Þjóðviljinn - 17.11.1944, Page 4

Föstudagur 17. nóvember 1944. — ÞJÓÐVILJINN
‘JÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 17. nóvember 1944.
þJÓÐVILJlKN
Útgefandi: Sameiningarjlokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurínn.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Sigurður Guðmundsson.
Stjórnmálaritstjórar: Einar Olgeirsson, Sigjús Sigurhjartarson.
Ritstjómarskrifstofa: Austurstrœti 18, sími 8270.
Afgreiðsla og auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 2181j.
Askriftarverð: I Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuði.
Úti á landi: Kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðja: Víkingsprent h.j., Garðastrœti 17.
Framfarimar í sjávarútveginum og
„Framsókn44
Allíöngu fyrir aldamót veiddu yfir 2000 sjómenn. á 400 opnum
báiiiTn itm 5500 skippund miðað við verkaðan saltifisk.
Nú veiða 5 mótorbátar frá Sandgerði með 60 manna áhöfn álíka
magrt á vertíðínni.
Þetta hafa afköst hvers einstaklings aukizt við nýtízku tæki.
1903 unnu 9600 sjómenn á íslenzka fiskiflotanum, — 7590 þar af
á 1910 árabátum, en um 2000 á 137 skútum. Framleiðslumagnið var
um 36 þúsund tonn af fiski á ári, eða ca. 3% tonn á mann.
A síðustu árum framleiða ca. 6000 sjómenn, mestmegnis á ca. 35
tognrum, 15 öðrum gufuskipum, 328 mótorskipum og 763 mótorbátum,
ca. 200 þúsund tonn af fiski og álíka af síld eða 400 þúsund tonn samtals.
Það eru 66 tonn á mann. — Afköst togarasjómanna eru hinsvegar
þau, að reikna má með framleiðslumagni á hvern þeirra ca. 70 tonn
a'f físki og 80 tonn af síld, eða um 150 tonn á mann af hvortveggja
samanlagt.
Rétt er auðvitað að taka tillit til þess að það eru ekki aðeins afköstin
á mann, sem hafa aukizt vegna meiri vinnu og stórtækari véla, held-
ur hítt að vinnuafl og auðlindir eru nýttar miklu betur, unnið lengri
tíma ársins en áður, nýjar auðlindir fundnar (síldin) o. s. frv.
En framfarirnar liggja í augum uppi.
Framleiðsluafköst íálenzkra sjómanna eru heimsmet í fiskveiðum.
Veldur því þrent í senn: auðgi sjávar vors, tiltölulega stórvirk tæki og
framúrskarandi dugnaður og harðfengi sjómannanna.
Bezt sézt þetta ef til vill, ef borið er saman við aðra helztu fisk-
veiðendur: í Noregi framleiða yfir 100 þús. fiskveiðimenn um 1 milljón
tonna af fiski ög síld, — í Japan framleiða um 1 milljón manna ca.
3 milljónir tonna af fiski og öðru sjávarfangi.
En á.íslandi framleiða 5—6000 sjómenn 400—500 þús tonn af fiski.
lslendingar hafa með því að leggja höfuðáherzlu á sjávarútveg-
inn ]>ví möguleika til betri lífsaflcomu en aðrar fiskveiðaþjóðir, ef þeir
gœta þess að gcra tœlci sín sifellt stórvirlcari, vinna betur úr vörunni
og halda \>ið áhuga manna fyrir að stunda sjóinn.
íslenzkir sjómenn geta t. d. háft hærra kaup en sjómenn annarra
þjóða og íslenzkur sjávarútvegur samt verið fyllilega samkeppnisfær,
ef nógu vel er að honum búið að öðru leyti, hvað tækni, skipulagningu
og þjóðfélagslega afstöðu snertir.
Kauplækkunarkrafa er því krafa afturhalds, sem enga trú hefur
á landi og þjóð, — eða ágirndarseggja, sem ekki geta hugsað sér að
vinnandi menn íslands njóti auðlinda sjávarins og framfaranna í tækni.
•
1925 áttu íslendingar 40 tiltölulega nýja togara.
1944 eiguín við aðeins 29.
Hvað veldur þessari afturför?
Það er kreppan og kafbátarnir, — og hinn innlendi óbeini banda
inaður kreppunnar, Framsóknarvaldið.
Framsókn hefur alla tíð verið fjandaflokkur sjávarútvegsins, hef-
ur hatazt við þróun og framfarir í sjávarútveginum, af ótta við að þær
myndu ýta um of undir myndun og stækkun bæjanna á íslandi.
Þessvegna hefur Framsóknarflokkurinn alltaf notað kreppurnar
•scm átyllu til þess að reyna að draga úr vexti sjávarútvegsins. Þess-
vegna hefur Framsöknarflokkurinn alltaf bætzt ofan á þá aðra erfið-
leika, sem sjávarútvegurinn hefur átt við að búa á íslandi. T. d.
hafa vextir bankanna til sjávarútvegsins verið slíkir að þeir hafa
siigað hann, á sama tíma sem Framsókn hinsvegar reyndi að hafa
vextina til landbúnaðarins sem lægsta. Tap Bæjarútgerðar Hafnar-
fjarðar á togaraútgerð 1930—’39 var nákvæmlega sama upphæð og
hún greiddi í vexti til ríkisbanbanna á þeim tíma.
Og nú vonazt Framsókn eftir kreppunni nógu fljótt til þess að
hindra eflingu sjávarútvegsins, — nú ákalla Framsóknarliðsforingj-
arnir hrunið og öngþveitið sér til hjálpar, til þess að forða þeim frá
eflingu sjávarútvegsins og góðri lífsafkomu fólksins.
En eigi aðeins goðin, sem þeir akallá, munu daufheyrast við bæn-
mn þeirra, heldur fólkið líka.
Alcxandcr (abolcff:
Þegar égtalaði viðStalín...
Það má merkilegt heita. jafn
gildur þáttur og vegir eru í öllu
starfi og lífi þessarar þjóðar,
hve vegakerfinu og ástandi þess
er lítill gaumur gefinn. Bílstjór-
ar og farþegar bölva þegar bíli-
inn hrekkur til á ójöfnu vegar-
ins. Á þessu sviði er það megin-
hlutinn af athygli fjölda fólks,
sem um vegina fer. Stundum
birta blöðin fregnir um afrek
á sviði vegamálanna og línurit
eru birt, sem sýna að vegir
landsins hafa lengst um nál.
5000 km. s.l. 70 ár. En daginn
eftir kemur fregn um það að
ein stærsta brú landsins á fjöl-
farnasta vegi þess hafi sokkið
í fljótið. Gefur þessi atburður
ekki nokkurt tilefni til þess
að íhuga í hverskonar ástandi
þetta vegakerfi er? Vissulega.
Það mun sannast sagna að
stór hluti vegakerfisins er óð-
fluga að dragast aftur úr tíman-
um. Á sama tíma, sem umferð-
in margfaldast, flutningstækin
stækka og þyngjast og það; sem
flytja þarf, eykst kannski mest
af öllu þessu, þá stendur vega-
gerðin í stað hvað snertir áhöld
efnisnotkun og starfshætti alla.
Malarvegirnir voru góðir og
sjálfsagðir fyrir hestvagnaum-
ferðina áður fvrr, en nú eru
þeir allsendis ófullnægjandi fyr-
ir þau flutningstæki sem nú er
farið að nota — bíla, sem vega
allt að 12 tonnum með hlassi.
Og tímamir halda áfram að
krefjast meiri hraða og meiri
afkasta, ekki síður í ferðalögum
og flutningum en öðru, því tím-
inn er í rauninni hið eina, sem
er dýrt nú á dögum og gífur-
legasta tjónið, sem þjóðfélagið
jafnt sem einstaklingur getur
orðið fyrir, er einskisnýt sóun
á tíma.
í nánustu framtíð þarf því að
verða gjörbreyting á vegagerð
á fjölförnustu vegum landsinj
óg þá sérstaklega hér út frá
Reykjavík. Og að þessum mál-
um þarf að vinna á skipulegan
hátt með það heildarmarkmið
fyrir augum að leggja vegi sem
svara flutningsþörfinni á full-
nægjandi hátt fyrir framtíðina-
Ef þjóðfélagið ekki gerir þetta
er óhætt að fullyrða að þjóðinni
verður ekki kleift að lifa fram-
sæknu menningarlífi í stórum
hlutum landsins eða nýta auð-
lindir þess á þann hátt, sem
óskir og vonir, a. m. k. alþýðu
landsins standa til, því vegir
eru grunnbygging almennra
framfara og hagsældar. Þetta
hafa ýmsar aðrar þjóðir skilið
á enn ljósari hátt heldur en við
íslendingar, t. d. Rússar og Ame
nkumenn. í þéim löndum var
víða hafizt handa um byggingu
fullkominna flutningabrauta
um algjörlega óbyggð svæði, en
íólkið kom á eftir, nam landið
út frá vegunum og nýtti auð-
lindir þess.
r jonoinustu vegir hér á landi
t. d. vegurinn austur yfir fjall,
suður með sjó Mosfellssveitar-
vegurinn og jafnvel til Þing-
valla, neðri hluta Borgarfjarð-
ar, um Eyjafjörð, út frá Akur-
eyri og e. t. v. nokkru víðar
þarf að steypa. En til þess að
þessi . vegargerð verði kleif
kostnaðarins vegna, þarf að fá
hin fullkomnustu tæki, og kaup
þeirra má ekki skera við nögl.
Þenna skilning á gildi vega og
þá yfirsýn um þessi mál, sem
hér hefur verið lýst að nokkru,
virðist hingað til hafa algerlega
skort hjá þeim sem haft hafa
yfirstjóm þessara mála af hálfu
þjóðfélagsins.
Hér í nágrenni Rvíkur, þar
sem ætla mætti að ástand veg-
anna væri einna bezt, er jafnvel
viðhaldinu mjög ábótavant. Mal
bikuðu kaflarnir eru aldrei
sæmilega sléttir. Steypti kaflinn
á Elliðaárvegi er svo slitinn orð
inn, að eyðilegging vofir yfir í
næstu framtíð ef ekki er aðgert.
Margar plötumar eru mölbrotn
ar og járnin víða komin upp
úr steypunni- Sandnám bæjar-
ms hefur þrengt svo mjög að
vegum í Ártúnsbrekku að tii
vandræða horfir í nánustu fram
tíð. Mosfellssveitarvegur er ill-
fær oft og tíðum, jafnvel um
hásumarið. Vegurinn suður með
sjó er í vandræðaástandi eins
og sjá má af því að hann var
breikkaður fyrir nokkru síðan á
þann hátt, að á löngum köflum
var mikið heflað ofan af hon-
um og rutt til hliðanna, og svo
búið látið standa. í Digranes-
hálsi býr nú orðið fjöldi fólks
árið um kring, og fjöldi af því
við fullkomna vegleysu, svo að
ir áður en það kemst á bílveg
og bera að sér á bakinu allar
sínar nauðsynjar — jafnvel kol.
Og svona mætti lengi telja. Á
sama tíma segir vegamálastjóri
vegavinnumönnum upp vinnu
með þeim ummælum að hann
sjái ekkert skynsamlegt vit í
því að halda vinnunni áfram.
Nei. Vegagerðina skorti vissu
iega ekki verkefni ef „skynsam-
legu viti“ er beitt. Hefja þarf
undirbúning að öflugu grjót-
námi, töluverða vegagerð þarf
að hefja í Digraneshálsi og Ell-
iðaárvegur þarf gagngerðrar
endurnýjunar við. Kæmi þar til
álita að flytja hann af Ártúns-
brekkunni og láta %iann liggja
um rafstöðina upp hjá stíflu
og þar á Suðurlandsbrautina á
ný. Að öllu þessu er auðvelt að
vinna strax í vetur.
Talað er um að sennilega
þurfi að stofna til einhverrar
atvinnuaukningar nú á næst-
unni í tilefni af væntanlegu at-
vinnuleysi á því tímabili er líð-
ur þar til sú nýbygging atvinnu-
lífsins, sem núverandi ríkis-
stjóm er mynduð um, kemst í
nokkra framkvæmd.
Ekkert verkefni er heppilegra
í því augnamiði en einmitt stór-
aukin vegagerð, sem væri stofn-
að til þegar í upphafi af hæfi-
legum stórhug og framsýni.
Gott ástand veganna um landið
er grundvöllur að auknu fram-
leiðslustarfi og menningarlífi
þjóðarinnar.
Þetta kostar mikið fé, munu
einhverjir segja. Það er að vísu
satt, en hitt er líka sannleikur
og ekki minni, að stundum eru
það dýrustu úrræðin að láta
Hófundur þessarar greinar er helzti flugvélateiknari Sovétríkj-
anna, sá, sem fann upp ,Jak“, frœgustu orusiuflugvél Rússa. — Ilann
er nú aðstoðarþjóðfulltrúi, fyrir flugvélaiðnað Sovétríkjanna og stjom-
ar tilraunastóð.
Árið 1927 teiknaði Jalcoleff fyrstu rássnesku smáflugvéhna.
Hann útskrifaðist úr háskóla flughersins 193í og varð fljótt
kunnur fyrir hinar djörfu og frumlegu flugvélateikmngar sinar.
Fyrir fáum árum síðan voru honum veitt Stalin-verðlaun, 200000
rúblur, og nafnbótin „Hetja sósíalistiskrar vinnu .
það verður að ganga langar leið hlutina ógerða-
Amerfskir bleðcmenn í
heimsókn I Reykfavík
Tólf amerískir blaðamenn eru nú staddir hér í Reykjavík.
Eru þeir í flugferð til þess að kynna sér norður-flugleiðina frá
Bandaríkjunum um Kanada, fsland og til Englands.
Blaðamannafélag íslands hafði boð inni fyrir amerísku blaða-
mennina að Hótel Borg í gær, þar sem þeir ræddu við íslenzka
blaðamenn.
í gærkvöld sátu blaðamennimir boð amerísku herstjómar-
innar.
Amerísku blaðamennimir 12,
sem nú eru staddir hér em þess-
ir: Peter Edson, frá NEA —
Newspaper Enterprise Associa-
tiation; William Shippen, frá
Washington Star and NANA —
North American Newspaper
Alliance, Reuel S. Moore, frá
United Press; Robert Considine.
frá INS — International News
Service; Caroline Iverson frá
Life; John U. Turrel, frá News-
week Magazine; Albert Hughes,
frá Christian Science Monitor,
Boston; Robert Edson frá Time
Magazine; Watson Davis frá
Science Service Syndicate; Da-
vid Driscoll frá Mutual Broad-
castring System; Frank J. Gip-
riand, frá Chicago Tribune og
Carl Levin, frá New York Her-
ald Tribune.
Valtýr Stefánsson. formaður
Blaðamannaíélags íslands bauð
amerísku blaðamennina vel-
komna með ræðu. Aðalræðuna
af hálfu amerísku blaðamann-
anna flutti Robert Considins,
en auk þeirra fluttu ræður m a.
Maham, fararstjóri amerísku
Þegar nýja orustuflugvélin mín
hafði, eftir fyrstu reynsluferðirn-
ar, reynst búa yfir jafnvel meiri
flugkostum en aðrar flugvélar,
fékk ég einu sinni síðla dags alveg
óvænt skilaboð um að finna félaga
Stalin. — Það var 27. apríl 1939.
Eg var ákaflega spenntur. —
Á leiðinni til Kreml reyndi ég þús-
und sinnum að ímynda mér, hvern
ig fundur okkar myndi verða. —
Hvernig átti ég að nálgast Stal-
in? — Hvernig átti ég að heilsa
honum? — Eg reyndi að gizka á,
hvað hann myndi spyrja mig um,
og svo að finna svör við því. —
Eg var mjög snortinn af þeirri
hugsun, að nú væri ég á leiðinni
til að tala við hann og sjá vinnu-
stofu hans.
Ungu liðsforingjarnir tveir, sem
skoðuðu vegabréf mitt í biðstof-
unni, heilsuðu mér fjörlega með
hermannakveðju og brostu svo
glaðlega, að ég var viss um, að þeir
skildu, hvernig mér var innan
brjósts.
, Eg gekk upp stiga með rauðum
dregli á og sneri gljáancli látúns-
hún á stórri, livítri hurð. — Er
ég hafði gengið í gegnum nokkur
stór herbergi, kom ég í skrifstofu
ritarans.
„Eruð þér Jakoleff verkfræðing-
ur? — Þér hafið verið beðnir að
finna félaga Stalin kluk'kan 6. —
Nú vantar liana 15 mínútur í 6“,
sagði ritarinn og bað mig um að
bíða. — Stundvíslega klukkan sex
var mér boðið inn í vinnustofuna.
•
Vorosiloff og Molotoff voru í
herberginu auk Stalins.
' Stalin gekk á móti mér og tók
í hönd mína. Svo heilsuðu Vorosi-
•loff og Molotoff mér líka með
handabandi.
Eg get ekki sagt, að öll geðs-
hræring hafi horfið eins og fyrir
töfra um leið' og óg gekk inn í
vinnustofuna, en hún hvarf smám
saman. — Mér var tekið mjög
hlýlega. — Málrómur og handtak
félaga Stalins komu mér í jafn-
vægi.
Hann byrjaði að spyrja mig
um vinnu mína, um nýju flugvél-
ina mína.
Herbergið, þar sem félagi Stal-
in vinnur, þar sem hann stjórnar
blaðamannanna, colonel Prisa,
Valdimar Björnsson liðsforingi
og Finnur Jónsson félagsmála-
ráðherra, sem flutti ræðu' fyrir
minni hinna sameinuðu þjóða.
Klukkan hálffimm í gær áttu
amerísku blaðamennirnir tal við
forseta íslands, Svein Björnsson
og var forsætisráðherra, Ólafur
Thom viðstaddur. Að því loknu
skoðuðu þeir Alþingishúsið.
í dag verður þeim sýnd hita
veitan o. fl.
sögulega mikilvægum málum, hef-
ur fezt óafmáanlega í minni mitt.
— Eg skal játa, að í fyrstu varð
ég fyrir dálitlum vonbrigðum. Eg
hafði ímyndað mér, að umhverfi
svona óvenjulegs og svona mikils
manns eins og Stalins hlyti að vera
alveg sérstakt á einhvern hátt.
En allt var framúrskarandi ein-
falt og látlaust. — Gluggar hinn-
ar stóru vinnustofu, sem er með
hvelfdu lofti, eru þrír og snúa út
að hallargarði Kremls. Hvítir vegg
irnir voru þiljaðir frá gólfi og upp
í mannshæð með Ijósri eik.
Við innganginn, til hægri, var
dánarmynd af Lenin. Vinstra meg-
in var stór klukka í svörtum kassa
og rétti Stalin miðann. Stalin las
það, sem skrifað var á hann, og
kinkaði kolli. Því næst las Vor-
osiloff upp hátt af ixiiðanum. Var
það béiðni til æðsta ráðs Sovét-
ríkjanna um að veita mér Lenin-
orðuna, ZlS-bíl og hundrað þús-
und rúblna verðlaun. — Því næst
skrifuðú þeir allir þrír undir beiðn-
ina.
Eg hafði ekki búizt við slíkum
launum og mér varð svo mikið
um að ég mundi ekki einu sinni
eftir að þakka þeim fyrir. — Það
eina, sem ég gat stunið upp, var
að þar sem ég hefði ekki unnið
verkið einn, heldur í samvinnu við
hóp verkamanna, væri ekki sann-
gjarnt, að ég einn fengi verðlaun.
— Stalin svaraði, að það þyrfti
strax að semja lista yfir þá, sem
hefðu unnið með mér að því að
framleiða hina nýju flugvél.
Áður en ég fór, kvöddu þeir
mig allir innilega og óskuðu mér
fleiri sigra í starfi mínu.
Þessi fyrsti fundur okkar Stalins
hafði djúptæk áhrif á mig og fram-
tíðarstarf mitt.
Teppi var á endilangri stofunni
að skrifbórðinu, sem var þakið
bókum og skjölum. Við borðið var
skrifborðsstóll, og vinstra rnegin
við það var lítið borð, sem á voru
nokkur símatæki, mismunandi að
lit, til að greina þá sundur.
•
Fyrir ofan borðið var hin al-
kinna mynd af Lenin að halda
ræðu. — Á milli glugganna, vinstra
megin við borðið, var bókaskápur
úr gleri. — Eg kom auga á nokkur
bó'kanöfn. Það voru rit Lenins, Al-
fræðiorðabók eftir Brockhaus og
Efron og stóra Sovét-alfræðiorða-
bókin.
Upp við vegginn á móti, sem á
voru myndir af Marx og Engels,
var langt borð, þakið svörtum
dúki. Við það var röð af stólum.
— Þegar ég kom inn, sat Stalin
við fjarlægari endann á þessu
borði með Molotoff og Vorosiloff
hvorn við sína hlið.
Dyr voru opnar inn í annað her-
bergi, og voru veggir þess þakt-
ir landabréfum. Á miðju gólfinu
sá ég afar stórt hnattlíkan.
Á borðinu var líkan af flugvél
með nafninu „Flugleið Stalins“.
Það var nafnið á flugvél þeirri,
sem Tskaloff, Bajdúkoff og Belja-
koff notuðu í hinni frægu flug-
ferð sinni yfir Norðurpólinn til
Ameríku.
Samtalið snerist brátt að tækni-
legum efnum og fannst mér ég þá
vera kominn í essið mitt. — 1
lok samtalsins leið mér ágætlega.
— Stalin, Molotoff og Vorosiloff
töluðu við mig á svo látlausan
hátt, að feimni mín hvarf. — Það
var eins og ég hefði hitt þá oft
áður. Eg gat svarað spurningum
þeirra án þess að hugsa sérstak-
lega um orðaval.
Er ýmis atriði viðvíkjandi fram-
tíðarstarfi mínu höfðu verið á-
kveðin ritaði Vorosiloff eitthvað
á bréfmiða, leit kímnislega til mín
Það var orðið nokkuð framorð-
ið, þegar ég kom heim. — Mamma
var inni. — Ilún vissi, hvern ég
hafði farið að finna, cn tók eftir,
hvað ég var í mikilli geðshrær-
ingu og spurði mig einskis. —
Eg sagði henni ékki frá hinni vænt-
anlegu Lcnin-orðu. Hélt, að nóg-
ur tími væri til þess, þegar þar
að kæmi.
Næsta morgun, þegar ég kom
niður, sá ég, að mamma var fló-
andi í tárum, og varð mér ákaf-
lega bylt við.
Svo fékk ég að heyra það.
„Auðvitað heyrir móðir þín það
síðast af öllum“, sagði hún kjökr-
andi. „Það er heldur skemmtilegt
að heyra fréttirnar hjá ókunnug-
um!“
„Hvaða fréttir?“
„Þú veizt vel, hvaða fréttir. Þú
hefur fengið heiðursmerki!“
Þegar hún fór að sækja mjólk-
ina um morguninn, hafði lyftu-
stúlkan sagt við hana: „Eg óska
yður til hamingju í tilefni af heiðr
un sonar yðar!“
Mamma flýtti sér að ná í dag-
blað og grét svo sumpart af gleði,
og sumpart af því að ég hafði ekki
sagt henni fréttirnar kvöldið áður.
•
Heillaóskir streymdu heim allan
daginn. Eg varð alveg uppgefinn.
Jafnskjótt og ég komst í verk-
smiðjuna, samdi ég lista yfir þá
verkamenn, sem ég ætlaði að mæla
með að fcngju verðlaun. — Um
kvöldið fór ég snemma að hátta,
fannst ég vera ákaflega hamingju-
samur og sofnaði strax.
Síminn vakti mig.
„Er það Jakoleff verkfræðingur?
— Þetta er ritari félaga Stalins.
— Viljið þér gera svo vel að
hringja félaga Stalin upp? Hann
langar til að tala fáein orð við
yður“. Ilann sagði mér frá síma-
númerinu.
-----Eg sneri skífunni nokkr-
um sinnum, og allt í einu heyrði
ég málfóminn, sem ég kannaðist
svo vel við. —: „Komið þér sæl-
ir! — Eg hef listann yðar fyrir
framan mig. — Eg held, að þér
'hafið gleymt flugmanninum. — Eg
sé ekki nafn hans“.
„Eg held, að það sé þar, félagi
Stalin. — Það er lagt til, að hann
fái Lenin-orðuna“.
„Já, hérna er það, — auðvitað.
— Mér hefur sézt yfir það. —
Og hvað er að frétta af yður?“
„Allt ágætt, félagi Stalin“.
Þarna hafði ég tækifæri til að
þakka honum, en ég missti aftur
af því, og endurtók bara „allt á-
gætt, allt ágætt“.
„Jæja þá, verið þér sælir, og
gangi yður vel“.
Það var ekki fyrr en ég hafði
lagt símatólið niður, að mér datt
í hug, að ég hafði ekki þakkað
honum ennþá. — Eg var afskap-
lega æstur.
Þann 27. apríl fékk ég heiðurs-
merkið, og þann 29. var hringt
til mín frá stjórnarráðinu.
„Af hverju sækið þér ekki bíl-
inn yðar? — Við höfum fengið
fyrirmæli um að afhenda yður
hann fyrir 1. maí“.
Eg sagði þeim, að mér lægi ekk-
ert á. Það væri alveg nóg að fá
hann eftir 1. maí.
„Nei, hann verður að vera kom-
inn í yðar hendur fyrir 1. maí“.
Fáeinum dögum seinna fékk ég
aftur boð um að finna Stalin. —
I þetta skipti var ég ekki feiminn,
og þakkaði honum fyrir mig og
samstarfsmenn mína. — Eg sagði,
að þetta væru miklu meiri laun
en við ættum skilið, og að ég
ákyldi gera allt, sem í mínu valdi
stæði, til að verða þeirra makleg-
ur.
Stalin sagði brosandi: „Ilvað er-
uð þér að þakka fyrir? — Ef mað-
ur vinnur þarft verk, á hann skil-
ið að fá sín laun fyrir. — Þökk sé
yður sjálfum!“
Eftir að ég hitti Stalin fyrst,
þurfti ég að finna liann nokkrum
sinnum í sambandi við starf mitt,
og ég sá æ greinilegar persónuleik
þessa mikla manns.
Stalin er sjálfur ákaflega blátt
áfram. Hann er vanur að ganga
hægt um gólf á meðan hann talar
við fólk. — Hann grípur mjög
sjaldan fram í, hlustar með athygli
og gcfur þeim, sem talar nægan
tíma til að tala út.
Á fundum ríkisstjórnarinnar eru
miðar oft látnir berast til hans.
Ilann les alltaf skilaboðin, brýtur
blaðið saman og stingur því í vas-
ann. Enginn er vanræktur.
Stalin þolir ekki yfirborðshátt.
Hann er miskunnarlaus gagnvart
fólki, sem reynist fáfrótt, er rætt
er um efni, sem það á að vera vel
að sér í. Hann ávítar slíkt fólk
harðlega og háðslega, og það kem-
ur áreiðanlega betur undirbúið
næst.
Hann gerir miklar kröfur til
dugnaðar og nákvæmni í störfum.
— Það er eitt af höfuðeinkennum
hans. — Oftar en einu sinni hef
ég heyrt starfsmenn, sem beðnir
höfðu verið að taka að sér ábyrgð-
arstarf, segja við hann: Félagi Stal-
Framh. á 8. síðu.
Verkfrœðingarnir, sem vegamálastjóri fékk til að athuga burðar-
þol Olfusárbrúarinnar, hafa lokið þeirri athugun, og er álit þeirra, á-
samt bréfi vegamálastjóra um málið birt í nefndaráliti frá allsherjar-
nefnd Sameinaðs þings, um tillógu varðandi umferð á brúnni.
Fer álit verkfræðinganna og bréf vegamálastjóra hér á eftir:
„Samkvæmt beiðni vegamálal-
stjóra höfum vér undirritaðir at-
hugað burðarþol Olfusárbrúarinn-
ar miðað við núverandi ásigkomu-
lag brúarinnar og möguleikann
fyrir því að styrkja hana þannig,
að öruggt væri að leyfa umferð
þyngri bifreiðum en nú er heimil-
uð.
Aðgerðir þær, sem fram fóru á
brúnni, eftir að hún féll niður,
voru allar miðaðar við það, að
unnt yrði að nota brúna til bráða-
birgða fyrir létta umferð, á meðan
verið væri að byggja nýja brú, og
var þá gengið út frá því, að sá
tími yrði 12 mánuðir.
Skal hér gerð grein fyrir ein-
stökum hlutum brúarinnar.
#
I. FESTARSTÖPLAR
Festarstöplar brúarinnar eru all-
ir hlaðnir úr grágrýti. Við borun
í stöplana kom í ljós, að stein-
lími því, sem heldur saman stein-
unum, er orðið mjög ábótavant,
og vai'ð vart við holur í þeim.
Stöplarnir vestan árinnar hafa fyr-
ir nokkrum árum verið styi-ktir
með þeim hætti, að utan um þá
hefur verið steypt steinsteypu-
kápa með styrktarjárnum, og er
auðvitað að því talsvert öryggi.
Enn fremur var nú norðvesturstöp
ullinn þyngdur með því að hækka
hann um ca. 75 cm.
Má því telja, að óhætt sé að
treysta stöplunum þann tíma, sem
um er að ræða, að brúin verði not-
uð héðan í frá (ca. 12 mánuði),
enda þótt um hana verði leyfður
þungaflutningur allt að 6 toniu
um. En þó skal á það bent, að ekk-
ert er hægt að segja um ásigkomu-
lag festarjárnanna í stöplunum, en
þó er líklegt, að þau hafi ryðgað,
þar sem þau hafa legið í stein-
steypu og eru smiðuð úr seigu
smíðajárni, eins og tíðkaðist fyrir
50 árum.
II. TURNAR
Turnarnir eru smíðaðir úr
sterkri vmkiljárngrind, sem hefur
verið vel haldið við, og má ganga
út frá, að þeir séu fulltraustir.
III. TURNUNDIRSTÖÐUR
eru hlaðnar úr grásteini, og er
sama um þær að segja og stöpl-
ana, að steinlímið er farið að láta
á sjá, og í einni undirstöðunni
losnuðu steinarnir, þegar brúnni
var lyft, vegna þess að átakið
varð þá nokkuð skakkt á turn-
toppinn.
Yfir allar turnundirstöðurnar
hafa nú vcrið steyptar járnbentar
steypuplötur til þess að halda sam
an steinunum í undirstöðunum.
IV. BURÐARSTRENGIR
Áður en brúin féll niður, voru
burðarstrengir þrír hvorum meg-
in, 1 stk. 3” vír og 2 stk. 2” vírar
(miðað við þvermál). Var vírun-
um fest í festihólka, sem síðan
voru boltaðir við festijárn stein-
stöplanna. Vírarnir drógust út úr
hólkunum við norðvesturstöpul
brúarinnar, og féll brúin þá niður
að norðanverðu, hékk með öllum
þunga á syðri strengjasamstæð-
unni. Ekki voru sjáanlegar breyt-
ingar á þeim vírum eða festum,
þrátt fyrir þessa miklu áreynslu.
Til styrkingar þeim vírafestum
voru sammt klemmdir 8—10 stk.
1” vírar (þvermál) utan um gömlu
vírana við hvorn stöpul og þeim
fest í festijárn stöplanna. Vírum
þcim, sem losnað höfðu úr festi-
hólkunum við norðvesturstöpul-
inn, var fest með hliðstæðum
hætti (en fleiri vírum) við festi-
járn þess stöpuls. Síðan var bætt
einum nýjurn burðarstreng (1%”
þvermál) við hverja vírasamstæðu,
þannig að nú er hvor hlið borin
uppi af 1 stk. 3’ vír, 2 stk. 2” vír-
um og 1 stk. 1%” vír.
Hinum nýju burðarstrengjum
var fest þannig, að utan um hvorn
festistöpul á vesturbakka, var sett
vírvaf úr I %” vír og burðar-
strengnum fest í það. Á austur-
bakka árinnar var hinum nýju
burðarstrengjum fest á þann hátt,
að nýjum festibo'lta var komið fyr-
ir í brúarstöplinum og vírunum
'fest í hann, en síðan steyptur
nýr steinstöpull fyrir aftan þann
gamla og yfir bolta og víra. Var
það gert sem öi-yggi til þess að
þurfa ekki eingöngu að treysta
á gömlu festijárnin.
Má telja, að með þessu séu burð-
arstrengirnir fullöruggir fyrir um-
ferð 6 tonna vagna, en þó er þess
að gæta, að festingarnar eru ekki
til frambúðar og þurfa nákvæms
eftirlits við.
V. TOGBÖND
Togbönd þau, sem haldið höfðu
uppi brúargólfinu, höfðu öll
skemmzt meira eða minna og voru
fl'estöll endurnýjuð með traustum
böndum, sem eru nægilega sterk
til að þola þunga umferð.
Togböndunum hafði verið fest í
járneyru, sem hnoðuð voru við
þverbita brúargólfsins með 2 stk.
%” hnoðum, og var það mjög veik
festing. Nú hafa þessi eyru verið
rafsoðin við þverbitana, svo að
þau má telja traust.
VI. BRÚARGÓLF OG GÓLF-
BITAR
Gólfbitana má nú telja einna
veikasta hluta brúarinnar, og veld
ur sá veikleiki þvi, liversu brúin
svignar, þegar þung ökutæki fara
eftir henni. Langbitar brúarinnar
eru U-járn nr. 22, og er það mjög
grönn stærð, þegar miðað er við
þann ökuþunga (6 tonn), sem er
nú heimilaður. Sjálft brúargólfið
og langtrén undir því voru tekin
upp, þegar búið var að rétta
brúna við, og tréð alls staðar end-
urnýjað þar sem það var fúið eða.
brotið. íj
Framhald á 8. síðu.