Þjóðviljinn - 04.03.1944, Blaðsíða 4

Þjóðviljinn - 04.03.1944, Blaðsíða 4
ÞJÓÐVJLJINN. — Laugardagur 4. marz 1944. #---------------------- 1 þJÚÐVILJINN Utgefandi: Sameinimjarjlokkur alþýðu — Sásíahstaflokkurinn. Bitstjóri: Sigurður Guðmundsson. 9tjómmálaritstjórar: Einar Olgeirsson, Sigfús Sigurhjartarstm. Afgreiðsla og auglýsingar: Skólavcrðustíg 19, simi 21S1>. Ritstjórnarskrifstofa: Austurstrœti 12, simi 2270. Prentsmiðja: Víkingsprent h.f., Garðastrœti 17. Askriftarverð: I Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuði. Uti á landi: Kr. 5.00 á mánuði. • _ ■ ___________r, , ......—-> í hverju liggja yfirburðirnir? Morgunblaðið heldur áfram að ræða um hvort rekstursskipu- lag sósíalismans hafi yfirburði yfir atvinnurekstur auðvaldsins. Segir blaðið m. a. í því sambandi: „Öruggasta leiðin væri ein- mitt sú, að kommúnistar sjálfir gengjust fyrir stofnun sameign- arreksturs, t. d. í útgerð, og sýndu í verki yfirburði sína við rekstur sliks fyrirtækis.“ Sjálfstæðisflokkurinn hefur lýst því yfir að hann ætli ekki að standa sem nátttröll gagnvart þeim nýja heimi, sem upp komi úr þessu stríði. Vér skulum því gera tilraun að ræða þetta mál með rökum við Morgunblaðið, ef það skyldi fást til þess að ræða málið alvarlega, frekar en með útúrsnúningum. Yfirburðirnir sem vér sósíalistar teljum okkár megin, felast ekki 1 því að vér sem einstaklingar séum færari til að reka fyrirtæki en einstakir auðmenn, eða í því að rekstursfyrirkomu- lag, svo sem samvinnuútgerð, sameignarútgerð eða ríkisútgerð hafi endilega yfirburði yfir einkaútgerð, svo framarlega sem öll þessi útgerð er á grundvelli auðvaldsskipulagsins, svo framar- lega sem framleiðslan sjálf er óskipulögð og háð öllum dutl- ungum óviss markaðs og valdboði einokunarhringa. Hvort mennirnir hétu Richard Thors, Sigurður Jónasson eða ísleifur Högnason, — hvort fyrirtækin væru kennd við hluta- félög, ríkisútgerð eða samvinnurekstur, — þá standa allir þess- ir menn, öll þessi félög, máttlaus þegar verðhrun dynur á mörk- uðum erlendis, kreppurnar geysa í allri sinni ógn, og atvinnu- líf þjóðarinnar lamast. Ágætir hæfileikar fjármálamanna, mikill auður, pólitísk sambönd, geta ef til vill gert þessum fyrirtækj- um misjafnlega erfitt eða auðvelt að bjarga sér, — þangað til næsta kreppa dynur yfir, — en gagnvart þjóðfélagsstormunum, kreþpunum, standa þeir raunverulega allir jafn máttlausir (— og þá ekki síður gagnvart styrjöldunum, sem líka eru bein af- leiðing auðvaldsskipulagsins). Yfirburðimir, sem vér sósíalistar höldxun fram að séu vor megin, felast í því að ef hagkerfi sósíalismans er komið á, þá getum við hindrað að kreppurnar komi nokkumtímann, — þá getum vér tryggt að hægt sé að síauka framleiðsluna og gera atvinnulífið í sífellu blómlegra og fjölskrúðugra. Ef vér komum á hagkerfi sósíalismans í aðalatriðum hér á íslandi, þá getum vér t. d. samið við ýmsar erlendar þjóðir um sölu á öllu því, sem vér getum framleitt til útflutnings, — eðli- lega miðað við það fyrst og fremst, sem vér getum hægast fram- leitt, sem sé fisk og fiskafurðir, — og jafnframt samið við þær um vörur þær, sem vér þörfnumst, og þá ekki hvað sízt vélar og skip, til nýsköpunar útgerðar og fiskiðnaðar í landi voru. Með slíkum alþjóðlegum samningum um vöruverð, vörumagn o. s. frv. sköpum vér það öryggi um vaxandi kreppulausa fram- leiðslu, sem auðvaldsskipulagið getur ekki veitt. En slík þjóðleg og alþjóðleg skipulagning framleiðslunnar er aðeins einn liður í hagkerfi ‘sósíalismans. Annar höfuðþáttur er sameign heildárinnar á stærstu framleiðslutækjunum, t. d. togurunum hér, síldarverksmiðjunum o. fl., og yfirráð hennar yfir utanríkisverzluninni. Slík sameign er nauðsynleg til þess, 1) að tryggja þeim, sem vinna ávöxt erfiðis síns, — 2) hindra einræði í atvinnulífinu í krafti auðs einstakra manna, en skapa lýðræði í atvinnulífinu og þarmeð sterkasta grundvöll að sönnu lýðræði í þjóðfélaginu sem heild, — 3) að tryggja að unnið sé sem mest og bezt, enda hefur það sýnt sig að afköst verkamanna margfaldast, en þeir vita að því meira, sem þeir vinna, því meira bera þeir úr býtum, — og þurfa ekki að óttast að strax og verk- inu sé lokið taki atvinnuleysið við eða kaupið verði skrúfað nið- ur, ef atvinnurekandinn sér að afköstin eru svo mikil að verka- maðurinn fær góð laun. Vér sósíalistar erum þess fullvissir að með slíku hagkerfi sósíalismans: — skipulagningu framleiðslunnar og sameign stærstu atvinnutækjanna, — getur þjóð vor tryggt sér stórkostlegar fram- JÖN Jón Magnússon skáld var fæddur að Fossakoti í Andakíl hinn 17. ágúst 1896 og voru foreldrar hans Magnús Jóns- son og Sigríður í>orkelsdóttir. Föður sinn missti hann 6 ára gamall. Hafði móðir hans þá fyrir fjórum ungum börnum að sjá, og þar sem hún var al- veg efnalaus, varð hún að láta Jón frá sér og ólst hann upp hjá vandalausum í Borgarfirði til 12 ára aldurs, en þá reisti móðir hans bú að Svartagili í Þingvallasveit og gat tekið hann aftur til sín. Var hann í Þingvallasveit, þangað til hann fluttist til Reykjavíkur árið 1916. Hóf hann þegar beykis- nám hjá Jóni Jónssyni og lauk sveinsprófi árið 1919. Síðan stundaði hann iðn sína í Reykja vík, en var þó oftast í síldar- vinnu á sumrin, unz hann árið 1930 stofnaði með gömlum fé- laga sínum, Guðmundi H. Guð- mundssyni, Húsgagnaverzlun Reykjavíkur og veitti Jón for- stöðu verzlunarlegum rekstri fyrirtækisins. Arið 1930 kvænt- ist hann eftirlifandi konu sinni, Guðrúnu Stefánsdóttur frá Fagraskógi. Áttu þau fjögur börn og eru þrjú þeirra á lífi. 1938 fór Jón að kenna sér meins þess, sem leiddi hann loks til dauða. Andaðist hann eftir upp skurð á Landsspítalanum rnánu daginn hinn 21. febrúar s. 1. ★ Jón Magnússon var einn hinn ágætasti maður, sem ég hef borið gæfu til að kynnast náið og binda við vináttu. Við kynntumst fyrst í síldarvínnu í Djúpavík í Reykjarfirði sum- arið 1918. Kunningsskapur okk- ar, sem brátt varð að vináttu, hófst með því, að við unnum nokkurn tíma verk saman og ræddumst þá margt við. Hafði hann gaman af að fræða mig um ýmsa hluti, einkum þó skáldskap, benti hann mér á kvæði til lestrar í þeim bókum, sem ég hafði undír hendi, og lánaði mér ljóðabækur, er hann hafði með sér. Átti hann mik- inn þátt í því að glæða mennta- löngun mína, en eigi síður mik- ilsvirði var. mér bjartsýni hans á möguleikum á því að kom- ast áfram. Að áeggjan hans fór ég svo til Reykjavíkur haustið 1922. Bjó ég síðan jafn- an hjá honum á veturna, þang- að til ég fór ,til náms til út- landa árið 1927. Var hann mér allan þennan tima sem eldri SKÁLD NOKKUR MINNINGARORÐ bróðir, og minnist ég þess ekki, að okkur hafi nokkru sinni orð- ið neitt að sundurþykkju eða að skuggi hafi nokkurntíma fallið á vináttu okkar. Og eftir að leiðir okkur skildu, bar hann jafnan hag minn mjög fyrir brjósti, annaðist t. d. fyrir mig fjárreiður hin síðustu ár, sem ég var í útlöndum, og greiddi fyrir mér á allan hátt, er hann mátti, í orði og verki. Fæ ég því aldrei fullþakkað vináttu hans. Jón var heilsteyptur og sér- kennilegur persónuleiki. Hann er sigilt dæmi þeirra manna, sem hefjast úr mikilli fátækt og umkomuleysi til hárrar menningar og efnalegs sjálf- stæðis. Barátta hans fyrir því að afla sér menntunar og góðr- ar afkomu var svo erfið, að fá- ir, sem ekki hafa staðið í sömu sporum, hafa skilyrði til að meta hana að verðleikum. Eiga vissulega við Jón þessi vísuorð Þorsteins Erlingssonar, er hann kvað til Benedikts S. Þörar- inssonar vinar síns: Þú reyndir hvert hugur og haröfylgi ná, ~þótt hendurnar tvískiptar vinni: að brjóta með annarri braut sinni fró, en berjast við lífið með hinni. Fram til ársins 1930 stundaði Jön iðn sína af mesta dugnaðL Hann var enginn burðamaðirr, en verklaginn, harðfrískur og kappsfullur, svo að hann mun hafa verið með allra afkasta- mestu og vandvirkustu mönn- um við starf sitt. Dauðlúinn eft- ir, langan vinnudag settist hann svo-á kvöldin við lestur og nám eða sinnti öðrum andlegum hugðarefnum sínum. Á þennan hátt tókst honum að afla sér ágætrar menntunar. Hann var mjög vel að sér í íslenzkum bók menntum, einkum Ijóðum, en auk þess las hann talsvert af norrænum og þýzkum skáld- skap. Ferðaðist' hann árið 1926 um Norðurlond og Þýzkaland, og hafði sú för mjög örvandi á- hrif á hann. Jón kom sér snemma uppi safni íslenzkra úrvalsrita, áttí hann einkum margar fágætar ljóðabækur, og á síðustu árum lagði hann stund á að safna íslenzkum bókum gefnum út vestan hafs. Bókasafn hans er ekki mjög stórt að vöxtum, en prýðilega Jón Magnússon farir og kreppulausa þróun atvinnulífs síns. En það viljum vér taka fram að á grundvelli slíks hagkerfis sósíalismans getur líka þrifist allmikill einkarekstur, bæði í landbúnaði, smáútgerð, vérzlun og iðnaði, — og blómgast í skjóli þess atvinnulega ör- yggis, er hagkerfi sósíalismans skapar atvinnulífinu sem heild. Skilyrðið til þess, að koma slíku hagkerfi á er að sósíalistisk alþýða og þeir, sem með henni vilja vinna, nái völdunum með þjóð vorri. Og vér efumst ekki um að þeir verði margir, er kjósa frekar samstarf við oss sósíalista um slíkt en að eiga aftur að fá yfir sig hrunið og atvinnuleysið frá 1931—4. hirt, og er þar hver bók valin. Kom þar fram smekkvísi hans og dómgreind. En mestum hluta tómstunda sinna varði hann þó til skáldskapar. Þegar allar :áð- stæður hans eru mc-tnar, gegn- ir furðu, hve miklu og göðu verki hann fékk afkastað á því sviði. Hann orkli oft brot úr kvæðum við vinnu sína, en fáig- aði þau og felldi í h'eild á kveld in og næturnar. En þetta tvö- falda starf var svo mikil' þrek- raun, að mér er ekki grun- laust'um, að hann hafi á þess- um árum ofboðið keilsu simá, þótt afleiðing þessarar of- reynslu kæmi ekki í Ijós fyrr en seinna. Eftir að hann lagði iðn sína á hilluna og tók að gegna verzlunarstörfum, mun honum vart hafa unnizt meiri tími en áður til að sinna hugð- arefnum sínum. Og þegar hann loks hafði komið ár sinni svo fyrir borð, að hann h-efði getað gefið sér betra tóm til skáld- skapariðkunar, bilaði heilsan, svo að hann tók ekki á heilum sér hin síðustu ár. Þráít fyrir þessar erfiðu aðstæður, tóksr honum að skapa verk, sem skipa honum í röð fremstu ljóðskálda , íslendinga, sem fram hafa komið á þessari öld. Hann varð reyndar aldrei tízku skáld, en átti þó miklum vin- sældum að fagna bæði meðal alþýðu og menn'tamanna. Hann gaf út 4 stór ljóðasöfn: Blá- skóga 1925, Hjarðir 1929, Flúð- ir 1935 og kvæðabálkinn Björn á Reyðarfelli 1938. Nokkur kvæði hafa síðan birzt eftir hann, en önnur munu liggja í handriti. Á síðastliðnum tveim árum starfaði Jón ásamt öðr_ um mönnum að endurskoðun nýrrar sálmabókar. Hann lagði mikla alúð við það starf, enda var hann alla ævi trúhneig'3- ur. Er ætlan mín, að hann hafi leyst þarna stórmerkilegt verk af hendi. Jón rækti hvert það verk, sem hann gekk að, af mestu samvizkusemi og mátti ekki vamm sitt ýita í neinu. Nutu þessir kostir hans sín ekki hvað sízt eftir að hann hóf sjálfstæð- an atvinnurekstur. Honum iét ekki að lofa neinu upp í erm- ina eða gylla hluti fyrir mönn um. Hygg ég. að áTeiðaniitgri mann í viðskiptum en Jén Iháfi ekki getið, og myndu lommenn hafa kallaíS hann kaupdreng góð an. J ón Magnússon var iremur lágur verxti, en þrekrnn og hvatlegur. Hann var mjög 'Ijós á hár, augun blá og svrpurinn svo bjartur og hýrlegur, að ,af honum ljómaði. Hann var glað- legur i vrðmóti og garnansamur í viðræðum, en þó mikill al- vörumaður. Vegna góðvildar sinnar, hreinskilní og 'heíllyndi varð hann hugljúfi hvers manns sem lcynritist honum. Er ekki ofmælt, að hann hafi verið bú- inn flesturn þeim kostum., sem göðan dreng mega prýða. Símon Jóh. Ágústsson. ánægjulegt, að um leið og skáldið samdi þessa glæsilegu einyrkjasögu í ljóðu/m, þar sem hann styðst vjð sannar heimild- ir og bjargar merhum fróðleik, vann það stc'rsigur á sviði list- arinnar. Þá duldist engum, að Jón Magnússon hafði stigið inn í 'fremstu röð góðskáldanna. Skáldið hafði skorið upp úr hinum retta jarðvegi, léftað söguhetjunnar i bernskuhérað sitt, fundið hana og leití hana sí.ðan fram í glæsilegri mynd. Einyrkfasagan, þar sem Ijóðin eru tengd með köflum í ö- bundnu máli, var viðurkermd sem e-ítt af ágætisverkum 'ís- lenzkra bókmennta og þar var ekkent ofsagt. Jón heitinn var Reykvíking- ur mikinn hluta ævi sinnar. Hér í bænum starfaðí hanri að iðn sinni, vann sig upp frá s'árri fátækt og skapaðí sér og sínum góð lífskjör á mælikvarða ál- mennra borgara. Hér kvongað- ist hann vænni konu og átti með henni góð böm og yndis- legt heimili. Jón Magnússon er mér minn- isstaður. Ekki vegna þess, að hann væri mikill að vallarsýn, eða ieitaðist við að láta mfkið á sér bera. Nei, hann var mað- ur lágur vexti, hæglátur og prúður í framgöngu. En þegar rætt var við hann, bá fann maður fljótt að hann var eng- inn meðalmaður, hér var víð- sýnn hugsjónamaður, skarp- gáfaðux og athugull. Hann var mikill tilfinningamaður og „hjarta hans var fullt af kær- leika“. ,,Þáð er ekki víst“, sagði hann einu sinni við mig, „að ég hafi lent á réttri hillu i lifinu. Mér finnst stundum að ég hefði átt að vera bóndi. Mér þykír vænt um moldina“. Svo þagði hann litla stund. Hann hafði horft út um glugg- ann, en nú leit hann á mig og sagði: „En ég hef það gott, ég ætti að vera þakklátur“. Eg man enn hve hann sagði þetta iMHaMiH Iíbíbf oerið oguðor Hressxngarskáliim höfar verið opnaðizr aftur, en hann hafði verið lokaður um tw> mánuði undanfarið vegna lagfæriuga ®g hreyá inga. Og þö Jón Magnásson sé nú lagstur til hinztu hvílu á bezta aldri, þá lifir náfn hans meðal allra þeirra, sem unna fögrum ljó'ðum. Wið blessum minningu hans. Ósfkar ~Þorðarson ffra Haga Kveðja frá Borgfirðingi Það hefur jafnan verið svo, að hinar ýmsu sveitir og sýsl- ur hafa með nokkru stolti tíl- ■einkað sér þær dætur sínar og syni, sem á einhverju sviði hafa unnið sér frama, sakir eigin mannkosta, hæfileíka og dugn- aðar. Á þessum vettvangi hef- ur það ekki þótt breyta neinu, þóft nærrí allt ævistarf þeirra yrði fjarri æskustöðvunum, og! innilega. og hve ljóminn í aug- sá hinn samí væri þar aðeins gestur nokkrum sinnum á æv- inni. Og það virðist vera gam- all og góður siður, þegar getið er merkra manna og kvenna að minnast þess um leið, hvar vagg an stóð, hvaða hérað það er, sem gefið hefur landinu hinn nýta starfsþegn. Þegar við Borgfirðingar minnumst Jóns Magnússonar sem hins dáðá skálds og sanna íslendings, sem nú er hniginn í valinn fyrir aldur fram, þá minnumst við þess um leið, hreyknir og þakklátir, að hann var „einn af oss“, fæddur Borg- firðingur, og þótt verklegt starfsvið hans yrði fjarri fæð- ingarhéraði hans, þá var hann alla tíð ramm-borgfirzkur í anda. Sem dæmi þess má nefna að síðasta bók hans „Björn á Reyðarfelli“ er lífssaga borg- um hans og andliti túlkaði það, að hugur fylgdi máli. Jón heitinn var lífsglaður maður. Þótt heilsuleysið, stríddi á hann um nokkurra ára skeið, bugaði það hann ekki. Við, sem dáum ljóðin hans, vorum farin að vonast eftir nýrri bók frá honum. En þeir, sem kunn- ugastir voru,. vissu að hann var oft mikið sjúkur og svo, skyndilega, kom harmafregnin, að hann væri látinn, aðeins 47 ára gamall. Lífsstarf hans er að vísu óvenjumikið, þegar tekið er tillit til allra aðstæðna. En við vonuðum að honum mætti enn auðnast að lyfta hugum okkar á vængjum nýrra ljóða, inn í hugarheim skáldsins, þar sem ætíð var svo vítt og bjart. En nú, þegar hann er dáinn, þá þökkum við arfinn, sem hann -hefur eftirlátið okkur og ó- firzks alþýðumanns og það er bornum börnum íslands i Ránarfaðrn >er sólin sigin. Hún sefur þreytt df gongu dag&'. í vestur hoMa húsmins fákar.. 'Þeir hrista -icm loft hið brúna fttx Úr sporum þeirra dimman drýpur sem dögg, <etr klœðir fjall og sk:óg. Þeir feta léfií, og hópinn haldu, um'hófar 'broða bláan sjó. Þannig Ir'öf 'Jón Magnússon kvæði sití Haust. Og nú er hinn þýði itxausti fákur skálds- ins siálfs horfinn hina somu leið. Jón Magnússon hafði verið vanheill máður um skeið, en ríkar v.onir munu þó hafa srað- ið til fulls hata. Og maður var farinn að hlakka til að hitta hann hraustan og óskiptan við óáka- Staíf sitt: Ljöðagerðina. En allt 'i einu kveður við andlátsfregn hans utan úr ljösvakanum, — hann er fallinn írá mitt á blóma skéiði manndömsáranna. Þar með hefur land og þjóð misst einn sinn ástrlkasta og trygg- asta vin. Og vér, unnendur hans, sitjum lostriir djúpum trega. Jón Magnússon var bónda- maður 3 húð og hár.. Hann var „fæddur hér í Bláskógaheið- inni“, þar sem klukka landsins hringir fegurst. Arfleifð hins bezta og mannlegasta 3 lífi sveitarinnar sat föstum rótum í sálarlifi harts. Þrátt fy,rir bú- setu í borg, elskaði hann hin- ar hvítu hjarðir sem áður, ást hans á sögunni var gagnsýrð af anda kvöldvökunnar, þjóð- vísan ómaði undir strengjum hans, hann sá Krist í ljósi móð- ur sinnar og ömmu. Þessi órofa tengsl við lífs- gildi fortíðarinnar settu mót sitt á allan skáldskap hans. Hann var ekki uppreisnarmað- ur hvorki að formi né efni, held ur einskær varðveizlumaður í þess orðs beztu merkingu. Þcí enda þótt hann drægi engin nýtízku efni í bú, þá ávaxtaði hann hið arftekna pund af mik- illi alúð og skilningi, og gaf því sinn isterka persónulega blæ. Skáldskapur Jóns Magnússon ar er allur yljaður af mann- gildi hans, og á í því sammerkt við skáldskap Stephans G. Stephanssonar. Hvert lióð hans vottar, að í brjósti höfundarins hefur brunnið hin alþýðlega glóð einlægninnar, — góðs manns, er kvað heils hugar. Og það er þessi ilmur mikilla kosta úr Bláskógaheiðinni, sem gert hefur kveðskap hans svo ástsælan meðal hinna kyrrlátu 1 landinu. Nokkrar breytingax haía ver- ið framkvæmdar á sölunum, lagðir nýir dúkar málað og inn- anstokksmunir endurnýjaðir, m. a. sett ný eld- og vintraust borð. Ennfremur hefur verið sett upp „sodafoundtain“ í slcáilanum. í éldhúsið hafa verið sett ný- 'tízku áhöld. Verða • þarna allskonar veit- ingar, kaldir drykkir, matur og kaffi, en fast fæði verður ekki ■selt. Garðurinn verðui einnrg lag' færður og verða þar veitingar þegar véður leyfir, eins og að undanförnu, en það er einhver vinsælasti veitingastaður bæj- arins. Fyrirkomulag afgreiðslunnar hefur verið breytt, verða þar nú 4 þjónar, auk nokkurra stúlkna. Yfirþjónn ex Sigurður B. Gröndal. Eigandi skálans er hlutafé- lagið Hressingarskálinn. For- maður þess er Ragnar Guð- laugsson bryti. Hitalðgn og hreinlætis tæki í Langaskólann Þrjú tilboð hafa borizt 1 hita- lögn og hreinlætistæki i Lauga- skölann, frá Jóhanni Pálssyni og Axel Smith að upphæð 58500 kr„ frá Helga Guðmunds- syhi að upphæð 68500 ki’. og frá Haraldi Eiríkssyni að upp- hæð 58200 kr. Jóhann og Axel bjóðast til að ljúka verkinu á 30 dögum, en Haraldur á 45. Bæjarráð samþykkti að taka tilboði Jóhanns og Axels. Laugardag'ur 4. marz 1944. — ÞJÓÐVILJINN Æsfea^ iþróftfr og síðfcrdi wnsiar Ma II! ao Ma sigrkl Övæntar umræður um skíðaferðir og siðferði Á fundi foæjarstjómar í fyrradag báru þau Katrín Páisdóttir' og Steinþór Guðmundsson, bæjarfulltrúar Sósíalistaflokksins frarn eftirfarandi tillögu: aldrei bar þar fyrir á persónulegt vinfengi, Sá, er þetta ritar, átti ekki ætíð samleið.við hið látna skáld hvorki um lífsskoðanir ne leið- ir. En skugga — ljúfari og drenglundaðri and stæðing er erfitt að hugsa sér. Vitur ritdómari lét einhverju sinni svo um mælt, að Jóni Magnússyni léti einna sízr að yrkja um það, sem hann hat- aði, en því betur um hítt, sem kallaði á meðaumkvun hans og samúð, og það, er hann dáði og tignaði. Þetta var rétt: hatr- ið var í rauninni hörpu hans framandi, — harpa Jóns Magn- ússonar var harpa mannúðar- innar og lofsöngsins. Og slík mun hún halda áfram að óma með þjóðinni, ásamt þeim dul- ræða undirleik, er úundum mátti frá henni heyra: Esperanío Framh.af 3. síðu brtfanámskeið'i, og ætti eng- inn sósíalisti að láta slíkt tækifæri önotað. Eg vil að lokum leyfa mér áð benda hæstvirtri millí- þinganefnd 1 skólamálum á, hvort ekki sé tímabært, í sambandi við þá endurskoðun kennslumálanna f landinu, sem hún er að gera, aö taka mpp kennslu í Esperanto annaö hvort í efstu bekkjum almennra gagnfræðaskóla, eða í fyi’stu bekkjum mennta- sköla. Þessi tillaga mín er rök- studd með þeim sannleika, aö nemandi sá/ er lært hefur Es- peranto einn vetur, stendur mun betur að vígi til að nema ensku, þýzku, frönsku og la- tínu en ella, þar eð orðaforði Esperanto er að mestu leyti fekinn úr ?essum menningar málum. Ólafur S. Magnússon á skil- ið þakklæti fyrir þann áhuga og þá ósérplægni, sem hann hefur sýnt með því að koma bréfanámskeiði sínu í Esper- anto af stað. Mani Háleggur. Og aftaninn hneig yfir Álfaskóg. — Eldur í vestrinu brann. Og niður í moldina dagurinn dó svo dimmt varð um himin, fjöll og sjó. Um lífið varð báðum um og ó, því enginn sitt þráðasta fann. En hörpuna slær hann ekki framar til nýrra söngva. Bless- uð veri minning jafnt manns sem skálds. Jóhannes úr. Kötlum. Hugleiðingar nm skýrslu sjðdðmsins Framh. af síðu. taka til sín sem eiga. En það er hægt að koma þessum mál- um í viðunandi horf þó Alþingi bregðist þar skyldu sinni. Það er til vald í landinu sem getur komið skipaskoðuninni og öðr- um öryggismálum sjófarenda í sæmilegt horf, og ég sé ekki fram á annað, en tími sé nú til kominn að beita þessu valdi. Þetta vald eru sjómannafélög- in í Alþýðusambandinu og Far- manna- og fiskimannasamband ið. Verkfall hefur oft verið háð þegar síður skyldi. en til þess að knýja fram viðunandi um- bætur á þessu sviði. Enda er það ekki skammlaust fyrir stétt arsamtök sjómanna að horfa aðgerðalaus á það ór eftir ár að lífsöryggi þeirra, sem hafið sækja, sé stofnað í beina hættu fyrir trassaskap eða gróðaveiki nokkurra fiskbraskara. FINNAR Framhald af 1. síðu. I tyrkneska útvarpinu hefur því verið haldið frarn. að skil- málarnir væru hvorki harðir með tilliti til kringumstæðna né' í sanianburði við skilmála þá sem ítölum voru settir á sínum tíma. „Bœjarstjórn Reykjavíkur telur nauðsyn að stuðla að því að böm í bamaskólum bæjar- ins og unglingar í gagnfrœða- skólunum geti komizt á skíði nokkrum sinnum á vetri. Fyrir því felur hún• borgar- stjóra að sjá svo um að hver skól eigi minnst 30—60 pör af skíðum til þess að lána nem- endum sínum. Ennfrerhur að semja við í- þróttafélögin um afnot af skíða- skálunum i þessu skyni“. I framsöguræðu sinni fyrir tillögu þessari ræddi Katrín um nauðsyn þess að efla heil- brigði og hreysti æskunnar og veita henni skilyrði • til þess að leggja stund á hollar íþrótt- ir. Nú væri það svo að fjöldi barna og unglinga í skólunum ættu ekki kost þeirrar hressing- ar er skíðaferðir veita, vegna þess að þau ættu engin skíði og gætu ekki keypt þau. „HAFA Á SÉR YFIRSKYN HREYSTINNAR, EN AF- NEITA HENNAR KRAFTI“ Út af þessari tillögu spunn- ust óvæntar umræður. Guðrún Guðlaugsdóttir kvaðst telja skíðaferðir unglinga mjög varhugaverðar og myndu þær geta orðið til þess að auka á umtalið um siðspillingu æsk- unnar. „Éf satt reynist það, sem um æskuna hefur verið tal að og ritað mun ekki heppilegt að sleppa henni eftirlitslausri í skíðaferðir næturlangt“. Taldi hún sig hafa fyllstu ástæðu til að ætla að „skíðaferðir ung- menna séu ekki alltaf skíða- ferðir, heldur yfirskyn til ann- arra framkvœmda“. Hér skulu ekki, að svokomnu málí, bornar brigður á að skoð- un frúarinnar hafi við eitt- hvað að styðjast, en ef svo er — af hverjum ætli að ungling- arnir hafi lært?! TÍMI •INNILOKUNARINNAR- ER LIÐINN Katrín taldi hinsvegar, að hverju sem áfátt væri um upp- eldi æskunnar og siðferði henn- ar. þá væri sá tími liðinn, að hægt væri að loka hana inni, og myndi einmitt vænlegt og nauðsynlegt til hollra áhrifa á æskuna að vekja áhuga henn- ar fyrir hollum íþróttum og veita henni kost á að stunda þær. Borgarstjóri taldi hér vera um nauðsynjamál að ræða og væri sjálfsagt að athuga það. m. a. leita álits barnaverndar- nefndar og lagði til að málinu yrði vísað til annarrar umræðu á bæjarstjórnarfundi síðar og var það samþykkt með sam- hljóða atkvæðum.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.