Þjóðviljinn - 19.01.1943, Blaðsíða 3

Þriðjudagur 19. jaaúar 1943.
ÞJÓÖV1L3ÍHN
luðoymiNii
Útgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu
Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (6b.)
Sigfús Sigurhjartarson
Ritstjóm:
Hverfisgötu 4 (Víkingsprent)
Sími 2270.
ftigreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstrœti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h.f., Hverfisgötu 4.
Eiiða srunn-
Verkamenn í Dagsbrún hafa
svarað spurningu stjórnarinnar
um hvort halda skuli fast við
ávöxtinn af sigrum síðasta árs.
Svarið er: Við viljum enga
grunnkaupslækkun. 98% allra
þeirra, er þátt taka í atkvæða-
greiðslunni og gildum atkvæð-
um skila, fylkja sér einhuga rnn
það grunnkaup, sem nú hefur
náðst og aðrar endurbætur, sem
unnust á síðasta ári.
Það er gott og einart svar, sem
Dagsbrúnarmenn hafa gefið. j
Atkvæðagreiðslan hefur leitt
það í ljós, að grunnkaupslækk-
un á sér í Dagsbrún fylgjendur
fáa. Þó blöð afturhaldsins hamri
á nauðsyn grunnkaupslækkunar
dag eftir dag, þá finnast aðeins
23 fylgjendur þeirra í Dags-
bnin, sem komu til þess að láta
í ljós þjónkunarvilja sinn við
afturhaldið.
Hinsvegar hefði vafalaust ver
ið hægt að fá fleiri Dagsbrún-
armenn, sem eru ákveðnir með
því að halda núverandi grunn-
kaupi og öðrum hlunnindum, ef
meir hefði verið að því unrdð af
hálfu þeirra, er telja sig móti
grunnkaupslækkun, að brýna
fyrir verkamönnum að taka
þátt í atkvæðagreiðslunni. Þjóð-
viljinn var eina blaðið, sem
hvatti verkamenn til að saékja
þessa atkvæðagreiðslu. Alþýðu-
blaðið minntist ekki á hana
fyrri daginn og lítillega síðari
daginn, — er slíkt „framlag“ til
baráttu fyrir að halda því sem
unnizt hefur, vafalaust í fullu
samræmi við áhuga þeirra Al-
þýðublaðsskriffinnanna á þeim
málum, — og í öfugu hlutfalli
við áhuga Alþýðuflokksverka-
manna á málum sínum.
*
Dagsbrún hefur svarað og
svarað skýrt og ótvírætt. Þann-
ig hafa verkamenn svarað kröf
um atvinnurekendanna um
grunnkaupslækkun yfirleitt.
En sumir atvinnurekendur
láta þetta svar sem vind um
eyru þjóta. Þeir stöðva rekst-
urinn og ætla svo að svelta
verkalýðinn til undanláts.
Og við slíku framferði nægir
það ekki fyrir verkalýðinn að
segja bara nei. Það þarf meira.
Það þarf að taka þau atvinnu-
tæki af atvinnurekendum, sem
þeir stöðva, og setja þau í gang.
3
Við störlum aðeins, ef við stórgraðum
Slríðsgróðastórlaxaraír hcta þjódinní
Hin nýríka stríðsgróðastétt
bíður ekki boðanna. Hún telur
þjóðina vita hvað hún vill og
hvað við liggi, af þjóðin hlýðir
henni ekki. Og boðoröiö sem
hún hehntar aö þjóöin leggi
sig undir er þetta: Stórlax-
arnir verða að græða annars
verður ekkert gert.
Einræðisherrar togaranna
stöðva þá.
TJtflutningur Islands í des-
ember er aðeins 6 miljónh’
króna. Stöövun togaraeigenda
á togurunum og brottfall ís-
fisksölunnar veldur þjóðinni
tjóni, sem nemúr tugum milj-
óna króna. Togarasjómenn
ráða ekki stöðvuninni. Þjóðin
er ekki spui’ö ráða um stöðvun-
ina. Ef til vill hefðu þessir
aðiljar ákveðið hana, — og
vafalaust hefðu þeir minnsta
kosti tekið upp samninga við
ensku ríkisstjórnina um hana
—, en þeir ei*u ekki spurðir
ráða. Það eru sjómennimir,
sem leggja lífiö í sölumar, til
þess að fiskurinn komist á
markað, — en þeir ráða engu
um hvort skipin sigla. Það er
þjóðin, sem á hagsmvmi sína
og álit undh því komið, hvort
togaramir sigla — (og vér
heymm nú þegar hótanirnar
um að stöðvunin skuli koma
oss í koll efth strið), — en
þáö eru einræöisherrar tog-
aranna, sem hafa valdið og
ákveða, hvort togararnir sigla
eða ekki. Hvað varðar þá um
þó þjóðin tapi 10—20 miljón-
um króna? Þeir hafa grætt
sín hundmð miljóna króna á
stríðinu — og gefi þjóðn þeim
ekki meiri gróða, þá skal hún
fá að kenna á því.
Þessir einræöisherrar til-
kynntu þjóðinni um nýjár, að
ef hún ekki borgaði brúsann,
þá myndu togaramir ekki
sigla. En þeir herrai* hlusta
um leið eftir hverju minnsta
orði, sem stéttarbræður þeirra
í Englandi hvísla að þeim, —
og fara ef til vill meira eftir
þeirra oröum en eftir hags-
munum íslendinga.
Er ekki tími til komiiui að
þjóðin láti þessa nýbökuðu
miljónamæringa fiskbrasksins,
þessa einræðisherra togar-
anna, vita að það er þeirra
að heyra og hlýða þvi sem
þjóðin og hagsmunir hennar
útheimta, en ekki að fyrirsk;pa
öllum að beygja sig fyrh* gróða
þorsta þeh'ra og duttlungum.
Nú eru það þjóðimar sjálf-
ar, sem vilja ráða, og þola
enga eim’æð'isherra lengur,
hvorki á sviði stjómmála né
atvinnumála. Það em hags-
munir heildarinnar, sem verða
aö sitja í fyrirrúmi fyrir gróða-
þorsta örfárra einstaklinga. Og
skilji núverandi einræöisherr-
ar atvinnuveganna ekki slíkt
og beygi sig fyrir þjóðarhag,
þá veröa þeir að víkja og
þjóöin sjálf að taka stjórn
atvinnutækjanna í sínar hend-
' Ul'.
Hvað er með
olíuverzltmina?
En það er víöar en í togara-
útgerðinni, sem stórlaxar
stríösgróðans hóta þjóðinni.
Gróði heildsalanna hefur á
síöasta ári vafalaust verið enn
meiri en togaraútgerðarinnar.
Undanfama daga hafa gengiö
sögur um bælnn um það að
olíuhringarnir krefjist stór-
felldrar hækkunar á oliunni og
hótuðu ella að stöðva olíu-
söluna- Ef svo væri, þá væri
hér um annað dæmi um yfir-
gang stríðsgróöamannanna aö
ræða.
*
Hvað heildarframkomu
stríösgróðamannanna snertir
þá er nú að verða auöséð
hver afstaða þeirra gagnvart
þjóðinni verður. Þeir segja við
hana í ki'afti einræðis síns
yfir atvinnutækjunum: Ef þú
ekki lætur mig fá gróða, Þá
stööva ég rekstur minn.
Þjóðin verður að svara:
Stöðvix' þú rekstur þinn, þá
tek ég hann til þess að reka
hann fyrir þjóðarhag og þú
færö hann aldrei aftur.
Stríðsgróðamennirnir hafa ;
ofmetnast af velgengni und-
anfarinna ára. Þjóðin veröur
aö láta. þá hafa hitann í hald-
inu. Og dugi það ekki þá
verður að afnema einræði
þeirra auðmanna, sem mis-
beita nú valdi sínu; auð þeim,
er þjóðin með svo miklum
fórnum hefur fengið þeim.
Skákþíng
Reykjavékur
Skákþing Reykjavíku hófst á
föstudag í V.R.-húsinu. Teflt er
í þremur flokkum. Úrslit í
fyrstu umferð.
í meistaraflokki:
Baldur Möller vann Guðmund
S. Guðmundsson, Steingrímur
Guðmundsson vann Hafstein
Gíslason, Árni Snævarr vann
Magnús G. Jónsson. Benedikt
Jóhannsson og Óli Valdimars-
son, jafntefli. Áki Pétursson og
Sigurður Gissurarson jafntefli,
Sturla Pétursson og Pétur Guð-
mundsson, biðskák.
I. flokkur:
Marís Guðmundsson vann
Lárus Jóhnsen, Benóny Bene-
diktsson vann Ragnar Guðjóns-
son, Ólafur Einarsson vann Pét-
ur Jónsson, Ingimundur Guð-
mundsson átti frí.
H. flokkur:
Sigurður Jóhannsson vann
Sigrn'ð Bogason, Sigurbjörn
Einarsson og Ólafur Loftsson
jafntefli, Ingólfur Jónsson og
Guðjón Sigurðsson jafntefli.
Önnur umferð var tefld á
laugardagskvöld.
Meistarafl.
Sig. Giss. vann Pétur Guðm.
Framh. 4 4. liðu.
}amc$1 Aldrídge:
í Kákasus í október
James Aldridge, höfundur þessarar greinar, er ungur Ástra-
liumaður, sem sennilega hefur séð fleira í þessari styrjöld, en
nokkur annar stríðsíréttaritari.
Hann var í London, áður en styrjöldin hófst. Síðan hefur
hann verið stríðsfréttaritari í Finnlandi, Noregi, Albaníu, Grikk
landi, Krít, Egiitalandi, Líbíu, Rúmeníu, Tyrklandi og Sovét-
ríkjunum.
Hann var i Sovétríkjunum í október s.l., þá var vígstaðan
ekki glæsileg fyrir rauða herinn, en þá söfnuðu Rússar liði til
hinnar lengi undirbúnu sóknar sinnar, sem síðan hefur verið
hafin. í þessari grein, sem birtist í ameríska tímaritinu „Time“
segir Aldridge frá liðflutningum — í vesturátt.
Eftir erfiðum fjallvegi heldur
deild úr rauða hernum áleiðis
til einhvers bardagasvæðis, ein-
hversstaðar á hinni löngu víg-
línu. Þessir menn hafa allir ver-
ið 1 orustum áður. Nú eru þeir
aftur á leið til vígvallanna eftir
hvíld inni í landi. I þessari her- j
deild er emmg riddaralið. Það
er fyrsta riddaraiiðið, sem ég sé
í þessu stríði.
Rússar beita riddaraliði sínu
mjög í vetrarhernaði. Sumir
þessara hermanna börðust með
Melnik hershöfðingja 500 míl-
ur bak við viglínu Þjóðveria
allan síðastliðinn vetur. Einn
liðsforinginn sagði mér að þeir
hefðu verið fjári þjakaðir, þeg-
ar þeir héldu heim, en nú voru
þeir hraustlegir á ný, hestarnir
óþreyttir, og þessir menn geta
sungið.
Þeir sungu nafnlaust úkrain-
iskt lag, hölluðu sér fram á
makká hestanna, er þeir riðu
upp brattann, sverðin sveifluð-
ust við hlið þeirra, það marraði
í leðri. Fjallvegirnir liðast upp
og niður hlíðarnar. Hér hafa
Rússarnir skipulagt öll farar-
tæki til flutninganna. í þessum
fjalladölum má líta lestir strí-
hærðra úlfalda austan úr Tíbet.
Hópar múlasna þvælast fyrir
amerískum flutningabifreiðum,
sem rússneskir ökumenn
stjórna af mikilli leikni. Stybba
rússneskrar olíu blandast þef
hesta, úlfalda og múldýra og
gróðurilmi fjallanna.
Allir bíða þess með óþreyju
að veturinn gangi í garð. Hér,
uppi í fjöllurium er fjári kalt.
Kaldir vindar frá Svarta hafinu
og Kaspíahafinu. Himininn er
hér oft hulinn dökkum skýjum.
En síðar, þegar lognið kemur.
mun koma þungt regn, síðan
snjór. Eftir þeirri stund bíða
alhr hér. Sovétþjóðirnar bíða
einskis með eins mikilli óþréyju
og vetrarins, nema nýrra vest-
urvígstöðva.
Frá Stalíngrad átti leið þýzka
hersins að liggja til Kákasus.
Um 5 leiðir var að ræða: Með-
fram Svartahafinu, meðfram
Kaspíaþafíþú og þrjár yfir sjálf
hin hrjka^gu fjöll. Allar þessar
leiðir liggja til dalsins sunnan
Kákasusfjallánria, er liggur
frá Batum til Baku.
Rauðu hermennirnir taka
styrjöldina alvarlegar en nokk-
ur annar her, sem ég hef
kynnst. Þeir eru hermenn fyrst
og síðast. Agi þeirra er hmn
bezti allra þeirra herja, sem ég
hef kynnst, og er þó fyrst og
fremst í samræmi við heil-
brigöa skynsemi. Þegar þeir
gegna skyldustörfum, fylgja
þeir nákvæmlega öllum herregl
um, en þess á milli umgangast
foringjar og óbreyttir liðsmenn
eins og jafnmgjar.
Maður hættir að taka mark
á tröllasögunum um sleifarlag-
ið á flutnmgakerfi Rússa, eftir
að hafa séð þá óhemju flutn-
inga, sem hér eru framkvæmd-
ir. Hér ganga hlutirnir fyrir sig
með minni skriffinnsku og alls-
konar vafstri en hjá flestum
herjum. Hér hafa menn líka
betra tækifæri til þess að koma
tillögum sínum á framfæri.
í Tabriz ræddi ég við Boris
Rujoff, 30 ára gamlan sveitar-
foringja. Hann hafði ekkert á
borðinu hjá sér annað en síma
og uppdrátt af vígstöðvunum.
Hann var laus við alla yfirborðs
mennsku, látlaus og eðlilegur.
Eg spurði hann hinnar venju-
legu spurningar um vesturvíg-
stöðvar. Hann svaraði: „Eg er
aðeins hermaður. Það eru menn
í hærri stöðum, sem ræða slík-
ar ákvarðanir.“ Þegar ég gekk
á hann, svaraði hann hæglát-
lega og brosti við: ,,Við vildum
gjarna, að fleiri amerískir her-
menn væru komnir til Eng-
lands, reiðubúnir til þess að láta
til sín taka í Vestur-Evrópu.“
Framkoma rauða hersins í
Tabriz er mjög athyglisverð.
Þar hefur aldrei átt sér stað
misklíð út af hegðun nokkurs
hermanns og þú sérð aldrei
rauðan hermann drukkinn.
Sovétkonurnar, sem eru í
hernum, gegna læknistörfum,
hjúkrunarstörfum, teikna landa-
bréf, vinna við virkjagerð og
stjórna flugvélum. Það er eng-
inn töfrahjúpur umhverfis þær.
Þær eru algerlega lausar við
daður og vinna eins og víking-
ar! („Estremely moral and work
like hell“).
Gangur styrjaldarinnar hefur
úrslitaþýðingu fyrir Rússana og
Framri. á 4. síðu.
L