Þjóðviljinn - 10.06.1943, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 10. júní 1943.
Þ JÓÐ VILJINN
3
Eimskipafélag Islands auð-
ugasta fyrirtækið* í landinu
Félagíð græðír nokkrar mílljónír króna á síðasta#árí
en segír að afkoma þess hafí veríð mjög bágborín
Þrált fyrír mílljónagróda er þvi blákalf hafdíð fram
að það hafi tapað S\ mílljón króna
á reksfri eígín skípa
s
Oft hafa reikningar Eimskipafélagsins verið skrítnir,
en þó aldrei eins og nú á aðalfundinum síðasta fyrir árið
sem leið. — Með þessari einkennilegu reikningsfærslu er
verið að telja mönnum trú um að aíkoman hjá félaginu
hafi verið „mjög bágborin“ árið sem leið. Þetta er gert í
þeim tilgangi að réttlæta stífni stóratvinnurekendaklík-
unnar í stjóm félagsins gagnvart starfsmönnum þess í
Iaunadeilunum í fyrra og til að undirbyggja nýja kaup-
lækkunarherferð á hendur þeim.
^ióewuimi
Útgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu —
Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartarsan
Ritstjórn:
Garðastræti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
Aígreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h.f. Garðastræti 17.
Hrafnkötludómur
Hæstaréttar
Hæstiréttur hefur sýknað
útgefendur Hrafnkötlu. Hæsti
réttur hefur fordæmt lögin
um bannið’ við útgáfu forn-
rita fyrir að brjóta í bág við
stjórnarskrána.
Þunglr voru dómarnir sem
kjósendur felldu yfir þjóö-
stjórnarafturhaldinu á síð-
asta ári. Þungt mun aftur-
haldsseggjunum hafa falliö
sá dómur, sem þá var upp-
kveðinn af alþyðu manna yf-
ir atferli þeirra.
En þyngra mun þeim falla
þessi dómui' Hæstaréttar.
Þessir menn, sem tútnaö
hafa út 1 umræðum á Alþingi
um aö þeir væru aö vernda
„ginnheilög“ rit vor og þjóö-
artungu fyrir ránshönd
bolsévikka, — þeir fá nú
þann dóm frá Hæstarétti aö
þeir séu- sjálfir aö brjóta
stjórnarskrána meö brauki
sinu.
Gamlir, vanir „löggjafar“,
þingmenn, sem setið hafa
áratugi á Alþingi, — láta
einn karl, hálfbrjáláöan aí
ofstæki, teyma sig út í vit-
lausa löggjöf, sem Hæstirétt-
ur síöan verður aö fella úr
gildi af því hún brjóti í bág
viö stjórnarskrána.
Þorrinn af þingmönnum
SjálfstæÖisflokksins, Alþýöu-
flokksins og sérstaklega-
Framsóknar hafa látiö æsa
sig upp meö þessu máli, —
mennirnir, sem aldrei geta of
mikiö rætt um hve gætnir og
varkárir þeir séu, hve fast
þeir standi fótum á grimd-
velli laga og þingræöis, •—
þeir eru nú dæmdir af Hæsta-
rétti sem stjórnarskrárbrjót-
ar.
Og þaö var svo sem ekki
þannig aö þeir væru ekki
varaðir við því hvert þeir
væru aö fara.
Þingmtenn Sósialistaílokks-
ins bentu þeim á þaö hvaö
eftir annáö aÖ þeir væru aö
brjóta í bág við stjórnar-
skrána meö þessu hlægilega
atferlj sínu. Hvaö eftir annaö
var þeim sagt að þeir væru
að gera Alþingi hlægilegt
meö bessu.
En þeir sátu við sinn keip.
Síðast í vetur var þeim enn
gefiö tækifæri til þess aö
hverfa frá villu síns vegar, er
Kristinn Andrésson flutti
frumvarp um afnám þessara
vitlausu laga.
Er komizt aö þeuri niöur-
í stööu áö tap félagsins á
rekstri eigin skipa hafi í
fyrra numið 3V2 milljón kr.
og jafnframt gefið í skyn aö
mestan þátt í því eigi „hiö
háa kaupgjald og áhættu-
þóknun skipshafnanna", eins
og segir í ársskýrslu félags-
ins.
Hér skal bent á nokkra
liöi úr reikningum Eimskipa-
félagsins. í efnahagsreikningi
er komizt aö þeirri niöur-
stööu aö eignir félagsins um-
fram skuldir nemi 11,7 millj.
króna. Þessi upphæö fæst
þrátt fyrir þaö áö eignir fé-
lagsins eru nú afskrifaöar aö
segja má í ekki neitt. T. d-
eru fimm skip félagsins:
Goðafoss, Brúarfoss, Detti-
foss, Lagarfoss og Selfoss
færð til eigna á fimm þús-
und krónur hvert ásamt á-
höldum og varahlutum.
Hin mikla bygging félags-
ins við Pósthússtræti sem gef-
ur af sér í húsaleigu um 45
þúsund krónur síöasta ár, er
færð til eigna á einar 120 þús
undir króna. Vörugeymsluhús
félagsins við höfnina og ann-
arsstaöar, nema nýja hús-
iö á Hagalóö eru færð
En allt kom fyrir ekki.
Jónasarandinn drottnaði á-
fram á Alþingi.
Og nú liefur Hæstiréttur í
fyrsta sinni oröiö að dæma
lög frá Alþingi ógild, af því
þau brjóta í bág við stjómar-
skrána.
Jónas Jónsson og hans and
legu fylgifiskar hafa uppskor-
iö þá smán af þessu máli,
sem þeir veröskulduöu.
Hæstiréttur vex í áliti þjóö-
arinnar fyrir þennan dóm.
Þjóöin þakkar þeim hæsta-
réttardómurunum Þóröi Eyj-
ólfssyni og ísleifi Árnasyni að
þeir hafa í þessu máli alveg
óhikaö framfylgt sannfær-
ingu sinni og staöið’ vörð um
prentfrelsi og stjórnarskrár-
réttindi landsmanna gegn
þeirri einræðis og afturhalds-
klíku, sem vaöiö hefur uppi
meö þeim ofstopa sem öll saga
þessa máls sýnir.
samtals á 6 þúsund krónur.
Allir vagnar og allar bifreið-
ar og ökutæki félagsins bæði
hér og erlendis eru færð til
eigna á eitt þúsund krónur.
Sömuleiðis hafa öll skrifstofu-
áhöld hér og erlendis verið
afskrifuð ofan í samtals eitt
þúsund krónur.
Þaö sem sérstaka athygli
vekur á rekstrarreikningi, þar
sem gert er grein fyrir „tapi“
á rekstri eigin skipa félagsins,
er að til gjalda er færð rúm
ein milljón kr. sem er áætl-
aður og væntanlegur kostn-
Margir munu eflaust hafa orð
ið til þess að mæla eftir Aðal- !
stein Sigmundsson, við hið svip-
lega fráfall hans. Það er ekki af
því, að ég treystist til að bæta
þar nokkru um, að ég skrifa
þessar línur.
En hann var í hópi þeirra
manna, er mér hafa fallið bezt
í geð, af þeim sem ég hef mætt
á lífsleiðinni. Og mér finnst i
ekki ástæða til þess að þegja |
yfir því nú, þegar hann er horf- j
inn úr samferðamannahópnum. j
Eg kynntist honum um þa$ ;
leyti, sem trú mín á auðskipu-
lagið var að komast í þrot. Eg
fór þá að reyna til að túlka
þessa vantrú mína með pennan-
um og sendi nokkrar ritsmíðar
til Aðalsteins, sem þá var rit-
stjóri Skinfajja. Hann birti allt
sem ég sendi honum, þótt sitt aí
hvoru hefði hann vitanlega við
það að athuga. Olli þetta frjáls-
lyndi hans ýmsum ekki lítillar
furðu, svo ekki sé fastar að orði
kveðið. Síðar kynntist ég hon-
um svo töluvert persónulega.
Þau kynni urðu mér í raun og
veru hrein opinberun. Eg var
orðinn svo langþreyttur á að jag
ast við lundstirða Framsóknar-
menn, sem drottinn hafði sett
mig mitt á meðal, að ég var far-
inn að örvænta um að hægt
væri að halda uppi skynsamleg-
aður við flokkunarviðgerðir á
Goðafoss og Lagarfoss. Tor-
skilinn er og sá liður á
skuldahliö ■ efnahagsreiknings
eni færöar 2,1 millj. kr. fyrir
eigin skip og leiguskip „til-
heyrandi 1943“.
Eimskpafélagið er nú tví-
mælalaust auöugasta fyrir-
tækið á íslandi. Þaö nýtur
meö sérstökmn lögum skatt-
frelsis og útsvarsfrelsis og
fær auk þess styrk frá ríkis-
sjóöi. Það er eltki nema gleði-
legt að félagið standi föstum
fótum fjárhagslega, en þess
verður að krefjast, að ef það
á framvegis að njóta sömu
hlunninda og það hefur haft
frá því opinbera, verður það
opinbera jafnframt að fá
meiri ítök mn stjóm félagsins
og eftirlit með rekstri þess,
svo það geti ekki framvegis
verið leiksoppur nokkurra auð
braskara í landinu.
um rökræðum við menn af þvi
sauðahúsi. Kynni mín af Aðal-
stein færðu mér sanninn um hið
gagnstæða. Við hann gat ég á-
vallt spjallað mér til óblandinn-
ar náægju, þótt skoðanir færu
eigi ávallt saman. Seint mun
mér úr minni líða, hve óbeit
hans var hjartanleg á öllu aft-
urhaldi og hve hann gat hæðst
napurt — en þó hógværlega —
að hverjum þeim, sem gekk í
þjónustu þess.
Eg hitti hann í vetur í síðasta
sinn, þegar hann var að ferðast
hér um, og var honum samferða
tvær bæjarleiðir í norðanhríð.
Þrátt fyrir auðsýnilega ferða-
þeytu, var hann ennþá hinn
sami og í gamla daga, þegar við
vorum að rabba saman heima
hjá honum í Austurbæjrskólan-
um. — Eg gleymdi hríðinni og
var áður en mig varði kominn
mikið lengra en ég ætlaði. Heim
ilisannir kölluðu mig heim á
leið. Við kvöddumst og gerðum
okkur vonir um að geta hitzt
í betra tómi, þegar hann færi
hér um næsta ár. Það átti þó
ekki svo að fara. Dauðinn vitj-
aði hans fyrirvaralaust, eins og
svo margra annarra dáða-
drengja á þessum síðustu og
verstu tímum.
Skúli Guðjónsson.
J//udríWnf|6r
i m
Margt er líkt með skyldum. Á með
an þýzka útvarpið hamast viku eftir
viku út af lygasögu eftir Göbbels
þess efnis, að Rússar hafi myrt ein-
hverja pólska liðsforingja, hamast
Alþýðublaðið út af því, að tveir
pólskir njósnarar voru teknir af lífi
í Ráðstjórnarríkjunum fyrir nokkru.
Báðir aðiljar. GöbbelsogAlþýðublað
ið, þykjast vera miklir vinir Pól-
verja, og báðir beita mjög hinum
sömu röksemdum. Göbbels er óneit-
anlega nokkur vorkunn, þótt hann
hamist, því að nazistar eiga í styrj-
öld við Rússa og aðrar þjóðir Banda-
manna, en ekki mun hafa verið talið,
að Alþýðublaðið ætti í stríði við
Bandamenn. Blaðið hefur einmitt á-
stundað það að flaðra upp um Breta
og Bandaríkjamenn, þannig að við-
bjóður hefur verið á að liorfa. Samt
ræðst blaðið daglega á eina þjóð
Bandamanna, Rússa, með dólgsleg-
ustu svívirðingum, svo að jafnvel
Göbbels kemst ekki lengra í Rúss-
landsniði. Hvorum halda menn, að
: Göbbels þjóni með Rússlandsníði
; sinu, Bandamönnum eða Möndul-
veldunum? Og livorum skyldi Rúss-
landsníð Alþýðublaðsins koma að
ineira gagni?
❖
Forystumenn Framsóknarflokks-
ins sýna nú eftirtektarverðan áhuga
á því að koma orkustöðvum bæjar-
og sveitarfélaga i rikiseign, og minn-
ir þetta óneitanlega á áhuga þeirra
fyrir hveraliita víðsvegar um land
og kaupum ríkisins á hverum og
gróðurhúsum í stórnartíð þeirra.'Ár-
angur þeirra kaupa hefur, eins og
kunnugt er, komið frain í því meðal
annars. að sumir leiðtogar flokksins
hafa fengið gróðurhús þessi og hvera
hita á leigu með hagkvæmum skil-
málum. Skyldu einhverjir af gæð-
I ingum flokksins þykjast hafa orðið
' afskiptir í þeirri úthlutun og flokk-
urinn því telja sér skylt að ráða bót
á þessu með því að afla ríkinu nýrra
eigna, sem væru hentugar til leigu,
og væri þá hið nýja nafn flokksins,
umbótaflokkur, ekki með öllu út i
bláinn.
V
Flokksstjórn Framsóknarflokksins
gerir sér nú mikið far um að sýna
fram á, að myndun ,,vinstri stjórn-
ar“ hafi strandað á þvergirðings-
liætti sósíalista í öllum samningum,
og liefur Eysteinn samið sérstakt
fræðirit í því skyni að sanna þetta
og sýna fram á samningslipurð Fram
sóknar. Að vísu er samningslipurð
Framsóknar alkunn frá þeim tíma,
i er hún gekkst fyrir myndun HÆGRI
STJÓRNAR með íhaldinu, og væri
mjög æskilegt, að Eysteinn gæfi út
annað rit um þann starfsgrundvöll
og málefnasamning, sem flokkurinn
bauð fram við þá stjórnarmyndun,
svo að hægt sé að bera saman hægri
og vinstri sveiflu þessa stefnufasta
milliflokks.
DAGLEGA
nýsoðin svið. Ný egg,
soðin og hrá.
Kaf f isalan
Hafnarstræti 16.
ooooooooooooooooo
AUGLÝSIÐ
f ÞJÓÐVILJANUM
W*W'WS.s',W"W-,>W-*K"W"W"W">W
Aðalsteinn Sigmundsson
0ríá minníngaroird