Þjóðviljinn - 01.04.1944, Síða 7

Laugardagur 1. apríl 1944.
ÞJÓÐVILJINN
7
Halvor Floden:
ENGLAHATTURINN
„Að heiman“, svaraði ég og herti á hlaupunum. Eg
var feginn að losna við þau.
En allt í einu stanzaði ég, og mér varð bilt við: Nú
var ég búinn að gleyma því, sem ég átti að kaupa. Ég
hafði gleymt því, meðan ég var að tala við hattameist-
arann. Eg hefði aldrei átt að yrða á hann.
Ég braut heilann eins og ég mögulega gat. Loksins
mundi ég eftir tóbakinu. Og ég mundi, að Jóhannes
hafði. sagt, að ég ætti að láta skrifa á bakið á honum
pabba, hvað það kostaði. En hitt, hvað var það? Það
var eitthvað, sem Jóhannes ætlaði að mála með. Það
hét þó víst ekki rokkur? Eitthvað var það líkt því.
Eg fór beint inn í búðina í Bæ og náði varla and-
anum fyrir mæði og gráti. En ég flýtti mér að bera upp
erindið, til þess að gleyma ekki meiru en ég var búinn.
„Eg átti að kaupa tóbak til að reykja, og svo átti ég
að kaupa það sem Jóhannes málar með. Það heitir
rokkur. Og það á að skrifa það á hann pabba“.
Pétur búðarmaður var einn inni. Hann lá endilang-
ur uppi á búðarborðinu með vaðmálsstranga undir höfð
inu. En hann spratt á fætur þegar ég kom inn og spurði
hvað ég væri að segja.
Eg varð að hafa það upp hvað eftir annað, og sein-
ast var ég nærri því farinn að gráta. Eg fann að þetta
var einhver vitleysa, sem ég var að segja.
En Pétur var hinn bezti og spurði, hvað ég hefði átt
að kaupa mikið af þessu, sem ætti að mála með og ég
sagði hálft kíló. Það mundi ég. Þá sagði Pétur að það
væri jsjálfsagt „okkur“, en ekki rokkur.
Já, nú mundi ég það svo vel. „Og Jóhannes sagði,
að það væri til að mála gult.“
ÞETT4
Áður fyrr trúðu menn því,
að stjörnurnar hefðu áhrif á
örlög manna. Segir m. a. í er-
lendu „vísindariti“ frá 16. öld:
„Venjulega verða þeir menn
skammlífir, sem fæðast, þegar
sól og tungl eru í sömu stefnu.
Þó getur það dregið úr ógæf-
unni, ef aðrar stjörnur eru í
góðri afstöðu. En aldrei verður
þó öllu böli afstýrt. Þetta er
margsannað mál. í fyrsta lagi
hefur Arestóteles fullyrtþað, að
auk þess eru ljósmæður og
mæður jafnan hræddar um líf
og heilsu barna, sem fæðast,
þegar sól og tungl eru í sömu
stefnu. Og þetta er mjög skilj-
anlegt, því að eins og kunnugt
er, ræður tunglið yfir vessum
barnsins og ef það nær ekki
valdi yfir barninu, þegar það
fæðist, verða vessar þess ófuli-
komnir. Af þessu geta stafað
sjúkdómar, svo sem tæring,
holdsveiki og fleira, sérstak-
lega ef Saturnus og Mars hafa
tekið háskalega afstöðu. Þessi
eðlisfræðilegu rök eru auðskil-
in.“
Stjörnufræðingurinn Thyge
Brahe segir: „Það er bæði gagn
og gaman að því að þekkja frá
upphafi hinar ýmsu tilhneig-
ingar manna og vita fyrirfram
það, sem á dagana drífur, bæði
hvað snertir heilsufar og ann-
að, sem er breytingum undir-
orpið. Getur þá hver og einn
gert hinar nauðsynlegustu ráð-
stafanir, áður en það kemur
fram, sem í vændum er. Sé
það hamingja er auðveldara að
gera sér sem mest úr henni, en
sé það ógæfa eru möguleikar
til að afstýra henni.“
X öðru riti er þetta nánar tek
ið fram: „Þeir, sem enga hug-
mynd hafa um það, sem ákveð-
ið er í stjörnunum, geta oft í
blindni aukið áhrif þeirra á ör-
lög sín til ills eða góðs. Ef um
hamingju er að ræða, getur
hún orðið að drambi og yfir-
læti, sem leiðir til refsingar.
Það er jafn erfitt að rata með-
aihófið í gæfu og ógæfu, en
þeir, sem vita fyrirfram örlög
sin eiga hægar með það.“
LECK FISCHER:
„Það var þín vegna, Fríða.
— Og ég óska þér innilega til
hamingju. Mig langaði til að
hjálpa ykkur. Það eykur út-
gjöldin, þegar blessuð börnin
koma.“ Hann laut áfram og
klappaði henni á handlegginn.
Hún hreyfði höfuðið, en svar
aði engu. Það voru henni ekki
óvæntar fréttir, áð barnið
mundi auka útgjöldin.
„Pabbi bauðst sjálfur til að
lána okkur,“ sagði Karl, lét á
sig skóinn og stóð á fætur. Nú
bjóst hann við nýjum ónotum
frá Fríðu, þegar þau yrðu orð-
in ein aftur. Þetta var reyndar
afleitt fyrir gamla manninn að
hann skyldi vera orðinn svona
ósjálfbjarga
„Pabbi þinn hefur áreiðan
lega nóg með sig framvegis, en
þú hefur fasta atvinnu. Það
getur enginn gert að því, þó
að þú eyðir peningunum í
svall,“ sagði Fríða.
„Það þýðir ekki að sakast um
orðin hlut,“ svaraði Lundbom,
„og ég mundi vilja greiða fyr-
ir öllum börnúnum mínum, ef
ég gæti. En nú get ég ekkert
í svipinn. Eg treysti mér ekki
einu sinni til að leita mér at-
vinnu,'fyrr en ég er búinn að
ná mér svolítið eftir daginn í
dag. Mér þykir verst, að ég
þori varla að fara í vinnuna á
morgun.“
„Hvað á það að þýða að fara
ekki í vinnuna? Þú átt rétt á
að vinna hálfan ‘ mánuð enn.
Það eru ekki litlir peningar,“
sagði Karl öldungis hissa.
„Það er dálítið erfitt að
mæta á verkstæðinu og vita að
þeir hafa í mörg ár litið á mig
sem örvasa gamalmenni. En ég
vissi það ekki sjálfur. Það er
mín afsökun “
„Já, við mundum gjarnan
vilja taka þig heim til okkar,
ef við gætum, en það bará er
ekki hægt. Mér finnst líka að
Svea og Henny ættu að sýna,
hvað þær geta,“ sagði Karl.
„Hugsa þú ekki um það.“
Lundbom treysti sér yfirleitt
ekki til að tala um framtíðina.
Síðan hann talaði við Járvel,
gat hann hugsað rólega til að
fara á elliheimili. En það var
ekki nóg að vilja fara þangað
Það var þröngt á elliheimilinu
og erfitt að fá rúm þar.
„Viltu ekki kaffisopa9 Eða
kannski þú viljir borða? Eg var
rétt að taka af borðinu,“ sagði
Fríða.
Það var vel boðið. en gleði
gestrisninnar vantaði. Harm
var ekki svangur, en honum
hefði þótt vænt um það hefði
hún boðið honum hressingu í
vingjarnlegum tón. Hann ætl-
aði að fara strax. Þau höfðu
enga. hlýju afgangs.
„Nei, takk. Mig langar ekki
í neitt Eg ætla bara að hafa
mig heim.“
Hann rétti Fríðu hendina.
Það var gott fyrir Karl að hafa
fengið konu, sem vissi hvað
hún vildi.
„Eg lít inn tii ykkar einhvern
daginn.“ sagði Karl um leið og
hann hjálpaði pabba sínum í
frakkann. Það var afleitt. að
hann skyldi ekki geta hlaupið
undir bagga með gamla mann-
inum. En hm börnin höfðu líka
skyldur við hann. Hversvegna
ætti hann einn að bera ábyrgð
á gamla manninum?
Hann stóð dálitla stund við
uppgönguna og horfði á eítir
pabba sínum niður stigann. Svo
gekk hann inn og lagfærði háls
bindið framan við spegilinn á
ganginum Síðan gekk hann
inn til Fríðu. Hún þurfti ekki
að ímynda sér, að hann væri
hræddur. Eí hana langaði til
að nöldra, var henni það vel-
komið.
Fríða sat við skrifborðið og
hélt á rauðu vasabókinni. Hann
vissi ekki. livort hún hafði tek-
ið hana upp af hendingu, eða
til að storka honum. Að
minnsta kosti reiddist hann.
þurfti hún stöðugt að vera að
minna hann á að peningana
vantaði?
Hann lét sem ekkert væri og
tók dagblaðið, til þess að hafa
eitthvað handa á milli. Hann
var heldur ekki farinn að lesa
blaðið enn.
„Það er leiðinlegt að pabbi
skyldi missa atvinnuna á þenn-
an hátt. Auðvitað er hánn far-
inn að eldast, en hann er svo
sem sjálfbjarga enn.‘
„Já, það var leiðinlegt,“ svar
aði Fríða dræmt eftir langa
þögn. Hún hélt enn á bókinni
og beygði hana allavega milli
handanna. Karl áleit, hún vissi
ekki, hvað hún var að gera.
„Það verður erfitt fyrir þau
að draga fram lífið. En var það
ekki rétt hjá mér, að stúlkurn-
ar ‘ ættu að gera hvað þær
gætu?“
Karl langaði til, að einhver
væri honum sammála. Að vísu
var hann elztur systkinanna og
eini sonurinn, en varð hanr.
ekki fyrst og fremst að sjá um
sjálfan sig?
„Hefur þú ekki nóg með,
þig?“ spurði Fríða.
Henni datt ekki í hug að
hún væri ónærgætin. Hún var
ekki að krefjast neins sjálfri
sér til handa. En hún átti ó-
fætt barn.
„Jú, jú, auðvitað. — En
hversvegna ertu að skemma
bókina? Láttu hana á sinn stað
Það er eins og þú sért að reyna
að stríða mér.“
„Hvað ætlar þú að segja við
húseigandann á morgun? Við
skulum heldur tala um það.“
„Hvað ég ætla að segja. Já,
það veit ég ekki ennþá. Eg læt
það bíða til morguns. Eg reyni
að fá lán og við lifum á því,
meðan við erum að venja okk-
ur við að komast af án þinna
launa.“
Karl hafði enga hugmynd
um, hvar hann ætti að biðja
um lán. En eitthvað varð hann
að segja. Stundum var hægt að
fá lán í banka, ef maður hafði
fasta atvinnu.
„Við tökum ekki lán.“
Fríða sneri sér við í stóln-
um og horfði framan í Karl.
Augnaráð hennar kom honum
til að leggja blaðið frá sér og
horfa rannsakandi á hana.
Hann hafði beyg af henni. Hon
um hafði aldrei dottið í hug, að
hún væri svona viljasterk
.;Og við skulum ekki eyða
meiru en við höfum efni á, eins
og við höfum gert hingað til,“
sagði hún’
,,Höfum við verið eyðslusöm'*
Eða áttu bara við þetta í gær-
kvöld. Þú veizt, að nú kem ég
ekki í klúbbinn framar. Eg'
hætti að umgangast Daníel.“
Karl talaði reiðilega. Hann
var reiðubúinn að rífast.
En Fríða ætlaði sér ekki að
deila. Hún svaraöi rólega:
„Nei, ég átti ekki við það,
sem kom fyrir í gærkvöld. Þú
segir að aðrir hafi blekkt þig
og ég trúi þér. En við höfum
eytt meiru en við höfðum efni
á. Við höfum alltaf gert ráð
fyrir því, að við ynnum bæði
fyrir kaupi. En nú breytist það.
Við verðum að flytja héðan.
Við getum ekki búið í svona
dýrri íbúð.“
„Mörg hjón vinna bæði og
verða að gera það til þess að
geta lifað “
„En það kemur _ okkur ekki
við. Það erum við, sem þurf-
um bráðum að sjá fyrir barni.“
Fríða barðst við grátinn, en
Karl varð þess ekki var. Hann
mundi það nú, að hann hafði
verið á móti því, þegar þau gift
ust að Fríða héldi áfram að
vinna í búð. En hún vildi það
sjálf og hafði sitt fram Hún
sagði, að þá gætu þau keypt
^sér góð húsgögn og haft efni á
að leigja sæmilega íbúð.
Og nú áttu þau húsgögnin
og góð var íbúðin, en þau urðu
bara að flytja úr henni.
„Það hefði kannski verið
betra, að ég hefði ekki unnið,
þá hefðurðu haft minni pen-
inga undir höndum og gætt
þeirra betur,“ sagði hún.
„Það getur verið.“
Karl samsinnti, vegna þess,
að hann vildi ekki deila við
hana. Þetta var satt. Hann
hafði eytt peningunum, af þvi
þeir voru til. Nú varð þetta
að breytast. Framvegis átti
hann að vinna einn fyrir konu
og barni.
Allt í einu datt honum dálít-
ið í hug, sem honum fannst
gott ráð:
„Fríða, ef við segjum upp í-
búðinni á morgun, þurfum við
ekki að borga neitt á morgun,
því að við eigum inni enn. Og
svo fáum við okkur íbúð, þar
sem er gréidd mánaðarleiga og