Þjóðviljinn - 10.09.1943, Blaðsíða 3

Föstudagur 10. sept. 1943
ÞJOjJVILJINN
3
Ekki launaiækkun og atviunuleysi heldur
ankin afköst og atviunu fyrir alla
Ræða Lúðvfks Jófsefssonar við 1. umræðu fjárlaganna
KnðmymiB
Útgef andi:
Sameiningarflokkur alþýðu —
Sónaliitaflokkurinn
Ritetjórar:
Einar Oigeirsson
Sigfús Sigurhjartarson (áb.)
Ritstjórn:
Garðastraeti 17 — Vfkingsprent
Sfmi 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstreeti 12 (1. hœð)
, Sími 2164.
i Vfkingsprent b.f. Garðastreeti 17.*
Samstarf Noregs ogfslands
og neytendalandanna um
framleiðslu og sölu fisks
Viötal við' hr. Sunnaná,
ráðunaut norsku ríkisstjórnar-
innar, um fisksölumálin mun
vekja ýmsa menn til umhugs-
unar um framtíðarskipulagið
á þessu sviði, — menn, sem
ekki hafa um það' hirt meðan
Þjóðviljinn einn, var að vekja
eftirtekt manna á því, hví-
líkt stórmál þessi alþjóðlega
samvinna er.
Það gera engir menn meö
viti ráö fyrir því að taumlaus
samkeppni um framleiðslu og
sölu hefjist að þessu stríði
loknu. Mönnum er orðið ljóst
að viðskiptastríð er aöeins
undanfari vopnaðs stríðs og
takist ekki að afstýra við-
skiptastríðum, þá veröur að
lokum skoriö úr því með vopn
um hvorir ráöa skuli mörk-
uðum. Með mörgum þjóðum
mun orsökum viðskiptastríðs,
auðvaldsskipulaginu á fram-
leiðslunni, beinlínis verða
burtu kippt, en einnig þar
sem eignarréttur auðmann-
anna á framleiöslutækjum
helzt, mun reynt verða aö
koma skipulagi á framleiðsl-
una þjóðanna 1 milli með al-
þjóðasamningum.
Það verður gerð stórkost-
leg tilraun til þess að skipu-
leggja viðskiptin milli þjóð-
anna, þannig að hver þjóð
framleiði fyrrr heimsmarkað-
inn ákveðið vörumagn á á
kveðnu verði. Bæði þjóðir,
sem hafa hagkerfi sósíalisma
og kapitalisma, mimu taka
þátt í þessu samstarfi um
skipulagningu alþjóðavið-
skipta. Tíminn og reynslan
mun síðar leiða 1 ljós, hvort
og hve lengi það samstarf
helzt og verður það í auö-
valdslöndunum vafalaust kom
ið xmdir því, hve sterk áhrif
alþýðunnar verða þar og hvort
heríni tekst að hindra að auö-
hringar og stjórnmálabrask-
ararnir, sem þeir beita fyrir
sig, sprengi slík samtök eða
eyðileggi ávöxt þessarar skipu-
lagningar meö því að leiða
atvinnuleysi yfir fólkið, sem
að framleiðslunni ætti að
vinna, og kaupkúgun yfir hitt
sem fengi vinnu „af náð“.
Samvinna íslands og Nor-
egs um framleiðslu og sölu
fiskjar .yrði einn þátturinn
í slíkri alþjóðlegri skipulagn-
Herra forseti!
Fjárlagafrumvarp það, er hér
liggur fyrir, er það fyrsta, sem
núverandi hæstv. ríkisstjórn
leggur fyrir Alþingi, því frumv.
hennar í vor getur ekki talizt
sem fjárlagatillögur hennar.
Frumvarp þetta ber það með
sér, að hæstv. ríkisstjórn telur
ekki nauðsynlegt að gera neinar
verulegar breytingar á fjármála
stefnu liðinna ára. Frumv. mark
ar enga nýja stefnu og miðar lít-
ið að því að mæta þeim mörgu
erfiðu verkefnum, sem nú liggja
fyrir þjóðinni í atvinnu- og ör-
yggismálum hennar.
Atvinnumálin krefjast
úrlausnar.
Við umræður um fjárlög fyrir
komandi ár, verður ekki hjá því
komizt að athuga nokkru nánar
það ástand, sem nú ríkir í at-
vinnumálum þjóðarinnar og jafn
framt, hvernig snúast þarf við
þeim vandamálum, sem þar
blasa við og hljóta fyrr en var-
ir að krefjast úrlausnar.
Við afgreiðslu síðustu fjár-
laga kom greinilega í ljós við-
horf flokkanna á Alþingi til
þessara vandamála og þykir mér
því rétt að ryf ja nokkuð upp þá
afgréiðslu.
Fjárlagaafgreiðslan síðast
liðinn vetur sýndi stefnur
flokkanna.
Fjárlagafrumvarp fyrir yfir-
standandi ár var lagt fyrir Alþ.
af fyrrverandi ríkisstjórn, sem
fór frá völdum í desembermán-
uði s. 1. Við afgreiðslu þeirra fjár
laga hafði Sósíalistaflokkurinn
í fyrsta skipti nokkur áhrif á
f járlagaafgreiðslu, þar sem hann
þá átti orðið 10 þingmenn, og
átti þá í fyrsta skipti fulltrúa í
fjárveitinganefnd og gafst með
ingu framleiðslurmar — og
fyrir oss Islendinga höfuð-
þáttur hennar. Slík samvinna
er ekki framkvæmanleg án
einkasölu á fiski og síld og
afurðum úr þeim í báðum
löndum. í ' einhverri mynd,
hvort sem um frjáls samtök
væri áð ræða, lögþvinguð sam-
tök eöa ríkiseinkasölur eða
millistig þar á milli.
Fyrir íslenzka alþýðu getur
afkoman á næstu árum oltið
á því, hver áhrif hennar verða
á þessa einkasölu. Ef auð'-
mannastétt íslands með aö-
stoð hinna gerspilltu þýja
sinna í Framsókn, — sem hún
alltaf hefur nota'ð til hvers-
konar skemmdarverka gegn’
alþýðunni og notar enn, •—
ef hún nær tökunum á slíkri
einkasölu í samsæri við Fram-
sóknarbraskarana, þá ver'ður
hún notuð til vægðarlausrar
því bætt aðstaða til að fylgjast
með ýmsum einstökum atriðum
frumvarpsins.
Við afgreiðslu fjárlaga s. 1.
vetur sýndi það sig, að gömlu
þjóðstjórnarflokkarnir voru sam
mála um að ekki væri þörf á að
skipta um stefnu, að neinu veru-
legu ráði, um fjárframlög ríkis-
ins, hvorki með filliti til þess
að undirbúa stórfelldar breyting
ar í atvinnumálum þjóðarinnar
né heldur til þess að auka lífs-
öryggi fólksins með fullkomn-
ari tryggingum eða með því að
tryggja því næga atvinnu.
Framtíðaratvinnu þarf
að skapa.
Horfurnar í atvinnumálum
landsins voru þó á þann veg á
s. 1. vetri að lítt var sæmandi, að
afgreiða svo fjárlög, að ekki
væru gerðar ráðstafanir til þess
að tryggja næga atvinnu.
Þá hafði verið hér um nokk-
urt skeið næg atvinna, af völd-
um hinna erlendu herliða, sem
hér voru, en full ástæða var til
að búast við, að slík atvinna
hyrfi þegar minnst varði og eng-
um gat blandazt hugur um, að
á þvílíkri atvinnu var ekki hægt
að byggja í framtíðinni, og ef
atvinnuleysið og vandræðin áttu
ekki að ráða hér ríkjum strax
og herliðin færu héðan, eða
hættu hér vinnuframkvæmdum,
þá varð ríkisvaldið þá þegar að
hefja undirbúning atvinnufram
kvæmda í stórum stíl og gera
ýmsar óhjákvæmilegar breyting
ar á atvinnulífi landsins, til þess
að allir gætu haft vinnu og bor-
ið það úr bítum, sem lífskröfur
nútímans heimta.
Þjóðstjórnarflokkarnir
vildu ekkert gera.
En gömlu þjóðstjórnarflokk-
kauplækkunar — og kúgunar
herferða gegn verkalýðnum.
Fyrir alþýðu íslands veltur
því allt á því að hún annað
hvort ráði eða hafi veruleg
áhrif á alla þátttöku íslend-’
inga í þessu samstarfi. Sam-
starf Norðmanna og íslend-
inga um framleiðslu og sölu
fiskjar og síldar, mun ekki
blessast og verða báðum þjóð-
um til ábata, nema það sé
framkvæmt í anda bróðurlegs
samstarfs og með heildarhag
fyrir augum, en losað undap
áhrifum skammsýns gróðahug
ar. Þaö eina, sem tryggt get-
ur varanlegt samstarf á þessu
sviði, er því sterk forusta
verkalýðshreyfingarimiar í
stjórnarstefnu beggja, land-
anna.
*
Og hið sama veröur ofan
á, ef athugað er um sam-
arnir töldu, að ekkert lægi á og
þrátt fyrir sífellt skraf þeirra
um komandi hrun og atvinnu-
leysi þá bólaði ekki á neinum
ráðum frá þeim um gagnráð-
stafanir.
Þeirra stefna virtist vera að
halda sem mest að sér höndum
og streitast gegn tillögum um
fjárframlög til atvinnutrygging
ar og aukins öryggis alþýðunnar.
Sósíalistaflokkurinn bar fram
við afgreiðslu síðustu fjárlaga
ýmsar tillögur, sem miðuðu að
atvinnuaukningu. Megintillögur
flokksins í þeim efnum voru
drepnar, en hann fékk því þó til
leiðar komið að nokkur fjárhæð
var áætluð til þess að mæta at-
vinnuleysi, ef það bæri að hönd-
um.
samvinnubyggðum eða sveita-
þorpum með tilliti til þess að
fullkomna framleiðslutækni
landbúnaðarins.
Fjárveitingar í þessu skyni
mættu einnig harðri mótspyrnu
og urðu óverulegar.
En í stað raunhæfra aðgerða
í þeim málum, hefur meir bor-
ið á heimskulegum hártogunum
og útursnúningum um þessar
nauðsynlegu breytingar á land-
búnaði okkar, og þeir menn, sem
bezt hafa viljað íslenzku sveita
fólki með tillögum þessum hafa
verið hundeltir fyrir skoðanir
sínar og sérstaklega af launuð-
um fulltrúum bænda.
Áhrif sósíalista á afgreiðslu
fjárlaganna.
Tillögur sósíalista um
aukna atvinnu, fullkomn-
ari tryggingar og nýsköp-
un í landbúnaði.
Flokkurinn bar einnig fram
till. um mjög veruleg fjárfram-
lög til tryggingamála með sér-
stöku tilliti til þess, að trygg-
ingamálalöggjöfin yrði endur-
skoðuð og endurbætt verulega.
Þjóðstjórnarflokkarnir gömlu
voru ekki, síður sljóir á nauð-
syn þess að leggja fram fé til
tryggingamálanna en til aukinn
ar atvinnu og voru því allar til-
lögur okkar þar um drepnar við
afgreiðslu fjárlaganna. En við
afgreiðslu dýrtíðarlaganna tókst
þó að fá nokkra upphæð lagða
fyrir til tryggingarmálanna, svo
nú er allmikið hægara um vik
að framkvæma nauðsynl. breyt-
ingar í þeim málum en annars
hefði verið.
Þá er einnig að minnast í
þessu sambandi á umleitanir
okkar sósíalista um að fá lagt
fram fé til þess að koma upp
vinnu Noregs og íslands við
þær þjóðir, sem kaupa af oss
fisk og síld. Hr. Sunnaná
minntist á samninga við Sov-
étríkin og Pólland í sambandi
við síldina. Vafalaust verða og
Svíþjóö, Þýzkaland, Danmörk,
Bandaríkin og fleiri gömul
markaðslönd ,við það samn-
ingaborð. — Og vafalaust verð
ur einnig rætt um hvaða vör-
ur vér íslendingar kaupum og
við' hvaða verði.
Það hlýtur hverjum manni
sem um þetta mál hugsar,
að vera ljóst, hve mikiö er
undir því komið aö sjónarmið
þjóð'arheildarinnar, en ekki
örfárra útvaldra auömanna og\
Framsóknar-embættismanna
ráöi við þessa samninga,
íslenzka verkalýðshreyfingin
verður aö þekkja sinn vitjun-
artíma.
Þrátt fyrir það; að ekki tókst
á s. 1. vetri, við afgreiðslu fjár-
laganna að fá fram nýja stefnu,
sem miðaði ákveðið að því, að
leysa aðsteðjandi erfiðleika, og
undirbúa atvinnuvegi þjóðarinn
ar undir að nýta til fulls vinnu-
orku landsmanna og bjóða þann
ig öllum sómasamleg lífsskilyrði
við innlenda vinnu, sem byggja
mætti á í framtíðinni, — þá
vannst eigi að síður allmikið á,
og óhætt er að fullyrða, að í
mörg ár hafa þó ekki verið af-
greidd fjárlög, sem veittu jafn-
> miklu fjármagni til nauðsyn-
legra framkvæmda og sem við-
urkenndu þó eins mikið og þessi
fjárlög skyldur ríkisins til þess
að hafa til atvinnu, ef atvinna
brigðist. Og ýmsar smærri leið-
réttingar fengust á fjárl. að
þessu sinni, sem fram að því
hafði ekki þýtt að nefna.
Engum dylst, sem með afgr.
fjárlaganna fylgdist, að aukinn
styrkur sósíalista til áhrifa á af-
greiðslu mála á Alþingi réði í
þessum efnum úrslitum, þó
f jarri færi því, eins og við var að
búast, að við gætum talið afgr.
fjárlaganna á þá lund, sem við
hefðum ætlazt til.
Það þarf nýja stefnu í at-
vinnumálunum.
Nú, þegar hér liggur fyrir
nýtt fjárlagafrumvarp með
sama aðgerðaleysissvipnum og
öll hin fyrri, og ákveða á um *
fjármála- og atvinnumálastefnu
komandi árs, teljum við sósíalist
ar alveg sérstaka nauðsyn þess
að tekin verði upp ný stefna, er
miði að eflingu atvinnulífsins
og yfirleitt raunhæfum aðgerð-
um gagnvart þeim vandamálum
sem síðasta Alþingi hljópst frá
og ég hef nú nokkuð greint frá.
Aðrar þióðir búa sig undir
gífurlegar atvinnuframkv.
og aukið lífsöryggi fólksins.
Við höfum veitt því athygli,
Framh. á 4. síðu.
J