Þjóðviljinn - 15.11.1945, Page 3

ÞJOÐVILJINN
Fimmtudagur .15. nóv. 1945.
Leikfélag Reykjavíkur :
UPPSTIGNING
Stúdentafélag Háskólans
og Stúdentafélag Reykja-
víkur hafa ráðizt í að gefa
Leikrit í 4 þáttum, 6 sýninsum, eftir H. H. Leikstjóri: Lárus Pálsson meðferðar leiknt’sem er svo, út tímarit, er nefnist Garð-
r ovanalegt að gerð og kannski | ur. Kom fyrsta hefti þess út
smíðagalla, blandast engum TímarihS P
hugur um, að hér kemur llnldriUU ,lrdIOUI
fram rithöfundur, sem hefur
góða tæknikunnáttu, gáfur
og lítsreynslu til að bera.
Ber leikfélaginu hrós fyrir
að hafa árætt að taka t:l
komið út
Leikstarfsemin hér á landi
er í örum þroska, einkum
nú síðustu árin. Hún er þeg-
ar búin að slíta barnaskón-
um, þó að ung sé, og maður
sér hana vaxa eins og sagt er
um unglinga á þroskaskeiði.
Það lítur jafnvel út fyrir að
hún ætli að verða hávaxin
eins og unga kynslóðin. En
vitanlega getur le'klistin
ekki fyllilega náð tilgangi
sínum eða notið sín nema
hún geti að verulegu leyti
unn'ð úr innlendum verkefn-
um og liggur við að það fari
að baga hana, hve hlutur
rithöfundanna liggur enn eft-
ir. Enn er svo fátt um vel
gerð íslenzk leikrit, að það
er í sjálfu sér v ðbuxður, þeg- Ing.a j,órðar)jóttir í hlutverki Jóhönnu Einars og: Lárus Pálsson
ar auglýst er frumsýning á
,. , , , sem presturinn
nýju, islenzku leikriti. Ug
ekki dregur það úr eftirvænt
ingunni, að höfundur'nn læt-
ur ekki nafns síns getið. Er
hér kannski nýr maður á
ferðinni, nýtt talent?
Tjaldið er diæg'ð frá:
Knarrareyri, sjávarþorp ein-
hvers staðar á suðurströnd-
inni, en gæti verið hvar sem
er. Altaristöflunefnd kvenfé-
fljótt á litið vafasamt til vin- í gær.
sælda- j Þetta fyrsta hefti heísS
Lárus Pálsson hefur fengið með formálsoröum eftir rit-
ærið að starfa við þetta leik-! stjórann, Ragnar Jóhannes-
rit, því að hann hefur á son cand' maS' °S gremarg.
hendi bæði leikstjórn og að- um f:idrögin að ^tg. tíma-
,, , , , , i'itsxns fra aðilum sem að ut
alhlutverk, og er hvort ... . , „ ,
, , . gafu þess standa. Guðmund
tveggja vandasamt. Emkum, , ,
^ I iii* (1 lo>i irocaví oqtiH vv»o rv
er þó leikstjórnin mik'ð
vandaverk, svo tæpt sem höf
undurinn teflir víða. En Lár-
us er hugmyndaríkur og
smekkvís leikstjóri og þess-
um vanda vaxinn. < Þrír
fyrstu þætt'.rnir eru sléttir
og náttúrlegir eins og höf-
undurinn ætlast til, en í síð-
asta þætt'num er meira svig-
fjórði þáttur. Aðalpersónan,
prestur'nn, er kominn upp á
fjallið fyrir ofan þorplð, þar
sem frelsið ríkir og þaðan
sem gefur víða útsýn. Mjög
óvæntur atburður hefur
gerzt, atburður, sem naum-
ast á sér fordæmi í leikbók-
menntunum: leikar'nn, sem
lags ns situr á fundi. Prest- j fer með hlutverk prestsins,
urinn er viðstaddur. Hvers-1 hefur gert uppreisn gegn höf
daglegt efni sett fram á
hversdagslegan hátt. Maður
þekkir þessar persónur allar,
þekk r hverja þeirra hreyf-
ingu, kann svo að segja á
fingrum sér flest, sem þær
undinum. Hann getur ekki
fallizt á nauðsyn þess, að
presturinn fari í hundana,
og hefur ákveð'ð að láta
hann brjóta af sér öll bönd,
hvað sem hver serír, að sýna
frjálsan. En freisfcingarnar
steðja að í ýmsum myndum.
og loks bíður hann lægri
segja. Hverg: er fært í stíl-1 hann sem sigrandi mann og
inn að nokkru ráði. og verð-
ur því lítið' um sterk drama-
tísk áhrif. En það kemur fljót
leSa í ljós, að ekki er getu-
leysi höfundarins um að
kenna. Hann kann auðsjáan-
lega til sms verks. Hann ætl-
yfir í alls óskyldan stíl, læt-
ur jafnvel pi'estinn, sem áð-
ur talaði hversdasslegt og
tilþrifalítið mál, tala nú í
bund nni ræðu. Og honum er
ekki nóg að láta prestinn
svara fulltrúum þorpsins
fullum hálsi, er þeir koma
upp á fjallið til að sækja
hann, .heldur lætur hann
hann einríg beina máli sínu
fram í salinn til áhorfend-
anna, halda yfir þeim eld-
heita áminningarræðu og
gera þá með því að hluttak-
endum í le knum. Hér er hið
náttúrlega stílform þverbrot-
ið svo sem framast er unnt,
en það er gert vitandi vits,
og eftir er hinn innri he'l-
leiki verksins, sá boðskapur,
hlut oa fer aftur ofan í þorp | sem gagnsýrir það allt og
ið. í síðustu sýninSunn’, semiber það uppi. Þó að höfund-
er mjög stílfærð mynd af urinn skilji kannski við á-
þorpinu, er presturinn aftur1 horfandann undrandi og dá-
ur Arnlaugsson cand. mag.
á þarna ritgerð un: ís-
lenzka stúdenta í Höfn og
félagslíf þe'rra. B'rtur er
kafli úr ritgerð eftir Agnac
Þórðarson cand. mag. um
Iíeiðarbýlið og Sjálfstætt
fóik. Þá er viðtal við frú
Geirþruði Hildi Bernhöft
cand. theol.: Fyrsti kvenguð
fræðingur Islands. Magnús
rúm fyrir leikstjórann til að. Jónsson stud. jur. skrifar
færa í stílinn og skaoa sjálf-lum Stúdentagarðana og dr.
ur. Sérstaklega revnir síðari. Björn Sigfússon, háskóla-
sýningin á leikstjórnarhæfi- bókavörður um Háskóla-
le'kana, og hefur hún tekizt. bókasafnið. Birt er_ ferða-
svo vel, að hún verður frá! sa£a eft r Ingólf Gíslason,
leiklistarsjónarmiði bezta lækm. er hann nefnir: Heim
sýningin ferð úr skóla fyrir fimmtíu
árum. Kvæði eftir Andrés
Lárus fer með hlutverk Björnsson og Óskar Magnús
prestsins. og er það einn g son frír Tungunesi. Vilhjálm
vandaverk. Það er víða erfxtt ur f, Gíslason skólastjóri:
að láta svo fyrirferðarlitla fyrstu stúdentar Verzlunar-
nersónu sem séra Helga skólans. Háskólaþáttur o. fl.
halda velli sem aðal-persónu. j Tímaritið fer myndarlega
Aðalpersóna á leikyvið' þarf, af stað og er ástæða til að
ef vel á að vera, að hafa ein-, vona að framhald verði á út
hverja áberandi stærð. Lár- gáfu þess.
us leikur þennan ósjálfstæða ----------------------------------
og beygða mann af skilningi
og hógværð, en í uppst'gn-
ingunni nýtur hann sín þó j
bezt, enda þarf þar mikils
við, svo mjótt sem þar er á
kafla milli l'star og veru-
leika.
Inga Þórðardóttir leikur
Jöhön-u Einars látlaust og
sannfærandi. Er þetta einn
bezt: leikur hennar fram að
Á. að láta landbúnað-
inn fremja sjálfs-
morð?
ar sér að sýna líf'.ð að Knarr. kom'nn í he'mou sína og er
areyri óstílfært eins og það á leið t:l k'rkiu t'1 að vígja
er. og honum tekst það. hina nýju altaristöflu.
Þannig skrifar hann þrja ^ í>ó að höfundurinn láti að-
fyrstu þættina, þrjá af fjór- aloersónuna bíða ósigur að
um, án þess verulega beri lokum, er hann síður en svo
til tíðinda. Að vísu hefur ör-. bölsýn'smaður. Hann kemur
lagaríkt atv'k Serrt. en áhorf j hér einmitt fram sem eld-
and'nn gerir sér tæplega heitur biartsýrí smaður, sem
grein fýrír. mik'lvægi þess hefur ákveðinn boðskap að
fyrr en síðar. Svo kemur fMia- Út frá þessu sjónar-
miði verður að skilja le'krit-
:ð. K'öfundurlnn lætur ekki
að,':ns aðalnersónu sína, eða
le'kania hennar, gera uop-
reisn gegn audleysi og fjötr-
um smiáborgaraháttarins í
borpinu, heldur gerir hann,
þessu fcil frekari áherzlu,
sjálfur uppreisn gegn viðjum
hefðbundins forms, fórna'r
stíllegum he'lleik verksins
fyrir boðskap sinn. Fyi'stu
þrem þáttunum hefur hann
Regína Þórðardóttir i hlutverki
frú Johnson
lítið ruglaðan fyrst í stað,
nær hann áreiðanlega þekn
tilgangi sínum að vekja hann
af ásettu náðii valið náttúr-jt'.l hugleiðinga um það efni,
legan (natúralskan) blæ. Það j sem hann hefur tekið t 1 með
er . eins og honum finnist ferðar. Og þó að menn vei'ði
vafalaust ekki á eitt sáttir
um gildi leiksins og kunni
ekki annað hæfa flatneskj-
unni á eyrinni. En í fjói'ða
þætti fer hann íyrirvaralaust
Á nýliðnu hausti var
stofnað að Laugarvatni
Stéttai'samband bænda, eft-
ir miklar fæðingarhríðir og
forsögu, sem mun vera með
eindæmum, en verður ehki
rakin hér að þessu sinni.
þessu. ReSina Þorðardottxr j stofnun þessari var kosin
leikur fi'öken Johnson með j stjórn, svo sem lög’ g'era rá'ð
ágætum og sama er að segja, fyrjr stjói'ninn i virðist
um leik Önnu Guðmunds- hafa ver ð falið það hlut-
dóttur í hlutverki frú Skaua- verk að blása anda og
lín. Sömuleiðis er leikur íifi í bcnnan andvana burð.
Emú'iu Jónasdóttur og góður | Fvrir skömmu birti svo
í hlutverki frú Davíðsson.1 þessi stiórn fyrir alþjóð
Arndís Björnsdóttir leikur manna í útvarpi ýmislegt af
læknisfrúna. Leikur hennar bví sem hún hefur þegar
er á margan hátt góður að j giört, er að gjöra og ætlar
vanda. en bó virðist hún ekki [að fi’amkvæma.
e:ga alls kostar heima í þessu' Meðal þess sem stjórn
hlutverki, það virðist vanta • ke~si hefur fyrir stafni sam-
sei&magn í leik hennar, er kvæmt eigin sögn, er srníði
fyllilega réttlæti bað, hve' fimmvarT\um framleiðslu-
orestur nn verður henni háð- sfoðvun búvaia. Það væi’i
ur. Annars er læknisfrúin ekki úr vesl fyrir bændur,
„ ... T. ,.... „ . ein ófrumlegasta persónan sem vilJa teija sig mOö fullu
Emilia JonasJottir sem fru Dav-, ö r Lnti ci?v Vmo-lAiKn með <:pv í
frá höfundarins bendi. Þor- Vltl’ aó nu?leioa meo ser 1
u , róleeheitum hvað slik til
stemn O. Stephensen leikur , _
. ... ..... kvnmng kemur til með ao
konsulmn íjorlega og brað-
skemmtlega. Helga Möller
leikur Dúllu og ferst það
einkar laglega. Önnur hlut-
verk eru smá- Þau leika:
Gestur Pálsson lækninn;
Valur Gíslason Kol'bein Hall-
dórsson; Haraldur Björnsson
Hæstvirtan Höfund; Sigríð-
Hagalín þjónustustúlk-
iðson og Þorsteinn Ö. Steplien-
sen í lilatverki konsúlsins
ur
að benda á einn eða annan ■ una, og loks kemur formað-
býða fyrir þá og hagsmuni
þeh’ra og þe'i' ættu að taka
vopniö úr höndum óvitans
áður en hann gerir meira
tjón. Sk. G.
ur leikfélagsns, Brynjólfur
Jóhannesson, einnig við sögu,
í eigin persónu.
G. Á.