Þjóðviljinn - 23.05.1943, Page 3

3
Suiinuúagur zo. iiíui j-34.j.
tHðWimiM
Útgefandi:
Sameiningarflokkur alþýcSu —
Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartarson
Ritstjórn:
Garðastræti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
Aígreiðsla og auglýsingaskrif-
atofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h.f. Garðastræti 17.
Eiga þeir að stjórna
bsnum?
Hin endemislega framkoma
Sjálfstæöismanna í húsnæöis-
tnálum bæjarins, hlýtur aö
vekja þessa spurningu í hvers
manns huga.
Eigá þeir aö stjóma bæn-
um?
Vissulega hlutu þeir meiri-
hluta í bæjarstjórn við lög-
mætar kosningar, fyrir rúmu
ári síðan og þar meö rétt til
aö stjórná bænum, að óbreytt-
um ástæðum.
En ástæöur hafa breytzt.
Aöal andstööu flokkur meiri
hlutans í bæjarstjóm — Sós-
íalistaflokkurinn — hefur síö-
an þessar kosningar fóru fram
stór aukið fylgi sitt. Viö bæj-
arstjómarkosningamar fyrir
rúmu ári, hlaut hann 4558 at-
kvæöi, við Alþingiskosningam
ar 5. júlí 1942 5335 atkvæði,
og 18. okt. sama ár 5980 atkv.
Fylgisaukning Sósíalista frá
15. marz 1942 — 18. okt. sama
ár er því 1422 atkvæði. Er svo
ör vöxtur sennilega eins dæmi
í íslenzkri stjórnmálasögu.
Allar líkur benda til aö
vöxtur Sósíalistaflokksins hafi
haldiö áfram, meö engu minni
hraöa, eftir haustkosningarn-
ar en fyrir þær. Þaö má því
telja víst, að höfuö andstööu
flokki Sjálfstæöismanna í
bæjai’stjórn hafi aukizt svo
mjög fylgi, aö hann fengi nú
fleiri fulltrúa í bæjarstjórn en
við síðustu kosningar. Innan
SjálfstæÖisflokksins er ástand-
iö þannig, aö einn af bæjar-
fulltrúum hans hefur gengiö
úr flokknúm, og er flokkur-
inn því kominn í minnihluta
1 bæjarstjórn.
Réttur Sjálfstæðisflokksins
til aö stjóma þessum bæ, er
því vægast sagt orðinn mjög
vafasamur. Hitt þarf aftur á
móti ekki aö draga í efa, að
bæjarbúum ber að snúa baki
viö þeim flokki, sem í einu
og öllu starfar sem tæki og
verkfæri fáeinna auömanna,
eins og Sjálfstæöisfl'okkurinn
ihefur svo ljóslega sýnt að
hann gerir, með framkomu
sinni 1 húsnæðismálunum og
fleiru.
Reykvíkingar; gjaldiö Sjálf-
stæöisfloltknum þaö sem hon-
um ber, fylgisleysi og fyrirlitn-
ingu, látiö sjónarmiö braskar-
anna ekki lengur ráða í bæj-
armálum okkar.
Sjálfstæöisflokkurinn á að
missa fylgið í Reykjavík og
síöan völdin.
«V v/ x/
V 1 Jl_í cJ Jl — «
Félagsleg eining verkalýðsins
: sigraði á Akureyri
jón Rafnsson, erindreki Alþýðusambands íslands seglr frá för sinni um Korðurland
. 4 ú
Jón Rafnsson erindreki Alþýðusambandsins er fyrir nokkru
kominn til bæjarins úr alllöngu ferðalagi um Norðurland í er-
indum Alþýðusambands íslands.
Þjóðviljinn hitti hann nýlega að máli og ræddi við hann
um ferðalagið.
— Hvaö er helzt í frásögur
færandi af þessari löngu ferð
þinni um Noröurland og hvert
var aðálerindi þitt?
— Aðalerindiö var til Akux-
eyrai’, en þangaö fór ég 17.
marz s. 1., ásamt samstarfs-
manni mínum Jóni Sigurös-
syni. Erindi okkar þangað
var að koma á félagslegri' ein-
ingu verkalýösins á Akureyri.
■Eins og kunnugt er hefur í
seinni tíö tekizt áð sameina
hin sundruðu verkalýösfélög
víðsvegar um landið, og var
sú sameining komin á áður
en Alþýöusambandsþingiö
kom saman á s. 1. hausti.
Á Akureyri haföi samei'n-
ing verkalýðsins þó ekki tek-
izt, og samþykkti Alþýöusam-
bandsþingið ályktun um að
koma skyldi á einingu, einn-
ig þar.
Nokkru eftir að Alþýðusam-
bandsþingiö var !haldið, skrif-
aöi miöstjóm Alþýöusam-
pandsins viökomanidi vejrka-
lýösfélögum á Akureyri bréf
þar sem m. a. var óskaö eftir
tillögum félaganna um til-
högun þessarar sameiningar.
En þar sem svör eins verka-
lýðsfélagsins á Akureyri fóru
ekki aö óskum Alþýöusam-
bandsstjórnarinnar, sam-
þykkti hún á fundi sínum 10.
marz s.. 1. aö taka sameining-
armál verkalýðsins á Akureyri
í sínar hendur og ákvaö aö
senda okkur Jón Sigurðsson
noröm' til þess aö skipuleggja
framkvæmd þessa máls.
Á Akureyri störfuöum viö,
nafnarnir, svo aö þessum mál-
um í nærfellt 3 vikur, með
þeim alkunna árangri, að
stofnað var nýtt verkamanna-
félag, sem telur nú hátt á
þriöja hundrað verkamenn.
— Hvaö dvaldi, hvers vegna
náðist ekki samkomulag þar
eins og annarsstaöar?
— Okkur var mjög í mun
aö geta náö skynsamlegu
samkomulagi hlutaðeigandi
félaga um samerninguna, og
eyddum því mestum hluta
þessa. tíma í allar upþhugsan-
legar tillögur til friösamlegr-
ar lausnar. — í þessu sam-
bandi þykir mér rétt að taka
þaö fram, áö á Akureyri áttu
hlut áö máli 3 verkalýðsfé-
lög, er gengn á vissan hátt
inn á starfssviö hvers annars
— Hverjar voru helztu sam-
komulagstillögur ykkar?
— Aöallega voru þaö 3 sam-
komulagshugmyndir, byggöar
á tillögum miðstjómar Alþýðu
sambandsihs, sem til greina
komu.
í fyrsta lagi að Verkalýös-
Jón Rafnsson
félag Akureyrar yröi hiö lög-
lega sambairdsfélag verka-
manna á Akureyri, sem hiö
gamla verkamannafélag á Ak-
ureyri sameinaðist, en Verka-
kvennafélagið Einingin, sem
einnig var þegar komið í Al-
þýöusambandið, yrði hið viö-
urkennda sambandsfélag
verkakvenna á Akureyri.
1 ööru lagi að Verkalýös-
íélag Akureyrar og Verka-
kvennafélagið Einingin yi’ðu
hin viðurkenndu sambands-
’ félög, en að þær verkakonur,
! sem fram aö þessu höföu ver-
ið í Verkalýösfélagi’ Akureyrar
j og ekki vildu ganga í Einingu,
í hefðu rétt til að vera áfram
j Verkalýðsfélagmu, en lytu
annars samþykktum og samn-
ingum Einingar um kaup og
kjör.
í þriöja lagi, að öll þessi
þrjú verkalýösfélög yröu sam-
einuð í eitt verkalýðsfélag á
grundvelli laga Alþýðusam-
bands íslands og yröi félag-
inu • skipt í deildir.
1 sambandi við hverja þess-
ara samkomulagshugmynda
miðstjórnarinnar var þáö fram
tekið, að viðkomandi félög
yyðu opin öllu verkafólki, sem
rétt heföi til að vera í þeim
samkvæmt lögum Alþýöusam-
bandsins.
Má hér fljótt yfir sögu farai.
Tvö þessara hlutaöeigandi fél-
aga: Verkamannafélag Akur-
eyrar og Eming, tjáöu sig
þegar frá upphafi fús til aö
ganga til samkomulags á
grundvelli hverrar einstakrar
þessai’a. tillagna, en forráðam.
Verkalýösfélags Akui’eyrar
gátu ekki fallizt á neina þeirra
Gekk svo 1 þófi þar til miö-
stjórn Alþýöusambandsins sá
sér ekki annað fært en víkja
Verkalýðsfélagi Akureyrar úr
Alþýöusambandinu og gang-
ast fyrir stofnun nýs, löglegs
sambandsfélags í staö Vei'ka-
lýðsfélags Akureyrar.
__ Ekki hafiö þiö verið að
berja höfðinu viö steininn all-
an þennan tíma. Eitthvað
hljóta fulltrúar VerkaýÖsfé-
lags Akm’eyrar aö hafa boöið
fram til samkomulags?
— Já, rangt væri áö unna
þeim ekki sannmælis í því
efni. Þeir vildu gjarna táka
á móti eignum Verkamanna-
félags Akureyrar, gegn því aö
það yrði leyst upp, en hins-
vegar viidu þeir láta meirí-
hluta trúnaðarráðs (8 menn,
hatramma og ofstækisfulla
útilokunargarpa) ráöa því
hverjir yröu teknir í félagiö.
Nú er þáö vitað, að tugh
vei’kamanna höföu á undan-
förnum ái'um leitaö inngöngu
í félagið, en veriö synjað
vegna þess áö meirihluti stjóm
ar (3 menn) haföi þetta úti-
lokunarvald í sínum höndum.
Þetta þýddi því ekki annaö
en að loka eignir gamla verka-
mannafélagsins inni, en meö-
limi þess og aöra. verkamenn
úti. 1
Ég tel ekki hér þörf að lýsa
öllum tihaunum, sem gerðar
voru til þess aö fá skynsam-
legt samkomulag, ég vil aö-
eins geta þess að fjöldi meö-
lima Verkalýðsfélags Akureyr-
ar sendi stjórn þess skrifleg-
ar áskoranh’ um fund í fé-
laginu til aö ákveða þetta mál
en því var ekki sinnt af ótta
við það, að sameiningin yrði
þar í meirihluta, enda kom
þaö síöar í ljós, aö sá ótti var
ekki ástæöulaus.
__Hvernig tókst svo aö lok-
um að framkvæma sameining-
una?
— Þegar útséð var um það,
aö ekki næöist samkomulag
með öðru móti, boöuöum við
Jón Sigurösson til vei’kalýðs-
fundar til að stofna nýtt fé-
lag.
Á þeim fundi var húsfyllir
og hef ég ekki veriö á ánægju-
legri fundi. Var þar stofnaö
nýtt félag og gekk allur þorri
verkamanna, sem vei’ið höfðu
meölimir Verkalýðsfélags Ak-
ureyrar í hið nýja verka-
mannafélag, þar á meðal allir
vinsælustu trúnaöarmemi þess
Því var lýst yfir á fundin-
um áö Verkamannafélag Ak-
ureyrar væri lagt niöur og
rynnu eignir þess til hins nýja.
félags.
Hö nýja verkamannafélag
hlaut nafniö Verkamannafé-
lag Akureyi’arkaupstaöar og
telur þaö hátt á 3 hxmdraö
meölimi, eöa meira en þi'isvar
sinnum þaö sem taldist vera
af vei’kamönnum í Verkalýös-
félagi Akureyrar.
Get ég í þessu sambandi
ekki látið hjá líða aö votta.
vei’kamönnum Akureyrar, sem
íyrir löngu eru landskunnir
fyrir stéttvísi sína og róttækni
viröingu mína fyrir þá festu
er þeir sýndu í þessari sam-
einingai’baráttu og eru hér
ekki undanskildir Alþýöu-
flokks- og Framsóknarverka-
merm úr Vei'kalýÖsfélagi Ak-
ureyrar, er sýndu frábæran
þroska og skilning á nauðsyn
hinnar stéttarlegu einingar.
— Um Vei’kalýösfélag Akur-
eyrar læt ég útrætt, þaö er
ekki lengur til sem samtaka-
afl.
Á Akui'eyi’i eru nú stai’fandi
í staö þehra þriggja verka-
lýðsfélaga er áöur hafa veriö
nefnd, þessi 2 sambandsfélög:
Verkakvennafélagiö Eining og
Verkamannafélag Akureyi'ar-
kaupstaöar.
— Heimsóttir þú ekki fleiri
verkalýösfélög á Norðuiiandi'?
— Jú, ég heimsótti verka-
lýðsfélögin á Húsavík, Ólafs-
firöi, Dalvík, Glex’ái’þorpi og
Siglufirði, var mjög ánægju-
legt aö koma til þeirra.
Verkamenn þar eru mjög
ánægöir meö hiö nýja skipu-
lag Alþýöusambandsins og er
séi’staklega vakandi áhugi
meðal alþýöUnnar í smáþorp-
unum fyrir sköpun bandalags
hinna vinnandi stétta.
—Vei’a má að ég segi frá
því síöar, ef tækifæi’i býöst.
MUNIÐ
Kaffisöluna
Hafnarstræti 16
<n^2hXm*h^XmWmW**W**WmXmWmWmW**!
Gerizt
áskriíendur
Þjóðviljans!
Eanpeissdiir Kéftar
Þeir kaupendur Réttar 1 Reykjavík- sem ennþá
hafa ekki komið á afgreiðsluna og gert skil, eru hér
með beðnir um að gera skil sem allra.fyrst.
Afgi’eiðslan hefur enga möguleika á að innheimta
öðruvísi fyrir tímaritið.
ÚTGEF.