Þjóðviljinn - 22.03.1945, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 22 marz 1945.
ÞJÓÐVILJINN
7
Mikkjel Fönhus:
Hrakningar bjóraf jölskyldunnar
Eysteinn fór fyrst að Miklavatni. Það er .tveggja
mílna langt. Fáeinir bæir eru í kringum það og mikill
skógur.
Eysteinn spurði eftir bjóraveiðaranum Jóni frá
Meiði og ásetti sér að tala við hann og fá ráð hjá honum.
Jón var orðinn áttræður og bjó nú á Barði með
gigtveikum syni sínum á sextugs aldri. Sonurinn lifði
á því að bæta skó. I
Þeir voru frá Heiði, mikilli óðalsjörð í næstu sveit.
Jón hafði erft jörðina en missti eignir sínar í peninga-
spilum og ofdrykkju. Hann hafði spilin alltaf í vasa
sínum, sífellt reiðubúinn að spila við hvern sem var.
Hann spilaði um hestana sína, kýrnar og hjáleigujarð-
imar — og tapaði öllu. Síðast vár komið að skóginum,
en þá var Jón einmitt orðinn svo skuldugur, að sýslu-
maðurinn auglýsti í blaði, að jörðin Heiði væri til sölu
Þá hrökluðust feðgarnir burt og settust að á Barði.
Jón gamli hafði alltaf verið lagtækur. Hann fann
upp bjóragildru af nýrri gerð og veiddi fjölda bjóra.
Karlinn fékk gott verð fyrir bjóraskinnin. Sonur
hans bætti skó. Svona drógu þeir fram lífið og gátu
meira að segja keypt sér tóbak.
Þegar Eysteinn kom, var Jón gamli að gera við eina
bjóragildruna sína úti við fjósvegg. Fjósið var orðið
svo hrörlegt, að ekki var annað sjáanlegt en það mundi
hrapa þá og þegar.
Jón leit upp og sá ókunnan mann í nýjum ferðaföt-
um. Hann skildi ekkert í, hvað þessi höfðingi gæti ver •
ið að fara.
En þegar gesturinn heilsaði og fór að tala, hugsaði
Jón með sér, að ekki væri þetta neinn höfðingi. Hann
talaði sveitamállýsku. Maðurinn var kurteis, sagði nafn
sitt og bar upp erindið.
„Eg er að búa til gildru“, sagði Jón. „Hefur þú skot-
ið bjóra?“
„O, ég hef fyrr skotið bjóra hérna“, sagði gesturinn
drýgindalega.
„Hvar þá?“
„Hérna skammt frá“.
Bjóragildran, sem Jón var með var líkust dýraboga,
metri á lengd. Hann sagði, að nú væri bannað með lög-
um að veiða bjóra en sýslumaðurinn hér hefði fengið
sérstakt leyfi, því að Jón seldi bjórana lifandi til lands-
mo$*ETTA
Úrsmiður í Núrnberg, að
nafni Hauzch, smíðaði furðuleg
an vagn árið 1649, sem er lýst
þannig í gömlu fræðiriti:
„Vagninn er sjálfknúinn og
þarf hvorki hesta né önnur
dráttardýr. Hann fer tólf hund :
uð skref á klukkustund. Er
hægt að stöðva hann hvenæi
sem er. Hann er hreyfður með
sigurverki“.
Þetta síðasta þykir ótrúlegt
og er haldið, að tveir menr.
hafi verið faldir innan í vagn-
in og látnir draga upp fjöðrina,
sem hreyfði hann.
Vagninn var. ævintýralegur
útlits og gaf rækileg viðvörun-
armerki, eftir því sem lýsingir
hljóðar:
Þegar mannþyrpingin var
orðin svo mikil kringum vagn-
inn, að hann gat ekki farið
ferða sinna, spúði drekahöfuð
það, er var fremst á vagninum,
vatni á nærgöngulustu áhorf-
endurna. En englarnir, sem
stóðu til beggja hliða, blésu i
lúðra“.
Smiðurinn seldi sænska rík-
iserfingjanum, Karli Gústaf,
vagninn árið 1670 og var hann
síðar notaður við krýningarat-
höfnina. Einnig er sagt, að
Danakonungur hafi keypt slík-
an vagn af Hauzch.
ERICH
XXVII.
Það var komið fram 1 febrú-
ar. Við Köster fórum til verk-
stæðisins í síðasta sinn. Við
höfðum orðið að selja það. Og
nú biðum við eftir að uppboð-
ið byrjaði. Við ætluðum að
selja ýmislegt smávegis og þar
að auki leigubíllinn.
Köster hafði von um að geta
orðið kappakstursmaður hjó
lítilli bílaverksmiðju að vori.
Eg ætlaði að verða kyrr á
Kafé International en reyna að
fá mér einhverja atvinnu á dag
inn líka.
Það var komið talsvert margt
fólk og stóð í hóp utan við verk
stæðið.
„'Sjáðu eplatréð, Ottó“. sagði
ég.
Það hafði verið hlýtt í veðri
síðustu vikurnar og eplatréð
var farið að skjóta brumknöpp
um. Einn þeirra hafði sprung-
ið út í dag. Hann breiddi úr
sér yzt á kræklóttri, nakinni
grein.
Við hopfðum hvor á annan
og hugsuðum báðir það sama-
Þetta hefði Gottfried átt að
sjá.
Uppboðshaldarinn kom. „Æti
ar þú að fara út?“ spurði ég
Köster. , Hvers vegna ætti ég
að fara út? Hann veit allt“.
Köster var þreyttur Hann
lét ekki mikið á því bera, en
sá sem þekkti hann vel, hlaut
að verða þess var. Svipur hans
var orðinn harðari og bar vott
um meiri ákafa. Kvöld eftiv
kvöld hafði hann farið út til
að leita, alltaf í sama hverfi.
Hann hafði fyrir löngu komizt
að nafni piltsins, sem skaut
Gottfried. Það var bara ekki
auðvelt að finna hann, því að
hann óttaðist lögregluna og
flutti sig úr einum stað á ann-
an. Alfons hafði komizt á
snoðir um allt þetta. Það var
jafnvel hugsanlegt, að maður-
inn væri farinn úr borginni. En
Köster og Alfons biðu eftir, að
hann kæmi í færi.
Eg gekk út, þangað sem verk
færabekkurinn stóð og áhöldio,
sem átti að selja. Bíllinn stoð
við vegginn. Við höfðum þveg-
ið hann. Eg horfði á hann.
„Mjólkurkýrin okkar“, hafði
Gottfried stundum sagt. Það
var ekki gaman að þurfa að
selja hana.
Einhver kom og klappaði mér
á herðarnar. Eg sneri mér við
og horfði undrandi á manninn
Þetta var ungur sláni með belti
utan um sig. Hann deplaði aug-
unum framan í mig og sveifl-
aði reyrsiaf. Hann var að gefa
til kynna, áð við þekktumst
Eg áttaði mig. „Guido Thiess
frá Augeka“.
„Alveg rétt!“ sagði beltisdýr-
ið og hló kankvíslega, því að
við höfðum áður boðið hvor í
kapp við annan í þennan bíl.
En nú var bezt fyrir okkur að
koma okkur saman um að yfir
bjóða ekki hyor annan, sagði
hann.
„Bíllinn er fimmtán hundruð
marka virði“, sagði ég.
„Já, rétt er það“, sagði Guido
ákafur. „Við höfum það fimm
hundruð, það er að segja —
ég fæ hann á fimm og svc
borga ég yður þrjú á eftir“.
Hann hafði ekki hugmynd
um, að við áttum bæði bílinn
og verkstæðið. Sjálfsagt hélt
hann, að ég hefði selt bílinn,
eftir að ég hreppti hann á upp-
boðinu í fyrra en ætlaði nú að
kaupa hann aftur.
„Eg get ekki gengið að því,“
sagði ég. ,,Eg hef vísan kaup-
anda að bílnum á eftir“.
Hann gerði mér fleiri tilboð
en ég skeytti því engu. Eg
gekk til uppboðshaldarans. Nú
var ég viss um að mér væri
óihætt að bjóða á móti Guido
upp í tólf hundruð.
Uppboðið hófst. Fyrst voru
verkfærin seld og þau fóru fyr-
ir sáralítið verð. Svo kom röðin
að bílnum. Fyrsta boð var þrjú
hundruð mörk. Þá tókum við
Guido að okkur kappboðið. Því
hærra sem ég bauð, því ákaf-
ara, reiðara og stærilátara varð
beltisdýrið. Seinast sleppti
hann sér alveg. Hann var víst
farinn að trúa því, að ég hefð:
að baki mér kaupanda, sem
hefði falið mér að sleppa ekk.;
bílnum innan við fimmtán
hundruð. Þegar ég hafði boðið
tólf, hækkaði hann sig hiklaust
og horfði fjandsamlega á mig.
Hann hugsaði sem svo, að ú>-
því að hann yrði að sleppa bíln
um við mig, þá skyldi ég þo
ekki fá hann fyrir lítið.
„Þrettán hundruð og tíu“,
sagði ég.
„Fjórtán hundruð og tíu“,
sagði ég, en varð nú hræddur
um, að hann gæfist upp.
„Fjórtán hundruð og níutíu“,
kallaði Guido og leit á mig
sigri hrósandi. Nú þóttist hann
hafa leikið mig grátt.
Eg sætti mig við sigurgleði
hans — og þagði!
„í fyrsta — annað — og
þriðja sinn —-“. Uppboðshaldar-
inn lét hamarinn falla.
Andlit Guidos breyttist á
einu augnabliki um leið og
höggið reið af. Hann varð undr-
andi og sneyptur, vissi ekki sitt
rjúkandi ráð og æddi til mín.
„Eg hélt. — Eg hélt, að þér —“
stamaði hann.
„Ónei“. sagði ég.
Hann náði sér þó fljótlega
aftur og fór að tala um, að það
yrði erfitt fyrir sig að gera fyr-
irtækinu skiljanlegt, . hvernig
þetta hefði viljað til. „Jæja. En
í þetta skipti var það þó ég,
sem hreppti bílinn en ekki þér“,
sagði hann meinfýsinn.
„Eg ætlaðist líka til þess. Við
settum bílinn á uppboð, til að
selja hann. Hvað hefði hann
annars haft á uppboð að gera?“'
sagði ég.
Loksins skildi hann, hvemig
í öllu lá. Þá varð hann eins og
vitlaus maður og reif í hár sér
í örvæntingu. Seinast settist
hann þó upp í bílinn og ók út
um hliðið — áigruð hetja.
Eg horfði með söknuði á eft-
ir „mjólkurkúnni“.
— Seinna um daginn kon.
Matthildur Stoss til að fá kaup
ið sitt. Köster réð henni til að
semja við nýja eigandann og
fá að hafa vinnuna áfram.
„Nei, Köster. Nú er ég orð-
in of stirð í öllum liðamótum
til að halda áfram lengur. Eg
fer til dóttur minnar, sem er
gift í Bunzlau. Kannist þér við
Bunzlau? Það er undarlegt, að
enginn, sem ég tala við hefur
heyrt getið um Bunzlau. Dóttir
mín hefur verið gift þar í tólf
ár. Maðurinn hennar vinnur á
bæjarstjómarskrifstofunni“.
„Þá er Bunzlau eflaust tif.
Verið þér róleg“.
„Já, ég er það. En það er
undarlegt samt, að enginn skuli
hafa heyrt getið um Bunzlau“.
Við samsinntum. „En hvers
vegna hafið þér aldrei farið
þangað?“ spurði ég.
Matthildur glotti og sagði, að
það hefði verið samkomulag
milli hennar og hjónanna. En
nú höfðu þau eignazt fjögur
böm og Matthildur gamla átt;
að koma og gæta þeirra.
„Eg hef heyrt að það sé gott
vín á þeim slóðum“, sagði ég.
„Já, en það er nú einmitt
vínið, sem ósamlyndið reis út
af. Hann er bindindismaður.
Þau bragða ekki vín“ sagðl
Matthildur raunalega.
Köster tók síðustu flöskuna
ofan af hillu og setti glas á
borðið. „Jæja, frú Stoss. Þá ei
bezt að við drekkum skilnaðar-
skál“.
„Það lízt mér vel á“ sagði
Matthildur og flýtti sér að
hella í glasið.
„Annað glas?“ spurði ég.
„Ekki neita ég því“.
Hún fékk annað glas og við
óskuðum henni góðrar ferðar til
Bunzlau.
„Eg þakka fyrir mig og liði
ykkur vel. En undarlegt er það,
að enginn skuli kannast við
Bunzlau“.
Hún gekk þunglamalega út.
Við vorum einir eftir á tómu
verkstæðinu. „Við getum eigin-
lega farið líka“, sagði Köster
„Já, við höfum ekkert hér að
gera“.
Við læstum verkstæðinu og
sóttum „Karl“. Við höfðum
komið honum fyrir í næsta bíl-