Þjóðviljinn - 05.09.1943, Blaðsíða 3

Sunnudagur 5. september 1943.
ÞJ O-JViLJiNiN
Frank Pítcaírn:
Upphaf hins nýja Frakklands
Frank Pitcairn, höfundur þessarar greinar, er blaðamaður við Daily
Worker, blað enska Kommúnistaflokksins, sem gefið er út í London.
í greininni lýsir hann viðhorfinu í Norður-Afríku eftir hina sigur-
sælu intnrás Bandamanna.
Greinin birtist í Daily Worker og var síðan gefin út sérprentuð með
formála eftir William Rust, ritstjóra Daily Worker.
lnomninini
Útgefandi:
Sameiningarflokkur alþýíu —
Sóaíalistaflokkurinn
Rhatjórar:
Eánar Olgeirssoa
Sigfús Sigurhjartarson (áb.)
Ritstjórn:
Garðastreeti 17 — Víkingsprent
Simi 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austuxstrœti 12 (I. hoeð)
Sírni 2184.
Vfkingsprent b.f. Garðastrœti 17.
ÞaD verOur að samþykkja
ný launalðg á þessu
þingi
Ár eftir ár hafa valdhaf-
/
arnir vikiö sér undan þeirri
skyldu aö endurskoða launa-
lögin. Hvaö eftir annaö hafa
valdhafarnir lofaö aði fram-
kvæma þetta skyldustarf.
Jafn oft hafa þeir svikiö þaö.
Ríkisstjórnin skipaði í sum-
ar nefnd til aö gera tillögur
um breytingar á launalögun-
um. Fullvíst er að nefnd þessi
hafi hug á aö vinna verk sitt
vel og dyggilega og aö hún
muni, áöur en langur tími
líöur skila áliti og tillögum til
ríkisstjórnarinnar. En þá er
eftir hlutur ríkisstjórnarinnar
og Alþiijgis. Þessum aðilum
ber aö sjá um aö ný og sæmi-
leg launalög taki gildi um
næstu áramót, svo lokiö veröi
því ófremdarástandi sem í
þessum sökum ríkir. Þjóövilj-
inn og þingmenn Sósíalista-
flokksins munu vissulega
minna þingiö' og stjórnina á
skyldurnar 1 þessu efni og
leggi stjórnin ekki fyrir þing-
íð sæmilegt frumvarp til
launalaga, veröa þingmenn
sósíalista aö taka ómakiö af
henni.
Sennilega munu mai'gir ó-
kunnugir spyrja eitthvaö á
þessa leiö:
Hvers vegna er svona áríö-
andi aö endurskoöa launalög-
in og hvaö veldur að valdhaf-
ai-nir eru svo tregir til þess,
sem raun ber vitni?
Frá sjónarmiði verkamanna
og annarra launþegar veröur
aö endurskoöa launalögin til
þess aö aflétta hreinni og
beinni kaupkúgun. Heilar
stéttir, svo sem kennarar,
skrifstofunienn og prestar,
eru svo svíviröilega launaðir
samkvæmt gildandi launa-
lögum, að firnum sætir.
Grunnlaun margra þessara
manna eru 200—300 kr. á
mánuði og sjá allir hve fjarri
lagi það er, aö lífvænt hafi
veriö fyrir fjölskyldu meö
slíkar tekjur fyrir stríö.
Fyrsta krafan sem gera
veröur til Alþingis er því, aö
laun hinna lægst launuöu
stétta veröi stórhækkuö og
hljóta verklýössamtökin og
flokkar þeirra aö telja sér
skylt að' tryggja þessum stétt-
um aö minnsta kosti sam-
bærileg laun viö þaö sem
verkamenn og iönaöarmenn
fá fyrir sína vinnu.
FORMÁLI WILLIAMS RUSTS
För Frank Pitcairns til Norð-
ur-Afríku var í senn söguleg og
óvenjuleg. Daginn eftir komu
hans þangað var honum sagt, að
hverfa þaðan á brott og ritskoð-
un Bandamanna setti bann á
fréttaskeyti hans. Én samt sem
áður tókst honum að dvelja þar
hálfan mánuð, og eftir heim-
komu sína til Bretlands, skrifaði
hann greinar í Daily Worker, er
gáfu brezkum lesendum hina
fyrstu innsýn í hið pólitíska við-
horf í Norður-Afríku.
Vér höfum gefið þessar grein-
ar út í bæklingi vegna þess
mikla gildis sem þær hafa.
Fréttaritari vor fór til Norður-
Afríku með árituðu leyfi upp-
lýsingamálaráðuneytisins, en
herstjórnin þar hafði sínar eigin
skoðanir á gagnsemi óbreyttra
fréttaritara. Þeim var veitt eins
mánaðar dvalarleyfi, og það
tímabil rann út einmitt dag-
inn sem Pitcairn kom þangað!
Pitcairnmálið vakti alheims-
athygli á vissum, ákaflega ó-
heppilegum, háttum í skipan
mála í Norður-Afríku. — Grein-
ar voru birtar í brezkum og am-
erískum blöðum, og spurningar
voru bornar fram í brezka þing-
inu. Hvemig getur fólkið í lýð-
ræðislöndunum fengið að vita
hvað er að gerast í Norður-Afr-
íku, ef fréttariturum er meinað
að dveljast þar?
En það tókst nú svo vel til, að
bannið á Pitcairn eyðilagði ein-
mitt sinn uppháflega tilgang. —
Daily Worker braut það bann
með þvi, að halda djarflega á
rétti prentfrelsisins með þeim
árangri, að þeirri, sem vildu úti-
loka Pitcairn, tókst að vekja á
honum óvenjulega athygli.
Lesandinn mun komast að raun
um, að þessi bœklingur er
skrifaður af þekkingu, skarp-
skyggni og íhugun. Hann er gef-
inn út til þess að veita hinum
sameinuðu þjóðum upplýsingar,
i trausti þess, að hann muni efla
samheldni þeirra og baráttuna
fyrir fullum sigri yfir Þýzka-
landi Hitlers og þjónsríkjum
þéss.
UPPHAF HINS NÝJA FRAKK-
LANÐS
Þú ferð til Alsír (Algier) í
þeirri trú að þú munir sjá hið
langþráða upphaf að nýju Frakk
landi, nýrri Evrópu.
Þú dvelur þar í viku og kemst
að þeirri niðurstöðu að þú sért
einungis áhorfandi að dauða-
stríði gamla tímans.
Samt verðurðu kyrr og sérð
brátt — gegnum hitamóðu bak-
tjaldamakks, tortryggni og van-
hugsaðra eða þorparalegra samn
ingaumleitana — að fyrri skoð-
un þín var nær sanni eftir allt
saman.
Hér í 106. gr. hita í skuggan-
um, vinna hafnarverkamennirn-
ir, Evrópumenn og Arabar —
flestir eru Arabar — i þágu inn-
rásarinnar 11, 12 og 13 stundir á
dag fyrir ekki hærra kaup en 1
sh. og þrjú pence á dag. Þeir fá
ekk/i aðgang að baði, svo þeir
eru reknir út úr strætisvögnun-
um á leið heim til sín vegna þess
að þeh eru skítugir og lykta.
En taktu eftir fundum þeirra
í matartímunum við höfnina,
taktu eftir þeim þegar þeir hóp-
ast inn í skrifstofu „Liberté“,
hins nýja kommúnisablaðs, og
þú kemst að raun um að „lýð-
ræði“ er byrjað að festa hér
rætur.
Aðeins byrjað — en þó byrj-
að, þrátt fyrir allt. Og nú eiga
hafnarverkamennirnir fulltrúa
í þjóðfrelsisnefndinni, hinn
stríðssærða einhenta verka-
mannafulltrúa M. Tixier og sér-
staka stjórnardeild þar sem
verkamannafélögin geta borið
fram kröfur sínar t)g kvartanir
og lagt fram tillögur sínar.
Næst höfninni er hið þéttskip-
aða viðskiptahverfi, stjórnai-
byggingar og hótelin, sem brezk-
ir og amerískir herir hafa tekið
til sinna afnota.
Blaðadrengirnir selja jöfnum
höndum gömlu fréttablöðin —
sem fyrir skömmu síðan voru
flest Vichy-sinnuð, en eru nú
bragðlaus eins og hálfvolgt sóda
vatn og varfærin sem kettir —
og „Stars and Stripes“, málgagn
ameríska hersins, sem er gott
hvað viðkemur beinum amerísk
um stríðsfréttum, en verkar að
öðru leyti hörmulega til þess að
koma inn þehri skoðun hjá her-
mönnunum að Arabarnir séu
meir og minna skrítnar skepnur
og Frakkarnir séu furðuleg,
tötraleg manntegund, gefin fyr-
ir að di'ekka vín og skipta sér af
stjórnmálum.
Amerísk yfirvöld mættu
gjarna gefa þessu blaði ofurlitla
leiðbeiningu í þessu efni.
Nokkuð í austur við aðalgöt-
una er húsið þar sem brezkir og
amerískir fulltrúar komu sam-
an á ráðstefnu í íbúð gamals og
góðs Gyðingaleiðtoga og bolla-
lögðu um landgöngu Banda-
manna — um nóttina 7. nóvem-
ber.
Síðar — þegar Bretar og Ame-
ríkumenn höfðu tekið völdin —
var þessi gamli Gyðingur sem
hafði hætt lífi sínu í þágu Banda
manna í þessu húsi, og nokkrir
aðrir, leiddir burtu í handjárn-
um og hafðir í fangelsi í nokkr-
ar vikur.
Sök þeirra átti að hafa verið
sú, að þeir væru á móti Darlan!
Þessi atburður átti sinn mikla
þátt í óvissu þeirri og efasemd-
um sem ríkjandi urðu um hinn
raunverulega tilgang hinna
brezku og amerísku frelsara.
Lengra burtu á hæð nokk-
urri er „villan“ þar sem de
Gaulle hefur aðalstöðvar sínar.
Þar var áður aðsetur Weygands
hershöfðingja meðan það var lát
ið heita svo að hann gætti hags-
muna Frakklands gftir vopna-
hléssáttmálann. Raunverulega
lifði hann á þessu niðurlæging-
artímabili Frakklands í „vellyst
ingum pragtuglega“ og breytti
dvalarstað sínum í ríkmannleg-
asta og flottasta aðsetursstaðinn
í Alsír.
Starfsmenn de Gaulle stjaka
önuglega við hinum íburðar-
miklu húsgögnum og horfa
gremjulega á hinar dýru vegg-
skreytingar, minni háttar tákn
sviksemi.
de Gaulle hershöfðingi segir
afsakandi um leið og hann heils-
ar þér: „Afsakið þetta óviðeig-
andi umhverfi.“
FYRSTI VÍ’SIRINN
Nokkrum mílum lengra í
burtu meðfram fjallshlíðinni
standa byggingar þær sem þjóð-
frelsisnefndin heldur fundi sína
í undir hinum þrílita franska
fána, er blaktir þar yfir suðræn-
um trjám hátt yfir Alsír. '
Vopnaðir Afríkumenn standa
vörð meðfram veginum.
Það eru að nokkru leyti leyf-
ar frá því Darlan var drepinn,
ennfremur eftirstöðvar frá því
að-reynt var að ræna de.Gaulle
og jafnframt vegna þess að það
er til gnægð sprengiefna í Alsír
og gnægð allskonar flugumanna
sem sitja um fyrsta tækifæri til
þess að vinna bessum vísi að
franskri lýðræðisstjórn alla þá
bölvun sem hægt væri.
Aðbúnaður nefndarinnar e>'
enn svo fátæklegur, að hver sem
vill getur heyrt umræður henn-
ar á fundum, ef talað er í hærra
Framhald á 4. síðu.
Af þessu ■ verður ljóst, aö
endurskoð'un launalaganna
hlýtur aö leiða til aukinna út
gjalda fyrir ríkissjóðinn því
aö þó nokkuö kynni aö mega
spara af launum hinna hæst-
launuöu, mundi þaö á engan
hátt vega á móti nauösyn-
legri hækkun á launum lág-
launamanna, þar sem hinir
síöarnefndu eru margfalt
fleiri en þeir fyi'rnefndu.
Þessi staöreynd er meginor-
sök þess hve treglega hefur
gengiö aö fá launalögin end-
urskoöuö. Endurskoöun án
aukinna útgjalda fyrir ríkis-
sjóö er ekki hugsanleg, en
flestir þingmenn og allar rík-
isstjórnir hafa til þessa talið
sér vænlegast til lífs og fylg-
is, aö berja lóminn framan í
háttvirta kjósendur, og
sverja af sér allar tillögur um
hækkun fjárlaga.
Annaö atriöi er þó enn al-
varlegra í þessu sambandi
Þegar sú staöreynd kom í
ljós aö meginþorra hinna op-
inberu starfsmanna var ekki
líft viö þau kjör sem launa-
lögin buðu þeim, hurfu vald-
hafarnir inn á uppbóta- og
bitlingabrautina. Mikill fjöldi
opinberra starfsmanna, eink-
um í stjórnarráðinu og viö
ýmsar opinberar stofnanir,
fékk laun við svokölluö auka-
störf, sem undir flestum
kringumstæöum raunveru-
lega tilheyröu aöalstarfinu.
Ósjaldan uröu þessi laun
hærri en aðallaunin. Þessu
næst var svo fariö að gefa
heilum stéttum og starfsfólki
ýmiskonar uppbætur og er
skemmst þess aö minnast, er
stjórn Ólafs Thors fann upp
á því snjallræöi aö borga
fjölda embættismanna dýrtíö-
aruppbót á hærri grunnlaun
en þeir fengu greidd.
Þessar aðfarir hafa stórum
aukið misræmiö í laungi’eiöl-
um og gert verulegan h!i>ta
I af launum fjölmarga embætt-
ismanna aö náöarbrauöi í
staö réttar. Þannig hafa vald-
hafarnir, vitandi vits, gert
ýmsa embættismenn sér háða
og meö því skapáö svíviröilegt
mútu- og spillingarkei'fi. Jón-
as sálugi Jónsson var þar eins
konar yfirskapari.
Aö þessu athuguöu ætti
öllum aö veröa ljóst aö or-
sakir þeirrar tregðu, sem
valdhafamir hafa sýnt í að
endurskoða launalögin, er
ótti þeirra viö aö gera tillögu
■um aukin útgjöld fyrir ríkiö,
og ótti þeirra viö aö mútu-
og spillingai'kei’fi Jónasar
sálúga bresti úr höndum
þeim.
Það getur engum heiöar-
legum manni blandazt hugm-
, að við þurfum aö fá launa-
lög sem tryggja hinum lægst
launuðu, graunnlaun sem
mönnum eru bjóöandi, og sem
útiloka meö öllu uppbóta- og
bitlingakerfiö, en tryggja aó
laun breytist í réttu hlutfalli
viö breytingar á verölagi
allra lífsnauösynja. Aö þessu
mun Sósialistaflokkurinn hik-
laust vinna, og væntir þar
góðs samstarfs við menn úr
öllum flokkum, en þó aö svo
fari að' slíkt samstarf fáist
ekki mun flokkurinn engu að
síöur taka máliö upp, en beö-
iö veröur unz fullséð er hvaö
stjórnm leggur til.