Þjóðviljinn - 05.08.1944, Síða 3

Laugardagur 5. ágúst 1944.
ÞJÓÐVILJINN
S
Framtíð Hollands og Belgíu
Fjögra ára nazistiskt hernám
skilur útlagastjórnir Hollands og
Belgíu frá þegnum sínum hcima.
Það er mikilvægasta staðreyndin
varðandi stefnuna að lausn þeirra,
og við ættum stöðugt að hafa hana
í huga nú er hermennirnir og
stjórnmálamennirnir, sem leiiaþ
hafa hælis í London, búa sig til
heimferðar. Það hefur ekki verið
stöðvun í stjórnmálum þessi ár,
og þó stjórnir Hollands og Belgíu
hafi verið það heppnari en júgó-
slavneska stjómin og hin gríska,
að mál þeírra hafi ekki vakið al-
menna athygli, munu sömu vanda-
málin sem reynzt hafa erfið Pétri
konungi og Georg Grikkjakonungi
einnig vera til fyrir Vilhelmínu
drottningu og belgísku stjómina,
þó í öðrum íormum sé. Síðustu
mánuðina hafa leyniblöð handan
Ermarsunds og opinber blöð í Bret
landi rætt um stjórnarform í liol-
lenzkum og belgiskum löndum þeg
ar þau væru leyst undan oki naz-
ista. í leyniblöðunum hefur einrvig
komið fram hörð gagnrýni á jteiin
öflum, bæði heima í Hollandi og
Belgíu og meðal útlaganna, sem
vonast til að geta sett upp ríkis-
stjórnir sem tækju ekki tillit til
hins byltingasinnaða eldmóðs and-
stöðuhreyfingarinnar og komið á
afturhaldsstjómarfari.
í febrúar s. 1. birtist grein hér í
New Statesman and Nation, þar
sem áhrifamikil öfl meðal hol-
lenzku útlaganna voru sökuð um
að hafa í hyggju að notfæra sér
hemaðarástandið, sem verður'
meðan frelsisbaráttan er háð, sem
yfirskin til að gera ráðstafanir er
látið væri heita að væru vegna
■ótta við „kommúnisma“, en væri
í raun og veru beint gegn sjálfu
lýðræðinu. í rnaílok birti London-
hlaðið Vrij Neclerland. sem gefið
er út af hollenzku stjórninni, grein
er nefndist: „Það sem við getum
lært af Tito“, og virðist hún sýna
að ótti leyniblaðanna sé ekki á-
stæðulaus. Ilöfundurinn, sem sagt
er að sé nýsloppinn frá Hollandi,
tilheyrir að því er virðist hópi
hollenzkra iðjuhölda og banka-
manna, sem undanfarið hefur unn-
ið að því að Holland framtíðar-
innar mætti. verða sem viðkunn-
anlegast fyrir iðjuhölda og banka-
menn. Hann sér það réttilega, að
skilyrðin sem skapað hafa Tito
marskálk og þjóðfrelsishreyfinguna
eru ekki einungis til í Júgóslavíu.
„Þessar stefnur, sem heimurinn
nötrar undan og hafa í Júgóslávíu
þegar komið af stað opinberri bar-
áttu milli skæruliða og ríkisstjórn-
arinnar, eru einnig til staðar meðal
vor“.
En útlaganir hafa tilhneigingu
í ])á átt að fresta ákvörðunum
með þvj að vitna í jvað sem „jveir
telja“ að almenningsálitið í Hol-
landi vilji. Gildi leyniblaðanna sé
auðvelt að „ofmeta“. Samt velti
framtíð Hollands á ákvörðunum,
sem taka verði tafarlaust, um styrj
öldina í Austur-Asíu og innri stjóm
málaþróun. Hollenzka þjóðin mun
ekki hafa aðstöðu til að gera sér
ljóst hvað hún vili meðan allt sé
á ringulreið, í eymd og ‘hungurs-
neyð.
„Það sem vér þurfum er ákveðin
stefna. En slíka finnum vér ekki
í Hollandi eins og nú er“.
Höíundur vill að hollenzka
Grein jiessi vakti gremju og
ót.Ui meðal hollenzkra lýð'ræðis-
sinna, og er fróðlegt að athuga
svarið yið henni.
A. den Doslard sósíaldemokrat-
iskur blaðamaður ritaði blaðinu
bréf, þar sem hann varði Tito gegn
því er hann nefndi Oranjejasistísk-
ar kenningar nefndrar greinar.
Hættan fyrir Holland, segir hann,
er einmitt frá jtessari tegund fas-
isma, sem studd er af Orainje-
fjölskyldunni. Það er aðeins einn
hópur manna, sem þarf að fyrir-
byggja að nái áhrifum og Jjað
eru „ekki hinir hugsanlegu hol-
lenzku Titóar heldur Iíollending-
ar, sem í fasistiskri afstöðiií sinni
líkjast Mihailovitsj, og það getur
ekki talizt „ákveðin stefna“ tekin
í London vegna þess að „sem stend
ur“ geti hún ekki orðið til í Hol-
landi, heldur er Jiað stefnan sem
nú er fylgt. Það eru ekki hinir
andfasistísku lýðæðissinnar heldur
pólitísku uppskafningarnir, klaufa-
legir og hálfvolgir, hvað pólitík
snertir, sem hóta að hefja illdeilur
eftir lausn landsins með þvi að
-- RITSTJORNARGREI N--
úr hinu fræga enska blaði
NEW STATESMAN AND NATION
stjómin fyrirbyggi að upp komi
hollenzkur Tito:
„Því Tito er ekki fyrirbæri, sem
á aðeins við í fjarlægu Balkanríki.
Ilann er tákn þessara tíma.eins og
Quisling var tákn sinna tíma.
Kvislingarnir eru dæmdir til að
hverfa. Hugsanlegt er að Títóam-
ir muni einnig hverfa })egar tími
er til. En ekki fyrr en tilvera
þeirra, hvað gott sem af henlii
kaun að hafa leit.t, hefur orsakað
mikla eymd og grimmilega bar-
*daga“.
En hvað skal gert? Útlagarnir
eiga að fara sínu frain án þess að
bíða eftir því að spyrja hollenzku
þjóðina ráða. Takmark þeirra
„ætti að vera að tryggja Ilollandi
| heiðursstað í lieimi framtíðarinnar,
í stað þess að bíða, þar til aðrar
þjóðir gefa oss fyrirskipanir. Það
getur orðið nauðsyn að fara út fyr-
ir stjórnarskrártakmörk . . . .“
Ilollenzlcir landamœraverðir. — Þrátt jyrir hörðustu kúgunarráðstajanvr
er hollenzka alþýðan nazistayjirvóldunum erjið.
Frá Briissel: Þinghúsið í baksýn.
taka „ákveðna stefnu“ utanlands
frá . . . Þessir menn eru hættu-
legir. sem í sjúklegum ótta við
Títóa (les: af ótta við „komm-
únista“) reyha að brjóta akkeri
jijóðfrelsis vors, stjómarskrána,
sem hollenzka jijóðin byggir á“.
Við birtum }>etta langt mál af
þessum deilugreinum vegna j)ess
að við teljurn jiær lýsa aðalatrið-
um vandamáls, sem hætt er við
að verði stöðugt meir áberandi
næstu mánuðina. Það væri nógu
I alvarlegt J)ó að það væri einskorð-
að við Ilolland. En bæði í Belgíu
og Frakklandi eru afturhaldsmenn
og tækifærissinnar að búa sig und-
ir að breyta um svip. Þeir munu
reyina að tryggja að lausn frá
erlenda okinu þýði uppkomu inn-
lendrar afturhaldsstjórnar. Með
j)ví móti geta hafizt borgarastyrj-
aldir. Sem dæmi um slíka viðleitni
má nefna atferli vissra hópa í
Belgíu. Hin harðvítuga deila um
persónu og framferði Leopolds
konungs er þögnuð fyrir löngu. En
nýlega er fram komið, frá mestu
afturhaldsöflunum. ósvífin áætlun
um að setja upp í Belgíu konung-
lega einræðisstjórn eftir lausn
landsins. De Werker, leynilegt
verkalýðsblað, hefur flett ofan af
jiessum fyrirætlunum. Að þeim
standa háttsettir menn nákomnir
konunginum og hinn alræmdi fas-
istaklerkur, Callewaert, sem vill
að komið verði á „einráðri stjórn“,
og „öll flokkapólitík niður bæld“.
Nokkrir leiðtogar hins fa.sistiska
Flæmska al})jóðasamb. eru sagðir
standa að hugmynd þessaiá. De
Werker er sennilega sannspár um
að slík tilraun yrði skammvinn.
Fyrir striðið var Belgía krýnt lýð-
veldi. Eftir stríðið verður lýðræð-
ishreyfingin, hert í eldi andstöð-
unnar, öflugri en nokkru sinni.
Konungurinn og þeir sem hugsuðu
til að koma fram slíkri fávizku í
hans nafni, ætti að taka eftir þeirri
aðvörun þessa sósíalistablaðs, að
„fasisminn tortímir þeim kóngum
sem þjóna honum“. Því fyrir meiri-
hluta Belgiumanna byrjaði strrð á
nýjan leik ef reynt væri að koma
á einhyerskonar einræði.
í hugum þeirra er borið hafa
þunga baráttunnar gegn nazisman
um er greinilega óhagganlegur á-
setningur um að jteir ætli sjálfir að
ráða örlögum sínurn, en hann finn-
ur ekki hljómgrunn hjá sumum
hópum hinna svonefndu leiðtoga
þeirra. En þessi ásetningur er að-
Framh. á 8. síðu.
F.ins og frá var skýrt í síðasta skákdálki.
vann Dcnker skákmeistaratitil Bandaríkj-
anna í vor. Hættulegasti keppinautur hans
var Fine og tefldu þeir sarnan í 7. umferð
á mótinu. Denker tefldi afburða sterkt og
glæsilega og varm í 2.5 leikjum. Itér birt-
ist skákin með nokkrum af athugasemd-
um Denkers í Chess Iteview-
A.
Opnar línuna, sem svartur var að reyna
að loka.
11. .... | 0—0
12. co X d(> c.rxdtí
13. e2—c4 Hf8—e8
n. eJf—eö dtíxcð
15. RjJ X eö
S. DENKER R. FINE
Hvitt svart
1. d2—h Rg8—ftí
2. c2—c{ e7—e6
3. Rbl—c3 Bf8-—bh
h. c2—eS 67—btí
5. Bfl—dS Bc8—67
6. Rgl—fS Rftí—eh
7. 0—0!
Venjulega er íeikið hér 7. Dc2 til Iiess að
valda riddarann á c3 og setja á R á et.
En ég tel ekki gott að ákvþVa stöðu D.
svo snemma í skákinui, einkum þar sem
hún hefur oft góða möguleika til sóknar á
línunni dl—h5. I>að kostar svartan 2
„tempi" að taka fórnina. Auk þess fær
hvítur opna b-línuna og skálínuna a3—
fS og biskup s\arts verður að hrekjast
út á a5.
7 .... fí<4Xc3
Ef 7....f.5. þá 8. Bl<R, pXB; 9. Rd2
og svartur er í vandræðum. T. d. 9...
BxR; : 10. pXB. 0—0; 11. Dg4 og vinn-
ur peð. Eða 9...... Dh4; 10. Rc3Xp,
Bb7xR; 11. g3 og vinnur manninn aftur
með peði yfir, o. s. frv.
Kí svartur leikur nú rólega, t. d. 15. ..
Rcti, þá 16. B X h7ý. K X h7; 17. Dh5t,
Kg8; Dxf~t, IvhS; 19. Ha3 og síðáli Hh3
mút.
15. .... DdS—<j5
1B. gd—gS g?—gtí
Ef 16......Rc6; 17. RXf7. Kxf7; 18.
Hb5!! og svartur er glataður. T. d. 18.
....e5; 19. Dl>3t, Kf6; 20. f'4 og vinnur.
Ef 18......Df6, þá Dlröt o. s. frv.
17. Ddl—alt
Dgð—d8
Eini leikurinn. Ef 17........Ra6, þá 18.
Dd7 og vinnur. Ef 17...........Hd8, þá 18.
Hfl—cl og svartur á engan góðan leik.
18. Hfl—cl .
btí—bð
Til þess að geta leikið Bb6 og sótt á
d-peðið og reynt að liefja kóngssókn. Eg
bjóst við 18.......Ra6 og ætlaði þá að
leika 19. Dxa5, bXa5; 20. Hxb7, Dxd4te
21. Bb2, Dd5; 22. BXnO með 3 mönnum
og öflugri sókn fyrir drottniguna.
8. b2y.cS
9. Ual—bl
10. Bcl—a3
BbiXcS
BcS—að
d7—dtí
Ef Fine hefði leikið 10.......Rc6 til þess
að geta lirókað eftir Re7, þá hefði komið
11. d5, Re7; 12. Rg5 með sterkri kóngs-
sókn.
11. ci^-cS! ....
19. Bdsxbð
20. f2—fS
21. Hcl—c5!l
Rothöggið.
31........
22. BaSycS
28. Bb6—<4
DdS—dS
Ba6—btí
BbXcó
Ue8—f8
Bb7—c6
Annars verður drottningin að taka vald-
ið af biskupnum.
2Í. Bchxdð
Cö. BdöXaS
BctíXáh
Gefiú.