyrsti fundur hins nýja fulltrúaráðs verklýðsfélaganna var
haldinn s.l. þriðjudag.
*Samþykkt fundarins um myndun bandalags alþýðunnar er
birt hér á eftir.
I stjóra fulltrúaráðsins vom kosnir þessir menn:
Bjöm Bjarnason, Eggert stjórn fulltrúaráó'sins, áð hefj-
Þorbjamarson, Ólafur H. ast þegar í stað handa um
Guömundsson, Sigurður Ól- sköpun slíks bandalags hér í
afsson og Þorsteinn Péturs- Reykjavík, í samráöi við mið-
son. — Sjórnin skiptir sjálf stjóm Alþýðusambandsins,,
með sér verkum.
Samþykkt fulltrúaráðsins.
„Fulltrúaráö verkalýðsfélag-
anna í Reykjavík lýsir ein-
dregnu fylgi sínu við stefnu
17. þings Alþýðusambands ís-
lands, en vill sérstaklega xmd-
irstrika ályktvm þess um að
stofnað verði til samstarfs og
samtaþa meö Öðrum samtök-
um aiþýðunnar, hagsmuna-
legs og sljómmálalegs eðlis,
fyrir sameiginlegum hugðar-
efnum fólksins, — og felur
Alvarlegur matvælaskort-
ur f Horegi
Heimildir frá norsku stjóm-
inni í London herma að mat-
arskortur sé svo alvarlegur í
Noregi að húsmæður standi í
röðum alla nóttina í þeirri
von að geta keypt svolítiö
smjörlíki þegar búðirnar opna
á morgnana, segir í fregn frá
United Press.